Zdrowie publiczne - ebook
Zdrowie publiczne - ebook
Zdrowie Publiczne jest dziedziną interdyscyplinarną skupiającą zagadnienia zarówno z zakresu medycyny, ekonomii, prawa, zarządzania, jak i socjologii oraz psychologii.
W podręczniku omówiono zagadnienia z różnych obszarów zdrowia publicznego. Koncentrują się one wokół:
· koncepcji zdrowia w medycynie,
· polityki zdrowotnej,
· współczesnych zagrożeń zdrowia jednostki i rodziny,
· profilaktyki zdrowotnej w Polsce i w krajach europejskich,
· profilaktyki chorób społecznych i cywilizacyjnych,
· zagrożeń zdrowia psychicznego,
· opieki medycznej nad młodzieżą szkolną,
· promocji zdrowia,
· systemów informacyjnych w zdrowiu publicznym,
· uregulowań prawnych.
Podręcznik dostosowany jest do aktualnych programów kształcenia studentów kierunków medycznych i nauk o zdrowiu. Rozdziały poprzedzone są celami kształcenia i zakończone pytaniami, które mogą być pomocne w utrwaleniu treści.
Publikacja będzie przydatna w kształceniu teoretycznym i praktycznym studentów wydziałów nauk o zdrowiu oraz innych kierunków. Jest to także doskonałe źródło informacji dla tych, którzy odbywają specjalizację medyczną.
Spis treści
Autorzy
Wstęp
CZĘŚĆ I
1. Koncepcja zdrowia w medycynie – Teresa Bernadetta Kulik
1.1. Historyczno-ewolucyjna koncepcja zdrowia
1.2. Koncepcja mechanistyczno-redukcjonistyczna
1.3. Paradygmat socjomedyczny zdrowia
1.4. Paradygmat socjoekologiczny zdrowia
1.5. Promocja zdrowia
1.6. Wychowanie zdrowotne
1.7. Edukacja zdrowotna
1.8. Profilaktyka i jej znaczenie dla współczesnej koncepcji zdrowia
2. Zdrowie publiczne a medycyna społeczna – Maciej Latalski, Anna Pacian
2.1. Zakres i zadania medycyny społecznej
2.2. Zakres i zadania zdrowia publicznego
2.2.1. Podstawowe funkcje zdrowia publicznego
2.2.2. Znaczenie problematyki zdrowia publicznego i medycyny zapobiegawczej
2.2.3. Podstawowa opieka zdrowotna w realizacji treści zdrowia publicznego
2.3. Perspektywy medycyny rodzinnej w Polsce
3. Zdrowie publiczne jako dyscyplina naukowa – Leszek Wdowiak, Irena Woźnica
3.1. Podstawy teoretyczne dyscypliny
3.1.1. Określenie „nauka” w definicjach zdrowia publicznego
3.2. Podstawy formalno-prawne zdrowia publicznego jako dyscypliny naukowej
3.2.1. Kryteria naukowości danej dyscypliny według Augusta Comte’a
3.2.2. Podział obszarów wiedzy, dziedzin nauki oraz dyscyplin naukowych
3.2.3. Udział innych dziedzin i dyscyplin naukowych w realizacji celów zdrowia publicznego
3.2.4. Unia Europejska w upowszechnianiu badań naukowych z dziedziny zdrowia publicznego
3.3. Kształcenie przeddyplomowe i podyplomowe w zdrowiu publicznym
3.3.1. Kształcenie w zakresie zdrowia publicznego w Stanach Zjednoczonych i Europie
3.3.2. Proces boloński
3.3.3. Kształcenie kadr zdrowia publicznego w Polsce
4. Czynniki kształtujące stan zdrowia – Ewa Rudnicka-Drożak
4.1. Stan zdrowia społeczeństwa i jego uwarunkowania
4.1.1. Stan zdrowia ludności Polski na tle innych krajów
4.2. Zagrożenia środowiska naturalnego w Polsce
4.3. Źródła i zdrowotne konsekwencje zanieczyszczeń powietrza
4.3.1. Konsekwencje zanieczyszczeń powietrza dla zdrowia człowieka
4.4. Zdrowotne konsekwencje zanieczyszczeń wód
4.5. Degradacja gleb
4.6. Oddziaływanie wybranych metali na organizm człowieka
4.6.1. Oddziaływanie ołowiu na organizm człowieka
4.6.2. Oddziaływanie kadmu na organizm człowieka
4.7. Czynniki społeczne a zdrowie
5. Zachowania zdrowotne i ich związek ze zdrowiem – Dorota Żołnierczuk-Kieliszek
5.1. Zachowania zdrowotne
5.2. Sposób odżywiania się a zdrowie
5.3. Palenie tytoniu a zdrowie
5.3.1. Palenie bierne
5.3.2. Ustawa antynikotynowa
5.4. Picie alkoholu a zdrowie
5.4.1. Alkohol a ciąża
5.5. Aktywność fizyczna a zdrowie
5.5.1. Wymagany biologicznie poziom aktywności fizycznej
6. Zagrożenia zdrowia psychicznego – Marta Makara-Studzińska (red.)
6.1. Definicje zdrowia psychicznego – Aleksandra Rutkowska
6.2. Skala zaburzeń psychicznych rejestrowanych w placówkach psychiatrycznej opieki zdrowotnej – Marta Makara-Studzińska
6.2.1. Stan psychiatrycznej opieki zdrowotnej w Polsce
6.2.2. Polska na tle Europy
6.3. Higiena zdrowia psychicznego – Agnieszka Rolińska
6.4. Samobójstwa jako problem społeczny
6.4.1. Samobójstwa – definicja zjawiska – Joanna Milanowska
6.4.2. Etyczny aspekt samobójstw
6.4.3. Dynamika samobójstw
6.4.4. Samobójstwa w statystykach
6.4.5. Pomoc osobom zagrożonym samobójstwem
6.5. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego – główne założenia – Marta Makara-Studzińska
7. Profilaktyka chorób cywilizacyjnych i społecznych – Agata Stefanowicz
7.1. Charakterystyka chorób cywilizacyjnych i społecznych
7.2. Profilaktyka chorób cywilizacyjnych – zasady ogólne
7.3. Epidemiologia, czynniki ryzyka i zasady profilaktyki wybranych chorób cywilizacyjnych
7.3.1. Choroby układu krążenia (ChUK)
7.3.2. Nowotwory złośliwe
7.3.3. Otyłość
7.3.4. Cukrzyca
7.3.5. Gruźlica
7.3.6. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
7.4. Programy profilaktyki chorób cywilizacyjnych w Polsce
7.4.1. Narodowy Program Zdrowia
8. Opieka medyczna w szkole w ramach zdrowia publicznego – Anna Pacian
8.1. Profilaktyka wypadków i urazów w szkole i otoczeniu
8.1.1. Strategie zapobiegania urazom
8.1.2. Uraz jako problem zdrowia publicznego
8.1.3. Częstość występowania urazów i wypadków
8.1.4. Wypadki w szkołach i placówkach oświatowych
8.1.5. Promocja zdrowia w zwalczaniu urazów
8.1.6. Zapobieganie urazom w szkołach i placówkach oświatowych
8.2. Aktywność i uprawianie sportu
8.2.1. Aktywność fizyczna a zdrowie
8.2.2. Cele aktywności fizycznej i wynikające z niej korzyści
8.2.3. Wymagany biologicznie poziom aktywności fizycznej
8.3. Wypoczynek czynny i bierny
9. Profilaktyka zakażeń wirusem HIV i uzależnień wśród dzieci i młodzieży – Anna Pacian
9.1. Sytuacja epidemiologiczna w Polsce i na świecie
9.2. Drogi i mechanizm zakażenia HIV
9.3. Zakażenie HIV u dzieci
9.4. Zapobieganie zakażeniom HIV
9.5. Profilaktyka uzależnień
9.5.1. Ogólna koncepcja profilaktyki uzależnień
9.5.2. Programy profilaktyczne
9.5.3. Poziomy profilaktyki
9.6. Ryzykowne zachowania zdrowotne
9.7. Substancje uzależniające i typy uzależnień
9.7.1. Zależność typu morfiny
9.7.2. Zależność typu alkoholu i barbituranów
9.7.3. Uzależnienie od amfetaminy
9.7.4. Uzależnienie od kokainy
9.7.5. Uzależnienie od przetworów konopi
9.7.6. Uzależnienie od halucynogenów
9.7.7. Uzależnienie typu khat
9.7.8. Uzależnienie od lotnych rozpuszczalników (tzw. zamienników)
9.8. Rola szkoły w zapobieganiu narkomanii
9.9. Udział pielęgniarki szkolnej w zapobieganiu narkomanii
9.9.1. Profilaktyka pierwotna
9.9.2. Profilaktyka wtórna
9.10. Służba zdrowia w profilaktyce narkomanii
10. Elementy prawa w zdrowiu publicznym – Jolanta Pacian
10.1. Odpowiedzialność pracowników ochrony zdrowia
10.1.1. Odpowiedzialność cywilna deliktowa i kontraktowa 177 10.1.2. Odpowiedzialność karna
10.1.3. Odpowiedzialność zawodowa
10.2. Prawne podstawy leczenia osób chorych psychicznie oraz uzależnionych
10.2.1. Regulacje prawne dotyczące leczenia osób chorych psychicznie
10.2.2. Ubezwłasnowolnienie całkowite i częściowe
10.2.3. Orzekanie o ubezwłasnowolnieniu
10.2.4. Leczenie osób chorych psychicznie
10.2.5. Leczenie osób uzależnionych
10.3. Regulacje prawne dotyczące sytuacji osób przebywających w domach opieki społecznej
10.3.1. Uwagi ogólne
10.3.2. Zakres i poziom usług świadczonych przez domy pomocy społecznej
10.4. Odpowiedzialność za nieudzielanie pomocy w stanie terminalnym
10.4.1. Uwagi ogólne
10.4.2. Francuski Kodeks Zdrowia Publicznego
10.4.3. Testamenty życia
11. Systemy informacyjne w zdrowiu publicznym – Mirosław Jarosz, Anna Włoszczak-Szubzda, Andrzej Horoch
11.1. Wprowadzenie
11.2. Systemy informacyjne w biologii, medycynie i ochronie zdrowia
11.2.1. Informatyka kliniczna
11.2.2. e-Zdrowie i telemedycyna
11.3. Projektowanie i wdrażanie zdrowotnych systemów informatycznych
11.4. Przetwarzanie i transmitowanie informacji zdrowotnej
11.4.1. Pojęcia podstawowe
11.4.2. Formalizacja języka informacji zdrowotnej
11.4.3. Podmioty sektora zdrowia i ich wzajemne relacje informacyjne
11.4.4. Miejsce (środowisko) przetwarzania informacji i transmisji danych
11.4.5. Sieci komunikacyjne w sektorze zdrowia
11.4.6. Typy aktywności w sektorze zdrowia wymagające przetwarzania informacji i transmitowania danych
11.5. System informacji zdrowotnej w Polsce
CZĘŚĆ II
12. Założenia Narodowego Programu Zdrowia – Ewa Joć
12.1. Realizacja polityki zdrowotnej Polski a Narodowy Program Zdrowia
12.2. Cele Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007–2015
13. Ubezpieczenia zdrowotne i społeczne – Jolanta Pacian
13.1. Świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego
13.1.1. Zasiłek chorobowy
13.1.2. Świadczenie rehabilitacyjne
13.1.3. Zasiłek wyrównawczy
13.1.4. Zasiłek macierzyński
13.1.5. Zasiłek opiekuńczy
13.2. Świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego
13.3. Świadczenia z ubezpieczenia rentowego
13.3.1. Rodzaje rent
13.3.2. Renta szkoleniowa
13.3.3. Renta rodzinna
13.3.4. Zasiłek pogrzebowy
14. Polityka zdrowotna – Zbigniew Orzeł
14.1. Definicja polityki zdrowotnej
14.2. Odpowiedzialność za politykę zdrowotną
14.2.1. Konstytucja
14.2.2. Odpowiedzialność władz publicznych za prowadzenie polityki zdrowotnej
14.2.3. Równy dostęp do świadczeń zdrowotnych na gruncie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
14.3. Projektowanie polityki zdrowotnej
14.3.1. Kto projektuje politykę zdrowotną?
14.3.2. Kryteria kształtowania dobrej polityki zdrowotnej 265 14.3.3. Narzędzia tworzenia polityki zdrowotnej
14.3.4. Skutki prowadzenia nieefektywnej polityki zdrowotnej
14.3.5. Podsumowanie
15. Zagadnienia polityki zdrowotnej w skali międzynarodowej – Kinga Zdunek
15.1. Polityka zdrowotna – aktualne aspekty krajowe i międzynarodowe
15.2. Polityka zdrowotna w krajach Unii Europejskiej i jej społeczno-kulturowe uwarunkowania
15.3. Globalne zagrożenia zdrowia populacji w skali międzynarodowej w ujęciu socjomedycznym
15.4. Strategia zapobiegania zagrożeniom zdrowia populacji
15.5. Priorytety w obszarze zdrowia publicznego w Unii Europejskiej
16. Podstawy nadzoru sanitarno-epidemiologicznego – Anna Jabłońska Chmielewska
16.1. System organizacyjny nadzoru sanitarno-epidemiologicznego w Polsce
16.1.1. Rys historyczny
16.1.2. Zadania, zakres działania i kompetencje Państwowej Inspekcji Sanitarnej
16.1.3. Problemy bioterroryzmu a działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej
16.2. Nadzór sanitarno-epidemiologiczny w jednostce organizacyjnej ochrony zdrowia
16.2.1. Ogólne omówienie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
16.2.2. Obowiązki kierowników placówek leczniczych
16.2.3. Zespół i komitet kontroli zakażeń szpitalnych
16.2.4. Obowiązki innych osób
16.2.5. Współpraca z Unią Europejską w ramach nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych
16.2.6. Obowiązki lekarza (felczera), kierownika laboratorium i inspektorów sanitarnych
16.2.7. Obowiązkowa hospitalizacja
16.2.8. Rola administracji publicznej i przepisy końcowe ważne dla pracowników ochrony zdrowia
17. Koncepcja medycyny pracy – Katarzyna Kocka
17.1. Struktura i zadania służb medycyny pracy
17.2. Zapobieganie chorobom zawodowym i parazawodowym
17.3. Ocena ryzyka zawodowego
17.4. Profilaktyczne badania lekarskie pracowników
17.5. Bezpieczne i higieniczne warunki pracy
17.6. Wdrażanie programów profilaktycznych i promocyjnych w zakładach pracy
17.6.1. Interwencje promocyjne w sferze zachowań zdrowotnych (stylu życia) oraz związanych z pracą zachowań mających wpływ na zdrowie
17.6.2. Interwencje medyczne związane z ogólną profilaktyką zdrowotną
17.6.3. Promocyjne interwencje w środowisku pracy
17.7. Zarządzanie zdrowiem w miejscu pracy
17.8. Organy sprawujące nadzór nad zakładami pracy
17.8.1. Państwowa Inspekcja Pracy
17.9. Państwowa Inspekcja Sanitarna
18. Marketing i jakość w promocji zdrowia – Mariola Janiszewska
18.1. Podstawowe zasady prowadzenia marketingu społecznego dla potrzeb promocji zdrowia
18.2. Zastosowanie marketingu społecznego w promocji zdrowia
19. Opieka medyczna nad rodziną w zdrowiu i w chorobie – Hanna Skórzyńska 332
19.1. Rodzina jako system społeczny, tożsamość rodziny
19.2. Rodzina miejscem edukacji zdrowotnej
19.3. Patologia życia w rodzinie
19.3.1. Rodzina z problemem uzależnienia
19.3.2. Rozbicie struktury rodziny
19.3.3. Choroba przewlekła członka rodziny
19.3.4. Przemoc w rodzinie
19.3.5. Niski status ekonomiczny, ubóstwo
19.4. Rodzina w kryzysie – diagnoza i interwencja kryzysowa
19.5. Formy pomocy rodzinie z problemami zdrowotnymi
19.5.1. Praktyka lekarza rodzinnego
19.5.2. Wsparcie społeczne w chorobie
19.6. Polityka prorodzinna państwa
20. Opieka nad zdrowiem osób starszych – Hanna Kachaniuk
20.1. Starzenie się populacji wyzwaniem dla zdrowia publicznego
20.2. Norma społeczna jako społeczny wyznacznik opieki nad osobą starszą
20.3. Indywidualizacja procesu starzenia się człowieka
20.4. Znaczenie rodziny w opiece
20.5. Priorytetowe kierunki działań związane ze starzeniem się jednostek i społeczeństw
21. Opieka paliatywna (hospicyjna) – Bożena Zboina
21.1. Początki opieki paliatywnej
21.2. Podstawowe pojęcia i definicje
21.3. Leczenie objawowe w opiece paliatywnej
21.3.1. Leczenie bólu nowotworowego
21.3.2. Stosowane podziały bólu
21.3.3. Ocena i pomiar natężenia bólu
21.3.4. Standardy leczenia bólu
21.4. Podstawowe zasady i cele opieki paliatywnej (hospicyjnej)
21.4.1. Miejsca sprawowania opieki paliatywnej
21.4.2. Faza terminalna: umieranie i śmierć
21.4.3. Problemy pacjenta umierającego – rola pracownika socjalnego
21.4.4. Wsparcie rodziny w okresie osierocenia
Skorowidz
| Kategoria: | Inne |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-200-4856-8 |
| Rozmiar pliku: | 2,7 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Dr n. med. Andrzej Horoch
Instytut Medycyny Wsi w Lublinie
Dr n. med. Anna Jabłońska-Chmielewska
Katedra Zdrowia Publicznego, II Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. o zdr. Mariola Janiszewska
Katedra Zdrowia Publicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr hab. n. med. Mirosław Jarosz
Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie
Instytut Medycyny Wsi w Lublinie
Dr n. med. Ewa Joć
Katedra Zdrowia Publicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. med. Hanna Kachaniuk
Katedra Onkologii i Środowiskowej Opieki Zdrowotnej, Pracownia Pielęgniarstwa Środowiskowego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. med. Katarzyna Kocka
Katedra Onkologii i Środowiskowej Opieki Zdrowotnej, Pracownia Pielęgniarstwa Środowiskowego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Prof. zw. dr hab. n. med. Teresa Bernadetta Kulik
Katedra Zdrowia Publicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Prof. zw. dr hab. n. med. Maciej Latalski
Katedra Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Prof. dr hab. n. o zdr. Marta Makara-Studzińska
Zakład Psychologii Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Mgr Joanna Milanowska
Zakład Psychologii Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. o zdr. Zbigniew Orzeł
Departament Zdrowia i Polityki Społecznej, Urząd Marszałkowski w Lublinie
Dr n. med. Anna Pacian
Katedra Zdrowia Publicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. praw. Jolanta Pacian
Katedra Zdrowia Publicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Mgr Agnieszka Rolińska
Zakład Psychologii Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr hab. n. med. Ewa Rudnicka-Drożak
Zakład Kwalifikowanej Pomocy Medycznej z Pracownią Ratownictwa Medycznego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. med. Aleksandra Rutkowska
Zakład Psychologii Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. med. Hanna Skórzyńska
Katedra Zdrowia Publicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. med. Agata Stefanowicz
Katedra Zdrowia Publicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Prof. zw. dr hab. n. med. Leszek Wdowiak
Instytut Medycyny Wsi w Lublinie
Dr n. med. Anna Włoszczak-Szubzda
Zakład Informatyki i Statystyki Zdrowia, Instytut Medycyny Wsi w Lublinie
Dr n. med. Irena Woźnica
Instytut Medycyny Wsi w Lublinie
Dr hab. n. hum. Bożena Zboina
Katedra Pielęgniarstwa, Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim
Dr n. o zdr. Kinga Zdunek
Katedra Zdrowia Publicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Dr n. med. Dorota Żołnierczuk-Kieliszek
Katedra Zdrowia Publicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w LublinieWstęp
Zdrowie Publiczne jako młoda dziedzina wiedzy jest obszarem interdyscyplinarnym skupiającym zagadnienia zarówno z zakresu medycyny, ekonomii, prawa, zarządzania, jak i socjologii oraz psychologii.
Zdrowie Publiczne jest niezwykle ważne zarówno dla osób zdrowych, jednym z jego nadrzędnych celów jest bowiem promowanie zdrowego stylu życia, jak i osób leczonych z powodu różnych chorób. Dotyczy organizacji opieki nad pacjentami i ich edukacji oraz obejmuje wiele czynności z zakresu prewencji i profilaktyki. W zakres Zdrowia Publicznego wchodzą również działania związane z funkcjonowaniem systemu opieki zdrowotnej, ochroną zdrowia pracujących oraz prawem medycznym.
Książka stanowi gruntowne omówienie problematyki Zdrowia Publicznego. Adresowana jest w pierwszej kolejności do studentów zdrowia publicznego, pielęgniarstwa, położnictwa, fizjoterapii, ratownictwa medycznego, kosmetologii i dietetyki oraz medycyny. Zdecydowana większość zagadnień jest przeznaczona dla lekarzy i innych osób uprawiających zawody medyczne, w szczególności zaangażowanych w problematykę Zdrowia Publicznego.
Opracowany podręcznik przyczyni się do poszerzenia wiedzy i rozwinięcia zainteresowań poznawczych studentów i absolwentów nauk o zdrowiu, a także do przygotowania wysoko wykwalifikowanej kadry, która znacząco wpłynie na kształtowanie prawidłowych postaw zdrowotnych społeczeństwa i przyczyni się do poprawy funkcjonowania systemu ochrony zdrowia.
Treści zawarte w podręczniku są dostosowane do aktualnych programów kształcenia studentów kierunków medycznych i nauk o zdrowiu. Podręcznik Zdrowie Publiczne składa się z dwóch części obejmujących rozdziały poprzedzone celami kształcenia i zakończone pytaniami, które mogą być pomocne w utrwaleniu treści. Każdy rozdział zaopatrzony został w bibliografię.
W podręczniku zaprezentowano cele, funkcje zdrowia publicznego, jak również czynniki kształtujące zdrowie jednostki i całego społeczeństwa. Omówiono także problematykę polityki zdrowotnej w Polsce i w krajach europejskich. Ważnym problemem poruszanym w tej publikacji są współczesne zagrożenia zdrowia rodziny oraz formy pomocy rodzinie z problemami zdrowotnymi. Istotne znaczenie wśród prezentowanych zagadnień ma problematyka urazów i wypadków w szkole, zakażeń wirusem HIV oraz profilaktyka uzależnień.
W książce ukazana jest koncepcja medycyny pracy z profilaktyką chorób zawodowych i parazawodowych. Podręcznik Zdrowie Publiczne przedstawia zagadnienia dotyczące współczesnej profilaktyki chorób społecznych i cywilizacyjnych oraz zagrożeń zdrowia psychicznego.
Istotne znaczenie ma rozdział poświęcony aspektom prawnym w zdrowiu publicznym, który prezentuje treści dotyczące obowiązków pracowników ochrony zdrowia oraz ich odpowiedzialności cywilnej, karnej i zawodowej.
Kolejny rozdział podręcznika przedstawia podstawowe zasady prowadzenia marketingu społecznego dla potrzeb promocji zdrowia. Na uwagę zasługuje również rozdział poświęcony systemom informacyjnym w zdrowiu publicznym, a także zagadnieniom nadzoru sanitarno-epidemiologicznego. Duże znaczenie ma też problematyka ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych – omówiono ich zasady oraz zakres podmiotowy i przedmiotowy.
Niezmiernie istotne są rozdziały poświęcone problematyce starzenia się społeczeństwa i opiece paliatywnej, obejmujące podstawową wiedzę z zakresu medycyny paliatywnej. Zwrócono uwagę na działania mające na celu udzielanie wsparcia zarówno psychicznego, duchowego, jak i socjalnego w czasie trwania opieki oraz w okresie osierocenia. Omówiono też zasady komunikacji z pacjentem i jego rodziną oraz podstawowe zasady etyczne w opiece paliatywnej.
Prezentowana tematyka podręcznika Zdrowie Publiczne będzie przydatna w kształceniu teoretycznym i praktycznym studentów wielu kierunków i uczestników specjalizacji medycznych.
Redaktorzy
Prof. zw. dr hab. n. med. Teresa Bernadetta Kulik
Dr n. med. Anna Pacian1 Koncepcja zdrowia w medycynie Teresa Bernadetta Kulik
Cele rozdziału
1. Poznanie stanowisk i podejść naukowych do definiowania zdrowia.
2. Różnicowanie pojęć medycznych: promocja zdrowia, edukacja zdrowotna, profilaktyka, wychowanie zdrowotne.
3. Umiejętność wykorzystania analizowanych pojęć medycznych w rozumieniu zdrowia.
1.1. Historyczno-ewolucyjna koncepcja zdrowia
Rozwój medycyny w ostatnim dwudziestoleciu to głównie nowe możliwości diagnostyczne i terapeutyczne, ale wiele miejsca zajmują także takie obszary, jak edukacja zdrowotna, promocja zdrowia, zdrowie publiczne. Coraz więcej autorów opowiada się za taką koncepcją pojęcia zdrowia, która obejmowałaby zdrowie w sposób całościowy i komplementarny, czyli za tworzeniem zwięzłych definicji oddających nie tylko istotę zagadnienia, ale szerszy kontekst jego znaczenia, a mianowicie w postaci paradygmatu.
W niniejszym rozdziale przedstawione zostanie ewolucyjno-historyczne podejście do definiowania zdrowia, jego uwarunkowań i związku oraz wpływu na działania w systemie ochrony zdrowia.
W kulturze europejskiej jednym z pierwszych, który uporządkował całokształt poglądów na zdrowie, był Hipokrates, później nazwany ojcem medycyny europejskiej. W myśl jego poglądów dobre samopoczucie – zdrowie, złe – choroba zależy od równowagi między tym, co nas otacza, a nami. Zewnętrzna równowaga między człowiekiem a środowiskiem pozwala na stworzenie równowagi wewnętrznej . Ocena zdrowia dokonana przez Hipokratesa jako kategorii „dobrego i złego samopoczucia” dopuszcza wiele subiektywizmu, który zawężał pojęcie zdrowia do indywidualnego odczuwania i odbierania otoczenia. Obiektywność pojawiła się dopiero w sformułowaniu zależności zdrowia od równowagi między człowiekiem a otoczeniem.
W relacjach człowiek – otoczenie można obserwować zdrowie jakby z zewnątrz – jego oznaki, cechy i efekty możliwe i poddawane ocenie innych ludzi. To właśnie człowiek jest kryterium obiektywności w ocenie i formułowaniu potencjału zdrowia swojego i innego człowieka, bowiem przed innym człowiekiem (i ludźmi) manifestowane są zachowania wskazujące na posiadanie zdrowia lub jego brak.
Rycina 1.1. Konsekwencje paradygmatu socjomedycznego.
