Wyspa w kałuży - ebook

Cudownie jest, gdy ma się przyjaciół, a jeszcze wspanialej, gdy zdarzy się nam spotkać przyjaciela na całe życie.

Przeważnie autorzy wpisują lapidarną dedykację:

„Mojej żonie”.

Przyznam się, że chciałem podobnie uczynić i nie byłoby w tym nic dziwnego, ale postanowiłem jednak powiedzieć nieco więcej:

Książkę dedykuję mojej żonie, przyjaciółce, kochance i cudownemu człowiekowi, z którym miałem szczęście wędrować od wczesnej młodości aż do dzisiaj, ciesząc się jej urodą, mądrością oraz wyrozumiałością dla moich ludzkich niedoskonałości.

Mojej Wiesi dedykuję tę książkę.PODZIĘKOWANIA

Gdyby na mojej drodze nie stanęli ludzie przyjaźni i chętni podzielić się wiedzą o słowie pisanym, jego zasadach gramatycznych i wielu innych niuansach, na które w potocznym życiu niewiele zwracamy uwagi, ta książka nigdy by nie powstała.

Pierwszą mentorką była Agata, mama mojego wnuka, której w tym miejscu dziękuję za udzielone wskazówki i dobre rady.

Drugą bardzo ważną osobą w realizacji tego projektu była

Radomiła Birkenmajer-Walczy.

Rami, ten anioł internetowego „Portalu Pisarskiego”, po przeczytaniu fragmentu mojej książki zapytała, czy nie chciałbym trochę poważniej spojrzeć na formę oraz wiele innych praw i zasad rządzących procesem literackim, jakim z pewnością jest pisanie powieści. Chciałem bardzo, a ona, nie żałując mi swego czasu i cierpliwości, udzielała wskazówek i robiła niezliczone korekty. Za te wszystkie otrzymane podarunki w tym miejscu chylę głowę i pragnę podziękować.WSTĘP

Odnoszę wrażenie, że w chwili, gdy towarzysze naszego dzieciństwa zaczynają odchodzić do wieczności, pamięć otwiera szufladki i po d wpływem przeżywanych emocji łączymy się z przeszłością. Do tego czasu temat jest jakby zamknięty, nieważny lub zbyt odległy, żeby o nim rozmyślać.

Już któryś raz z kolei bezradnie staję przed tym faktem i nie potrafię określić powstających we mnie uczuć. Ogarniają mnie żal, ból, a nawet niezrozumiałe zawstydzenie, że oni tak przede mną… a ja tu jeszcze jestem – spoglądam przez okno na świat roziskrzony słonecznymi refleksami. Słyszę dźwięki, rodzące się myśli. Planuję, zakreślam w kalendarzu ważne lub mniej ważne nadchodzące wydarzenia. Marzę o wakacjach nad brzegiem oceanu i rytmicznie bijących falach, nieliczących się z czasem, przemijaniem, gonitwą pragnień i niespełnionych marzeń. Nie, to nie jest uczucie lęku. Najchętniej nazwałbym to zakłopotaniem, zawstydzeniem lub bezradnością. Moje myśli szybują na wstecznym biegu, lecą ponad dniami, które pozwalają obcować z umarłymi. Niczym błyskawica mknę do najdalszej przeszłości i widzę wszystkie obrazy tak wyraźnie, że mógłbym przysiąc, iż są prawdziwe. Jedynie świadomość, że dzieje się to na ekranie wyobraźni, powstrzymuje mnie przed wejściem w środek akcji. I tak po raz kolejny jestem świadkiem dni minionych, sięgających w głęboką czeluść dzieciństwa, wczesnej młodości, niecierpliwych oczekiwań i rozczarowań. Ponownie przyglądam się szczupłemu chłopcu o czarnych wyzywających oczach i zaciętej, upartej twarzy, który z nerwową zawziętością przybija deski, budując w ogrodzie pod jabłonką swój pierwszy pokraczny dom…ROZDZIAŁ PIERWSZY

– Przytrzymaj te drzwi! – zwrócił się do mnie. – Nie tak, ślamazaro jedna! O, tak! I nie ruszaj się. Widzisz, teraz nikt tu nie wejdzie. Będziemy mogli robić, co nam się tylko podoba.

Słowa te wypowiedział z taką siłą, że mimo woli pomyślałem nie o zwykłym szałasie, ale o jakimś wielkim kraju, który stworzyliśmy z tych starych zmurszałych desek, niezgrabnie pozbijanych zardzewiałymi gwoździami. Patrzyliśmy na wspólne dzieło z rozpierającą serca dumą, marząc o spędzeniu tu całego życia. Bogdan z radością klepnął mnie w plecy i śmiejąc się histerycznie, krzyknął:

– Teraz jesteśmy wolni!

– Jak to wolni? – zapytałem nieśmiało.

– A co, durniu, nie widzisz? Mamy własny dom! Oczywiście musimy jeszcze trochę popracować. To znaczy ty jutro będziesz malował ściany, a ja wybiję tekturą od środka. Aha, cholera, zapomniałem. Przecież musi być jakieś palenisko.

– Palenisko? – powtórzyłem niczym echo. Zaraz zaoponowałem przezornie: – Przecież jak zobaczą dym, to nas wykryją i jeszcze oskarżą, że chcemy wywołać pożar.

– Z tobą to tak zawsze. Zaraz wietrzysz cykora i mało w portki nie narobisz. Wykombinuję maszynkę spirytusową i będziemy gotowali sobie zupy z proszku. Zobaczysz, jak będzie fajnie.

Na górnym piętrze otworzyło się okno, piskliwy kobiecy głos zaczął nawoływać:

– Boguś! Boguś! Gdzie jesteś?!

– Czego się wydzierasz?! Nie widzisz? Tutaj jestem! – odkrzyknął poirytowany.

– Bogusiu, jak ty się niegrzecznie odzywasz! I na dodatek przy koledze. Co on o tobie pomyśli, że ty tak do swojej mamy brzydko się zwracasz?

– A co ma pomyśleć?! On ma myśleć to, co ja jemu każę, i tyle.

– Bogusiu, pożegnaj się z kolegą i chodź na górę, obiad już na stole.

– To postaw jeszcze jeden talerz, bo Krzychu z nami dziś będzie jadł.

– On na pewno ma obiad w swoim domu – odparła trochę poirytowana matka. Chłopiec nie dawał za wygraną i z wielką złością wykrzyknął w kierunku okna:

– Czy ja ciebie pytam o zdanie?! Krzychu będzie jadł razem ze mną!

– Dobrze, ale…

Próbowała coś jeszcze powiedzieć, jednak syn przerwał jej brutalnie:

– Idź już! Zaraz przyjdziemy! I każ przygotować jedzenie w moim pokoju!

Pragnąc widocznie ułagodzić malujące się na mojej twarzy zmieszanie, westchnąwszy głęboko, powiedział:

– Co ja mam z tą kobietą! Zawsze próbuje postawić na swoim… – Po czym nakazał: – Zbieraj narzędzia. Jutro będziemy wykańczać.

– A masz farbę i pędzle?

– Jeszcze nie mam, ale zaraz po obiedzie wyślę Lalę do sklepu.

– Kogo wyślesz? – zapytałem, nie wiedząc, o kim mowa.

– No, matkę. Czasem ją tak nazywam, bo mój stary do niej mówi „Lala, Laluniu”, to i ja powiem tak samo.

– I twoja mama pozwala tak się do siebie zwracać?

– A co ona ma do gadania?

Spojrzał na mnie i wydął policzki, pokazując, że ta rozmowa nie jest po jego myśli. Byłem jednak zbyt poruszony, by zaniechać tematu. Ciągnąłem więc, nie zwracając uwagi na jego niezadowolenie:

– To przecież twoja mama. Ja nawet nie mogę sobie wyobrazić, że mógłbym powiedzieć do swojej mamy po imieniu.

– Co ty, głupi jesteś? – roześmiał się. – Ja prawie do wszystkich mówię w ten sposób. Moi starzy nawet lubią, kiedy tak się do nich zwracam. Kiedyś podsłuchałem, jak na ten temat dyskutowali ze swoimi znajomymi, a mój stary powiedział coś takiego – w tym miejscu zarzucił ręce do tyłu, po czym, naśladując głos i ruchy ojca, wygłosił: – Dzieci mają być partnerami rodziców. Nie powinno im się narzucać hierarchii, bo to jest przestarzała burżuazyjna idea, a w nowej komunistycznej rzeczywistości wszyscy mają być równi. Nawet dzieci i rodzice.

Na to inni zaczęli klaskać i przyznawać mu rację. Wiesz, jak mój stary coś mówi, to każdy się z nim zgadza.

– To kim jest twój ojciec? – zapytałem zdumiony.

– E tam… nieważne – próbował mnie zbyć.

Byłem jednak tak zaciekawiony, że ponownie zapytałem:

– No nie bądź świnia, powiedz.

Spuścił głowę i jakby od niechcenia wybąkał niezbyt wyraźnie:

– Mój stary to taka tam partyjna szycha. Wszyscy mu się podlizują… – Podniósł nagle głowę i z wyzywającym uśmiechem, patrząc mi prosto w oczy, wystrzelił: – Jak ci się to nie podoba, to i ty możesz się ze mną nie bawić!

– A dlaczego? – zapytałem zdumiony jego pełnym rozgoryczenia wybuchem.

Widocznie spostrzegł moje zmieszanie i gapowatą minę, bo machnął z rezygnacją dłonią i stwierdził:

– Gówniarz jeszcze jesteś i niczego nie rozumiesz.

Faktycznie, Bogdan był starszy ode mnie. Miałem zaledwie osiem lat, gdy on już dawno skończył dziesięć. W moich oczach był dorosłym i najmądrzejszym chłopakiem, jakiego wówczas znałem. Cokolwiek powiedział, przyjmowałem z bałwochwalczą uległością. Jego dom, rodzice i wszystko było tak inne od tego, co otaczało moje życie, że mówiąc szczerze, przyjaźniąc się z nim, miałem wrażenie, jakbym znajdował się na innej planecie. Jego aroganckie, niezależne zachowanie przerażało mnie, ale także – niczym owoc zakazany – kusiło. Znałem go od niedawna. Zjawił się na mojej ulicy, jeżdżąc w kółko na nowiutkim rowerze. Patrzyłem na niego spode łba, tak aby nie wiedział, że go obserwuję, w duchu zazdroszcząc mu tego błyszczącego cacka, na którym wywijał zgrabne akrobacje. Nagle podjechał do mnie i bez żadnego wstępu zeskoczył z roweru, mówiąc:

– Teraz ty jeździsz, a ja odpocznę.

Postawił rower tak, że musiałem go złapać, aby na mnie nie upadł. Stałem w kompletnym szoku, nie wiedząc, co mam z tym fantem zrobić. Spojrzał na mnie i jakby od niechcenia zapytał:

– Umiesz jeździć?

– Pewnie! – odparłem z dumą.

– To czego stoisz i się gapisz? Jedź sobie! Zmęczyłem się i muszę trochę odpocząć. – Usiadł na trawie pod płotem i wskazał ręką na sąsiadującą ulicę. – Możesz tam sobie pojechać. Na jakieś dziesięć minut rower jest twój.

To było cudo. Młodzieżówka, o której marzył każdy z nas, nieosiągalna machina błyszcząca nowiutkim lakierem. Wskoczyłem na siodełko i rower popłynął, zmierzając w przestrzeń. Wiatr, delikatnie gwiżdżąc w uszach, omiatał mi włosy. Sztachety parkanów umykały, zlewając się w dynamicznie zamazaną szarość. Jechałem rozgorączkowany i dumny z dosiadania takiego pojazdu. W pewnym momencie poczułem, że moje dziesięć minut zapewne dobiega końca. Zawróciłem szybko na swoją ulicę. Gdy dotarłem na miejsce, chłopaka nie było; przepadł jak kamień w wodę. Stałem, rozglądając się wkoło tak, jakbym ukradł ten rower, po prostu palił mnie w ręce i byłem zrozpaczony. „Co ja mam teraz zrobić? – pomyślałem. – Przecież ja go nie znam. Gdzie on się podział? Co ja mam począć z tym cholernym rowerem?”. Chodziłem w kółko wściekły i dziwnie poniżony. No nic. Będę musiał popytać, może go znają i wskażą, gdzie mieszka. „Co za idiota – myślałem. – Gdyby tak trafiło na kogoś innego, to by mu ten rower ukradł i nawet się nie przyznał, że kiedykolwiek go widział”.

Nieopodal na szkolnym boisku kopało piłkę kilku chłopaków. Gdy mnie zauważyli, zaczęli gwizdać i nawoływać. Podjechałem, a oni otoczyli rower, zaglądając, podziwiając i przyciskając hamulce.

– Ale maszyna! Co, stary ci fundnął?

– To nie jest mój – odparłem poirytowany.

– Ej, Loluś, nie czaruj! A czyje to cacko? Chyba nie powiesz, że komuś rąbnąłeś!

– Pewnie, że nie – zaprotestowałem. – Taki jeden dał mi się przejechać i zniknął jak kamfora. Szukam go, bo nie wiem, co mam z tym złomem zrobić.

– Bierz go do chaty i nie przyznawaj się, że frajera kiedykolwiek widziałeś – zakrzyknęli niektórzy.

– Co wy, po co mi kłopoty?

– To zostaw je nam.

– Odczepcie się, ja muszę to oddać temu idiocie!

– A jak on wyglądał? – zapytali.

– Taki chudy z ciemnymi włosami. Nigdy go tu nie widziałem.

Jeden z chłopców stuknął się w czoło i krzyknął:

– Już wiem! To taki świrus! On tu do swojej babki czasem przyjeżdża.

– To zaprowadź mnie do niego – poprosiłem.

– Sam sobie idź. Jego babka mieszka tam, za płotem – wskazał na sąsiadujący z boiskiem dom.

– W porządku, to ja spływam.

Wskoczyłem na rower i pojechałem pod wskazany adres. Wchodząc w podwórko, już z daleka zobaczyłem go siedzącego na schodach niewielkiego ganeczku i zajadającego ze smakiem dojrzałe czereśnie. Spojrzał na mnie, splunął pestką najdalej, jak tylko potrafił, i śmiejąc się, wykrzyknął:

– Co, strach cię obleciał, że ukradłeś rower?!

– Gdybyś trafił na kogoś innego, to roweru byś już nie oglądał – odparłem poirytowany jego beztroską.

– E tam! Ja wiem, komu daję. Znam się na ludziach. Tacy jak ty szybciej w portki by nasrali, niż coś podpieprzyli.

– Skąd jesteś taki pewny?

– Już ci powiedziałem. Znam się na ludziach. A jakbym się pomylił, to też wielkiej biedy by nie było. Powiedziałbym staremu, żeby mi kupił drugi, i po kłopocie.

Na ganek wyszła starsza kobieta i uśmiechając się do mnie, zapytała:

– Bogusiu, czy to jest twój nowy kolega?

– A co ty jesteś taka ciekawa? Idź do siebie i nie przeszkadzaj.

Kobieta się zmieszała, przestępując z nogi na nogę, machnęła ręką z rezygnacją i weszła z powrotem do domu. Przyglądałem się tej scenie, nie dowierzając własnym oczom i uszom. Czułem, jak rumieniec wstydu oblał mi twarz, ale on był spokojny, jak gdyby nic się nie stało. Widząc moją minę, lakonicznie skomentował:

– Ona zawsze musi wszystko wiedzieć. Zaraz zadałaby ci tysiąc pytań! – Przedrzeźniając, zaczął naśladować kobietę: – A skąd jesteś, chłopczyku? A co robią twoi rodzice? A jak dawno temu poznałeś Bogusia? Mówię ci, ta moja babka chce wszystko wiedzieć.

W tej chwili kobieta zawołała przez otwarte okno:

– Boguś, chodź na moment!

– Widzisz? Nie może wytrzymać… Poczekaj tu, zaraz wracam.

„Co za dziwny chłopak – pomyślałem. – Zupełnie jak z innej planety albo nieźle trzepnięty”.

Po chwili wyszedł, włożył ręce głęboko w kieszenie i zapytał jakby od niechcenia:

– Podoba ci się ten rower?

– Pewnie – odparłem z zachwytem.

– To weź go sobie – powiedział w taki sposób, jakby dawał zwykły cukierek.

– Co ty! Ja nie mogę! Jak to tak? A co by powiedzieli twoi rodzice?

– A co oni mają do gadania? Przecież to jest mój rower, a nie rodziców. Dlatego mam prawo z nim zrobić to, co mi się podoba.

− Ale ja go nie wezmę – odparłem nie bez żalu.

– Jak nie, to nie – powiedział z taką obojętnością, że aż mnie w dołku zakręciło. – No to idę już do domu. – Wyciągnął do mnie rękę.

– Cześć! – odparłem i podałem mu rower, który aż do tej pory trzymałem przy sobie. Spojrzał na mnie i powiedział flegmatycznie:

– Możesz go sobie na kilka dni zatrzymać. A jak ci się znudzi, to przyprowadź go tutaj i postaw u mojej babki pod gankiem.

– Co ty! – zaprotestowałem. – A jak go ktoś ukradnie?

– Niech cię o to głowa nie boli. To jest mój rower.

– Przecież ty nawet nie wiesz, jak ja się nazywam! – wykrzyknąłem zdesperowany.

– Rzeczywiście, zapomniałem cię o to zapytać. No to jak się nazywasz?

– Krzysiek – odparłem trochę zmieszany.

– Krzysiek – powtórzył i spojrzał tak, jakby po raz pierwszy mnie zobaczył. – No to cześć, Krzychu.

Odwrócił się i odszedł.

Stałem oszołomiony i naprawdę nie wiedziałem, co robić. W końcu ochłonąłem. Do domu wracałem z pożyczonym rowerem. Byłem tak podniecony tym niecodziennym zdarzeniem, że prowadziłem rower obok siebie. Nie miałem wprost śmiałości na nim jechać. Cieszyłem się i jednocześnie ogarniało mnie przerażenie: co ja powiem w domu? Przecież nikt nie uwierzy, że jakiś chłopak mi go pożyczył.

Jednak zbytnio się tym nie interesowano. Wstawiłem rower do składziku i z niecierpliwością myślałem o podróżach, które będę odbywał w następnych dniach. Do późnej nocy nie potrafiłem zasnąć. A gdy w końcu usnąłem, co jakiś czas budziłem się oszołomiony tą nową, dziwną znajomością.ROZDZIAŁ DRUGI

Przez kilka dni używałem roweru z chorobliwą wprost pasją i zawziętością, ale tak jak wszystko, spowszedniał mi i zacząłem się rozglądać za jego prawowitym właścicielem. On jednak przepadł jak kamień w wodę i pomimo wysiłków nie udało mi się go znaleźć. Postanowiłem, że w końcu pójdę i zostawię rower pod domem jego babci. Wszedłem na podwórze, podprowadziłem go pod ganek i już miałem odejść, gdy z okna wychyliła się kobieta. Trochę speszony, powiedziałem najgrzeczniej, jak tylko potrafiłem:

– Dzień dobry pani. Oddaję rower pożyczony od Bogdana. Czy jest może w domu?

Uśmiechnęła się dobrotliwie i odparła:

– Nie, nie ma go. – Namyśliwszy się chwilę, dodała ściszonym głosem: – On do mnie rzadko przychodzi, to go tutaj nie zostawiaj. Najlepiej będzie, jak odprowadzisz rower do jego domu.

– Tak, tylko nie wiem, gdzie mieszka – odparłem.

– Zaraz ci podam adres. Zresztą to niedaleko i na pewno nie zabłądzisz. A jak ty się nazywasz?

– Krzysztof, proszę pani.

– A gdzie mieszkasz?

– Tu w pobliżu. Idąc w tamtą stronę, to od pani będzie ze trzy domy dalej.

– A, to ty mieszkasz w tej kamienicy!

– Tak, proszę pani. Na parterze.

Kobieta pokiwała głową, zamyśliła się, po czym zapytała niepewnie:

– A od dawna znacie się z Bogusiem?

– Nie, proszę pani. Poznaliśmy się kilka dni temu, a on pożyczył mi rower i teraz chciałbym go oddać.

– On niczego nie szanuje. Jak coś mu się znudzi, to zostawi na środku ulicy i sobie pójdzie. Wyglądasz na grzecznego chłopca, dlatego uważaj. Bo chociaż Boguś jest moim wnukiem, to muszę ci powiedzieć, żebyś był ostrożny, bo on jest niedobry. Nikogo i niczego nie szanuje. – Popatrzyła mi w oczy i po krótkiej chwili dodała: – Jedź pod ten adres, bo on do mnie rzadko przychodzi.

Powiedziała to z dziwnym wyrzutem i szybko skryła się we wnętrzu mieszkania.

Postanowiłem, że odprowadzę rower do jego domu. Faktycznie nie było daleko, zaledwie kilka ulic. Adres się zgadzał, ale jak tu wejść, kiedy płot wysoki, a bramka zamykana na zasuwę od wewnątrz. Stałem, zastanawiając się, co dalej, gdy nagle posłyszałem z góry znajomy głos:

– Co, masz dosyć roweru?

Podniosłem głowę i zobaczyłem stojącego na balkonie Bogdana. Trochę zmieszany i zaskoczony zapytałem:

– Co mam z nim zrobić? Zostawić tutaj, pod płotem?

– Nie. Zaczekaj, zaraz wyjdę i otworzę furtkę.

Przyjrzałem się uważniej miejscu, w którym mieszkał mój nowy kolega. Dom był solidną dwukondygnacyjną willą otoczoną wysokim płotem, którego szczyt zwieńczono drutem kolczastym. „Ale forteca” – pomyślałem. W tym momencie stuknął odsuwany rygiel i otworzyła się bramka.

– Wchodź do środka – zachęcił.

Postawiłem nieśmiało nogę po drugiej stronie i rozejrzałem się niepewnie.

– Co się tak czaisz, jakbyś się spodziewał, że zaraz w łeb oberwiesz?

– Nie, tylko tak jakoś… – odburknąłem zmieszany.

– To chodź do mnie na górę – zakomenderował.

– Co ty! Ja tylko rower przyprowadziłem. Jeszcze twoja mama by się gniewała, że sprowadzasz do domu chłopaków.

– A co ona ma do gadania. Zresztą jej nie ma. Tylko służąca i nikt więcej.

– No to dobrze – odparłem ośmielony.

Weszliśmy na górę, idąc obszernym korytarzem, z którego wprowadził mnie do wielkiego pokoju, gdzie pośrodku stał czarny błyszczący fortepian. Pierwszy raz widziałem prawdziwy fortepian. Podszedłem i delikatnie, jak jakąś relikwię, musnąłem go palcami. Mój gest nie uszedł czujnym oczom chłopca, gdyż od razu zapytał:

– Chcesz sobie pobrzdąkać?

– Coś ty, ja nie umiem grać.

– To dlatego nie pytam, czy chcesz pograć, tylko czy chcesz pobrzdąkać.

– A ty umiesz? – zapytałem, pragnąc odwrócić od siebie uwagę.

– Tak, ale tylko jeden kawałek, którym się popisuję, gdy starzy mają gości. Bo naprawdę to pudło stoi tu tylko dla dekoracji. Nikt nie potrafi grać, ale mebel ładnie wygląda i starzy się cieszą, że im pasuje do twarzy i pozycji.

– To zagraj ten kawałek – poprosiłem.

Usiadł przy fortepianie. Patrzyłem na jego biegające po klawiaturze palce i w duchu zazdrościłem mu tej umiejętności. Skończył i odwrócił się gwałtownie, głośno zamykając wieko.

– I to wszystko. Więcej nie potrafię.

– Ale ty naprawdę świetnie grasz – stwierdziłem zachwycony.

– A wiesz, ile musiałem się tego uczyć? Ale czego się nie robi dla pieniędzy – powiedział z dumą. – No, jeśli nie chcesz brzdąkać, to chodźmy do biblioteki ojca zapalić papierosa.

– Papierosa? – powtórzyłem z niedowierzaniem jak echo.

– A co, ty jeszcze nie palisz?

– E tam, kiedyś w kiblu starsi chłopcy kazali się wszystkim zaciągnąć, żebyśmy nie podkablowali do nauczycielki. Myślałem, że się porzygam.

– No pewnie, jakimiś śmierdzącymi sporciakami to nawet nie warto psuć smaku. Dam ci spróbować czegoś lepszego.

Weszliśmy do trochę mniejszego pokoju, którego wszystkie ściany pokrywały półki zastawione od góry do dołu książkami. Patrzyłem jak urzeczony, porównując z nimi skromną biblioteczkę w moim domu wypełnioną szkolnymi lekturami i chlubą w twardej oprawie – Trylogią Sienkiewicza zdobytą z trudem jako prezent pod choinkę.

Bogdan podszedł do stojącego na środku biurka, otworzył szufladę, wyjął z niej paczkę papierosów, rozpieczętował i podał mi jednego. Wziąłem go do ręki i obracałem zaciekawiony.

– Takiego to ja jeszcze nigdy nie widziałem – stwierdziłem.

– Bo one są ze zgniłego Zachodu – powiedział nie bez dumy.

– Skąd? – zapytałem, nie pojmując.

– No mówię! Ze zgniłego Zachodu, czyli od naszych wrogów klasowych.

Patrzyłem na niego szeroko otwartymi oczyma, jakby mówił w obcym języku.

– Co ty gadasz, nic nie rozumiem!

– To ty taki jeszcze szczeniak jesteś, że niczego nie kapujesz?

– A co miałbym kapować?

Machnął tylko ręką i wyciągnął do mnie zapalniczkę.

– No to co? Palisz? – zapytał.

– Spróbuję…

– Tylko mi się tu nie zarzygaj! Jak będziesz chciał pawia puścić, to leć do łazienki.

Na wszelki wypadek rozejrzałem się trwożliwie za łazienką. Widocznie chłopak zrozumiał ten ruch, bo klepnął mnie w plecy i powiedział:

– Chodź, pokażę ci. Bo jakby co, to w ostatniej chwili możesz nie zdążyć.

Przeprowadził mnie przez pokoje i wskazał na drzwi.

– Tu jest łazienka! A teraz chodź, wracamy na papierosa.

Zatopiliśmy się w skórzanych fotelach.

– No co? Smakuje ci? – zapytał.

– A bo ja wiem – odparłem beznamiętnie.

– Bo ty się wcale nie zaciągasz! Popatrz, to się tak robi… – Wciągnął głęboko dym w płuca i zamknąwszy usta, wypuścił go nosem. – No, teraz zrób tak samo.

– Co ty! Mówię ci, że się porzygam.

– To nic, pierwszy raz to możesz się nawet i porzygać. Ale nie będziesz przynajmniej marnował takich dobrych papierosów.

Pociągnąłem i dym wszedł głęboko w płuca. Zacząłem się dusić. Oczy wyszły mi z orbit i poczułem, jak wszystko w głowie zawirowało. Bogdan, patrząc na mnie, niemal lał ze śmiechu. Klepiąc się po udach, wykrzyknął:

– Nie wytrzymam! Chyba się zesram! Ale z ciebie numer!

A ja naprawdę się dusiłem, otwierając usta jak ryba wyciągnięta z wody. Powietrze nie mogło dojść do płuc. W końcu kaszel wyzwolił mnie ze szponów niemocy i wolno wróciłem do równowagi.

– Teraz wiesz, jak się naprawdę pali?

– Idź ty! Ja tego świństwa już więcej do gęby nie wezmę.

– Weźmiesz, weźmiesz i jeszcze poprosisz o więcej – zapewnił.

– Skąd jesteś taki pewien?

– Niejedno się widziało i tyle – odparł z dumą, wydmuchując z ust potężny obłok dymu.ROZDZIAŁ TRZECI

Od tamtego wydarzenia z rowerem rozpoczęła się nasza znajomość. Bogdan fascynował mnie i przerażał. Czasem próbowałem go naśladować, ale pomimo wysiłków nigdy nie potrafiłem się zdobyć na podobną nonszalancję. On był mistrzem, a ja tylko miernym naśladowcą. Od czasu do czasu dopadało mnie uczucie, że zachodzą we mnie pewne niechciane zmiany. Wówczas uciekałem przerażony, jakby instynktownie pragnąc się uchronić przed nadchodzącą dewastacją. Jednak, pomimo najszczerszych chęci wyrwania się spod jego wpływu, jakimś trudno pojętym zbiegiem okoliczności wciąż się spotykaliśmy, a on przejmował nade mną despotyczną władzę. Wszystko zaczynało się od początku. Ten dziwny chłopak z niezrozumiałym autorytetem nazywał wszelkie ustanowione reguły „ograniczaniem wolności człowieka”. Twierdził z niezwykłą dla swojego wieku pewnością, że ludzie nie powinni być w niczym ograniczani, gdyż prowadzi to do wielu chorób umysłowych. Każdy wie, co ma robić, i nikt nie ma prawa mówić, co wolno, a czego nie wolno. Dowodził o tym z takim przekonaniem, że nikt ze słuchających nie miał ani wątpliwości, ani powodu, by temu zaprzeczyć, a cóż dopiero ja, ośmioletni dzieciak, młodszy od niego o ponad dwa lata i niewiele rozumiejący z tych wszystkich głoszonych mądrości. To, co mówił, było dla mnie święte i prawdziwe. Cały świat mógł się mylić, ale mój przyjaciel przenigdy.

Jednak najbardziej imponowało mi to, że Bogdan niemal ze wszystkimi dorosłymi rozmawiał jak z równymi sobie. Do swoich rodziców zwracał się po imieniu lub przez „ty”. W owym czasie tego typu zachowanie było nie do zaakceptowania. Jego zuchwałość dosłownie paraliżowała moją wyobraźnię i jednocześnie prowokowała do naśladownictwa. Oczywiście w końcu spróbowałem tych nowości także we własnym domu. Jednak ojciec okazał się mało postępowy i nie okazał najmniejszego zainteresowania tym, żeby wprowadzić jakiekolwiek, choćby najmniejsze zmiany w relacjach dzieci z rodzicami. Mnie natomiast przypadło w udziale smutne i bolesne doświadczenie w postaci zarówno zawiedzionych nadziei, zranionej duszy, jak i obolałego miejsca na tylnej dolnej części ciała.

Pomimo tych niepowodzeń oraz namacalnych dowodów zacofania we własnej rodzinie Bogdan pozostał dla mnie nie tylko autorytetem, lecz i przyjacielem, a ja jego nieodłącznym cieniem. Odwzajemniając moje wiernopoddańcze przywiązanie, coraz głębiej wprowadzał mnie w swój osobliwy świat, świat mający wiele niezwykłych powabów. W tym miejscu muszę zaznaczyć, że oprócz niezależności i nonszalancji niemal główne miejsce zajmowały w nim książki. Bogdan połykał je namiętnie, jakby były cukierkami, dzieląc się ze mną treścią z taką pasją, że i ja zacząłem ich szukać. Czasem, gdy nie mogliśmy się spotkać, dzwonił do mnie, by przeczytać ciekawsze fragmenty przez telefon. Czytał wyśmienicie, jak prawdziwy aktor, a ja dawałem wyraz uznania dla tego faktu, śmiejąc się lub wydając adekwatne do akcji odgłosy. Lubiliśmy te nasze telefoniczne sesje, a świat książek i ich bohaterów wchodził wielkimi krokami w naszą chłopięcą, rozpaloną ciekawością życia wyobraźnię. Niekiedy, jeśli tylko była taka możliwość, godzinami przewracaliśmy książki na półkach jego ojca. Po wyselekcjonowaniu interesujących nas pozycji zatapialiśmy się w fotelach i paląc papierosy, połykaliśmy zawartą w nich wiedzę. Pewnego razu podczas takiej sielanki spoza wyciągniętych książek wysypał się stos magazynów. Przerażeni rzuciliśmy się zbierać spadające nam na głowę gazety, lecz w tej samej chwili zamarliśmy z szeroko otwartymi ustami i oczami jak spodki. Przed nami na podłodze leżały otwarte czasopisma pełne zdjęć nagich kobiecych ciał. Patrzyliśmy na siebie, nie wydając głosu. Pierwszy ochłonął Bogdan. Delikatnie przewrócił kartkę i mogliśmy oglądać następną stronę, na której widniała wspaniała blondynka, tak naga, jaką tylko może sobie wymarzyć bujna chłopięca wyobraźnia. Przerzucaliśmy stronicę za stronicą, wydając od czasu do czasu nerwowe pomruki. W końcu Bogdan przerwał oglądanie i zbierając magazyny, powiedział:

– No, tego to się po łysym nie spodziewałem. Skubaniec jeden. Takie numery! Popatrz, gdzie towarzysz sekretarz to schował. Za dziełami Lenina. Zapłaci mi za to. Już ja przyprę go do muru. Będzie to łysego trochę kosztowało. Albo Lalunia o wszystkim się dowie – odgrażał się, planując, jakie z tego odkrycia wyciągnie korzyści.

Patrzyłem na jego napiętą twarz i zaciśnięte usta, nie za bardzo wiedząc, o co mu chodzi. W końcu zapytałem:

– Dasz jeszcze kiedyś pooglądać te gołe baby?

– Nie wiem. Zobaczymy. Muszę się zastanowić, jak starego podejść, żeby wydobyć od niego trochę szmalu… – W tym miejscu stuknął się ręką w czoło i wrzasnął: – A niech to diabli wezmą! Jak wyciągnę forsę, to on sprzątnie te dupy!

Chwilę się zastanawiał i machnąwszy z rezygnacją ręką, powiedział niezadowolony:

– Chyba z forsy będą nici. A teraz sprzątnijmy te laleczki.

Byłem ogarnięty nieznanym do tej pory podnieceniem. Pierwszy raz widziałem nagie kobiety. Co prawda z płcią przeciwną byłem oswojony, gdyż w moim domu stanowiła przeważającą większość i czasem przypadkowo wpadło coś niecoś w oczy. Jednak nigdy mnie nie interesowała ani nie prowokowała do takich reakcji. To były moje siostry. Ale tu, na tych obrazkach, widniały prawdziwe kobiety, i w dodatku gołe. Wiedziałem, że kobiety są inne. Tego olśniewającego odkrycia udało mi się dokonać w czasach przedszkolnych podczas zabawy z sąsiadką. Była to dziewczynka w moim wieku. Któregoś razu w krzakach jaśminu uprzyjemnialiśmy sobie czas organizowaniem domu, gdy nagle Bożenka zaczęła się niespokojnie kręcić, a w końcu powiedziała:

– Chce mi się siusiu! Jak pójdę, to mama mnie już nie wypuści.

– To zrób tutaj. – Wziąłem do ręki patyczek i zaznaczyłem miejsce. – To będzie nasza ubikacja.

Dziewczynka zsunęła majteczki i spokojnie zaczęła się załatwiać. Strużka szybko wsiąkała w ziemię, a ja z ciekawością przyglądałem się, czym ona to robi. Wreszcie stwierdziłem:

– Ja mam coś innego do siusiania.

– Tak?! To pokaż mi – poprosiła, siedząc nadal w kucki.

– Dobrze – zgodziłem się z dziwną ochotą.

Rozpiąłem spodenki. Dziewczynka, zafascynowana odmiennością kształtów, uważnie obejrzała moje chłopięce urządzenie. Była bardzo przejęta tym nowym odkryciem. Patrzyła raz na siebie, raz na mnie, nie mogąc niczego zrozumieć.

– I tym robisz siusiu? – zapytała z niedowierzaniem. – To zrób teraz.

– Kiedy mi się nie chce.

– To nic, spróbuj – zachęciła mnie, rozpalona ciekawością.

Stanąłem przy murku i napinając się, wydusiłem z siebie całą zawartość kropelka po kropelce. Bożenka przyglądała się temu procesowi z szeroko otwartymi oczami, na jej buzi malowała się dziwna fascynacja. Poczułem się trochę zawstydzony, więc cicho poprosiłem:

– Teraz ty mi pokaż…

Dziewczynka rozchyliła nóżki, pozwalając dotykać, badać i odkrywać intymną geografię ciała. Byliśmy tą zabawą tak zachwyceni i przejęci, że nie zwróciliśmy uwagi na to, że za plecami stanęła jej mama, obserwując wszystkie zabiegi. Oczarowanie przerwał nagły wrzask:

– A co wy tutaj robicie?!

Kobieta, czerwona z oburzenia i miotając wyzwiska, złapała nas za ręce, po czym zaczęła nami potrząsać jak workami kartofli. Przestraszeni, zapłakaliśmy rzewnymi łzami, ale ona, nie wypuszczając nas z żelaznego chwytu i szarpiąc raz w jedną, raz w drugą stronę, nadal krzyczała histerycznie:

– Nie macie prawa tak robić!

Wykręcając mi boleśnie ucho, rozkazała:

– Pójdziesz teraz do swoich rodziców i powiesz, jak niegrzecznie się bawiłeś. I zapamiętaj, ty bezwstydny chłopaku, że nie wolno ci podchodzić do Bożenki, bo jak zobaczę, że jesteś blisko, to łeb ukręcę! – Wymierzyła mi potężnego klapsa i odeszła, ciągnąc za sobą płaczącą histerycznie córeczkę.

Siedziałem na schodach ganku, chlipiąc pod nosem, dziwnie zawstydzony i niczego nie rozumiejąc. A zwłaszcza tego, co powiedzieć rodzicom. Mimo to poszedłem do mamy, po czym, wśród spazmatycznych szlochów, spróbowałem przedstawić całe wydarzenie. Mama pomogła mi otrzeć toczące się po twarzy łzy i przytulając mnie, powiedziała:

– Cicho. Nic się nie stało. Zaraz pójdę do mamy Bożenki i wszystko wytłumaczę. Nie ma w tym nic złego – uspokoiła mnie czule. – Czasem dzieci po prostu tak robią…

Nie wiem, jak przebiegła rozmowa matek na temat tego zajścia, ale od tego czasu Bożenka już nigdy się ze mną nie bawiła. Natomiast nasi rodzice przy spotkaniach wymieniali tylko lekkie skinienia głowami. Tak przebiegła moja pierwsza lekcja anatomii. Teraz owa niedokończona edukacja zaczęła mieć swój dalszy ciąg w odkrytych przez Bogdana pornograficznych czasopismach, dyskretnie zakamuflowanych za długim szeregiem pięknie oprawionych ksiąg Włodzimierza Lenina.

Bogdan mamrotał jeszcze jakieś obelgi na ojca, ale powoli się uspokajał. W końcu stanął na środku pokoju i zdecydowanym głosem powiedział:

– Teraz co jakiś czas będziemy tu zaglądali. A łysemu daruję. Bo prawdę mówiąc, to te gołe baby mnie też się podobają. A jak Lalunia je dorwie, narobi tylko wrzasku, wywali wszystko do śmieci i będzie po zabawie… – Chwilę się zastanawiał, następnie machnął z rezygnacją ręką i dorzucił: – Może łysielec sypnąłby groszem, ale z pewnością sprzątnąłby dupy w jakieś inne miejsce. I co byśmy z tego mieli? E tam… lepiej trzymać tajemnicę, żeby czasem móc przyjść i pooglądać sobie golaski.

Klepnął mnie po plecach i stwierdził filozoficznie:

– Widzisz, jacy są starzy? Co innego mówią, a co innego robią. Muszę się czasem dobrze nagimnastykować, żeby ich zrozumieć. Szczególnie ojca. Jego rozgryźć to dopiero sztuka. W komitecie wszyscy mu się w pas kłaniają, a gdy przyjdzie do domu, to Lalunia tylko spojrzy, a on służy jak piesek. Mówię ci, ile ja muszę się nakręcić głową…

Rzeczywiście jego rodzice byli dziwni. Nigdy nie przejmowali się tym, gdzie ich syn chodzi i co robi, byleby tylko w szkole nie miał kłopotów, bo stopnie to i tak stawiano mu zawsze dobre. Osobiście uważałem, że są to wspaniali, nowocześni ludzie i całym sercem pragnąłem, aby moi starzy wzięli z nich przykład.

Oczarowany hipnotyzującym zachowaniem nowego kolegi, coraz odważniej stawiałem samodzielne kroki na nieznanym mi dotąd kontynencie niezależnego życia. Papieros znalazł stałe miejsce w moich ustach, a zachowania przyjaciela dokładnie kopiowałem i o ile tylko to było możliwe, rzetelnie odtwarzałem jako własne. Czułem, jak pętla jego wpływów wolno, krok za krokiem, zaciska się wokół mojej dziecięcej niewinności. Ten nieposkromiony arogancki chłopak stał się moim idolem, animatorem i dostawcą wszystkich nieznanych dotąd smaków. Kusił niczym zły duch, wprowadzał w życie uczucia i pragnienia, na które nie byłem odporny, przed którymi nie potrafiłem się obronić. Jednak, pomimo ślepej fascynacji, czasem docierało do mnie, że podążam za niewłaściwą osobą. Widziałem w nim dobro i zło, chociaż nie potrafiłem tych dwóch rzeczy od siebie oddzielić, gdyż wszystko zlewało się w jedną szarą masę. Kiedy jego okrucieństwo stawało się wyraźne, próbowałem uciec. Lecz na krótko. Znajdował mnie bowiem i ze złowieszczym uśmiechem zagarniał ponownie w sidła, o nic nie pytając.