XXXI Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994 - ebook

SERIA OLIMPIAD

“Wielka Księga Olimpiad Szachowych” – poczynając od 1927 roku – opisuje kolejne rozgrywane zawody olimpijskie – firmowane przez FIDE – zarówno męskie jak i kobiece. Najbardziej aktualne informacje dotyczące wydanych pozycji książkowych w serii, znajdują się na oficjalnej stronie: https://szachy-kwi.eu

Seria będzie zawierać poniższe pozycje książkowe:

Olimpiady męskie

1. Pierwsza Olimpiada Szachowa - Londyn 1927

2. II Olimpiada Szachowa - Haga 1928

3. III Olimpiada Szachowa - Hamburg 1930

4. IV Olimpiada Szachowa - Praga 1931

5. V Olimpiada Szachowa - Folkestone 1933

6. VI Olimpiada Szachowa - Warszawa 1935

7. VII Olimpiada Szachowa - Sztokholm 1937

8. VIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1939

9. IX Olimpiada Szachowa - Dubrownik 1950

10. X Olimpiada Szachowa - Helsinki 1952

11. XI Olimpiada Szachowa - Amsterdam 1954

12. XII Olimpiada Szachowa - Moskwa 1956

13. XIII Olimpiada Szachowa - Monachium 1958

14. XIV Olimpiada Szachowa - Lipsk 1960

15. XV Olimpiada Szachowa - Złote Piaski 1962

16. XVI Olimpiada Szachowa - Tel Awiw 1964

17. XVII Olimpiada Szachowa - Hawana 1966

18. XVIII Olimpiada Szachowa - Lugano 1968

19. XIX Olimpiada Szachowa - Siegen 1970

20. XX Olimpiada Szachowa - Skopje 1972

21. XXI Olimpiada Szachowa - Nicea 1974

22. XXII Olimpiada Szachowa - Hajfa1976

23. XXIII Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978

24. XXIV Olimpiada Szachowa - Valletta 1980

25. XXV Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982

26. XXVI Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984

27. XXVII Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986

28. XXVIII Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988

29. XXIX Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990

30. XXX Olimpiada Szachowa - Manila 1992

31. XXXI Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994

32. XXXII Olimpiada Szachowa - Erewań 1996

33. XXXIII Olimpiada Szachowa - Elista 1998

34. XXXIV Olimpiada Szachowa - Stambuł 2000

35. XXXV Olimpiada Szachowa - Bled 2002

36. XXXVI Olimpiada Szachowa - Calvia 2004

37. XXXVII Olimpiada Szachowa - Turyn 2006

38. XXXVIII Olimpiada Szachowa - Drezno 2008

39. XXXIX Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010

40. XL Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012

41. XLI Olimpiada Szachowa - Tromso 2014

42. XLII Olimpiada Szachowa - Baku 2016

43. XLIII Olimpiada Szachowa - Batumi 2018

44. XLIV Olimpiada Szachowa - Chanty-Mansyjsk 2020

Olimpiady kobiece

1. Pierwsza Kobieca Olimpiada Szachowa - Emmen 1957

2. II Kobieca Olimpiada Szachowa - Split 1963

3. III Kobieca Olimpiada Szachowa - Oberhausen 1966

4. IV Kobieca Olimpiada Szachowa - Lublin 1969

5. V Kobieca Olimpiada Szachowa - Skopje 1972

6. VI Kobieca Olimpiada Szachowa - Medellin 1974

7. VII Kobieca Olimpiada Szachowa - Hajfa 1976

8. VIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Buenos Aires 1978

9. IX Kobieca Olimpiada Szachowa - Valletta 1980

10. X Kobieca Olimpiada Szachowa - Lucerna 1982

11. XI Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1984

12. XII Kobieca Olimpiada Szachowa - Dubaj 1986

13. XIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Saloniki 1988

14. XIV Kobieca Olimpiada Szachowa - Nowy Sad 1990

15. XV Kobieca Olimpiada Szachowa - Manila 1992

16. XVI Kobieca Olimpiada Szachowa - Moskwa 1994

17. XVII Kobieca Olimpiada Szachowa - Erewań 1996

18. XVIII Kobieca Olimpiada Szachowa - Elista 1998

19. XIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Stanbuł 2000

20. XX Kobieca Olimpiada Szachowa – Bled 2002

21. XXI Kobieca Olimpiada Szachowa – Calvia 2004

22. XXII Kobieca Olimpiada Szachowa – Turyn 2006

23. XXIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Drezno 2008

24. XXIV Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2010

25. XXV Kobieca Olimpiada Szachowa – Stambuł 2012

26. XXVI Kobieca Olimpiada Szachowa – Tromso 2014

27. XXVII Kobieca Olimpiada Szachowa – Baku 2016

28. XXVIII Kobieca Olimpiada Szachowa – Batumi 2018

29. XXIX Kobieca Olimpiada Szachowa – Chanty-Mansyjsk 2020XXXI OLIMPIADA

Moskwa, 30 listopada – 16 grudnia 1994 r.

Na posiedzeniu Rady Wykonawczej FIDE w Grazu, 2 października 1994 roku Grecja oficjalnie wycofała się z organizacji XXXI Olimpiady, gdyż nowy rząd grecki nie był zainteresowany finansowaniem „Turnieju Nacji”. W tej sytuacji FIDE przyjęła ofertę Szachowej Federacji Rosji i tym samym uznała federację kierowaną przez Andrieja Makarowa za oficjalnego reprezentanta rosyjskich szachistów.

Moskwa po raz drugi! Poprzednio, w 1956 roku, zorganizowano tu XII Olimpiadę, która zgromadziła rekordową wówczas ilość 34 startujących krajów. Minęło od tego czasu 38 lat (!) i znowu stolica Rosji przywitała rekordową liczbę uczestników. W tej gigantycznej imprezie udział wzięły 124 reprezentacje.

W dniu organizacji „Turnieju Narodów” w Rosji istniały dwie federacje szachowe: stara, popierająca Anatolija Karpowa i nowa, której przewodniczył Makarow oraz mistrz świata Garry Kasparow. Kiedy Saloniki zrezygnowały z organizacji Olimpiady, „nowa” federacja zdołała zgromadzić milion franków szwajcarskich na organizację tej imprezy. Organizatorzy nie spodziewali się tak dużej frekwencji i z wieloma problemami nie potrafili się uporać. Najkrócej ujął to arcymistrz Lew Psachis (Izrael) w wywiadzie udzielonym dwutygodnikowi „64”. Na pytanie dziennikarza „Jak wygląda organizacja Olimpiady?”, ten doskonały szachista odpowiedział: „ Na początku panował typowy sowiecki bałagan. Na przykład, trzy godziny trwał meldunek w hotelu. Rozumiem jedna godzina, ale kiedy trzy – bałagan! Losowanie – bałagan. Jak wiadomo, ważne jest wytrzymać pierwsze dwa dni, a potem, myślę, widać gołym okiem, że wszystko wygląda lepiej”. Recenzja powyższa wydaje się i tak łagodna. Posłuchajmy uwag Stefana Witkowskiego, kapitana i sekundanta drużyny polskiej: „Wielkim utrapieniem dla wszystkich był kompletny brak informacji. Nawet rezultaty meczów można było ujrzeć dopiero następnego dnia. Jedynym kompetentnym człowiekiem okazał się sędzia główny arcymistrz Jurij Awerbach, który jak mógł starał się pomagać we wszystkich sprawach. Biuro organizacyjne praktycznie rzecz biorąc nie istniało. Większość partii rozgrywano na drewnianych pudełkach (!), a dodatkową atrakcję stanowiły nowe zegary FIDE, których mechanizm rejestrował czas „do tyłu”: od stu dwudziestu minut do zera. Chorągiewki na nich nie było, po przekroczeniu czasu włączał się znak minus”.

Hotel „Kosmos” – Moskwa 1994

Zdjęcie: dwutygodnik „64”

Hotel „Kosmos” oczekuje uczestników Olimpiady

Zdjęcie: „64” numer 19 – 20/1994

Otwarcie Olimpiady

Od lewej w pierwszym rzędzie: Witalij Smirnow, Jurij Łyżkow, Szamil Tarpiszczew, Florencio Campomanes, Garry Kasparow i Kirsan Iljumżinow

Zdjęcie: „64” numer 21 – 22/1994

Ceremonia otwarcia Olimpiady

Zdjęcie: Archiwum autora

Rozgrywki toczono w hotelu „Kosmos” w czterech salach, przy czym kibiców i dziennikarzy wpuszczano tylko do jednej (!), gdzie toczyły się główne boje. Znośne warunki gry stworzono tylko drużynom będącym w czołówce.

Kibiców było niewielu, gdyż nie łatwo było zdobyć kartę wstępu, zaś zawodnicy przez cały czas trwania imprezy – nie opuszczali hotelu. Z jednej strony zniechęcała ich do spacerów po Moskwie niska temperatura (moskiewska zima!), z drugiej – ostrzeżenia o braku porządku na ulicach. Natomiast warunki pobytu i wyżywienie były dobre!

W Moskwie pobito kolejny rekord uczestnictwa: przyjechało aż o 16 drużyn więcej niż miało to miejsce w Dubaju 1986, który do tego momentu szczycił się rekordową frekwencją. Wśród uczestników dwie ekipy były rosyjskie (przywilej gospodarza), przy czym druga drużyna wpisana została do tabeli nie jako Rosja B, lecz – „młodzieżowa”. Dawną Jugosławię reprezentowało pięć (!) ekip: Bośnia i Hercegowina, Słowenia, Chorwacja, Macedonia i... Jugosławia.

Na czwartej szachownicy „głównej” Jugosławii wystąpił Igor Miladinović, mistrz świata juniorów, który zresztą doskonale sobie radził z renomowanymi przeciwnikami.

Do ekipy amerykańskiej dołączył kolejny gracz z byłego ZSRR – Aleksander Szabałow, którego w Manili widzieliśmy w reprezentacji Łotwy. Na I szachownicy Węgier zagrała najsilniejsza szachistka świata Judyta Polgar. Niestety nie zobaczyliśmy drugiej doskonałej szachistki walczącej z mężczyznami, Pii Cramling, gdyż Szwecja przysłała do Moskwy tylko żeńską drużynę. Zabrakło także Karpowa (tradycyjnie), Ananda (nr 4 na liście rankingowej FIDE) oraz mieszkającego wówczas w Hiszpanii Sałowa. Po raz pierwszy dopuszczono do rozgrywek drużynę składającą się z szachistów niewidomych (wystąpiła ona pod nazwą IBCA), w skład której wchodził polski szachista Piotr Dukaczewski.

Tym razem przewidziano tylko dwa dni wolne: 7 i 14 grudnia, czyli po VI i XII rundzie. Tempo gry zmieniło się, gdyż zrezygnowano z odkładania partii: 2 godziny na 40 posunięć, po godzinie na kolejne 20 i po 30 minut na zakończenie partii.

Logo Olimpiady

Zdjęcie: „64” numer 19 – 20/1994

Poniżej podajemy najwyżej rozstawione zespoły na podstawie średniego rankingu całej szóstki:

1. Rosja A 2714

2. Anglia 2630

3. Ukraina 2624

4. Węgry 2619

5. Izrael 2611

6. Niemcy 2611

7. Holandia 2610

8. Armenia 2601

9. USA 2598

10. Łotwa 2595

11. Bośnia i Hercegowina 2585

12. Rosja B 2570

13. Bułgaria 2570

14. Uzbekistan 2569

15. Białoruś 2565

16. Gruzja 2564

17. Chorwacja 2555

18. Islandia 2553

19. Jugosławia 2546

20. Estonia 2536

21. Chiny 2530

22. Francja 2529

23. Litwa 2528

24. Hiszpania 2525

25. Czechy 2521

34. Polska 2496

Garry Kasparow

Zdjęcie: „64” numer 17 – 18/1994

Czołówka światowa przybyła prawie w komplecie. Śledząc listę rankingową FIDE z 1 lipca 1994 roku możemy dojrzeć wśród uczestników zmagań moskiewskich (w nawiasie ranking i pozycja zajmowana na liście): Szirowa (2740, 2), Kramnika (2725, 3), Iwańczuka (2695, 7), Gelfanda (2680, 8), Bariejewa (2675, 9) i Jusupowa (2655, 10). Z uznanych gwiazd „Zachodu” wystąpili: Topałow (2645, 15), Adams (2640, 22), Timman (2635, 23), Judyta Polgar (2630, 24), wiecznie młody Korcznoj (2615, 37), rewelacyjny chiński piętnastolatek Wu Shaobin mający już tytuł mistrza międzynarodowego oraz 15. letni Peter Leko, który w omawianym czasie był najmłodszym arcymistrzem na świecie.

Peter Leko – Duisburg 1992

Zdjęcie: Gerard Hund

Lista rankingowa FIDE z 1 VII 1994 roku.

+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| Nr | Zawodnik | Federacja | Ranking |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| | Kasparow* | Rosja | 2805 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 1 | Karpow | Rosja | 2780 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 2 | Szirow | Łotwa | 2740 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 3 | Kramnik | Rosja | 2725 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 4 | Anand | Indie | 2720 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 5 | Sałow | Rosja | 2710 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 6 – 7 | Kamski | USA | 2695 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 6 – 7 | Iwańczuk | Ukraina | 2695 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 8 | Gelfand | Białoruś | 2680 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 9 | Bariejew | Rosja | 2675 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 10 – 11 | Jusupow | Niemcy | 2655 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 10 – 11 | Nikolić P. | Bośnia i | 2655 |
| | | Hercegowina | |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| | Short* | Anglia | 2655 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 12 – 13 | Drejew | Rosja | 2650 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 12 – 13 | Episzyn | Rosja | 2650 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 14 – 18 | Chalifman | Rosja | 2645 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 14 – 18 | Lautier | Francja | 2645 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 14 – 18 | Kajdanow | USA | 2645 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 14 – 18 | Waganian | Armenia | 2645 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 14 – 18 | Topałow | Bułgaria | 2645 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 19 – 22 | Tiwiakow | Rosja | 2640 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 19 – 22 | Piket | Holandia | 2640 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 19 – 22 | Bielawski | Ukraina | 2640 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 19 – 22 | Adams | Anglia | 2640 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 23 | Timman | Holandia | 2635 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 24 – 26 | Akopian | Armenia | 2630 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 24 – 26 | Polgar Judyta | Węgry | 2630 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 24 – 26 | Dautow | Niemcy | 2630 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 27 – 30 | Sokolov I. | Bośnia i | 2625 |
| | | Hercegowina | |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 27 – 30 | Nunn | Anglia | 2625 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 27 – 30 | Judasin | Izrael | 2625 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 27 – 30 | Azmajparaszwili | Gruzja | 2625 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 31 – 34 | Almasi | Węgry | 2620 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 31 – 34 | Gurewicz M. | Belgia | 2620 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 31 – 34 | Granda Zuniga | Peru | 2620 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+
| 31 – 34 | Andersson | Szwecja | 2620 |
+--------------------+--------------------+--------------------+--------------------+

*Ze względu na trwający konflikt między FIDE a Shortem i Kasparowem zostali oni skreśleni z listy FIDE (ich rankingi ustalono na podstawie listy z 1 stycznia 1993 roku i wynosiły one odpowiednio 2665 i 2805).

W XXXI Olimpiadzie zagrało 716 zawodników (145 arcymistrzów, 162 mistrzów międzynarodowych i 57 mistrzów FIDE). Z zaplanowanych 3472 partii ostatecznie rozegrano 3449.

W Olimpiadzie zadebiutowały:

• Białoruś,

• Azerbejdżan,

• Macedonia,

• Tadżykistan,

• Jemen,

• Makau,

• Namibia.

Czechosłowacja przestała istnieć jako jeden kraj i do Rosji przyjechały oddzielne ekipy Czech i Słowacji. Po raz pierwszy zagrała także międzynarodowa ekipa szachistów słabo widzących i niewidomych (IBCA).

Dyrektorem Komitetu Organizacyjnego został Andriej Makarow, a sędzią głównym, jak już wspomniano arcymistrz Jurij Awerbach.

Topałow (po lewej) – Karpow w Linares 1994

Zdjęcie: Archiwum autora

Zestaw reprezentacji grających w niepełnych składach.

W piątkę grały:

• Kolumbia,

• Irak,

• Kostaryka,

• Maroko,

• Afryka Południowa,

• Japonia,

• Nikaragua,

• Ekwador,

• Hongkong,

• Sudan,

• Zimbabwe,

• Barbados,

• Salwador,

• Haiti,

• Zambia,

• Makau,

• Bahrajn,

• Panama,

• Guernsey-Jersey.

W czwórkę grały:

• Honduras,

• Wenezuela,

• Fidżi,

• Mauritius,

• Wyspy Dziewicze Brytyjskie.

Od lewej: Adams, Kamski i Anand

Zdjęcie: „Sjakkblad” numer 2/1994

Na otwarcie Olimpiady przyjechał przewodniczący MKOL Juan Antonio Samaranch, co wiązało się ze staraniami prezydenta FIDE Campomanesa, aby wprowadzić szachy do programu igrzysk olimpijskich.

Ostatnia strona biuletynu olimpijskiego numer 1

Archiwum: Jacek i Marek Matlak

Po rozegraniu w dniach 13 – 26 marca 1994 roku w Gdańsku 51. Mistrzostw Polski, zarząd Polskiego Związku Szachowego. ogłosił nominacje do drużyny olimpijskiej. Znaleźli się w niej Aleksander Wojtkiewicz i Robert Kuczyński, którzy w zawodach nie brali udziału, ale mieli najwyższe rankingi FIDE wśród Polaków. Oprócz nich powołano także Włodzimierza Schmidta (mistrza Polski), Tomasza Markowskiego oraz Jacka Gdańskiego (obaj podzielili 4 – 7 miejsce na mistrzostwach kraju) i Marka Matlaka (wicemistrza Polski). Marcin Kamiński został wpisany na listę rezerwową. Opiekunem całego zespołu miał być tradycyjnie Andrzej Filipowicz. Jednakże przed samą Olimpiadą w polskiej drużynie dokonano aż trzech zmian: niespodziewanie Filipowicz wyjechał w charakterze trenera do Kuwejtu i w roli kapitana zastąpił go mistrz międzynarodowy Stefan Witkowski. Ze względu na wygórowane ambicje finansowe Wojtkiewicza, Polski Związek Szachowy zrezygnował z jego usług (i bardzo dobrze!) i powołał na zwolnione miejsce 17. letniego Marcina Kamińskiego.

Ostatnia zmiana miała miejsce trzy dni przed wyjazdem do Moskwy: Mirosław Gnieciak zrezygnował z funkcji kierownika całej ekipy i został na jego miejsce powołany znany działacz wrocławski Ryszard Więckowski. Ostatecznie zespół polski wystąpił w składzie: Robert Kuczyński 2515, Włodzimierz Schmidt 2460, Jacek Gdański 2505, Marek Matlak 2490, Tomasz Markowski 2475 i Marcin Kamiński 2440.

Mistrzostwa Polski, Gdańsk 13 – 26 marca 1994

Tabela: „Szachy” numer 5/1994

30 listopada, bez przygód, polska reprezentacja dotarła do Moskwy. Część ekipy obawiając się rosyjskich linii lotniczych, przybyła polskimi, co wiązało się z kilkugodzinnym opóźnieniem. Było to o tyle istotne, że podstawą wydania kluczy do pokojów (dwuosobowych!) w hotelu „Kosmos” było okazanie wszystkich paszportów. Po dwugodzinnych zabiegach i tę „trudność” pokonano i Polacy mogli już tylko myśleć o czekającym ich występie.

Andriej Makarow wita przybyłych gości

Zdjęcie: biuletyn Olimpiady

Skonfliktowani Kasparow (po lewej) – Campomanes: próba rozejmu?

Zdjęcie: biuletyn Olimpiady

Pismo prezydenta Rosji Borysa Jelcyna do uczestników Olimpiady

Źródło: biuletyn Olimpiady

W biuletynie olimpijskim numer 1 opisano krótko ceremonię otwarcia Olimpiady.

Wieczorem 31 listopada 1994 roku w wypełnionej po brzegi sali kongresowej hotelu „Kosmos” (Congress Hall) rozpoczęło się uroczyste otwarcie Olimpiady. „Jesteśmy świadkami historycznego momentu” – rozpoczął przemówienie prezydent FIDE Florencio Campomanes – „ilość drużyn, które przyjechały do Moskwy może śmiało pretendować do słynnej księgi rekordów Guinnessa. Rosja, to siła napędowa dla tych wszystkich, którzy grają w szachy. Fakt, że Olimpiada odbywa się w Moskwie, że wszelkie problemy, z którymi Rosja się zmagała, stały się przeszłością. Jesteśmy pełni nadziei, że przed nami już tylko sukcesy. Muszę obowiązkowo podać nazwiska dwóch osób, bez których organizacja tej wielkiej imprezy byłaby niemożliwa – to prezydent Rosyjskiej Federacji Szachowej Andriej Makarow i Garry Kasparow”.

W dalszej części ceremonii przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Andriej Makarow podziękował wszystkim zawodnikom za przybycie i wyraził wdzięczność głównemu sponsorowi turnieju, którym okazała się firma „Khoper Invest Company”.

Potem na mównicę wkroczyli mer Moskwy i równocześnie członek komitetu honorowego Jurij Łyżkow, następnie głos zabrał prezydent Komitetu Sportu Rosji Witalij Smirnow. Po nim list do szachistów od prezydenta Rosji Borysa Jelcyna przeczytał przewodniczący Rosyjskiego Komitetu Sportu i Turystyki Szamil Tarpiszczew. Tak zakończyła się część oficjalna.

Nieoczekiwanie na chwilę zgasło światło i na scenie pojawiła się osoba ubrana na biało, która przedstawiła się jako bogini szachów Caissa. Kobieta rześko zakrzyknęła: „Niech wygrają najlepsi – błogosławię was”!

W tym miejscu niespodzianki zakończyły się i rozpoczęła się skromna część artystyczna zwieńczona występem znakomitego zespołu prowadzonego przez Igora Moisiejewa.

Na koniec głos zabrał główny sędzia Olimpiady Jurij Awerbach i podał do wiadomości regulamin Olimpiady. Podał też ciekawe informacje związane z czekającymi wszystkich rozgrywkami:

• Po raz pierwszy w historii partia będzie rozgrywana w ciągu jednego dnia i nie są przewidywane dogrywki.

• Po raz pierwszy zawodnicy będą korzystać z elektronicznych zegarów.

• Po raz pierwszy w szranki stają, męska i żeńska, drużyny IBCA – szachistów niewidomych i słabo widzących.

Ostatnia „nowość” wywołała na widowni wielką burzę braw:

• Po raz pierwszy w historii Olimpiad na pierwszej szachownicy męskiej drużyny (Węgry) wystąpi przedstawicielka płci pięknej – 17. letnia Judyta Polgar.

Prezydent „Khoper Invest Company” Lew Konstantynow

Zdjęcie: biuletyn Olimpiady

„Rodzynek” ekipy węgierskiej – Judyta Polgar

Zdjęcie: biuletyn Olimpiady

Jak wyjaśnił sędzia główny Jurij Awerbach – nikt nie spodziewał się, że do Moskwy przyjedzie ponad 100 zespołów męskich i aż 80 żeńskich. Samych tylko zawodników było ponad 1200. Ponadto liczni sędziowie mówili różnymi językami, co nie ułatwiają wzajemnej komunikacji. Z m.in. tych powodów postanowiono, że zostanie wprowadzone nowe tempo gry nie przewidujące dogrywek. Szybko je nazwano „tempem gilotynowym”.

Mechanizm zegara rejestrował czas „do tyłu”: od 120 minut do zera. Chorągiewki na nich nie było, po przekroczeniu czasu włączał się znak minus – Stefan Witkowski.

Z innych spraw technicznych: blankiety do zapisu partii i kalki zamówiono w Izraelu, zegary elektroniczne sprowadzono z Holandii, a komplety szachów – niezbyt udane – pochodziły z Moskwy.

Nie obyło się bez kłopotów – gdzieś „zawieruszyła się” ekipa Ugandy, w innej ekipie okazało się, że na czas przyjechali tylko dwaj zawodnicy, spóźniła się na rundę 1 żeńska ekipa Bośni i Hercegowiny, co jej nie przeszkodziło rozgromić Belgijki w stosunku 3,0 : 0,0! Zabawna sytuacja miała miejsce w meczu Kirgistan – Bermudy: zawodnicy obu zespołów czekali jedni na drugich w… różnych salach (gra toczyła się w czterech pomieszczeniach).

Stoją od lewej: Wasilij Orłow (prezydent Kałmucji po Ilumżynowie), Kirsan Ilumżynow i Garry Kasparow

Zdjęcie: biuletyn Olimpiady

Nigel Short jeszcze z walizką

Zdjęcie: biuletyn Olimpiady

Tradycyjnie przedstawiamy krótki przegląd najważniejszych turniejów w 1993 i 1994 roku.

Rok 1993.

Na przełomie 1992 i 1993 roku sezon szachowy otworzyły dwa turnieje: w Pampelunie (Hiszpania) i tradycyjnie w Hastings.

W pierwszym z nich wygrali faworyci, Joel Lautier z Francji i najsilniejszy arcymistrz hiszpański Miguel Illescas Cordoba.

Natomiast w drugim, bardzo silnym turnieju zwyciężyła Judyta, najmłodsza ze sławnej rodziny Polgarów. Sensacyjny był wynik jej mini meczu z Bariejewem – 2,0 : 0,0!

W Cannes wielka rosyjska nadzieja szachów Władimir Kramnik pokonał także młodego najzdolniejszego arcymistrza francuskiego Joela Lautiera.

Turniej w Wijk aan Zee tym razem przeprowadzono systemem pucharowym. Zwyciężył Karpow, który niestety nie zagrał w Moskwie 1994, podobnie jak w Manili 1992 ze względu na złe stosunki z mistrzem świata Kasparowem.

Wyniki w nawiasach kwadratowych miały miejsce w partiach rozegranych tempem przyspieszonym.

Na przełomie stycznia i lutego w San Lorenzo (Paragwaj) rozegrano finałowy mecz pretendentów, a w Budapeszcie z inicjatywy serbskiego sponsora Jezdimira Vasiljevicia (organizatora meczu Spasski – Fischer w 1992 roku), Judyta Polgar mogła zmierzyć się z mistrzem świata 1969 – 1972 Borysem Spasskim. Mecz miał odbyć się w Jugosławii, ale Judyta nie wyraziła zgody.

Turniej w Linares był jak zawsze silnie obsadzony. Mistrz świata Garry Kasparow wygrał zdecydowanie pokonując „po drodze” odwiecznego rywala Anatolija Karpowa.

Świetnie obsadzony turniej strefowy w Budapeszcie rozegrano w dwóch grupach, z której po trzech zawodników awansowało do turnieju międzystrefowego. O ile grupa A nie wyłoniła wszystkich od razu wszystkich premiowanych awansem, to w barażu znowu zadziwiła Judyta Polgar, która jako pierwsza w historii kobieta wywalczyła taki awans w kategorii męskiej. Wojtkiewicz odpadł, gdyż miał gorszą wartościowość w turnieju głównym od Ftaćnika. Szczegóły pokazują tabelki.

Kolejne turnieje strefowe miały miejsce w Zagrzebiu i Brazylii, przy czym ten drugi rozegrano z udziałem 22 zawodników na dystansie 9 rund.

Mały, ale ciekawy turniej rozegrano w Ter Apel (Holandia).

Silny turniej w Dortmundzie zakończył się sukcesem byłego mistrza świata Anatolija Karpowa (Rosja), którego pokonał jedynie 20. letni Joel Lautier z Francji.

W Buenos Aires triumfował Gata Kamski, który niestety nie przyjechał na Olimpiadę do Moskwy.

Kolejny sukces Karpowa i piękny wynik Judyty Polgar miały miejsce w Dos Hermanas (Hiszpania).

Kolejny turniej odbył się w Hiszpanii – w Leon.

W Monachium zwyciężył Aleksiej Szirow, a tuż za nim kolejny przedstawiciel „nowej fali” Borys Gelfand.

Mistrzem Danii został Lars Hansen, ale po dodatkowym meczu z Rasmussenem.

W Madrycie sukces odnieśli młodzi zawodnicy: 18. letni Władimir Kramnik z Rosji, 18. letni Weselin Topałow, największy talent w historii szachów bułgarskich i nieco starszy 24. letni Viswanathan Anand.

W belgijskiej Antwerpii 1 – 2 miejsce podzielił coraz rzadziej występujący w turniejach 62. letni Wiktor Korcznoj.

W Polanicy Zdroju zagrało 9 arcymistrzów. Polacy wypadli bardzo blado.

W Bułgarii, w Burgas zwyciężył 22. letni Michael Adams.

Rok 1994.

Tradycyjnie pięknie obsadzony turniej w Linares zakończył się nieoczekiwanym, bo porażającym zwycięstwem Anatolija Karpowa. Mistrz świata Kasparow tym razem przegrał aż dwie partie. Ranking Kasparowa podano w nawiasie, gdyż na czas konfliktu na linii Kasparow – FIDE, mistrz świata został usunięty z listy rankingowej.

W kolejnym turnieju w Dos Hermanas w Hiszpanii Judyta Polgar przegrała z pierwszą trójką.

Prezentujemy kolejny turniej w Leon oraz w Ałuszcie na Krymie.

W Madrycie 17. letnia Judyta Polgar znacznie przekroczyła męską normę arcymistrzowską.

W Amsterdamie Garry Kasparow ponownie zaznał goryczy porażki. Ze względu na udział zarówno mistrza świata jak i Nigela Shorta – FIDE nie uznała tego turnieju za grany pod jej patronatem.

W hiszpańskim Las Palmas znakomicie spisał się Gata Kamski, który wraz z Weselinem Topałowem nie przegrał żadnej partii.

Kolejny turniej w Monachium wygrał jako jedyny niepokonany Wasyl Iwańczuk.

Garry Kasparow po dyskwalifikacji z rąk Campomanesa założył własną organizację – Stowarzyszenie Profesjonalnych Szachistów (PCA) i pod jego egidą został rozegrany ciekawy turniej – indywidualne mistrzostwa PCA.

Mistrzem Holandii pod nieobecność Jana Timmana został Jeroen Piket.

Turniej szachów granych tempem „rapid” (szybkim) odbył się w Nowym Jorku.

Curt Hansen został po dodatkowym meczu mistrzem Danii.

Miesiąc po zdobyciu tytułu mistrza kraju, Jeroen Piket triumfował w Dortmundzie.

W okresie wakacyjnym dobyły się mecze pretendentów cyklu 1993 – 1995.

W sierpniu Jeroen Piket odniósł kolejny sukces.

Kolejny turniej „rapid” miał miejsce w Londynie.

Mistrz świata Kasparow w dobrym stylu triumfował w Horgen (Szwajcaria).

Walery Sałow osiągnął swój największy sukces.

Mistrzem USA został Borys Gulko.

Na koniec tej krótkiej wędrówki przez najciekawsze turnieje z lat 1993 i 1994 ważne wyjaśnienie. Rok 1993, to niestety największy rozłam w historii szachów: zakończył się cykl turniejów pretendentów, który wyłonił Nigela Shorta na przeciwnika Garriego Kasparowa do meczu o tytuł mistrza świata. Jednakże obaj przeciwnicy nie byli zadowoleni z warunków meczu i wyłączyli się spod jurysdykcji FIDE. Kasparow założył Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów PCA i zapewnił mu sponsorów. Wówczas w Londynie rozegrano mecz, w którym Kasparow pokonał Shorta 12,5 : 7,5 (stosunek partii rezultatywnych 6,0 : 1,0), przy czym obaj konkurenci zostali sowicie wynagrodzeni. W odpowiedzi FIDE zdyskwalifikowała obu szachistów i zorganizowała mecz, w którym Karpow pokonał Timmana (pokonanego przez Shorta w meczu pretendentów) i został mistrzem świata FIDE.

Zdaniem autora, cykl został jednak dokończony i Kasparow pokonał wyłonionego za pomocą gęstego sita eliminacji Shorta w prawdziwej walce i żaden czyn „biurokratyczny” tego tytułu nie mógł mu odebrać. Dlatego w tej monografii Garriego Kasparowa tytułujemy mistrzem świata.

Dodajmy jeszcze, że dopiero w 2000 roku Kasparow został pokonany przez Kramnika w walce na szachownicy, nie zaś w kuluarach działaczy i rzeczywiście po 16 latach stracił tytuł mistrza świata.

Londyn 1993

Mecz Kasparow – Short