XVI Olimpiada Szachowa - Tel Awiw 1964 - ebook

Seria Olimpiad

“Wielka Księga Olimpiad Szachowych” – poczynając od 1927 roku – opisuje kolejne rozgrywane zawody olimpijskie – firmowane przez FIDE - zarówno męskie jak i kobiece. Najbardziej aktualne informacje dotyczące wydanych pozycji książkowych w serii, znajdują się na oficjalnej stronie: https://szachy-kwi.eu

Seria będzie zawierać poniższe pozycje książkowe:

----------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------
Olimpiady męskie Olimpiady kobiece

1. Pierwsza Olimpiada Szachowa - Londyn 1927 1. Pierwsza Kobieca Olimpiada Szachowa - Emmen 1957
2. II Olimpiada Szachowa - Haga 1928 2. II Kobieca Olimpiada Szachowa - Split 1963
3. III Olimpiada Szachowa - Hamburg 1930 3. III Kobieca Olimpiada Szachowa - Oberhausen 1966
4. IV Olimpiada Szachowa - Praga 1931 4. IV Kobieca Olimpiada Szachowa - Lublin 1969
5. V Olimpiada Szachowa - Folkestone 1933 5. V Kobieca Olimpiada Szachowa - Skopje 1972
6. VI Olimpiada Szachowa - Warszawa 1935 6. VI Kobieca Olimpiada Szachowa - Medellin 1974
7. VII Olimpiada Szachowa - Sztokholm 1937 7. VII Kobieca Olimpiada Szachowa - Hajfa 1976
8. VIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1939 8. VIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978
9. IX Olimpiada Szachowa - Dubrownik 1950 9. IX Kobieca Olimpiada Szachowa - Valletta 1980
10. X Olimpiada Szachowa - Helsinki 1952 10. X Kobieca Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982
11. XI Olimpiada Szachowa - Amsterdam 1954 11. XI Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984
12. XII Olimpiada Szachowa - Moskwa 1956 12. XII Kobieca Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986
13. XIII Olimpiada Szachowa - Monachium 1958 13. XIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988
14. XIV Olimpiada Szachowa - Lipsk 1960 14. XIV Kobieca Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990
15. XV Olimpiada Szachowa - Złote Piaski 1962 15. XV Kobieca Olimpiada Szachowa - Manila 1992
16. XVI Olimpiada Szachowa - Tel Awiw 1964 16. XVI Kobieca Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994
17. XVII Olimpiada Szachowa - Hawana 1966 17. XVII Kobieca Olimpiada Szachowa - Erewań 1996
18. XVIII Olimpiada Szachowa - Lugano 1968 18. XVIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Elista 1998
19. XIX Olimpiada Szachowa - Siegen 1970 19. XIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Stanbuł 2000
20. XX Olimpiada Szachowa - Skopje 1972 20. XX Kobieca Olimpiada Szachowa – Bled 2002
21. XXI Olimpiada Szachowa - Nicea 1974 21. XXI Kobieca Olimpiada Szachowa – Calvia 2004
22. XXII Olimpiada Szachowa - Hajfa1976 22. XXII Kobieca Olimpiada Szachowa – Turyn 2006
23. XXIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978 23. XXIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Drezno 2008
24. XXIV Olimpiada Szachowa - Valletta 1980 24. XXIV Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010
25. XXV Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982 25. XXV Kobieca Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012
26. XXVI Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984 26. XXVI Kobieca Olimpiada Szachowa – Tromso 2014
27. XXVII Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986 27. XXVII Kobieca Olimpiada Szachowa – Baku 2016
28. XXVIII Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988 28. XXVIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Batumi 2018
29. XXIX Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990 29. XXIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2020
30. XXX Olimpiada Szachowa - Manila 1992
31. XXXI Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994
32. XXXII Olimpiada Szachowa - Erewań 1996
33. XXXIII Olimpiada Szachowa - Elista 1998
34. XXXIV Olimpiada Szachowa - Stambuł 2000
35. XXXV Olimpiada Szachowa - Bled 2002
36. XXXVI Olimpiada Szachowa - Calvia 2004
37. XXXVII Olimpiada Szachowa - Turyn 2006
38. XXXVIII Olimpiada Szachowa - Drezno 2008
39. XXXIX Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010
40. XL Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012
41. XLI Olimpiada Szachowa - Tromso 2014
42. XLII Olimpiada Szachowa - Baku 2016
43. XLIII Olimpiada Szachowa - Batumi 2018
44. XLIV Olimpiada Szachowa - Chanty-Mansyjsk 2020
----------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------

Dodatkowe informacje znajdziesz

na oficjalnej stronie internetowej serii

“Wielka Księga Olimpiad Szachowych”

https://szachy-kwi.euXVI Olimpiada Tel Awiw, 2 – 25 listopada 1964 r.

Już trzeci raz, po Ameryce Północnej (Folkestone 1933) i Ameryce Południowej (Buenos Aires 1939), Olimpiada została zorganizowana poza Europą, ale po raz pierwszy w Azji. Miało to też swój symbol, bowiem Azję uważano za kolebkę szachów, gdzie następował gwałtowny wzrost zainteresowania sportem szachowym. Miało miejsce umasowienie szachów w takich krajach jak Indie, Indonezja, Iran, Filipiny, Mongolia, czy też Turcja. Z tego względu Kongres FIDE, jeszcze w 1961 roku, powierzył Izraelowi organizację XVI Olimpiady Szachowej. Także po raz pierwszy goszczono przedstawicieli wszystkich zamieszkałych kontynentów, bowiem przyjechali szachiści z Australii!

Natychmiast po decyzji FIDE rozpoczęły się przygotowania do tej gigantycznej imprezy. Termin listopad 1964 był wybrany celowo, bowiem o tej porze roku klimat panujący w Izraelu był najkorzystniejszy dla Europejczyków, którzy tradycyjnie stanowili znakomitą większość. Pogoda była jak w czasie polskiego czerwca i temperatura powietrza wynosiła przeciętnie 26 stopni Celsjusza w cieniu.

Egzotyczne miejsce Olimpiady, szeroko zakrojona akcja propagandowa na całym świecie zrobiły swoje i w Tel Awiwie padł nowy rekord frekwencji. Przyjechały reprezentacje pięćdziesięciu krajów, czyli o dziesięć więcej niż do rekordowego do tego momentu Lipska 1960!

Wobec takiego „najazdu” szachistów z całego świata, organizatorzy zmagali się z wieloma trudnościami, przede wszystkim z zakwaterowaniem wszystkich uczestników. Izrael w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku nie miał praktycznie nisko gwiazdkowych („turystycznych”) hoteli, a jedynie hotele klasy pierwszej i specjalnej. Ponadto i tych ilość była niewielka. Kolejnym problemem był wybór systemu rozgrywek. Czas trwania Olimpiady został ustalony przez władze FIDE na 23 dni łącznie z dwoma wolnymi dniami, dniem ceremonii otwarcia i zamknięcia imprezy. Oznaczało to w praktyce 20 dni „roboczych”, przy czym rozgrywanie w ciągu jednego dnia dwóch rund absolutnie nie wchodziło w grę! Idealna byłaby ilość ekipy wynosząca czterdzieści osiem, przy której można by utworzyć 8 grup po sześć drużyn, a następnie finały składające się z 16 ekip każdy, czyli 5 rund eliminacyjnych plus 15 rund finałowych (razem 20 dni!). Ale, jak wiemy – przyjechało 50 ekip!

Po długich dyskusjach, na które zaproszono sędziów i kierowników wszystkich zespołów, postanowiono podzielić wszystkie reprezentacje na sześć grup składających się z siedmiu drużyn i jedną grupę z udziałem ośmiu ekip. Z każdej grupy dwie awansowały do finałów odpowiednio A, B i C, zaś „reszta” do najmniejszego finału D. Ostatecznie finały A, B i C liczyłyby po 14 drużyn, a w finale D walczyłoby tylko osiem. Bilans się zgadzał: 7 rund eliminacyjnych i 13 rund finałowych dawało dokładnie 20 dni „roboczych”.

Pokonano także problemy z kwaterunkiem. Sporą ilość pokojów hotelowych jednoosobowych przekształcono w „dwójki”. Przyjezdni okazali się bardzo wyrozumiali i nie zgłoszono z tego tytułu ani jednego protestu.

Folke Rogard, prezydent FIDE, otwiera Olimpiadę
Zdjęcie: en.chessbase.com

Większość przyjezdnych zakwaterowano w luksusowym hotelu Sheraton znajdującym się tuż przy brzegu Morza Śródziemnego posiadającym także plażę i basen kąpielowy przeznaczone wyłącznie dla gości hotelowych. Pokoje były elegancko umeblowane, posiadały klimatyzację (!), a z ich okien widać było morze. W tymże hotelu przygotowano salę gry, posiłki, specjalnie zainstalowany urząd pocztowy z okolicznościowym stemplem (wydano także dwa znaczki pocztowe poświęcone Olimpiadzie) i centrum prasowym. Punktualnie publikowano biuletyn zawierający komplet partii z każdej rundy (dzisiaj prawdziwy rarytas!), atrakcyjny pod względem szaty graficznej zawierający także sylwetki (karykatury) co znaczniejszych zawodników i sędziów. Biuro prasowe działało sprawnie dopiero po dwóch pierwszych dniach turnieju.

Działacze izraelscy dysponowali pełnym wsparciem finansowym rządu, który na organizację Olimpiady przeznaczył 750 tysięcy funtów, czyli ćwierć miliona dolarów. Pewne kwoty dorzucili jeszcze indywidualni sponsorzy. W omawianych tu czasach kwota była niezwykle wysoka!

Zainteresowanie Olimpiadą było olbrzymie. Sala balowa hotelu Sheraton, w której umieszczono sto stolików szachowych okazała się niestety za ciasna, gdy zaczęli ją zapełniać kibice. Narzekali sowieccy arcymistrzowie, że w trakcie rundy było niekiedy niczym na „jarmarku”, ale zaakceptowali to i nie złożyli żadnej skargi. W celu zniechęcenia części fanów gry szachowej, czyli po prostu trochę „przerzedzenia” tłumu, wprowadzono wysokie ceny biletów wstępu (jednorazowy wstęp kosztował cztery funty). Nie miało to jednak większego wpływu na ilość chętnych, a trudno opisać „co się działo”, gdy Izrael awansował do finału A.

W dużym hallu ustawiono 12 tablic demonstracyjnych, dzięki którym można było śledzić najważniejsze partie. Mimo drogich biletów, salę gry odwiedzało codziennie około 1000 – 2000 miłośników królewskiej gry. Część z nich szukała wolnych miejsc na sali gry, a pozostali lokowali się w innej sali, gdzie umieszczono wspomniane tablice demonstracyjne oraz kilkanaście odbiorników telewizyjnych prezentujących salę gry przez pełne pięć godzin trwania rundy!

Miejscowa prasa non stop zamieszczała obszerne reportaże z przebiegu rozgrywek, wywiady z uczestnikami, ciekawsze partie itp. Izraelskie radio, zawsze po wiadomościach (sześć razy dziennie) nadawało komunikaty z sali gry. Dodatkowo codziennie Moshe Czerniak prowadził dwie specjalne, piętnastominutowe audycje. Zatem oprócz wielkiego rozmachu organizacyjnego, Olimpiadzie towarzyszyło niezwykłe zainteresowanie mieszkańców Izraela.

Wysoko sprawność organizacyjna przypominała Lipsk 1960 oraz Warnę 1962, gdyż podobnie jak tam – protektorat nad rozgrywkami objął prezydent i premier kraju, a w składzie Komitetu Honorowego znajdowało się kilku ministrów. Wszystkie dni upłynęły pod znakiem życzliwości i gry fair – play, dzięki temu sędziowie mogli skupić się na ważnych sprawach technicznych.

1 i 2 listopada 1964 roku do Tel Awiwu zjeżdżały się drużyny biorące udział w Olimpiadzie. Natomiast 2 listopada po południu kierownicy i kapitanowie zespołów zostali zaproszeni do Jerozolimy na spotkanie z prezydentem kraju Salmanem Szazarem. Wieczorem tegoż dnia nastąpiła ceremonia otwarcia Olimpiady. Sala teatru Habima była wypełniona po brzegi. Jako pierwszy głos zabrał premier rządu Levi Eshkol. Tradycyjne, uroczyste ślubowanie olimpijskie złożyli: mistrz świata Tigran Petrosjan (po rosyjsku), Muffang (po francusku), Kühnle (po niemiecku) i Kashdan (po angielsku).

3 listopada 1964 roku o godzinie 11,00 na wspomnianym zebraniu kapitanów przyjęto zasadę podziału drużyn na 7 grup. Następnie każdy z kapitanów złożył listę z kolejnością ekip według siły gry opartej na własnej analizie. Jako ciekawostkę podamy, że wszyscy bez wyjątku umieścili na pierwszej pozycji reprezentację ZSRR. Na podstawie tych zestawień specjalna komisja pod przewodnictwem prezydenta FIDE Folke Rogarda dokonała podziału wszystkich startujących na grupy eliminacyjne.

Polacy byli uradowani, że wreszcie nie grali w jednej grupie z ZSRR, ale mieli świadomość i tak trudnej walki o pierwszy po wojnie awans do głównego finału. Pierwsze miejsce ekipy USA „nie podlegało dyskusji”. Do drugiego miejsca „chętne” były Polska i Anglia. Poważnie o swoich szansach rozważali także Norwegowie solidnie przykładający się do każdego meczu. Na korzyść polskiego teamu przemawiał fakt, że ich angielscy koledzy grali bez Penrose’a i Golombka. Ten ostatni przybył do Tel Awiwu, ale w charakterze kapitana ekipy.

W Olimpiadzie udział wzięło, co było kolejnym rekordem, 294 zawodników, w tym 31 arcymistrzów i 40 mistrzów międzynarodowych. Rozegrano 1818 partii, zamiast 1820, bowiem dwie oddano walkowerem. W każdym razie liczba rozegranych pojedynków „niebezpiecznie” zbliżyła się do 2000!

Tradycyjnie rundy rozpoczynały się o godzinie 16,00, nazajutrz z rana dogrywano niedokończone partie. Tempo gry nadal wynosiło 2,5 godziny na 40 ruchów i po jednej godzinie na każde następne 16.

Po raz pierwszy w szrankach olimpijskich ujrzano wspomnianą wyżej ekipę Australii, oraz Wenezuelę, Meksyk i Dominikanę. Szwecja i Dania szczyciły się udziałem we wszystkich Olimpiadach od 1927 roku! Od 4 lat nie widziano zespołu Włoch, po raz pierwszy od 1952 roku nie przyjechała Belgia. Natomiast najsilniejsze zespoły świata zjawiły się w komplecie.

Tylko ZSRR dysponował kompletem arcymistrzów, ale ekipa Jugosławii miała ich aż pięciu. Gdyby zagrał Trifunović – też dysponowałaby kompletem! Na czele głównych faworytów stanął kolejny mistrz świata Tigran Petrosjan. Zdetronizowany champion Botwinnik tym razem walczył na drugiej szachownicy. Ponadto w skład ekipy weszli Smysłow, Keres i Spasski. Na pierwszej szachownicy rezerwowej zadebiutował 30. letni Leonid Stein, mistrz ZSRR z 1963 roku. Dwukrotnie, w 1962 i 1964 roku bez powodzenia przebijał się do turnieju kandydatów, ale za każdym razem stawał się ofiarą nieszczęsnego przepisu FIDE ograniczającego ilość zawodników sowieckich mogących brać udział na tym szczeblu rozgrywek w walce o tytuł mistrza świata. Obawiano się, że Rosjanie zdominują rozgrywki i stracą one znacznie na swojej atrakcyjności. Gligorić, Ivkov, Matanović i Parma (już jako arcymistrz) reprezentowali Jugosławię. Ale „rozpaczliwie” wyglądały składy USA i Argentyny! Fischer, Lombardy, Byrne R. i Evans, to arcymistrzowie, którzy nie przyjechali! Natomiast po dłuższej przerwie ujrzano na I szachownicy weterana Reshevsky’ego! Najdorf przyjechał do Izraela, ale jako… turysta! Argentyńska Federacja Szachowa korzystając z tego, że rok był olimpijski, ufundowała bardziej niż skromne nagrody na mistrzostwa kraju, bowiem głównym bodźcem miała być nominacja do drużyny! W tym stanie rzeczy Najdorf, Bolbochan, Panno, Rossetto, Guimard i Sanguinetti zbojkotowali turniej! Późniejsze próby nakłonienia osobno każdego z tych arcymistrzów do wyjazdu nie dały rezultatu: albo wszyscy albo nikt, niezmiennie brzmiała odpowiedź. W efekcie Argentyna zajęła najniższe miejsce od 1927 roku, czyli od I Olimpiady! Na czele Hiszpanii grał Pomar, Szwecji, po przerwie, Stahlberg. Węgry dysponowały znowu czterema arcymistrzami (Portisch, Szabo, Bilek, Lengyel), ale zabrakło Barczy. Liderem zespołu NRD był tradycyjnie Uhlmann, zaś w ekipie NRF obok Unzickera, Dargi i Schmida, pojawił się nowy wielki talent – 21. letni Helmut Pfleger. Awansował do drużyny, bowiem w 1963 roku podzielił wraz z Unzickerem I – II miejsce w mistrzostwach kraju! W występującej po czterech latach przerwy ekipie Kanady zagrał znany mistrz międzynarodowy Yanofsky. Bułgaria miała trzech (!) arcymistrzów – Padewskiego, Tringowa i Bobocowa!

Holandia wystąpiła bez Euwego i Donnera, Austria bez Robatscha. Nie zagrał w zespole angielskim Penrose, a w islandzkim – F. Olafsson. W reprezentacji Indii Aaron grał dopiero na drugiej szachownicy, mimo że był nadal jedynym mistrzem międzynarodowym w swoim kraju!

To była już ostatnia Olimpiada, na której obowiązywał przepis, że przed trzydziestym posunięciem, bez zgody sędziego nie wolno było zgadzać się na remis.

Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego został Israel Eshel, a sędzią głównym Alois Nagler.

Wśród rozstawionych 14 ekip, byli wszyscy, z wyjątkiem Austrii, uczestnicy finału A poprzedniej Olimpiady oraz Anglia, Hiszpania (zwycięscy finału B ze Złotych Piasków) oraz wzmocniona arcymistrzem Stahlbergiem Szwecja.

Rozgrywki eliminacyjne rozegrano w dniach 3 – 9 listopada 1964 roku. Wyniki losowania w poszczególnych grupach były następujące:

------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Grupa Skład grup
1 1. Hiszpania, 2. Chile, 3. Wenezuela, 4. Szwajcaria, 5. ZSRR, 6. Afryka Południowa i 7. Filipiny.
2 1. Meksyk, 2. Boliwia, 3. Jugosławia, 4. Indie, 5. Holandia, 6. Mongolia i 7. Austria.
3 1. Szkocja, 2. Szwecja, 3. Węgry, 4. Irlandia, 5. Luksemburg, 6. Izrael i 7. Francja.
4 1. Norwegia, 2. Portugalia, 3. Polska, 4. Turcja, 5. Anglia, 6. USA i 7. Iran.
5 1. Czechosłowacja, 2. Rumunia, 3. Puerto Rico, 4. Australia, 5. Kolumbia, 6. Kuba i 7. Paragwaj.
6 1. Urugwaj, 2. Monako, 3. Ekwador, 4. Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD), 5. Kanada, 6. Argentyna i 7. Islandia.
7 1. Peru, 2. Bułgaria, 3. Grecja, 4. Niemiecka Republika Federalna (NRF), 5. Finlandia, 6. Dania, 7. Dominikana i 8. Cypr.
------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Znaczki poświęcone Olimpiadzie
Zdjęcie: Archiwum autora

Tel Awiw reklamuje Olimpiadę
Zdjęcie: „Szachowa Moskwa”
Numer 22/1964

Na posiedzeniu Polskiego Związku Szachowego, nominowano na kierownika ekipy olimpijskiej K. Kryńskiego, zaś kapitanem został Andrzej Filipowicz.

Na podstawie wyników mistrzostw Polski wytypowano kadrę olimpijską, a o powołaniu do drużyny, dodatkowo zadecydował rezultat w międzynarodowym turnieju w Polanicy, jaki odbył się w dniach 9 – 27 sierpnia 1964 roku.

W skład drużyny, według kolejności szachownic, weszli: mistrz międzynarodowy Zbigniew Doda (mistrz Polski, od 1962 roku uznawany za najsilniejszego szachistę kraju), mistrz międzynarodowy Jacek Bednarski (mistrz Polski z 1963 roku i wicemistrz z 1964 roku, debiutant w ekipie olimpijskiej!), mistrz międzynarodowy Bogdan Śliwa, Andrzej Filipowicz (był co prawda dopiero VI – X na mistrzostwach Polski, ale na turnieju międzynarodowym w Polanicy, sierpień 1964, jako pierwszy po wojnie Polak, podzielił wraz z arcymistrzem Parmą pierwsze miejsce, zaś na turnieju w Moskwie miał najlepszy wynik z zawodników „niesowieckich”), Witold Balcerowski (III – V miejsce na mistrzostwach Polski i IV – IX na turnieju w Polanicy) i Włodzimierz Schmidt. Ten ostatni, na skutek egzaminów na uczelni, nie wziął udziału w półfinałach mistrzostw kraju i formalnie odpadł z kadry. Nastąpiła jednak interwencja „wszechwładnego” w owym czasie, Litmanowicza i… Schmidt został włączony ponownie do kadry olimpijskiej, a następnie umożliwiono mu start w Polanicy, gdzie zajął IV – IX miejsce, ale gdyby nie nieszczęśliwa porażka z przedostatnim w tabeli Witkowskim, dzieliłby I – III miejsce. Jego lekka i skuteczna gra zyskała uznanie w oczach działaczy i młody Schmidt, już po raz drugi, pojechał na Olimpiadę.

Teraz krótko o tym, co się „działo” w latach 1963 i 1964 przed izraelską Olimpiadą.

Rok 1963.

Jak zawsze sezon rozpoczął tradycyjny, już XXXVIII turniej w Hastings. Oto jego wyniki: 1 – 2 Kotow (ZSRR) i Gligorić (Jugosławia) po 6,5 punktu z 9 partii, 3. Smysłow (ZSRR) 6 p., 4. Marović (Jugosławia) 5,5 p., 5. Littlewood (Anglia) 5 p., 6. Tan Hoan Liong (Indonezja) 4 p., 7. Alexander (Anglia) 3,5., 8 – 9. Van Seters (Belgia) i Clarke po 3 p., i 10. Hollis (obaj Anglia) 2 p.

Dobrze był obsadzony również tradycyjny XXV Festiwal w Beverwijk, maleńkim holenderskim miasteczku. Podajemy wyniki turnieju głównego: 1. Donner (Holandia) 12 punktów z 17 partii, 2. Bronstein (ZSRR) 11,5 p., 3 – 5. Parma (Jugosławia), Pilnik (Chile) i Ivkov po 11 p., 6. Matanović (obaj Jugosławia) 10 p., 7. Awerbach (ZSRR) 9,5 p., 8. Stahlberg (Szwecja) 9 p., 9 – 11. Robatsch (Austria), Trifunović (Jugosławia) i Van der Berg (Holandia) po 8 p., 12 – 13. Tan Hoan Liong (Indonezja, jak widzimy bohater lipskiej Olimpiady z 1960 roku aktywnie uczestniczył w turniejach międzynarodowych) i O’Kelly (Belgia) po 7,5 p., 14. Milić (Jugosławia) 7 p., 15 – 16. Van Scheltinga i Langeweg (obaj Holandia) po 6,5 p., 17. Pirc (Jugosławia) 5 p. i 18.Gereben (Izrael) 3,5 p. W turnieju żeńskim zagrała Nona Gaprindaszwili, która „zrobiła” 100%. Pod wrażeniem tego wyniku organizatorzy zaprosili ją w przyszłym roku do męskiego turnieju mistrzowskiego! Van der Berg i Tan Hoan Liong wypełnili normy na mistrza międzynarodowego (startowało aż 11 arcymistrzów), natomiast Gerebena pamiętamy jak grał w barwach Szwajcarii, a Pilnika – Argentyny.

W mistrzostwach USA na rok 1963 Robert Fischer „zdemolował” swoich znakomitych przeciwników i wygrał wszystkie partie! Oto szczegóły: 1. Fischer 11 punktów z 11 partii, 2. Evans 7,5 p., 3. Benkö po 7 p., 4 – 5. Reshevsky i Saidy po 6,5 p., 6. Byrne R. 5,5 p., 7. Weinstein 5 p., 8. Bisguier 4,5 p., 9 – 10. Addison i Mednis po 3,5 p., 11. Steinmeyer 3 i 12. Byrne D. 2,5 p.

Mistrzostwa Czechosłowacji na rok 1963 były wyjątkowo silnie obsadzone. Po raz szósty po tytuł sięgnął Pachman uzyskując 14,5 p. z 19 partii. Dalej szli: 2 – 3. Filip i Kavalek (wygrał najwięcej partii – aż 11) po 13,5 p., 4. Hort 12,5 p., 5. Alster 12 p., 6. Fichtl 11 p., 7. Blatny 10,5 p., 8. Zita 10 p., 9 – 12. Kozma, Smejkal, Trapl i Ujtelky po 8 p. itd. Dobre miejsca „starych” olimpijczyków (Zita i Ujtelky) wskazywały, że weterani mają się dobrze!

W XIII mistrzostwach NRD wzięło udział 18 zawodników. To był rekord, gdyż wcześniej grało 14 – 16. Oto wyniki: 1. Mühring 12,5 punktu z 18 partii, 2. Malich 12 p., 3 – 5. Liebert, Fuchs i Stark po 11 p., 6. Mühlberg, 10,5 p., 7. Uhlmann (!) 10 p., 8 – 9. Golz i Müller po 9,5 p., 10. Baumbach 9 p., 11. Pietzsch 8,5 p. itd.

XX Mistrzostwa Polski odbyły się w Głuchołazach i przyniosły wyniki: 1. Bednarski 10,5 punktu z 15 partii, 2. Plater 10 p., 3 – 4. Brzózka i Tarnowski po 9 p., 5. Balcerowski 8,5 p., 6. Doda 8 p., 7. Frączek 7,5 p., 8 – 10. Manasterski, Drozd i Zabierzański po 7 p. itd. Bogdan Śliwa był przedostatni z dorobkiem 5,5 punktu z 15 partii!

Uczestnicy XX Mistrzostw Polski
Wśród stojących, szósty od lewej – mistrz Polski Jacek Bednarski
Zdjęcie: „Szachmaty w ZSRR” numer 6/1963

W XVII mistrzostwach Bułgarii najlepszy okazał się Tringow, który zdobył 15 punktów z 20 partii. Dalej szli: 2. Minew 13,5 p., 3 – 4. Popow L. i Bobocow po 13 p., 5. Radułow 12 p., 6 – 8. Dymitrow, Neikirch i Popow W. po 11 p. itd. Dawny olimpiczyk Cwetkow zajął 9 – 10 miejsce z wynikiem 9,5 p.

Mecz o tytuł mistrza świata rozegrany między Botwinnikiem, a Petrosjanem zakończył się zwycięstwem Tigrana Petrosjana w stosunku 12,5 : 9,5.

Doskonały, dwukołowy turniej miał miejsce w Los Angeles. Wygrali Keres i Petrosjan (obaj ZSRR) po 8,5 punktu z 14 partii, 3 – 4. Najdorf (Argentyna) i Olafsson F. (Islandia) po 7,5 p., 5. Reshevsky (USA, wygrał z Keresem 2,0 : 0,0!) 7 p., 6. Gligorić (Jugosławia) 6 p., 7 – 8. Benkö (USA) i Panno (Argentyna) po 5,5 p.

Piatigorsky Cup 1963
Od lewej: Benkö, Gligorić, Olafsson,
Najdorf, Petrosjan, Reshevsky, Keres i Panno
Zdjęcie: „Szachamaty w ZSRR”, numer 10/1963

W miejscowści Miszkolc (Węgry) rozegrano Memoriał Asztalosa. Wygrał Tal (ZSRR) 12,5 punktu z 15 partii. Na następnych miejscach znaleźli się: 2. Bronstein (ZSRR) 10,5 p., 3. Bilek (Wegry) 10 p., 4 – 6. Dely, Szabo (obaj Węgry) i Filip (Czechoslowacja) po 9 p., 7. Flesch (Węgry) 8 p. itd. Na miejscu 14 – 15 znalazł się Brzózka (Polska) 3,5 p. Wygrał tylko jedną partię, ale „za to” z arcymistrzem Laszlo Szabo.

Vranjčka Banja gościła młodych szachistów celem wyłonienia mistrza świata juniorów. Wyniki: 1 – 2. Gheorghiu (Rumunia) i Janata (Czechoslowacja) po 7,5 punktu z 9 partii, 3. Kurajica (Jugoslawia) 4,5 p., 4 – 8. Adamski (Polska), Zacharow (ZSRR), Lee (Anglia) i Tan (Singapur) po 4 p., 9. Westerinen (Finlandia) i 10. Bojković (Jugoslawia) 2,5 p. Dodatkowy mecz Gheorghiu – Janata dał wynik 2,0 : 2,0. Tytuł zdobył Gheorghiu, który w turnieju wygrał z Janatą bezpośrednie spotkanie.

Wyniki turnieju w strefowego w Halle: 1. Portisch 14 punktów z 19 partii, 2. Larsen (Dania) 13 p., 3 – 4. Ivkov (Jugosławia) i Robatsch (Austria) po 12 p., 5 – 6. Uhlmann i Malich (obaj NRD) po 11 p., 7 – 8. Johansson I. (Islandia) i Trifunović (Jugosławia) po 10,5 p. itd. Na pozycji 15 – 16 znalazł się Zbigniew Doda (Polska) 8 p. Portisch i Larsen awansowali do turnieju międzystrefowego, a trzeciego wyłonił mecz Ivkov – Robatsch 2,0 : 0,0.

Mistrzostwa świata juniorów
Gheorghiu (po prawej) – Zacharow
Zdjęcie: „Szachmaty w ZSRR” numer 11/1963

Memoriał Capablanki w Hawanie: 1. Korcznoj (ZSRR) 16,5 punktu z 21 partii, 2 – 4. Geller (ZSRR), Pachman (Czechosłowacja) i Tal (ZSRR) po 16 p., 5 – 6. Barcza (Węgry) i Ivkov (Jugosławia) po 15,5 p., 7. Darga (NRF) 13 p., 8. Uhlmann (NRD) 12,5 p., 9. Trifunović (Jugosławia) 11,5 p., 10 – 12. Bobocow (Bułgaria), O’Kelly (Belgia) i Robatsch (Austria) po 11 p. itd.

Jak doniosła prasa zmarł wybitny szwedzki arcymistrz Gösta Stoltz (1904 – 1963).

22. letni Hoen został mistrzem Norwegii. Mistrzem Irlandii został Heidenfeld. Yanofsky został czempionem Kanady. Mlodziutki Pfleger i doświadczony Unzicker podzielili 1 – 2 miejsce w mistrzostwach NRF. Najlepszym w mistrzostwach Szwajcarii okazał się Keller.

W Holandii w miejscowości Enschede odbył się kolejny turniej strefowy. Trzy pierwsze miejsca dawały awans do turnieju międzystrefowego. Wyniki: 1. Gligorić (Jugoslawia) 12,5 punktu z 16 partii, 2 – 3. Darga (NRF) i Lengyel (Węgry) po 12 p., 4. Penrose (Anglia) 11,5 p., 5. Pomar (Hiszpania) 11 p., 6. Filip (Czechosłowacja) 10,5 p., 7. Kupper (Szwajcaria) 10 p., 8. Popow L. (Bułgaria) 9,5 p., 9 – 10. Llado (Hiszpania) i Van Scheltinga (Holandia) po 9 p. itd.

W mistrzostwach ZSRR trzech zawodników podzieliło 1 – 3 miejsce i dodatkowy trzykołowy trójmecz musiał wyłonić mistrza. Oto wyniki barażu: 1. Stein 2,5 punktu z 4 partii (bez porażki), 2. Spasski 2 p. i 3. Chołmow 1,5 p.

Rok 1964.

Noworoczny turniej w Hastings otworzył kolejny sezon szachowy. 1. Tal (ZSRR) 7 punktów z 9 partii, 2. Gligorić (Jugosławia) 6,5 p., 3 – 4. Lengyel (Węgry) i Chasin (ZSRR) po 6 p., 5. Littlewood N. (Anglia) 5,5 p., 6. Brinck-Claussen (Dania) 4,5 p., 7. Littlewood J. (Anglia) 3,5 p., 8. Hindle (Anglia) 2,5 p., 9. Bely (Węgry) 2 p. i Franklin M. (Anglia) 1,5 p.

XXVI turniej w Beverwijk przyniósł wyniki: 1 – 2. Keres i Ney (obaj ZSRR) – po 11,5 punktu z 15 partii, 3. Portisch (Węgry) 11 p., 4. Ivkov (Jugosławia) 10 p., 5 – 7. Larsen (Dania), Lengyel (Węgry) i Parma (Jugosławia) po 9,5 p., 8. Filip (Czechosłowacja) 8,5 p., 9. Darga (NRF) 7,5 p., 10 – 12. Bobocow (Bułgaria), Donner i Zuidema (obaj Holandia) po 6,5 p. itd.

Do tego momentu mistrzostwa ZSRR traktowane były jako turniej strefowy FIDE. Jednakże w 1964 roku FIDE podjęła decyzję, że tym razem Rosjanie muszą zorganizować specjalny turniej strefy ZSRR. Rozgrywki odbyły się w Moskwie i dały rezultaty: 1. Spasski 7 punktów z 12 partii, 2 – 3. Bronstein i Stein po 6,5 p. (ta trójka uzyskała awans do turnieju międzystrefowego), 4. Chołmow 6 p., 5 – 6. Korcznoj i Suetin po 5,5 p. i 7. Geller 5 p. Turniej był dwukołowy. Żaden z zawodników nie uniknął porażki.

Zwieńczeniem walk w turniejach strefowych był wielki turniej międzystrefowy w Amsterdamie (20 maja – 21 czerwca), w którym walczyło 24 starannie wyselekcjonowanych szachistów. Zmęczeni monotonią walk między sowieckimi arcymistrzami działacze FIDE chcąc urozmaicić rozgrywki wprowadzili przepis, że sześciu najlepszych szachistów awansuje do meczów pretendentów, ale nie może być więcej niż trzech z „jednego kraju”. Oczywiście „tym jednym krajem” był ZSRR. Do szczęśliwców miał dołączyć Botwinnik, a „najlepszy z najlepszych” miał walczyć z Petrosjanem o tytuł mistrza świata.

Wyniki: 1 – 4. Larsen (Dania), Smysłow, Spasski i Tal po 17 punktów z 23 partii, 5. Stein 16,5 p., 6. Bronstein (wszyscy ZSRR) 16 p., 7. Ivkov (Jugosławia) 15 p., 8 – 9. Portisch (Węgry) i Reshevsky (USA) po 14,5 p., 10. Gligorić (Jugosławia) 14 p., 11. Darga (NRF) 13,5 p., 12. Lengyel (Węgry) 13 p., 13. Pachman (Czechosłowacja) 12,5 p., 14. Evans (USA) 10,5 p., 15. Tringow (Bułgaria) 9,5 p., 16. Benkö (USA) 9 p., 17 – 19. Bilek (Węgry), Rossetto i Foguelman (obaj Argentyna) po 8 p., 20. Chinony (Peru) 7 p., 21. Porath (Izrael) 5,5 p., 22. Perez J. (Kuba) 5 p., 23. Berger (Australia) 4,5 p. i 24. Vranesic (Kanada) 4 p. W meczu uzupełniającym Portisch – Reshevsky wygrał Węgier w stosunku 2,5 : 0,5.

Amsterdam 1964, Tal (po prawej) – Reshevsky
Zdjęcie: „Szachmaty” w ZSRR numer 9/1964