Zabójcze maszyny - ebook

1. TEREN POLOWAŃ

W pochmurne, wietrzne wiosenne popołudnie Londyn rozpoczął pościg po wyschniętym dnie dawnego Morza Północnego za niedużym górniczym miasteczkiem.

W lepszych czasach Londyn nie zainteresowałby się tak marną zdobyczą. Kiedyś to wielkie ruchome miasto polowało na znacznie większe osiedla, goniąc je na swych gąsienicach od Lodowych Pustkowi na północy aż po Morze Śródziemne. Ostatnio jednak coraz mniej było miast nadających się do pożarcia, a większe, potężniejsze aglomeracje zaczęły spoglądać na Londyn łakomym okiem. Już od dziesięciu lat dawna stolica Anglii ukrywała się przed nimi na podmokłych, górzystych terenach zachodniego terytorium, które – według Cechu Historyków – było niegdyś Wyspami Brytyjskimi. Od dziesięciu lat Londyn żywił się wyłącznie małymi miasteczkami rolniczymi i osadami, jakie udało mu się upolować w pobliżu. Teraz wreszcie lord burmistrz podjął decyzję, by wyruszyć na wielki Teren Polowań.

Londyn był właśnie w pół drogi, gdy obserwatorzy na wysokich wieżach wypatrzyli miasteczko z kopalnią soli. Londyńczycy uznali to za znak od bogów i nawet lord burmistrz, który nie wierzył ani w bogów, ani w żadne wróżby, stwierdził, że to dobry początek podróży na wschód, i rozkazał rozpocząć pościg.

Górnicze miasteczko dostrzegło niebezpieczeństwo i rzuciło się do ucieczki, ale gąsienice Londynu obracały się coraz szybciej i szybciej. Wkrótce Londyn mknął przed siebie na najwyższych obrotach – wielka, ruchoma góra stali, wznosząca się jak weselny tort siedem pięter w górę, z dolnymi pokładami spowitymi kłębami spalin, a górnymi zabudowanymi lśniącymi bielą willami bogaczy, ponad które wyrastała zwieńczona złotym krzyżem katedra Świętego Pawła.

Gdy rozpoczął się pościg, Tom odkurzał właśnie eksponaty w galerii historii naturalnej Muzeum Londyńskiego. Poczuł znane wstrząsy metalowej podłogi i zadarł głowę, aby spojrzeć na podwieszone pod sufitem modele delfinów i wielorybów, które zaczęły się kołysać z cichym skrzypieniem.

Nie przestraszył się. Mieszkał w Londynie piętnaście lat, od urodzenia, i zdążył się już przyzwyczaić do jego ruchów. Wiedział, że miasto zmienia kierunek i nabiera prędkości. Poczuł na grzbiecie dreszcz podniecenia, który znali wszyscy londyńczycy. Łup musi być gdzieś niedaleko! Rzucił na podłogę szczoteczkę i szmatkę. Przyłożył dłoń do ściany, wyczuwając wibracje, dochodzące z maszynowni mieszczącej się głęboko w Trzewiach miasta. Do buczenia silników dołączyło niskie dudnienie silników wspomagających. Jak rytm wybijany na bębnach.

Otworzyły się drzwi po drugiej stronie i do sali wtoczył się Chudleigh Pomeroy. Jego okrągła twarz była purpurowa ze zdenerwowania.

– Na Quirke’a! Co to takiego?! – zawołał tubalnym głosem, spoglądając na wirujące pod sufitem wieloryby i wypchane ptaki, podskakujące w gablotkach, jakby chciały rozprostować skrzydła i zerwać się do lotu. – Czeladniku Natsworthy! Co się tutaj dzieje?

– To pogoń, proszę pana – powiedział Tom, dziwiąc się, że zastępca Wielkiego Mistrza Cechu Historyków, który mieszkał w mieście od tak dawna, nie rozpoznawał bicia londyńskiego serca. – Pewnie coś upolujemy. Włączyli silniki wspomagające. Od lat już tego nie robiono. Może Londynowi znowu zacznie sprzyjać szczęście.

– Phi! – prychnął Pomeroy, krzywiąc się na widok przeszklonych gablotek drgających w rytm pracy silników. Nad jego głową największy z modeli morskich ssaków – płetwal błękitny, który wyginął tysiące lat temu – podskakiwał na linkach niczym piłka. – Być może, czeladniku Natsworthy. Szkoda tylko, że Cech Inżynierów nie zainstalował w budynku urządzeń, które stłumiłyby drgania. Niektóre z tych okazów są bardzo delikatne. – Wyciągnął z kieszeni długiej czarnej szaty chustkę w grochy i otarł nią czoło.

– Czy mógłbym – poprosił Tom – pobiec na platformę obserwacyjną popatrzeć na polowanie? Od lat nie mieliśmy pościgu…

– Nie ma mowy, czeladniku! Spójrz tylko, ile kurzu sypie się z tej gabloty! Trzeba jeszcze raz wyczyścić wszystkie eksponaty i sprawdzić, czy nie ma uszkodzeń.

– To niesprawiedliwe! – jęknął Tom. – Właśnie odkurzyłem całą salę!

Natychmiast zorientował się, że popełnił błąd. Stary Chudleigh Pomeroy nie był najgorszym z mistrzów cechu, ale nie lubił, gdy mu się przeciwstawiał jakiś marny czeladnik trzeciej kategorii. Wyprostował się – był tak gruby, że wyglądał jak piłka do koszykówki, która zmienia się w piłkę do rugby – i zmarszczył surowo krzaczaste brwi.

– Życie nie jest sprawiedliwe, Natsworthy – powiedział. – Jeszcze jedna taka odzywka, a znajdziesz się w Trzewiach, gdy tylko skończy się pościg!

Ze wszystkich obowiązków czeladnika trzeciej kategorii Tom najbardziej nienawidził właśnie pracy w Trzewiach. Zamilkł więc natychmiast i spuścił głowę, wpatrując się w nienagannie wypolerowane buty głównego kuratora.

– Masz pracować w muzeum do siódmej wieczorem i nigdzie się stąd nie ruszysz – ciągnął Pomeroy. – Ja tymczasem porozmawiam z innymi kuratorami na temat tych okropnych, niedopuszczalnych wstrząsów…

Wciąż mrucząc coś pod nosem, Pomeroy wyszedł pośpiesznie z sali. Tom popatrzył za nim, podniósł miotełkę i z rezygnacją powrócił do pracy. Zwykle nie miał nic przeciwko sprzątaniu, zwłaszcza tej sali – z ciekawymi zwierzętami, których nie oszczędziły mole, gdzie spod sufitu uśmiechał się do niego wielki wieloryb. Czasem z nudów Tom uciekał w krainę marzeń: wyrywał piękne dziewczyny z łap podniebnych piratów lub ratował Londyn przed Ligą Antymobilistów, a potem żył sobie długo i szczęśliwie. Jak jednak mógł oddawać się marzeniom w chwili, gdy inni londyńczycy oglądali pierwszy porządny pościg od wieków?

Odczekał dwadzieścia minut. Chudleigh Pomeroy nie wracał. W środę muzeum było zamknięte dla zwiedzających, a większość mistrzów cechu i czeladników pierwszej i drugiej kategorii miała wolne. Chyba nic się nie stanie, jeśli wymknie się ukradkiem na dziesięć minut, żeby popatrzeć, co się dzieje? Schował przybory do sprzątania i skierował się do wyjścia.

Kuliste argonowe lampy w korytarzu również tańczyły do wtóru silników, rzucając światło to na jedną, to na drugą metalową ścianę. Obok Toma przeszła pośpiesznie para historyków w czarnych szatach. Usłyszał piskliwy głos doktora Arkengartha:

– Co za wstrząsy! Żebyś wiedział, co się dzieje z moją kolekcją ceramiki z trzydziestego piątego wieku…

Tom odczekał, aż historycy zniknęli za zakrętem, a potem pobiegł do najbliższych schodów. Przeszedł przez galerię dwudziestego pierwszego wieku, mijając wielkie plastikowe figury Pluta i Mickey – półzwierzęcych bogów nieistniejącej już Ameryki. Przebiegł przez główną salę, gdzie zgromadzono przedmioty sprzed okropnej wojny sześćdziesięciominutowej, kiedy to starożytni, tysiące lat temu, za pomocą rakiet z głowicami jądrowymi i szczepów śmiercionośnych wirusów doprowadzili do zniszczenia swej cywilizacji. Dwie minuty później przez boczne wyjście wydostał się na gwarną, ruchliwą ulicę Tottenham Court.

Muzeum Londyńskie stało na samym krańcu drugiego piętra, w ruchliwej dzielnicy Bloomsbury. Kilka metrów nad jej dachami, niczym rdzawe niebo, rozciągała się podłoga pierwszego poziomu. Tom nie bał się, że ktoś go rozpozna w półmroku zatłoczonych ulic. Przeciskał się w kierunku wielkiego ekranu nieopodal stacji wind. Stanął w grupie ciekawskich i zaczął się wpatrywać w niebieskawy obraz emitowany przez kamery umieszczone na wysokości szóstego pokładu.

– MIASTO NAZYWA SIĘ SALTHOOK – wyjaśniono przez głośnik. – JEST TO PLATFORMA GÓRNICZA, ZAMIESZKANA PRZEZ DZIEWIĘĆSET OSÓB. OSADA PORUSZA SIĘ OBECNIE NA WSCHÓD Z SZYBKOŚCIĄ STU PIĘĆDZIESIĘCIU KILOMETRÓW NA GODZINĘ, ALE CECH NAWIGATORÓW ZAPEWNIA, ŻE LONDYN DOGONI JĄ JESZCZE PRZED ZACHODEM SŁOŃCA. W GŁĘBI TERENU POLOWAŃ ZNAJDUJE SIĘ WIELE TAKICH MIAST. ZAPRAWDĘ MĄDRY JEST NASZ UKOCHANY LORD BURMISTRZ, ŻE ROZKAZAŁ WRESZCIE POPROWADZIĆ LONDYN NA WSCHÓD…

Sto pięćdziesiąt kilometrów na godzinę! – pomyślał Tom z zachwytem. Zawrotna prędkość. Chłopak zapragnął znaleźć się na balkonie obserwacyjnym i poczuć wiatr na twarzy. Pewnie i tak podpadł już panu Pomeroyowi. Co za różnica, jeśli spędzi kilka dodatkowych minut poza muzeum?

Popędził co sił do parku Bloomsbury, gdzie świeciło słońce i wiał wiatr. Kiedyś był to piękny park – z drzewami, sadzawkami i trawą, ale z powodu braku dostatecznej liczby łupów został przekształcony w ogród warzywny i rosła tam teraz kapusta i algi. Platforma obserwacyjna pozostała jednak na swoim miejscu. Z jej balkonów londyńczycy mogli podziwiać ziemie przemierzane przez ich rodzinne miasto. Tom wbiegł na najbliższy balkon. Panował tu jeszcze większy tłok niż przed ekranem. Wśród zgromadzonych było sporo członków Cechu Historyków, więc Tom starał się nie zwracać na siebie uwagi, przepychając się w stronę balustrady. Salthook znajdowało się nie więcej niż dziesięć kilometrów przed Londynem. Umykało po płaskim terenie, wypuszczając kłęby czarnego dymu z kominów.

– Natsworthy! – zawołał ktoś donośnym głosem. Serce Toma zamarło. Obejrzał się i zobaczył Melliphanta, rosłego czeladnika pierwszej kategorii, który uśmiechnął się do niego i zagadnął: – Fajowo, nie? Tłuściutkie miasteczko górnicze z silnikami C20! Właśnie tego Londyn potrzebuje!

Herbert Melliphant należał do najgorszego typu sadystów; nie wystarczało mu walenie słabszych po gębach i wtykanie ich głów do klozetów, lubił także wiedzieć wszystko o swych ofiarach, aby potem wykorzystywać tę wiedzę przeciwko nim. Melliphant uwielbiał gnębić Toma, który był nieduży, nieśmiały i nie miał przyjaciół, którzy by go obronili. A sam Tom nie mógł mu się przeciwstawić, ponieważ rodzice Melliphanta zapłacili, żeby syna przyjęto do grona czeladników pierwszej kategorii, podczas gdy Tom, sierota bez grosza przy duszy, pozostał marnym trzeciakiem. Doskonale zdawał sobie sprawę, że Melliphant sili się na uprzejmość wyłącznie dlatego, że chce zaimponować stojącej obok ładnej młodej historyczce Klytii Potts. Pokiwał więc tylko głową, odwrócił się i skupił uwagę na pościgu.

– Patrzcie! – wykrzyknęła Klytia Potts.

Dystans między Londynem a jego ofiarą zmniejszał się z każdą chwilą. Wtem nad Salthook pojawił się ciemny kształt. A potem jeszcze jeden i następny. Statki powietrzne! Tłum zgromadzony na balkonie zaczął wiwatować, a Melliphant powiedział:

– Powietrzni kupcy. Wiedzą, że miasto jest zgubione, więc opuszczają je, nim zostanie pożarte. Gdyby nie uciekli, mielibyśmy prawo do ich całego dobytku!

Tom z radością spostrzegł, że Klytia Potts wygląda na śmiertelnie znudzoną Melliphantem: na pewno wiedziała to wszystko. Była przecież o rok wyżej od niego: zdała egzamin cechu i została przyjęta do grona mistrzów historyków, co poświadczał znak wytatuowany na jej czole.

– Patrzcie! – zawołała, spoglądając na Toma i uśmiechając się do niego. – Och, jakie one piękne!

Tom odgarnął z czoła włosy i spojrzał na sterowce, które wzbijały się w niebo i znikały za szarymi chmurami. Na chwilę dał się ponieść marzeniu, że leci jednym z nich, wciąż wyżej i wyżej, w stronę słońca. Gdyby tylko rodzice nie zostawili go pod opieką Cechu Historyków! Gdyby mógł być pomocnikiem na pokładzie latającego statku i zwiedzać wszystkie miasta świata: morskie miasto Puerto Angeles, pływające po Pacyfiku, Archangielsk, przemierzający na stalowych płozach skute lodem morza północy, wielką piramidę miasta Neo-Majów i nieruchome twierdze Ligi Antymobilistów…

Ale to było tylko marzenie, które bardziej mu się przyda kiedy indziej, w jakieś nudne popołudnie w muzeum. Radosne okrzyki i oklaski gapiów znaczyły, że pościg zbliża się ku końcowi. Tom zapomniał o powietrznych podróżach i spojrzał na Salthook.

Górnicze miasteczko było już tak blisko, że widział podobne do mrówek ludzkie postaci, biegające po górnych pokładach. Jak bardzo musieli być przerażeni, widząc górujący nad nimi Londyn, przed którym nie było ucieczki! Jednak nie ma im czego współczuć: to naturalne, że miasta pożerały miasteczka, a miasteczka żywiły się pożałowania godnymi nieruchomymi osadami. Tak głosiła doktryna miejskiego darwinizmu, takimi prawami rządził się świat od tysiąca lat, kiedy to wielki inżynier Nikolas Quirke zmienił Londyn w pierwsze ruchome miasto. „Londyn! Londyn!” – zaczął wiwatować razem z pozostałymi. Nagle jedno z kół Salthook odpadło, miasteczko zatrzymało się gwałtownie, kominy z hukiem runęły na jego ulice. Po chwili miasteczko zniknęło z oczu zasłonięte dolnymi piętrami Londynu. Tom poczuł, jak podłoga drga mu pod stopami – nieomylny znak zatrzaskujących się wielkich hydraulicznych szczęk.

Ze wszystkich platform obserwacyjnych podniosły się wiwaty. Z wielkich głośników, przymocowanych do słupów podpierających kolejne piętra, rozległy się dźwięki _Dumy Londynu_. Ktoś nieznajomy objął Toma i uściskał, krzycząc mu w ucho: „Łup! Łup!” Tomowi wcale to nie przeszkadzało, w tej chwili kochał wszystkich na platformie, nawet Melliphanta. „Łup!” – odkrzyknął. Uwalniając się z uścisku nieznajomego, znowu poczuł drgania pokładu. Gdzieś w dole wielkie stalowe zębiska chwytały Salthook, podnosiły je, a potem przesuwały do tyłu, w głąb Trzewi.

– …a może czeladnik Natsworthy też by z nami poszedł – usłyszał głos Klytii Potts.

Tom nie miał zielonego pojęcia, o co jej chodziło. Gdy się odwrócił, położyła mu dłoń na ramieniu i uśmiechnęła się przyjaźnie.

– Wieczorem w ogrodach Kensington odbędzie się festyn – wyjaśniła. – Tańce i sztuczne ognie! Chcesz pójść?

Nikt nigdy nie zapraszał na imprezy czeladników trzeciej kategorii – a już na pewno nie takie ładne kobiety jak Klytia – więc Tom zaczął się zastanawiać, czy się z niego nie nabija. Jednak Melliphant najwidoczniej potraktował to serio. Odciągnął ją na bok i powiedział:

– Nie potrzebujemy tam ludzi pokroju Natsworthy’ego.

– Jak to? – zdziwiła się dziewczyna.

– No, wiesz! – zirytował się Melliphant, a jego kwadratowa gęba zrobiła się czerwona jak burak. – To trzeciak. Rozumiesz? Nigdy nie otrzyma znaku cechu. Skończy jako marny asystent kuratora. Prawda, Natsworthy? – zapytał, spoglądając na Toma z góry. – Jaka szkoda, tata nie zostawił ci forsy, żebyś został porządnym czeladnikiem…

– To nie twoja sprawa! – zawołał Tom. Radość ze schwytania zdobyczy już go opuściła. Zaczął się denerwować, jaką karę wymierzy mu Pomeroy, kiedy się dowie, że uciekł z muzeum. Nie miał ochoty wysłuchiwać złośliwości Melliphanta.

– Tak to jest, kiedy się mieszka w slumsach na dolnych piętrach. – Melliphant uśmiechnął się do Klytii Potts. – Bo widzisz, rodzice Natsworthy’ego mieszkali na czwartym poziomie i podczas wielkiego przechyłu oboje zostali zmiażdżeni. Wyglądali jak naleśniki.

Tom nie mógł się powstrzymać. Zacisnął pięść i walnął Melliphanta prosto w kartoflowaty nochal.

– Au! – jęknął Melliphant i runął na ziemię jak długi.

Ktoś zaczął im kibicować. Klytia z trudem powstrzymywała się od śmiechu, a Tom gapił się na swą drżącą rękę, zastanawiając się, jak to zrobił.

Melliphant był jednak o wiele większy i silniejszy od Toma i zdążył się już podnieść. Klytia próbowała go powstrzymać, ale grupka innych historyków i ubrani w zielone stroje czeladnicy Cechu Nawigatorów zagrodzili mu drogę odwrotu i zaczęli wołać: „Walcz! Walcz!”

Tom wiedział, że nie ma szans w pojedynku z Melliphantem, tak jak Salthook nie miało szans z Londynem. Zrobił krok do tyłu, ale tłum pchnął go z powrotem w stronę Melliphanta. Najpierw pięść przeciwnika wylądowała na jego policzku, potem Melliphant kopnął go kolanem między nogi. Tom zgiął się wpół, czując, jak łzy napływają mu do oczu. Cofnął się i natrafił na coś wielkiego i miękkiego jak kanapa. Podniósł głowę i zobaczył okrągłą, czerwoną twarz z krzaczastymi brwiami.

– Natsworthy! – ryknął Chudleigh Pomeroy. – Co ty, na Quirke’a, wyprawiasz?!2. VALENTINE

W ten oto sposób Tom został odesłany do roboty w Trzewiach, podczas gdy wszyscy pozostali czeladnicy bawili się na festynie, świętując upolowanie Salthook. Po długiej reprymendzie, której wysłuchał skruszony w gabinecie Pomeroya („Nieposłuszeństwo, Natsworthy… Zaatakowanie starszego czeladnika… Co by pomyśleli twoi biedni rodzice?”), Tom powlókł się na stację Tottenham Court, gdzie stanął ze spuszczoną głową, czekając, aż przyjedzie winda na dół.

W windzie panował ścisk. Siedzenia w górnym pomieszczeniu były zajęte przez pewnych siebie mężczyzn i kobiety z Cechu Inżynierów, najpotężniejszego z czterech cechów rządzących Londynem. Tomowi niedobrze się robiło na widok ich łysych głów i długich płaszczy z białej gumy, więc zdecydował się zostać w dolnej części wagonika, gdzie z obrazu na ścianie patrzył na niego lord burmistrz. Pod spodem widniał napis:

Życie to wieczny ruch.

Pomóżmy Cechowi Inżynierów utrzymać Londyn w ruchu!

Wolno jadąca w dół winda zatrzymywała się na dobrze Tomowi znanych stacjach: Bakerloo, High Holborn, Low Holborn, Bethnal Green. Na każdym przystanku do wagonika wsiadało coraz więcej ludzi, coraz bardziej przyciskając Toma do tylnej ściany. Poczuł ulgę, gdy zjechał na sam dół, a potem wyszedł z windy na zatłoczoną i głośną ulicę Trzewi.

Trzewia to część miasta, w której Londyn demontował schwytane miasteczka – wypełniona fabrykami i magazynami przestrzeń między Szczękami a główną maszynownią. Tom nie lubił tego miejsca. Zawsze panował tu hałas, wszędzie kręcili się brudni, ponurzy robotnicy z dolnych pięter i skazańcy z więzienia w Głębokich Trzewiach, którzy wyglądali jeszcze straszniej. Panujące tu zawsze gorąco przyprawiało go o ból głowy, kichał od zapachu siarki, a od migotania argonowych lamp łzawiły mu oczy. Cech Historyków zawsze pilnował, aby ktoś z jego ludzi znalazł się w Trzewiach, ilekroć Londyn upolował nową ofiarę. Dzisiejszego wieczoru Tom będzie musiał rozmawiać z gburowatymi robotnikami, przypominać im, że wszystkie zdobyte książki i antyki stanowią własność jego cechu, a historia jest równie ważna jak cegły, żelazo i węgiel.

Przecisnął się do wyjścia ze stacji i szybkim krokiem ruszył w stronę magazynu Cechu Historyków. Przeszedł korytarzem, którego zaokrąglone ściany były wyłożone zielonymi kafelkami, a potem przez metalowy pomost przerzucony nad placem Trawiennym. Daleko w dole widział rozrywane na kawałki Salthook, wyglądające teraz całkiem niepozornie, jakby skurczyło się onieśmielone wielkością Londynu. Na ofiarę rzuciły się olbrzymie żółte maszyny, pełzające wokół na gąsienicach, atakujące z góry dźwigami i stąpające po pokładzie miasteczka niczym pająki na hydraulicznych nogach. Koła i osie zostały już zdemontowane i zabierano się do rozkładania podwozia. W budowle na pokładzie wgryzały się wielkie jak diabelskie młyny piły tarczowe, rozsypując dookoła tysiące iskier. Z pieców hutniczych buchały fale gorącego powietrza i nim Tom zdążył zrobić dwadzieścia kroków, pot zmoczył jego czarną tunikę.

Kiedy jednak dotarł na miejsce, okazało się, że może wcale nie będzie tak źle, jak przypuszczał. Salthook nie miało muzeum ani biblioteki, a rzeczy znalezione w sklepikach ze starzyzną pakowano już do skrzyń i wysyłano na górę, na poziom drugi. Jeśli Tomowi będzie sprzyjało szczęście, zostanie wcześniej zwolniony i może uda mu się zobaczyć przynajmniej końcówkę festynu. Zastanawiał się, który mistrz cechu zarządza dzisiaj robotą w Trzewiach. Jeśli stary Arkengarth albo doktor Weymouth, to miał przechlapane – ci dwaj zawsze kazali czeladnikom pracować przez całą zmianę, nawet gdy nie było nic do roboty. Jeśli jednak trafi na Potty Pewtertide albo pannę Plym, może nie będzie tak źle…

Kiedy zbliżył się do biura nadzorcy, zrozumiał, że tego wieczoru w Trzewiach miał dyżur ktoś znacznie ważniejszy. Na zewnątrz stał zaparkowany błyszczący czarny pojazd z wymalowanym na masce emblematem cechu. Obok wozu prężyło się dwóch groźnie wyglądających mężczyzn w uniformach wysokich funkcjonariuszy cechu. Tom od razu odgadł, kim byli – to Pewsey i Gench, dawni piraci, którzy od dwudziestu lat wiernie służyli głównemu historykowi Londynu i pilotowali jego powietrzny statek, „Windę Na Trzynaste Piętro”, ilekroć wybierał się na ekspedycję.

Valentine! – pomyślał Tom, z trudem powstrzymując się od wpatrywania w luksusowy pojazd, kiedy wchodził po schodkach do biura.

Thaddeus Valentine był bohaterem Toma: padliniarz, który stał się najbardziej znanym londyńskim archeologiem, a także – ku oburzeniu zazdrośników takich jak Pomeroy – głównym historykiem miasta. Tom przylepił nad swoim łóżkiem w internacie jego zdjęcie i znał prawie na pamięć jego książki: _Przygody współczesnego historyka_ oraz _Wyludnioną Amerykę_ – _przez martwy kontynent z karabinem i aparatem_. Był dumny, że kiedy miał dwanaście lat, Valentine przybył do szkoły wręczyć nagrody na koniec roku. Również Tom otrzymał wtedy z jego rąk nagrodę – za pracę na temat rozpoznawania fałszywych antyków. Chłopak wciąż pamiętał każde słowo wielkiego archeologa: „Nigdy nie zapominajcie, młodzi czeladnicy, że my, historycy, jesteśmy najważniejszym cechem w mieście. Nie zarabiamy tyle, co kupcy, ale tworzymy wiedzę, która jest warta znacznie więcej. Nie wytyczamy drogi dla Londynu, jak Cech Nawigatorów, ale cóż znaczyliby nawigatorzy, gdybyśmy nie uratowali od zniszczenia i zapomnienia starożytnych map? Jeśli zaś chodzi o Cech Inżynierów, nigdy nie zapominajcie, że każda maszyna, którą skonstruowali, została zbudowana na podstawie starożytnej, wysoko rozwiniętej technologii, o której wiemy dzięki kustoszom naszego muzeum i archeologom”.

Tamtego pamiętnego dnia Tom zdołał wykrztusić z siebie tylko niewyraźne „dziękuję” i pośpiesznie wrócił na miejsce. Nigdy nie przyszłoby mu do głowy, że Valentine mógł go zapamiętać. Kiedy jednak otworzył drzwi do gabinetu, wielki archeolog spojrzał na niego zza biurka i uśmiechnął się przyjaźnie.

– Czy to Natsworthy? Chyba mnie wzrok nie myli? Czeladnik, który tak świetnie zna się na rozpoznawaniu falsyfikatów? Będę musiał dzisiaj uważać na siebie, żebyś mnie nie rozszyfrował.

Nie był to może najlepszy dowcip, ale wystarczył, żeby usunąć dystans dzielący zwykle czeladnika od mistrza cechu. Tom śmiało wszedł do gabinetu z notatką od Pomeroya w garści. Valentine wstał i podszedł do chłopca. Był wysokim, przystojnym mężczyzną, dobiegającym czterdziestki, ze szpakowatymi włosami i krótko ostrzyżoną kruczoczarną brodą. Jego szare oczy wilka morskiego błyszczały humorem, a trzecie oko – znak Cechu Historyków, błękitne oko, patrzące wstecz na minione dzieje – wydawało się mrugać, gdy unosił pytająco brwi.

– Bójka? A cóż to zrobił czeladnik Melliphant, że zasłużył na śliwę pod okiem?

– Źle się wyraził o mojej mamie i tacie, proszę pana – wymamrotał Tom.

– Rozumiem. – Archeolog pokiwał głową, przyglądając się chłopcu uważnie. Zamiast od razu oddelegować go do jakichś zajęć, zapytał: – Jesteś synem Davida i Rebeki Natsworthych?

– Tak, proszę pana – odparł Tom. – Miałem sześć lat, kiedy wydarzył się wielki przechył… i nie bardzo ich pamiętam.

Valentine znowu pokiwał głową, jego oczy zrobiły się smutne i łagodne.

– Byli dobrymi historykami, Thomasie. Mam nadzieję, że pójdziesz w ich ślady.

– Och, tak, proszę pana! – powiedział Tom. – To znaczy, mam taką nadzieję. – Pomyślał o biednej mamie i tacie, którzy zginęli, gdy zawaliła się część Taniej Dzielnicy. Nikt nigdy nie mówił o nich w ten sposób i Tom poczuł, jak łzy napływają mu do oczu. Miał wrażenie, że może się zwierzyć Valentine’owi ze wszystkiego, i właśnie miał zamiar powiedzieć, jak bardzo brakuje mu rodziców, jaki jest samotny, jakie smutne jest życie czeladnika trzeciej kategorii, kiedy w gabinecie pojawił się wilk.

Był to bardzo duży biały wilk, który dostał się tutaj przez drzwi prowadzące do magazynu. Gdy tylko zobaczył Toma, podbiegł do niego, szczerząc ostre żółte kły.

– Aaa! – krzyknął Tom, wskakując na najbliższe krzesło. – Wilk!

– Och, bądź grzeczny! – powiedziała dziewczyna, która właśnie pojawiła się w drzwiach. Podeszła do zwierzęcia, pochyliła się nad nim i podrapała je pod brodą. Groźne bursztynowe ślepia zmrużyły się ze szczęścia i Tom usłyszał merdanie ogona, obijającego się o ubranie dziewczyny. – Nie bój się – zwróciła się do Toma z uśmiechem. – Jest łagodny jak owieczka.

– Tom – powiedział rozbawiony Valentine – poznaj moją córkę Katherine i Psa.

– Psa? – bąknął zdezorientowany Tom, schodząc z krzesła. Czuł się głupio, ale jednocześnie wciąż bał się zwierzęcia. W pierwszej chwili pomyślał, że bestia uciekła z zoo w Circle Parku.

– To długa historia – zaczął wyjaśniać Valentine. – Katherine mieszkała do piątego roku życia na pokładzie pływającego miasta Puerto Angeles. Potem jej matka umarła, a ją wysłano tutaj, żeby zamieszkała ze mną. Przywiozłem dla niej Psa z ekspedycji w Lodowatych Pustkowiach, ale Katherine nie mówiła wtedy najlepiej po angielsku, poza tym nigdy wcześniej nie słyszała o wilkach, kiedy więc pierwszy raz go zobaczyła, zawołała: „Pies”. I tak już jakoś zostało.

– Jest całkiem łagodny – zapewniła dziewczyna, wciąż uśmiechając się do Toma. – Tata znalazł go, kiedy był jeszcze szczeniakiem. Musiał zastrzelić jego mamę, ale nie potrafił się zmusić, żeby zabić biednego Psa. Pies najbardziej lubi, jak się go głaszcze po brodzie.

Miała długie ciemne włosy, szare oczy swojego ojca i ten sam olśniewający uśmiech. Była ubrana w obcisłe spodnie i luźną tunikę, jakie nosiły w tym sezonie modnisie z Wysokiego Londynu. Tom gapił się na nią oczarowany. Nieraz widywał zdjęcia panny Valentine, ale nie zdawał sobie sprawy z tego, że jest taka piękna.

– Patrz – zawołała – polubił cię!

Pies podszedł do Toma i zaczął obwąchiwać jego czarną szatę. Zamerdał ogonem i oblizał mu palce różowym jęzorem.

– Jeżeli Pies akceptuje jakichś ludzi, zwykle się zdarza, że i ja mogę ich polubić. Więc przedstaw nas sobie jak należy, tato!

Valentine roześmiał się.

– W porządku. Kate, to jest Tom Natsworthy, który został tu przysłany do pomocy. I jeśli twój wilk już z nim skończył, musimy mu pozwolić zająć się pracą. – Poklepał Toma dobrodusznie po ramieniu. – Chociaż nie ma wiele do zrobienia. Po prostu rozejrzymy się jeszcze raz po placu Trawiennym, a potem… – Zerknął na pismo od Pomeroya, podarł je na strzępy i wyrzucił do kosza. – A potem możesz iść.

Tom nie był pewien, co bardziej go zaskoczyło – czy to, że Valentine chciał go wcześniej puścić, czy to, że sam wybierał się na plac. Mistrzowie cechu zwykle woleli siedzieć w biurze, a do brudnej roboty posyłali czeladników. Jednak Valentine odsunął połę czarnej szaty, wetknął długopis do kieszeni kamizelki i ruszył do wyjścia. Stanął w drzwiach i uśmiechnął się do Toma.

– No to chodźmy – powiedział. – Im szybciej zaczniemy, tym szybciej będziemy mogli dołączyć do świętujących w ogrodach Kensington…

Minęli magazyny i zeszli krętymi metalowymi schodkami na plac Trawienny, gdzie Salthook z minuty na minutę robiło się coraz mniejsze i mniejsze. Z miasteczka pozostał tylko stalowy szkielet, a maszyny właśnie rozrywały go na kawałki, które transportowano do pieców hutniczych. Równocześnie sterty cegieł, drewna, soli i węgla ładowano na pasy transmisyjne, które niosły je w stronę serca Trzewi, a gangi zbieraczy złomu rozkradały meble i żywność.

Zbieracze złomu byli prawdziwymi władcami tej części Londynu i doskonale zdawali sobie z tego sprawę. Sprężystym krokiem przemierzali wąskie uliczki i korytarze Trzewi, wypinając dumnie nagie, spocone torsy i patrząc na innych przechodniów zza przyciemnionych gogli. Tom zawsze się ich bał, ale Valentine powitał ich serdecznie i zapytał, czy nie zauważyli pośród łupów czegoś, co mogłoby zainteresować muzeum. Od czasu do czasu zatrzymywał się, aby wymienić z którymś z nich kilka słów, pożartować, zapytać o rodzinę – i za każdym razem przedstawiał rozmówcom „swego kolegę, pana Natsworthy’ego”. Tom rósł z dumy. Ponieważ Valentine traktował go z szacunkiem, również zbieracze złomu odnosili się do niego w ten sposób: zdejmowali z głów brudne czapki, uśmiechali się i mówili, jak się nazywają. Wydawało się, że wszyscy mają na imię Len albo Smudger.

– Nie słuchaj tego, co o tych ludziach mówią w muzeum – rzekł Valentine, gdy jeden z Lenów prowadził ich w stronę skrzyni, do której odłożono antyki. – To, że mieszkają głęboko w Trzewiach i mówią z innym akcentem, nie znaczy, że są głupi. Lubię tu przychodzić, kiedy pracują. Nieraz zbieracze złomu i padliniarze znajdują przedmioty, jakich historycy w ogóle by nie zauważyli…

– Tak jest, proszę pana – zgodził się Tom, zerkając na Katherine. Bardzo chciał wywrzeć dobre wrażenie na głównym historyku i jego pięknej córce. Gdyby tylko udało mu się znaleźć jakiś ciekawy fragment starej technologii wśród tych śmieci, coś, co sprawi, że go nie zapomną, gdy wrócą do luksusów Wysokiego Londynu. Inaczej po wspólnym spacerze w Trzewiach już nigdy ich nie zobaczy.

Podbiegł do skrzyni i zajrzał do środka. Czasem coś ze starej technologii pojawiało się w małomiasteczkowych sklepach z antykami albo wśród bibelotów na kominkach wiekowych dam. Gdyby tak na przykład udało się odnaleźć szczątki któregoś z legendarnych, owianych tajemnicą przedmiotów – cięższej od powietrza maszyny latającej albo makaronu! Nawet jeśli nie byłoby to coś, co przydałoby się Cechowi Inżynierów, i tak mogłoby się znaleźć w muzealnej gablotce z tabliczką informującą:

ZNALEZISKO T. NATSWORTHY’EGO.

Z nadzieją spojrzał na stos rzeczy w skrzyni: kawałki plastiku, części lamp, rozpłaszczony pojazd naziemny dla zaledwie kilku osób… Jego wzrok przykuło niewielkie metalowe pudełeczko. Kiedy je wyciągnął i otworzył, zobaczył własną twarz, odbitą w srebrzystym plastikowym dysku.

– Panie Valentine! Proszę spojrzeć! CD!

Valentine sięgnął do pudełka, wyjął dysk i obrócił go w palcach.

– Zgadza się – oznajmił Valentine. – Starożytni używali ich w komputerach jako nośników informacji.

– Czy to może być coś ważnego? – spytał z nadzieją Tom.

Archeolog pokręcił głową.

– Przykro mi, Thomasie. Ludzie w dawnych czasach mieszkali co prawda w nieruchomych miastach, ale ich elektroniczne maszyny znacznie przewyższały wszystko, co potrafią skonstruować londyńscy inżynierowie. Nawet jeśli na tym dysku jest zapisane coś ważnego, to i tak nie zdołamy tego odczytać. Ale zatrzymaj go na wszelki wypadek.

Valentine odwrócił się, a Tom włożył CD do pudełeczka i schował do kieszeni. Katherine wyczuła chyba jego rozczarowanie, bo wzięła go za rękę i powiedziała:

– Wszystko, co przetrwało tyle tysięcy lat, jest godne uwagi. Bez względu na to, czy może się przydać inżynierom, czy nie. Mam naszyjnik zrobiony z dysków komputerowych… – Uśmiechnęła się. Była tak piękna, jak dziewczyny z jego marzeń, ale milsza, bardziej przystępna.

W skrzyni nie znaleźli już niczego, co przedstawiałoby jakąkolwiek historyczną wartość. Salthook było miasteczkiem zbyt zajętym wydobywaniem soli, by tracić czas na grzebanie w przeszłości. Zamiast jednak wrócić do magazynu, Valentine poprowadził Toma i Katherine po schodkach na górę, a potem przez wąski mostek aż do budynku administracji, przed którym stali w kolejce niedawni mieszkańcy Salthook, by podać swoje nazwiska urzędnikowi, który miał im przydzielić miejsca w schroniskach i zakładach pracy Londynu.

– Nawet jak nie jestem na służbie – wyjaśnił Valentine – kiedy tylko coś złapiemy, przychodzę spotkać się z padliniarzami, zanim zdążą sprzedać swoje znaleziska sklepikarzom z piątego poziomu i wrócą na ziemię.

Na pokładzie schwytanych miasteczek zawsze byli jacyś padliniarze – bezdomni włóczędzy, którzy pieszo przemierzali Teren Polowań w poszukiwaniu kawałków starej technologii i złomu. Salthook nie stanowiło wyjątku. Na końcu długiej kolejki byłych mieszkańców górniczego miasteczka stała grupka ludzi w długich zniszczonych płaszczach, z goglami i maskami przeciwpyłowymi na szyjach.

Jak większość londyńczyków Tom z obrzydzeniem myślał o ludziach, którzy mieszkali na gołej ziemi. Przystanął z tyłu razem z Katherine i Psem, a Valentine poszedł porozmawiać z padliniarzami, którzy otoczyli go ciasnym kółkiem. Tylko jedna osoba trzymała się na uboczu. Tom miał wrażenie, że to dziewczyna, chociaż twarz miała zasłoniętą czarną chustą, jak u pustynnych nomadów. Stanął obok niej. Tymczasem Valentine przedstawił się padliniarzom i zapytał:

– No i co? Znaleźliście coś, co mógłby kupić Cech Historyków?

Niektórzy pokręcili głowami, a inni zaczęli szperać w wielkich torbach. Dziewczyna w czarnej chuście wsunęła rękę pod płaszcz.

– Ja mam coś dla ciebie, Valentine – szepnęła.

Tylko Tom i Katherine ją usłyszeli. Kiedy odwrócili się do niej zaciekawieni, skoczyła nagle do przodu, wyszarpując spod płaszcza długi sztylet o cienkim ostrzu.3. ZSYP NA ŚMIECI

Katherine krzyknęła, Pies warknął. Obca dziewczyna zawaha ła się przez moment. Tom wykorzystał okazję i chwycił ją za ramię. Syknęła, wyrwała się z uścisku, upuściła sztylet i pobiegła w kierunku pomostu.

– Zatrzymać ją! – krzyknął Valentine, rzucając się w pogoń, ale tłum przerażonych uchodźców zagrodził mu drogę. Kilku padliniarzy wyciągnęło broń. Nagle pojawił się policjant.

– W Londynie nie wolno posiadać broni! – zawołał.

Między głowami padliniarzy Tom dostrzegł w dali ciemną sylwetkę na tle buchających kotłów. Dziewczyna zdążyła przebiec na drugą stronę pomostu i zwinnie wspinała się już po drabinie na wyższy poziom. Tom popędził za nią. O mało nie złapał jej za kostkę, gdy wdrapywała się na górny pokład. Spóźnił się o ułamek sekundy. Wtem usłyszał świst strzały. Obejrzał się za siebie. Dwaj kolejni policjanci z kuszami przeciskali się przez tłum. Katherine i Valentine stali z tyłu i patrzyli na niego.

– Nie strzelać! – krzyknął. – Złapię ją!

Nie tracąc czasu, puścił się znowu w pogoń. Za wszelką cenę pragnął schwytać niedoszłą zabójczynię. Czuł, jak serce wali mu z podniecenia. Po tych wszystkich nudnych latach spędzonych na marzeniu o przygodach nagle trafia się okazja przeżycia czegoś niezwykłego! Już udało mu się ocalić życie pana Valentine’a! Już jest bohaterem!

Dziewczyna biegła labiryntem pomostów w stronę maszynowni. Tom – mając nadzieję, że Katherine wciąż go widzi – popędził za nią. Pomost rozwidlił się i zwęził, poręcze znajdowały się teraz nie dalej niż pół metra od siebie. Prace na placu Trawiennym trwały, jak gdyby nic się nie stało; nikt nie zauważył dramatycznych wydarzeń na wyższym poziomie. Tom zanurzył się w kłęby gęstej, gorącej pary. Dziewczyna biegła kilka metrów przed nim. Czarna chusta zaczepiła się o wystający pręt i spadła jej z twarzy. Miała długie włosy, lśniące w pomarańczowym świetle pieców jak miedź. Czy jest ładna? Piękna skrytobójczyni z Ligi Antymobilistów? Minął powiewającą na wietrze chustę i pobiegł dalej, dysząc ciężko. Zbiegł po krętych, przyprawiających o zawroty głowy schodkach, śmignął między pasami transmisyjnymi, minął wielkie kuliste zbiorniki z paliwem. Grupa pracujących więźniów obejrzała się ze zdziwieniem za dziewczyną, gdy przebiegła obok.

– Zatrzymać ją! – wrzasnął Tom, lecz oni tylko stali z szeroko otwartymi ustami. Minął ich, ale gdy się obejrzał, zobaczył, że czeladnik inżynierów, który nadzorował skazańców, dołączył do pościgu. Tom od razu pożałował, że zawołał o pomoc. Nie miał zamiaru oddawać zwycięstwa jakiemuś głupiemu inżynierkowi. Wytężył resztę sił i przyśpieszył. Koniecznie musiał sam złapać tę dziewczynę.

Drogę przed nimi zagradzała zardzewiała barierka wokół zsypu na śmieci. Dziewczyna zwolniła na chwilę, zastanawiając się, w którą stronę skręcić. Tomowi udało się zbliżyć do niej na tyle, że wyciągnął rękę i złapał jej plecak. Dziewczyna stanęła i odwróciła się do Toma. Wreszcie w czerwonym żarze z pieców zobaczył, jak wyglądała.

Była mniej więcej w tym samym wieku co on. Od czoła aż po brodę miała okropną bliznę. Jej twarz przypominała portret namalowany przez artystę wściekłego na cały świat: usta miała wykrzywione w ustawicznym grymasie pogardy, nos wyglądał jak zmiażdżony. Z tej pokiereszowanej twarzy patrzyło na niego jedno jedyne oko, szare i zimne, jak północne morze.

– Dlaczego nie dałeś mi go zabić? – syknęła.

Był w takim szoku, że nie potrafił wykrztusić słowa. Stał jak wryty, gdy dziewczyna podniosła z ziemi plecak i zaczęła znowu uciekać. Za jego plecami słychać już było policyjne gwizdki, posypały się strzały z kusz. Dziewczyna upuściła plecak i upadła, wykrzykując wulgarne przekleństwo. Tom nie miał pojęcia, że dziewczyny znają takie słowa.

– Nie strzelać! – zawołał, machając w stronę policjantów. Stali u podnóża krętych schodków piętro niżej i strzelali na oślep, nie przejmując się tym, że mogą go trafić. – Nie strzelać!

Dziewczyna podniosła się z wysiłkiem. Jedna ze strzał utkwiła jej w nodze tuż ponad kolanem. Chwyciła się za udo, między palcami sączyła się krew. Dysząc ciężko i stękając, dokuśtykała do zsypu i wychyliła się przez barierkę.

– Nie! – krzyknął Tom, widząc, co zamierzała zrobić. Już nie czuł się jak bohater. Teraz po prostu było mu żal tej biednej brzyduli, czuł się winny, że przez niego znalazła się w pułapce. Wyciągnął ku niej rękę, powstrzymując ją od skoku.

– Nie mogłem pozwolić, żebyś skrzywdziła pana Valentine’a! – zawołał, przekrzykując hałasy w głębi Trzewi. – To dobry człowiek… miły, odważny, wspaniały…

Dziewczyna wychyliła się w jego stronę, pokazując szpetną, pozbawioną nosa twarz.

– Przyjrzyj mi się! – powiedziała wykrzywionymi ustami. – Zobacz, co zrobił mi twój dzielny, miły Valentine!

– Jak to?

– Zapytaj go! – krzyknęła. – Zapytaj, co zrobił Hester Shaw!

Policjanci zbliżali się coraz bardziej. Tom słyszał stukot ich butów o metalową podłogę. Dziewczyna spojrzała w ich kierunku i, jęcząc z bólu, przełożyła zranioną nogę przez barierkę.

– Nie! – zawołał błagalnym głosem.

Było już jednak za późno. Jej stary, długi płaszcz załopotał w powietrzu i dziewczyna zniknęła. Tom podbiegł do barierki. Wychylił się, zaglądając w głąb mrocznego zsypu. Uderzyła go fala chłodnego powietrza, pachnącego wilgotną ziemią i miażdżonymi roślinami; zapach ziemi pod gąsienicami rozpędzonego miasta.

– Nie!

Skoczyła! Zeskoczyła z pokładu na ziemię, na pewną śmierć! Hester Shaw. Będzie musiał zapamiętać to imię i zmówić w jej intencji modlitwę w świątyni któregoś z wielu londyńskich bogów.

Z oparów dymu wyłoniły się jakieś postaci. Policjanci szli naprzód ostrożnie niczym kraby, a przed nimi biegł Valentine. W mroku pod zbiornikiem dostrzegł patrzącego na niego w osłupieniu młodego inżyniera. Tom stał jak sparaliżowany. Chwilę później owiał go gęsty dym, zasłaniając wszystko dookoła.

– Tom! Nic ci nie jest? – spytał Valentine, podbiegając do niego. – Gdzie ona jest? Gdzie ta dziewczyna?

– Nie żyje – odparł apatycznie Tom.

Valentine stanął przy zsypie i spojrzał w dół. Na jego twarzy malował się strach, a oczy płonęły dziwnym blaskiem.

– Widziałeś ją, Tom? Miała bliznę?

– Tak – odparł chłopak, zastanawiając się, skąd Valentine mógł o tym wiedzieć. – Wyglądała okropnie! Miała tylko jedno oko, a jej nos… Powiedziała… – Zawahał się, nie wiedząc, czy powinien powtarzać panu Valentine’owi oczywiste kłamstwa szalonej dziewczyny. – Powiedziała, że nazywa się Hester Shaw.

– Wielki Quirke’u! – warknął Valentine, a Tom odruchowo cofnął się i zmrużył powieki, żałując swoich słów. Kiedy jednak znowu otworzył oczy, Valentine uśmiechał się do niego przyjaźnie. – Nie martw się, Tom – powiedział. – Przykro mi…

Tom poczuł na ramieniu dużą, łagodną dłoń, a potem – nie wiedział, jak to się stało – nagle coś go popchnęło i poleciał przez barierkę w dół zsypu, tak jak Hester Shaw. Wypchnął mnie! – pomyślał, spadając w mrok, czując raczej zdziwienie niż strach.

_Koniec wersji demonstracyjnej._