-
W empik go
Z historii prasy polskiej - ebook
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Z historii prasy polskiej - ebook
Z historii prasy „Wiadomości różne Cudzoziemskie” jako przykład rozwoju gazet seryjnych w Polsce na przełomie XVII i XVIII wieku to praca poświęcona analizie fenomenu dziennikarskiego, jakim były tytułowe „Wiadomości różne Cudzoziemskie”, ukazującego się w latach 1696-1705. Książka podzielona jest na trzy części. Autor rozpoczyna, w części pierwszej, od prezentacji sylwetki Jerzego Aleksandra Priamiego jako twórcy i redaktora „Wiadomości różnych Cudzoziemskich” po to, by uzupełnić luki funkcjonujące w biografii owej postaci. Dalej prezentuje tło komunikacyjne w Polsce i Europie doby nowożytnej Dokonuje tu również charakterystyki pisma, porównując je i zestawiając z takimi formami komunikacji jak kalendarze, silva rerum, czy gazety rękopiśmienne. W tej części również możemy zapoznać się z szeregiem szczegółowych informacji na temat realiów funkcjonowania prasy nowożytnej (warsztatem, trudnościami i kształtowaniem się zawodu dziennikarza).
Część druga narracji poświęcona jest problemom jakości informacji prezentowanej w prasie nowożytnej. Warto tu dostrzec staranną analizę treści numerów pisma pod kontem używanej kategorii theatrum mundi, którą autor uzupełnia o komponenty współczesnej wiedzy na temat komunikacji i komunikowania co sprawia, iż praca zyskuje wymiar interdyscyplinarny, balansując między naukami humanistycznymi a społecznymi. W tej części możemy zapoznać się z prezentowaniem wybranych państw i nacji na łamach „Wiadomości różnych Cudzoziemskich” i będą to kolejno: Francja, Turcja i Rosja. Dodatkowo, zgodnie z założeniami kategorii theatrum mundi, autor przedstawia pozostałe wartości informacyjne oraz obrazowania rzeczywistości komunikacyjnej, jak na przykład stosunek polskiego społeczeństwa nowożytnego do wiary i przyrody.
Część trzecia to zestawienie analizowanych egzemplarzy pisma uwzględniające przy tym zawartość tematyczną poszczególnych numerów. Zamieszczenie takiego materiału z całą pewnością ułatwi pracę kolejnym analitykom prasy staropolskiej.
Publikacja ta jest warta polecenia każdemu kto interesuje się prasą staropolską, społecznymi wyobrażeniami zbiorowymi, kształtowaniem się stereotypów i mitów narodowych. Zawiera wiele cennych uwag i dywagacji, a także stanowi poważny przyczynek do reaktywacji badań nad prasą staropolską jako materiałem źródłowym.
Spis treści
Wstęp
O potrzebie badań nad prasą staropolską
Założenia metodologiczne
Rozdział I: „Wiadomości różne Cudzoziemskie” na tle rozwoju prasy w Polsce i Europie na przełomie XVII i XVIII wieku
Jerzy Aleksander Priami - redaktor i wydawca „Wiadomości różnych Cudzosiemskich”
Monopol wydawniczy w Polsce
Konkurencja i walka o pozycję
Działalność wydawnicza Priamiego. Priami jako wydawca „Wiadomości różnych Cudzoziemskich”
Priami a pisma: „Mercurius Polonicus”, „Awizy”, „Gazeta z Warszaw”
Czy pisma można połączyć
„Wiadomości różne Cudzoziemskie” charakterystyka pisma
Zmiana tytułów pisma
„Wiadomości różne Cudzoziemskie” na tle komunikacji europejskiej
Sytuacja komunikacyjno-informacyjna w Polsce na przełomie XVII i XVIII wieku
Cechy przekazów informacyjnych
Źródła wiedzy dziennikarskiej
Warsztat dziennikarski
Rozdział 2: Theatrum mundi społeczeństwa staropolskiego na łamach „Wiadomości różnych Cudzoziemskich”
Theatrum mundi jako kategoria teoretyczna
Obraz świata w przekazach prasowych „Wiadomości różnych Cudzoziemskich”
Obraz Francji i Francuzów
Obraz Turcji i Turków
Obraz Rosji i Rosjanina
Inne obrazowania narodowe
Pozostałe formy obrazowania świata - negatywizm i teizm
Kalendarium analizowanych egzemplarzy „Wiadomości różnych Cudzoziemskich”
Zakończenie
Bibliografia
Przypisy
| Kategoria: | Esej |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7859-565-6 |
| Rozmiar pliku: | 3,0 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
O potrzebie badań nad prasą staropolską
Komunikacja i komunikowanie się stanowią istotny problem badawczy w dziedzinie nauk humanistycznych. Dzieje się tak z uwagi na rolę komunikacji w kształtowaniu i funkcjonowaniu w ogóle gatunku ludzkiego. Komunikacja podobnie jak kultura posiada kilkaset definicji, które ujmują określoną jej wartość poznawczą poczynioną z potrzeby i z uwagi na perspektywę badawczą jej autora. Nie trzeba przy tym definiować słownikowo komunikacji, ale określić jakie znamiona posiada i jakie znaczenia przenosi. Według Tomasza Gobana-Klasa komunikacja, zwłaszcza w oczekiwanym tu aspekcie masowym, skupiona jest na transmisji informacyjnej, szeroko rozumianej; percepcji tychże informacji i ich użyteczności a także sile oddziaływania; kształtowaniu grupy społecznej poprzez wspólny język, wartości, mity oraz wymianę znaczeń i symboli między jednostkami. Nie ma możliwości wykształcenia się społeczeństwa i kultury bez komunikacji: „kultura jest komunikacją, a komunikacja jest uregulowana kulturowo”. Dlatego też badanie przekazów prasowych w okresie nowożytnym dostarcza wiele istotnych informacji na temat kultury, świadomości i mapy mentalnej ówczesnego społeczeństwa.
Potrzebę badań nad historią prasy polskiej dostrzeżono bardzo wcześnie bo już na początku XIX wieku jednak tylko w zakresie ciekawostek i szczegółowych dociekań. Na szerszą perspektywę badań nad historią prasy należało poczekać aż do drugiej połowy XX wieku, kiedy to za sprawą zmian na polu metodologicznym uwydatniono nowe możliwości w rozwoju nauk historycznych, głównie za sprawą wpływów Szkoły Annales. Do tej pory w polskich archiwach i bibliotekach znajduje się wiele materiałów źródłowych, które nie zostały jeszcze dostatecznie opracowane. Jednym z rodzajów tych źródeł są gazety seryjne, które nie tylko dostarczają wiedzy o świecie, ale również o ich odbiorcach oraz komunikacji społecznej i politycznej czasów nowożytnych.
Warto przy tym dokonać kilku krytycznych uwag na temat postulatów jakie powinny zostać postawione w stosunku co do badań nad historią prasy polskiej. Rozpoczęcie szerzej, niż dotąd, zakrojonych badań nad drukami ulotnymi i gazetami seryjnymi doby nowożytnej z całą pewnością pozwoli na otwarcie nowych aspektów badawczych (badanie przepływu informacji w Polsce i Europie, badanie nad świadomością społeczną w Polsce, badanie nad kulturą polityczną, uzupełnienie dotychczasowych zasobów wiedzy o źródło w postaci prasy). Z uwagi na istotne braki analityczne w Polsce zwłaszcza w stosunku co do prasy i druków ulotnych nie ma możliwości stawianie i weryfikacji pewnych założeń teoretycznych takich jak: ewolucja gatunków dziennikarskich, komunikacja i komunikowanie na ziemiach polskich w czasach nowożytnych, zainteresowanie szlachty sprawami międzynarodowymi. Stąd poddanie „Wiadomości różnych Cudzoziemskich” szczegółowym badaniom będzie wnosić wkład w kilka dziedzin naukowych: prasoznawstwo, historia, historia prasy, komunikacja społeczna, komunikacja masowa. Gazeta ta posłuży zarówno w badaniach politologicznych, dziennikarskich, socjologicznych, jak i historycznych.
Badanie dziejów i narracji „Wiadomości różnych Cudzoziemskich” pozwoli na weryfikację współczesnej wiedzy historycznej na temat: początków i rozwoju polskiego wytwórstwa prasowego, świadomości społeczeństwa polskiego, zaangażowania w życie polityczne społeczeństwa polskiego, rozwoju struktur komunikacyjnych w Polsce nowożytnej, a także wynikające z treści pisma informacje na temat działań wojennych w Europie z lat 1696-1705, życia politycznego, akcjach dyplomatycznych dworów europejskich, działalności Kościoła katolickiego i jego struktur, życia kulturowego mieszkańców nowożytnej Europy. Weryfikacja „Wiadomości różnych Cudzoziemskich” da możliwość na prowadzenie dalszych, szczegółowych badań nad procesem komunikacyjnym w Polsce, rozwojem dziennikarstwa i jego znaczeniem dla ówczesnego społeczeństwa. To także szansa poszerzenia polskich horyzontów historycznych w kierunku założeń Szkoły Annales o badanie mentalité. Warto przy tym zauważyć, iż pojawienie się takiej publikacji pozwoli na uzupełnienie luki w polskich dyskursie naukowym dotyczącym rozwoju prasy między „Merkuriuszem” a prasą stanisławowską. Pojawienie się tej pracy to próba uchwycenia procesów „długiego trwania” Fernanda Braudela szczególnie w aspekcie postrzegania zmieniających się realiów związanych z stereotypowym ujęciem zjawisk politycznych i społecznych oraz kształtowaniem się wyobrażeń theatrum mundi i mapy mentalnej Polaków doby nowożytnej.
Choć nie stanie się to przedmiotem dalszych dywagacji należy zaznaczyć, iż bogata treść informacyjna „Wiadomości różnych Cudzoziemskich” pozwala na weryfikację istniejących dotychczas informacji z mało poznanych wydarzeń (takich jak: zmagania floty weneckiej z flotą turecką, zaopatrzenie wojsk lądowych w trakcie działań wojennych, przebiegi bitw, straty wojenne, koszty utrzymania armii, polityka dworów, spiski, bunty, klęski żywiołowe owego okresu i wiele innych). Z relacji, które znajdują się w „Wiadomościach różnych Cudzoziemskich” z pewnością powinni korzystać historycy wojskowości, historycy dyplomacji (szczegółowe opisy precedencji, zwyczajów dworskich, darów królewskich, rokowań), politolodzy (badania nad rozwojem polskiej kultury politycznej, sytuacja polityczna Polski w XVII i XVIII wieku), historycy prasy i filolodzy (analiza ewolucji gatunków dziennikarskich).
Badanie nad historią prasy polskiej, a w tym przypadku pierwszych gazet seryjnych ma ogromne znaczenie dla dorobku polskiej kultury narodowej. Potrzeba dalszych badań i analiz pozwoli na weryfikację nieznanych dotąd wydarzeń politycznych i społecznych w dziejach państwa polskiego i Europy zapisanych na łamach gazet i druków. Da to możliwość zrównoważyć dorobek polskiej myśli informacyjnej/komunikacyjnej do poziomu europejskiego, co nadal stanowi problem w kontekście szerszej dyskusji naukowej. Poza tym szczegółowe relacje i opisy w niej zawarte ukażą nieznane fakty na przykład z zakresu funkcjonowania dyplomacji polskiej (jak na przykład pokój w Karłowicach) i europejskiej doby nowożytnej. Badanie rozwoju prasy na ziemiach polskich wymaga szerokiego uwzględnienia i weryfikacji istniejących teorii oraz ustaleń dotyczących rozwoju komunikacji społecznej w nowożytnej Polsce. Być może dostarczone w ten sposób informacje zakwestionują wcześniejsze ustalenia dotyczące rozwoju prasy, co jest wielce prawdopodobne z uwagi na niewielki dorobek dyskursu historycznego w tym zakresie. Dodatkowo podjęcie takich badań pozwala wnikać w świadomość społeczną społeczeństwa staropolskiego w stosunku do mapy mentalnej, wyobrażeń o świecie zarówno: społecznym, politycznym jak i przyrodniczym. To także szansa na badanie mentalności społecznej, zakresu zainteresowań, zasięgu informacyjnego, rozwoju myśli i kultury. Trzeba również zwrócić uwagę, iż kolejne badania dadzą szansę na weryfikację złożeń polskiej kultury politycznej, zwłaszcza w perspektywie obrazowania obcych nacji i przełożenia tych wyobrażeń na działania polityczne, jak również stosunku społeczeństwa do władzy zwierzchniej.
Badanie historii prasy polskiej ma również ogromne znaczenie dla dziennikarstwa, zwłaszcza w kwestii ewolucji myśli dziennikarskie, rodzenia się koncepcji, kształtowania się zakresu działań, pozyskiwania źródeł, stosowania warsztatu, a przede wszystkim dostrzeżenia komodyfikacji informacji. Badanie nad prasą polską od drugiej połowy XVII wieku do początków XVIII wieku pozwala uzupełnić brakujące dziś ogniwo w zakresie wiedzy. Okres ten jest wyjątkowo istotny z uwagi na rodzenie się pierwszych gatunków prasowych, narracji, konceptualizacji pism i sposobów ich redagowania. To także okres przechodzenia z dotychczasowych form ulotnych, do gazet stałych, seryjnych, ukazujących się w sposób zorganizowany i regularny. W szerszej perspektywie należy również zaznaczyć współistnienie ze sobą kilku rodzajów komunikacji masowej: kręgów korespondencyjnych, poczty, gazet rękopiśmiennych, gazet drukowanych, sejmowych, kalendarzy, silva rerum i innych elementów transferu informacji.
Pojawienie się niniejszej publikacji na temat jednej tylko gazety „Wiadomości różnych Cudzoziemskich” ma za zadanie przede wszystkim uzupełnić istniejącą lukę w polskim dyskursie naukowym, zwłaszcza nauk historycznych, politycznych i dziennikarskich, jak również sprostować istniejące przekonania o rozwoju prasy na ziemiach polskich na przełomie XVII i XVIII wieku. To także element otwarcia nowych pól badawczych w dotychczasowym, wydawałoby się zamkniętym dyskursie naukowym, po to by zweryfikować istniejącą wiedzę wskazując, iż przeprowadzone wcześniej badania nie wyczerpują całości dociekań i analiz humanistycznych oraz zaprezentować nowe perspektywy badawcze w kierunku: długiego trwania, mentalité, stereotypów, mapy mentalnej społeczeństwa polskiego doby nowożytnej. Publikacja ta ma również zaznaczyć istniejące problemy w badaniu prasy nowożytnej w Polsce i zachęcić badaczy do podjęcia polemiki z istniejącymi ustaleniami odnoszącymi się zarówno do prasy (Jerzy Łojek, Konrad Zawadzki, Jan Lankau), jak i opisywanej przez „Widomości różne Cudzoziemskie” historii, które nie zostały zaprezentowane dostatecznie w polskim dyskursie naukowym z powodu braku źródeł. Praca ta ma także za zadanie wskazać istotę problemu komunikacji jako narzędzia działań politycznych w dobie nowożytnej, ukazać problem komodyfikacji informacji w początkach kształtowania się zawodu dziennikarza oraz przypomnieć o wolnej przestrzeni badawczej jaką stanowią druki ulotne i gazety seryjne i przez to skłonić kadrę naukową do otwarcia szerszej dyskusji na temat polskiej prasy nowożytnej.
