Zarządzanie własnością intelektualną w transferze technologii - ebook
Zarządzanie własnością intelektualną w transferze technologii - ebook
Prawa własności intelektualnej posiadają ogromny potencjał gospodarczy, którego wykorzystanie w coraz większym stopniu zależy od zdolności różnych podmiotów tych praw do współpracy i licencjonowania technologii, produktów i treści kreatywnych oraz do udostępniania nowych produktów i usług konsumentom. W publikacji ukazana została problematyka transferu własności intelektualnej, ze szczególnym uwzględnieniem umów licencyjnych, jako najbardziej skutecznego instrumentu pozwalającego na korzystanie z dóbr intelektualnych i rozwój działalności innowacyjnej przedsiębiorstw.
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY. WIEDZA JAKO WYZNACZNIK
NOWEGO PORZĄDKU EKONOMICZNEGO
1.1. Wprowadzenie
1.2. Istota gospodarki opartej na wiedzy
1.3. Pojęcie i znaczenie wiedzy jako zasobu niematerialnego
Rozdział 2. WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA – OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
2.1. Własność w ujęciu ekonomicznym, prawnym i ekonomiczno-socjologicznym
2.2. Zasoby niematerialne
2.3. Pojęcie własności intelektualnej
2.4. Przegląd kategorii własności intelektualnej
2.4.1. Prawo autorskie – pojęcie utworu
2.4.2. Prawa autorskie i ich zakres
2.5. Bazy danych
2.6. Własność przemysłowa
2.6.1. Wynalazek
2.6.2. Wzór użytkowy
2.6.3. Wzór przemysłowy
2.6.4. Topografia układu scalonego
2.6.5. Projekty racjonalizatorskie
2.6.6. Znak towarowy
2.6.7. Oznaczenia geograficzne
2.6.8. Know-how
2.7. Instytucjonalne źródła ochrony własności intelektualnej
Rozdział 3. ZARZĄDZANIE I KOMERCJALIZACJA WIEDZY I WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ
3.1. Wprowadzenie
3.2. Zarządzanie wiedzą jako podstawa zarządzania własnością intelektualną w przedsiębiorstwie
3.3. Znaczenie zarządzania wiedzą w procesie komercjalizacji
Rozdział 4. OGÓLNE ZASADY ZAWIERANIA UMÓW – ISTOTA ZOBOWIĄZAŃ UMOWNYCH
4.1. Umowy i zobowiązania umowne
4.1.1. Swoboda zawierania umów
4.1.2. Sposoby zawarcia umowy
4.1.3. Oferta i jej przyjęcie
4.1.4. Zawarcie umowy w drodze negocjacji
4.1.5. Aukcja i przetarg
4.1.6. Umowa przedwstępna
4.1.7. Forma umowy
4.1.8. Funkcje umów
4.1.9. Istota zobowiązań umownych
4.1.10. Wykonanie zobowiązania umownego
4.1.11. Konsekwencje niewykonania lub nienależytego wykonania umów
4.1.12. Odstąpienie od umowy
4.1.13. Kara umowna
4.1.14. Klauzule regulujące odpowiedzialność za niewykonanie umowy
4.1.15. Ustanie zobowiązania umownego
4.1.16. Przedawnienie roszczeń
Rozdział 5. UMOWA LICENCYJNA JAKO INSTRUMENT ZARZĄDZANIA I KOMERCJALIZACJI WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ
5.1. Ogólna charakterystyka umowy licencyjnej
5.2. Charakter prawny umowy licencyjnej
5.3. Funkcje umowy licencyjnej
5.4. Ustawowy model umowy licencyjnej
5.5. Rodzaje licencji
5.6. Prawa i obowiązki stron umowy licencyjnej
5.7. Struktura umowy licencyjnej
5.8. Umowa licencyjna a prawo konkurencji
Zakończenie
Wykaz literatury
Wykaz tabel i rysunków
Wykaz załączników
Kategoria: | Prawo |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-7930-056-3 |
Rozmiar pliku: | 2,3 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Wzrastające zainteresowanie problematyką zarządzania i komercjalizacji własności intelektualnej jest przede wszystkim odpowiedzią na wyzwania praktyki rynkowej, która dobra niematerialne postrzega jako istotny składnik w procesie kreowania wartości rynkowej współczesnego przedsiębiorstwa¹. Umiejętne wykorzystanie wiedzy i kompetencji w zakresie wykorzystania własności intelektualnej w przedsiębiorstwach jest często jednym z głównych czynników wpływających na zbudowanie przewagi konkurencyjnej i rozwój przedsiębiorczości technologicznej.
Patenty, znaki towarowe, znaki handlowe, prawa autorskie, sekrety handlowe i inne składniki własności intelektualnej mogą być przedmiotem licencjowania. Jest to jeden z powszechnie stosowanych w praktyce gospodarczej mechanizmów komercjalizacji kreatywnych i innowacyjnych rezultatów działań ludzkich. Strategie licencjonowania są elementem zarządzania własnością intelektualną przedsiębiorstwa. W celu zwiększenia konkurencyjności, uzyskania dochodu i zdobycia rynków, zmierza ono do planowania, pozyskiwania i skomercjalizowania własności intelektualnej. Strategie licencjonowania najczęściej wykorzystuje się w celu wdrożenia technologii na rynku przez sprzedaż, wymianę lub zakup własności intelektualnej. Strategie te służą komercjalizacji nauki i technologii, a w wypadku już skomercjalizowanej technologii są elementem rozwoju zasobów technologicznych, produktu i rynku.
Zamierzeniem autorki jest – na tle rozważań o procesie zarządzania i komercjalizacji własności intelektualnej – przedstawienie umowy licencyjnej jako instrumentu pozwalającego na przekształcanie wiedzy w nowe produkty, technologie i rozwiązania organizacyjne. Wynalazek otwiera nowe możliwości techniczne i sam w sobie jest bezwartościowy, dopóki nie wskażemy potencjalnych możliwości jego zastosowania i efektywności ekonomicznej. Tutaj rozpoczyna się proces komercjalizacji własności intelektualnej, polegający na wnikliwym rozpoznaniu zalet nowego pomysłu, produktu czy technologii oraz ocenie jego potencjału rynkowego.
Książka składa się z pięciu rozdziałów, które układają się w ciąg logiczny. Zawartość pierwszego rozdziału wynika z potrzeby przedstawienia wiedzy jako wyznacznika nowego porządku ekonomicznego. Zadaniem rozdziału jest prezentacja istoty gospodarki opartej na wiedzy oraz znaczenia wiedzy jako zasobu niematerialnego stanowiącego podstawę bogactwa przedsiębiorstw na początku XXI wieku. Ukazano pojęcia wiedzy, cechy wiedzy, sposób jej określania przez teoretyków i praktyków zajmujących się tym obszarem badań oraz podział rodzajów wiedzy. Nakreślona charakterystyka wiedzy pozwoliła na ukazanie jej jako wszechstronnego zasobu, który pozwala przekształcać systemy ekonomiczne i procesy produkcji, tworzyć nowe wartości społeczne i wzorce zachowań.
W rozdziale drugim zaprezentowano problematykę dotyczącą własności intelektualnej. Trudno jest wskazać jedną, powszechnie akceptowaną definicję, precyzyjnie określającą ramy zakresu pojęciowego własności intelektualnej, między innymi dlatego, że ma ona dynamiczny charakter. Istnieje natomiast powszechna zgoda, że pojęcie własności intelektualnej jest związane z procesami tworzenia i praktycznego wykorzystywania wiedzy oraz odnosi się do wszelkich wytworów ludzkiego umysłu: artystycznych, naukowych, wynalazczych oraz do praw korzystania z nich, przy czym mogą one mieć charakter praw osobistych lub praw majątkowych. Używane w pracy pojęcie prawa własności intelektualnej oznacza prawo własności intelektualnej w znaczeniu podmiotowym. To szerokie korzystanie z praw podmiotowych do poszczególnych dóbr niematerialnych oddziałuje na funkcjonowanie rynku. Prawa własności intelektualnej różnią się przedmiotem ochrony, zasadami nabywania, zakresem ochrony, formami materializacji i komercyjnej eksploatacji, ale łączy je jedna cecha wspólna: wszystkie opierają się na tej samej konstrukcji, jaką jest bezwzględne prawo podmiotowe do przedmiotu ochrony². W zakresie określonym przez odpowiednie przepisy prawo to przyznaje określonemu podmiotowi wyłączność posługiwania się konkretnym dobrem niematerialnym. Korelatem tego prawa jest możliwość zakazania wszystkim innym osobom ingerowania w sferę wyłączności. Tak więc uprawniony jest jedynym dysponentem określonego dobra i tylko on może czerpać korzyści z gospodarczej eksploatacji tego dobra, a przez to decydować o warunkach korzystania z niego przez inne podmioty w ich działalności na rynku.
Głównym celem rozdziału trzeciego było przedstawienie problematyki zarządzania wiedzą. W gospodarce w coraz większym stopniu opartej na wiedzy własność intelektualna staje się najcenniejszym składnikiem wartości przedsiębiorstwa. Stanowi część jego majątku i jako taka służy pomnażaniu zysków i podlega procesom zarządzania. Efektywne zarządzanie własnością intelektualną powinno być jednym z podstawowych działań polityki rozwojowej przedsiębiorstwa, które przez innowacyjność i kształtowanie własności intelektualnej nie tylko podnosi swą konkurencyjność na rynku, ale i przyczynia się do ogólnego rozwoju ekonomicznego i ulepszenia dobra ogólnego.
Własnością intelektualną zarządza się na każdym etapie – od momentu jej powstania do momentu komercjalizacji. W momencie powstania własności intelektualnej wybiera się określoną metodę jej ochrony, by zapewnić wyłączność. Ochrona ta stanowi gwarancję pewności obrotu nowymi technologiami, wynalazkami, czy wynikami badań naukowych. Jej celem jest bowiem zabezpieczenie interesów osób uprawnionych do dóbr niematerialnych stanowiących wynik twórczej i poznawczej działalności człowieka. Ochrona obejmuje działania zmierzające lub mające wpływ na dostępność, nabycie, zakres, utrzymanie w mocy, dochodzenie i egzekwowanie oraz korzystanie z praw własności intelektualnej w prawnie dozwolony sposób. Zabezpieczenie tych praw stanowi zatem podstawę skutecznego rozpowszechniania innowacyjnych pomysłów, powstawania nowych towarów i usług.
Dzięki zabezpieczeniu dóbr intelektualnych każdy twórca innowacji ma możliwość swobodnego rozporządzania prawami materialnymi do niej przypisanymi (np. sprzedaż dobra, jego licencjonowanie), a każda osoba/podmiot, biorący udział w jej komercjalizacji, ma możliwość weryfikacji wygenerowanych praw własności, a co za tym idzie, prognozowania rachunku zysków i ewentualnych strat z wdrożenia produktu na rynek.
W rozdziale trzecim opisano również proces komercjalizacji wiedzy, rozumiany jako ukierunkowane przekazywanie wiedzy i umiejętności do procesu produkcyjnego, celem udanego jej urynkowienia w postaci produktu. Warunkiem udanego urynkowienia jest sprawna i skuteczna komercjalizacja własności intelektualnej. Na skuteczność komercjalizacji wpływ mają cechy technologii, która oceniana jest z użyciem kryteriów technicznych i rynkowych oraz sposób komercjalizacji. Wybór sposobu komercjalizacji wiedzy zależy od wielu czynników. Będzie on inny w przypadku, gdy wynik komercjalizacji jest jasno określony, a inny w sytuacji, gdy strony nie są w stanie przewidzieć rezultatów badań. W pierwszym wypadku można powiedzieć, że twórcy sprzedają produkt. W drugim natomiast, że strony po prostu współpracują w nadziei na stworzenie nowej własności intelektualnej. Wybór sposobu komercjalizacji zależy także od złożoności samej technologii, stopnia nasycenia technologii wiedzą niejawną oraz od zdolności technologii do generowania wokół siebie nowych pomysłów i wynalazków. Na wybór sposobu komercjalizacji wpływa również sytuacja konkurencyjna w danej branży, oceniana przez pryzmat siły przetargowej poszczególnych czynników konkurencji (dostawców, odbiorców, substytutów, potencjalnych i aktualnych konkurentów). Im większe natężenie walki konkurencyjnej w branży, tym chętniej twórcy technologii wybierają takie sposoby komercjalizacji, jak sprzedaż praw własności lub licencjonowanie.
W praktyce obrotu gospodarczego powszechnie przyjętymi ścieżkami komercjalizacji są udzielenie licencji na korzystanie z technologii oraz przeniesienie praw do technologii (najczęściej w formie sprzedaży). Źródłem tych czynności prawnych jest umowa.
Ogólne zasady zawierania umów oraz istotę zobowiązań umownych przedstawiono w rozdziale czwartym pracy. Rozdział ten koncentruje się na omówieniu kompleksowych zagadnień dotyczących swobody kontraktowej, sposobów zawierania umów, oraz istoty wykonania zobowiązań umownych.
Wyjaśnienie problematyki zobowiązań umownych stanowiło podstawę dla zaprezentowania w rozdziale piątym umowy licencyjnej jako instrumentu zarządzania i komercjalizacji własności intelektualnej.
Na zawartość tego rozdziału składa się ogólna charakterystyka umowy licencyjnej oraz opis jej funkcji. W rozdziale znajduje się również materiał dotyczący ustawowego modelu licencji, której przedmiotem są dobra niematerialne określane jako własność intelektualna. Zadaniem rozdziału jest prezentacja rodzajów licencji, podstawowych praw i obowiązków stron umowy licencyjnej oraz struktury samej umowy. Starano się nie zawężać zakresu rozważań do umów licencyjnych dla poszczególnych dóbr niematerialnych, choć w zdecydowanie większym stopniu odwoływano się do przykładów licencji w zakresie prawa własności przemysłowej. Swoistym uzupełnieniem rozważanych treści są wzory umów licencyjnych, które zamieszczono w postaci załączników.
Rozdział kończy się przedstawieniem problematyki relacji między prawem konkurencji a prawem własności intelektualnej. Współcześnie akcentuje się zbieżność, a przynajmniej brak kolizji między celami prawa konkurencji i prawa własności intelektualnej. Zarówno w prawie unijnym, jak i prawie krajowym przyjmuje się, że w ograniczonej liczbie przypadków prawo własności intelektualnej może być narzędziem, za pomocą którego uprawniony może ograniczyć konkurencję. Zatem znajomość przepisów prawa konkurencji, zwłaszcza zaś niedozwolonych klauzul umownych, ma konkretne znaczenie praktyczne dla oceny konkurencyjnych skutków zawartego porozumienia mającego za przedmiot dobro niematerialne.