Zniewalające, śmiałe, złe - ebook

WPROWADZENIE

Wpro­wa­dze­nie

Histo­ria, którą chcę Wam opo­wie­dzieć, mogłaby nosić tytuł _Sta­ro­pol­ski Kop­ciu­szek_ albo _Kobiety suk­cesu na dwo­rach Sar­ma­tów._ Jest to bowiem książka o trzech słyn­nych kobie­tach, które dzięki swo­jej cięż­kiej pracy, odro­bi­nie szczę­ścia i nie­prze­cięt­nej uro­dzie osią­gnęły nie­wy­obra­żalny dla innych suk­ces. Jedne zaczy­nały od nędzy rodzin­nego domu, jako nie­wol­nice lub nie­wiele lepiej sytu­owane chłopki pańsz­czyź­niane, jak Zofia Gla­vani i Agnieszka Machówna, by wspiąć się na wyżyny pierw­szych salo­nów w Euro­pie. Inne zaczy­nały skrom­nie, choć nie tak nisko jak Mary­sieńka D’Arqu­ien, od pozy­cji ubo­giej dwórki kró­lo­wej Ludwiki Marii do żony naj­bo­gat­szego Polaka Jana Sobie­pana Zamoy­skiego, a po jego śmierci – Jana Sobie­skiego, by wraz z nim zasiąść na pol­skim tro­nie.

Dzie­liło je nie­mal wszystko, łącz­nie z naro­do­wo­ścią, sta­nem, do któ­rego pier­wot­nie nale­żały, i typem urody. Łączyło zaś pra­gnie­nie wyrwa­nia się z biedy, porzu­ce­nia prze­cięt­no­ści i mało­ści, by wejść do świata ówcze­snych elit. O skali ich suk­cesu świad­czy pamięć zacho­wana o nich do naszych cza­sów. Mimo upływu wie­ków one wciąż żyją w legen­dach, obra­zach, pie­śniach i wier­szach, a kolejne poko­le­nia się­gają do ich bio­gra­fii, by odpo­wie­dzieć sobie na pyta­nie, czy było warto.KOBIETA SUKCESU

Kobieta suk­cesu

Suk­ces defi­niu­jemy dzi­siaj jako spek­ta­ku­larne speł­nie­nie swo­ich marzeń, wybi­cie się ponad prze­cięt­ność oto­cze­nia, osią­gnię­cie ambit­nych celów zawo­do­wych. W dobie mass mediów kró­lują w nich kobiety suk­cesu. Są obiek­tem podziwu i zazdro­ści przed­sta­wi­cie­lek swo­jej płci oraz pożą­da­nia męż­czyzn. Pobu­dzają wyobraź­nię tłu­mów, pocią­gają swoim przy­kła­dem kolejne poko­le­nia, moty­wu­jąc je do wysił­ków na rzecz roz­woju wła­snej kariery.

Liczy się to, by zaist­nieć, poka­zać się, zna­leźć się na ustach wszyst­kich. Nie­ważne jak, nie­ważne gdzie, byle stać się sław­nym – nie zgi­nąć w tłu­mie!

Kim była kobieta suk­cesu w daw­nych cza­sach? Jak osią­gała swoje cele w życiu? Czym róż­niła się od obec­nych cele­bry­tek?

To są pyta­nia, na które czy­tel­nicy tej książki będą mogli odpo­wie­dzieć po jej lek­tu­rze. Znaj­dzie­cie tutaj zaska­ku­jące fakty, róż­nice i podo­bień­stwa uka­zu­jące, iż pewne mecha­ni­zmy ni­gdy się nie zmie­niają. Czas pły­nie, ale pewne prawdy pozo­stają nie­zmienne.

Żywy i popu­larny w XX wieku mit awansu spo­łecz­nego od pucy­buta do milio­nera znany był i w daw­nych cza­sach, choć nie tak go wów­czas defi­nio­wano. Pobu­dza­jące wyobraź­nię marze­nie uci­śnio­nych, by wyrwać się z biedy i zamiesz­kać w pałacu, jest znane ludz­ko­ści od zara­nia dzie­jów.

Nie­któ­rym się udało i to oni inspi­ro­wali naśla­dow­ców do kolej­nych prób pój­ścia w ich ślady – każ­dym spo­so­bem i za każdą cenę!Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

1.

T. Żeleń­ski-Boy, _Mary­sieńka Sobie­ska_, War­szawa 1974, s. 47.

2.

Por. M. Koma­szyń­ski, _Maria Kazi­miera D’Arqu­ien Sobie­ska kró­lowa Pol­ski 1641–1716_, Kra­ków 1983, s. 10.

3.

Młod­szy brat króla Ludwika XIII przy­spa­rzał mu wielu zmar­twień ze względu na swe zami­ło­wa­nie do spi­sków. Jako osoba ambitna i nie­lo­jalna wie­lo­krot­nie pró­bo­wał poprzez intrygi dopro­wa­dzić do oba­le­nia star­szego brata, by tym spo­so­bem samemu zasiąść na tro­nie. Zwią­zek wiecz­nego bun­tow­nika z potęż­nym rodem Gon­za­gów był nie na rękę oto­cze­niu władcy oba­wia­ją­cemu się wzmoc­nie­nia jego pozy­cji, więc doradcy króla jed­no­znacz­nie sprze­ci­wiali się temu maria­żowi.

4.

Był to czas dla niej trudny także dla­tego, iż jej ojciec, reali­zu­jąc swe ambitne plany dyna­styczne, wal­czył w tym okre­sie o swoje prawa do księ­stwa Man­tui i, prze­by­wa­jąc we Wło­szech, trwo­nił wszyst­kie pie­nią­dze na osią­gnię­cie poli­tycz­nego celu, przez co na utrzy­ma­nie córki nie wystar­czało już środ­ków i żyła ona w Nevers nie­malże w nędzy.

5.

Podobno Maria Ludwika już we wcze­snym dzie­ciń­stwie zapew­niała swoje oto­cze­nie, że jak doro­śnie, to zosta­nie kró­lową, i swego marze­nia nie porzu­ciła aż do tej chwili.

6.

W prze­ci­wień­stwie do Fran­cji pol­ski król nie mógł wypo­wie­dzieć wojny Tur­cji, choć bar­dzo chciał, gdyż leżało to w gestii sejmu, musiał więc poprzez pro­wo­ka­cje dopro­wa­dzić do tego, by to suł­tan wypo­wie­dział wojnę Pol­sce.

7.

O tym, jak zwod­ni­cze jest bez­pie­czeń­stwo dzieci, prze­ko­nał się król dość szybko, mając dotych­czas troje legal­nych dzieci ze związku z Cecy­lią, z któ­rych tylko jedno jesz­cze żywe; pozo­stałe zmarły przy poro­dzie lub wkrótce po nim; docze­kał się w 1647 roku nagłej cho­roby i śmierci uko­cha­nego synka, co dopro­wa­dziło go do roz­pa­czy ruj­nu­ją­cej z kolei jego zdro­wie.

8.

Obszer­niej­szy frag­ment tego listu patrz T. Żeleń­ski-Boy_, Mary­sieńka Sobie­ska…_, s. 52.

9.

Wielu auto­rów roz­waża też inne motywy wyjazdu Mary­sieńki z Pol­ski, takie jak nie­bez­pie­czeń­stwo zwią­zane z nie­pewną sytu­acją w dobie powsta­nia Chmiel­nic­kiego oraz w okre­sie bez­kró­le­wia _–_ patrz M. Koma­szyń­ski, _Maria Kazi­miera D’Arqu­ien Sobie­ska kró­lowa Pol­ski 1641–1716_, Kra­ków 1973, s. 13 _–_ co nie zna­czy, że nie brano pod uwagę rów­nież tego aspektu.

10.

W latach 1648–1668, obej­mu­ją­cych pano­wa­nie Jana Kazi­mie­rza, nie­wiele odno­to­wu­jemy okre­sów pokoju: od 1648 do 1655 r. (z prze­rwami na okre­sowe rozejmy) trwało powsta­nie Chmiel­nic­kiego wspo­ma­gane przez Tata­rów, a w póź­niej­szej fazie przy udziale Rosji; w latach 1655–1660 wojna ze Szwe­cją (wspie­raną okre­sowo przez Prusy i Sied­mio­gród), w latach 1654–1667 (rów­nież z prze­rwami) wojna z Rosją, a w latach 1665–1666 rokosz Lubo­mir­skiego.

11.

Co jesz­cze cie­kaw­sze, naj­słyn­niejsi zdrajcy litew­scy Janusz i Bogu­sław Radzi­wił­ło­wie byli w cza­sie bez­kró­le­wia po śmierci Wła­dy­sława IV gorą­cymi zwo­len­ni­kami Jana Kazi­mie­rza i tak ostro opo­no­wali prze­ciwko elek­cji Karola, że gro­zili wręcz zerwa­niem unii z Koroną.

12.

Jan Kazi­mierz pró­bo­wał jesz­cze rato­wać sytu­ację, wyda­jąc piękną pannę Schönfeld za mąż za fran­cu­skiego dyplo­matę rezy­du­ją­cego przy pol­skim dwo­rze, mają­cego słu­żyć mu za sku­teczną zasłonę. Jed­nak los i na tym polu oka­zał się nie­ła­skawy, gdyż Austriaczka zako­chała się w swym mężu i odmó­wiła dal­szych scha­dzek z kró­lem. Wkrótce zaś nowo­żeńcy opu­ścili Pol­skę; por. wydaną po raz pierw­szy w Paryżu w 1679 roku książkę Rous­seau de la Valette, _Miłostki kró­lew­skie_, tłum. J. Olkie­wicz, War­szawa 1971, s. 69 i in., gdzie znaj­duje się obszerny opis romansu króla z dwórką kró­lo­wej.

13.

Seba­stian Cefali do Pio­tra Vido­niego, Lublin, 26 VIII 1656, cyt. za Maria Kazi­miera d’Arqu­ien de la Grange, _Listy do Jana Sobie­skiego_, oprac. L. Kukul­ski, War­szawa 1966, s. 41.

14.

Cyt. za Maria Kazi­miera d’Arqu­ien de la Grange, _Listy do…_, s. 46–47.

15.

Tamże, s. 46–47.

16.

Tamże, s. 48.

17.

Tamże, s. 59.

18.

Cyt. za J.T. Trem­becki, _Wiry­darz poetycki_, Lwów 1910, s. 215.

19.

Cyt. za Maria Kazi­miera, _Listy…_, s. 63.

20.

Rous­seau de la Valette, _Miłostki kró­lew­skie…_, s. 78.