Zwarcia w systemach elektroenergetycznych - ebook

OZNACZENIA

Ogólne zasady pisania tekstów technicznych oraz zalecane symbole określone są w normach polskich i międzynarodowych. W normach branżowych, dotyczących specjalistycznych zagadnień technicznych, z reguły są stosowane te zasady i symbole, lecz w niektórych przypadkach, z braku dostatecznej liczby niepowtarzających się symboli, wprowadzane są własne oznaczenia obowiązujące dla danej branży. Pisząc książkę o szerokim zakresie tematycznym, wiążącym się z kilkoma normami branżowymi, trudno jest spełnić zalecenia wszystkich norm bez powtarzania tych samych symboli na oznaczenie odmiennych wielkości. Chcąc uniknąć nieścisłości i powtarzania symboli przy opracowywaniu książki, trzeba więc wprowadzić jednolity system niepowtarzających się oznaczeń możliwie jak najbardziej zgodnych z normami zawierającymi ogólne zalecenia oraz normami branżowymi. Tak też postąpiliśmy, pisząc tę książkę. Przede wszystkim oparliśmy się na kilku niżej omówionych zasadach. Większość oznaczeń przyjęliśmy z norm branżowych. W celu uniknięcia powtórzeń niektóre symbole zmieniliśmy, robiąc odstępstwo od norm branżowych i przyjmując niżej opisany system oznaczeń.

Zasady ogólne

1. Cyfry oraz symbole jednostek wielkości fizycznych są pisane antykwą.

2. Symbole wielkości fizycznych oraz zmiennych matematycznych są pisane kursywą.

3. Macierze odpowiadające wielkościom fizycznym lub matematycznym pisane są literą pogrubioną i kursywą.

4. Indeksy wielkości fizycznych odnoszące się do opisu tych wielkości są pisane antykwą (chyba że indeksy same w sobie stanowią zmienne).

5. Indeksy elementów macierzy dotyczące numerów wierszy i kolumn są pisane kursywą.

6. Symbole opisujące i oznaczające urządzenia (w tekście i na rysunkach oraz w indeksach) są pisane antykwą.

7. Jeśli w indeksie występują skróty zawierające kropki, to kropki te są pomijane.

8. W przypadku indeksów wielokrotnych stosuje się spację między indeksami lub nawiasy okrągłe.

9. W przypadku indeksów wielokrotnych kolejność indeksów zależy od ich rangi w opisie. Cechy częstsze i/lub ważniejsze są opisywane jako pierwsze.

10. Jeśli wielkość fizyczna podlega transformacji fizycznej (transformatory, wzmacniacze, przekładniki) lub matematycznej (przekształcenie składowych i transformaty), to transformacja nie zmienia kolejności (położenia) indeksów wielokrotnych.

11. Indeksy opisujące urządzenia, których dotyczy dana wielkość, są pisane dużymi literami, a indeksy dotyczące nazw węzłów oraz indeksy elementów w macierzach są pisane małymi literami.

Skróty

ac, AC – prąd przemienny lub składowa okresowa (ang. alternating current)

AWSCz – automatyka wymuszenia składowej czynnej

const – stały

dc, DC – prąd stały lub składowa nieokresowa (ang. direct current)

DFIG – generator asynchroniczny dwustronnie zasilany (ang. doubly fed induction generator), odpowiada polskiemu skrótowi MDZ

DSP – procesor sygnałowy (ang. digital signal processor)

EAZ – elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa

EMT – elektromagnetyczne stany przejściowe (ang. electromagnetic transients) stosowane zamiennie ze skrótem EMTP

EMTP – elektromagnetyczne stany przejściowe (ang. electromagnetic transients phenomena) stosowane zamiennie ze skrótem EMT

FACTS – elastyczny system przesyłowy prądu przemiennego (ang. flexible AC transmission system)

FC – generator FW typu IV przyłączony do sieci elektroenergetycznej poprzez przekształtnik (ang. full converter)

FCI – generator FW typu IV przyłączony do sieci elektroenergetycznej poprzez przekształtnik (ang. full capacity interface)

FW – farma wiatrowa

GPZ – główny punkt zasilania

HIL – układ badawczy symulacyjny, w którym część elementów występuje sprzętowo (ang. hardware-in-the-loop), a część jest symulowana programowo

HTS – nadprzewodnik wysokotemperaturowy (ang. high temperature superconductor)

HVDC – układ przesyłowy wysokiego napięcia prądu stałego (ang. high voltage direct current)

IEC – Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna (ang. International Electrotechnical Commission)

IGBT – tranzystor bipolarny z izolowaną bramką (ang. insulated gate bipolar transistor)

jw – jednostki względne

KSE – krajowy system elektroenergetyczny

LVRT – charakterystyka przetrwania farmy wiatrowej (ang. low voltage ride through)

MDI – wielodokumentowy interfejs (ang. multi document interface)

MDZ – maszyna dwustronnie zasilana, odpowiada angielskiemu skrótowi DFIG

MMC – modułowy wielopoziomowy przekształtnik energoelektroniczny (ang. modular multilevel converter)

nN – niskie napięcie

NN – najwyższe napięcie

OSD – operator sieci dystrybucyjnej

OZE – odnawialne źródła energii

PCC – punkt przyłączenia (ang. point of common coupling)

PMU – jednostka pomiarowa fazora (ang. phasor measurement unit)

pu – jednostki względne (ang. per unit)

PWM – modulacja szerokości impulsów (ang. pulse width modulation)

RTS – symulator działający w czasie rzeczywistym (ang. real time simulator)

SC – nadprzewodnikowy (ang. superconducting)

SEE – system elektroenergetyczny

SFCL – nadprzewodnikowy ogranicznik prądu zwarciowego (ang. superconducting fault current limiters)

SN – średnie napięcie

TD – transformator dodawczy

TW – transformator wzbudzenia

VSC – przekształtnik energoelektroniczny tranzystorowy (falownik napięcia) (ang. voltage source converter)

WAMPACS – rozległy system pomiarów, zabezpieczeń i sterowania (ang. wide area measurement protection and control system)

WN – wysokie napięcie

Symbole elektrotechniczne

C – pojemność

E, e – siła elektromotoryczna – wartość skuteczna i chwilowa

f – częstotliwość

G, B, Y – konduktancja, susceptancja, admitancja

I, i – prąd – wartość skuteczna i chwilowa

L – indukcyjność własna

M, N – indukcyjność wzajemna

P, Q, S – moc czynna, bierna i pozorna

R, X, Z – rezystancja, reaktancja, impedancja

t – czas

T – okres lub mechaniczna stała czasowa

U, u – napięcie – wartość skuteczna i chwilowa

W – energia lub praca

δ, Θ – kąt obciążenia i argument (kąt fazowy) napięcia

η – sprawność urządzeń (np. silnika)

ϑ – przekładnia transformatora

Θ – temperatura

τ – stała czasowa elektryczna

ϕ – przesunięcie fazowe prądu względem napięcia lub kąt fazowy impedancji

Φ, Ψ – strumień magnetyczny i strumień skojarzony z danym uzwojeniem

ω – pulsacja lub prędkość

Symbole matematyczne i oznaczenia

e – podstawa logarytmu naturalnego

j – operator obrotu o 90° w kierunku przeciwnym do wskazówek zegara

a – operator obrotu o 120° w kierunku przeciwnym do wskazówek zegara

a² – operator obrotu o 240° w kierunku przeciwnym do wskazówek zegara

A – litera pogrubiona oznacza macierz

Z – litera pogrubiona i podkreślona oznacza macierz zespoloną

Z – litera podkreślona oznacza liczbę zespoloną lub fazor

Z* – litera z gwiazdką oznacza wartość sprzężoną liczby zespolonej

{A} – litera w nawiasie klamrowym oznacza zbiór

|| – symbolizuje równoległe łączenie impedancji, na przykład Zm || Zn = ZmZn /(Zm + Zn)

÷ – oznaczenie od do (np. 2÷5 oznacza od 2 do 5)

Γ, Τ, Π – oznaczenia czwórników odpowiednio gamma, te, pi

Indeksy dolne

0, 1, 2 – dotyczący odpowiednio składowej zerowej, zgodnej, przeciwnej

0 – dotyczący wartości początkowej w przebiegu czasowym

0+ – dotyczący wartości w przebiegu czasowym w pierwszej chwili po jakimś wydarzeniu

0– – dotyczący wartości w przebiegu czasowym w chwilę przed jakimś wydarzeniem

a – odnoszący się do uzwojenia twornika (ang. armature)

arc – oznaczenie łuku zwarciowego, na przykład Rarc, Iarc, Uarc

b – bazowy (w jednostkach względnych)

B – dotyczący wyłącznika (ang. circuit breaker)

c – odnoszący się do cewki (ang. coil)

Cu – odnoszący się do miedzi

d, q – dotyczący osi podłużnej i poprzecznej (ang. direct, quadrature)

D, Q – dotyczący klatek tłumiących w osiach d, q

E – dotyczący ziemi (ang. earth)

f – dotyczący uzwojenia wzbudzenia (ang. field)

Fe – odnoszący się do żelaza

g – odnoszący się do szczeliny powietrznej (ang. air gap)

G – dotyczący generatora (ang. generator)

i, j, k, l, m, p, q – odnoszący się do węzłów o tych numerach oraz indeksy elementów macierzy

K – dotyczący zwarcia (niem. Kurzschluss)

K1 – dotyczący zwarcia jednofazowego

K2 – dotyczący zwarcia dwufazowego

K2E – dotyczący zwarcia dwufazowego z ziemią

K3 – dotyczący zwarcia trójfazowego

K3E – dotyczący zwarcia trójfazowego z ziemią

l – dotyczący rozproszenia (ang. leakage)

L – dotyczący linii przesyłowej (ang. line)

L1, L2, L3 – dotyczący przewodów fazowych i przewodu (punktu) neutralnego w systemie trójfazowych (ang. line, neutral)

lim – graniczny (ang. limitation)

m – dotyczący wielkości maksymalnej lub szczytowej przebiegu sinusoidalnego

M – dotyczący silnika (ang. motor)

n – znamionowy sieci lub dotyczący rzędu znormalizowanych wielkości (ang. nominal)

p – dotyczący wielkości maksymalnej przebiegu ogólnie (ang. peak)

p – pierwotny, na przykład łuk zwarciowy (ang. primary)

ph – fazowy lub przypadający na fazę (ang. phase)

Q – dotyczący źródła zastępczego (niem. Quele)

r – odnoszący się do uzwojenia wirnika (ang. rotor)

r – znamionowy urządzenia elektrycznego (ang. rated)

R – dotyczący dławika (ang. reactor)

s – wtórny, na przykład łuk zwarciowy (ang. secondary)

s – synchroniczny

S – dotyczący systemu lub sieci

T – dotyczący transformatora

th – cieplny (ang. thermal)

Indeksy górne

″ – odnoszący się do stanu podprzejściowego

′ – odnoszący się do stanu przejściowego

o – dotyczący obwodu otwartego (ang. open) lub stanu przedzakłóceniowego

T – transponowany