Życie po traumie. Zeszyt ćwiczeń terapeutycznych - ebook

Przedmowa

Kilka lat temu dorosła osoba po traumie przyszła do mojego gabinetu po wsparcie i pomoc. Nigdy wcześniej nie poddawała się terapii. W dzieciństwie była wykorzystywana seksualnie i emocjonalnie, a w dorosłym życiu miała problem z zachowaniem godności, nawiązywaniem zdrowych relacji i wychowywaniem dzieci w troskliwy, rozsądny sposób. Pod koniec pierwszej sesji poprosiła o pracę domową, a ja poleciłam jej Życie po traumie. Tydzień później rozpoczęła naszą drugą sesję słowami: „Nie jestem wariatką!”.

W roku 1999, kiedy ukazało się pierwsze wydanie Życia po traumie, brakowało zasobów do samodzielnej pracy dla dorosłych po traumatycznych doświadczeniach życiowych. Książka wypełniła tę lukę. Obecnie dostępnych jest więcej materiałów, ale niesłabnąca popularność Życia po traumie świadczy o tym, jak celnie ta pozycja ujmuje najważniejsze kwestie związane z procesem powrotu do zdrowia. Często wiążą się one z pięcioma podstawowymi potrzebami psychologicznymi, które książka w przejrzysty sposób określa i opisuje: bezpieczeństwa, zaufania, kontroli, szacunku i intymności. Doświadczenia kliniczne zebrane przeze mnie, moich pacjentów^() i współpracowników wskazują, że zrozumienie i zmiana własnych przekonań związanych z tymi potrzebami mogą być bardzo istotne dla powrotu do zdrowia po traumie.

Czytelnicy znajdą tutaj rozstrzygnięcie wielu wątpliwości i będą mogli czerpać pociechę z faktu, że nie tylko oni odczuwają ból i dezorientację, z którymi dotąd mierzyli się samotnie. Autorki udzielają osobom, które przeżyły traumę, wskazówek i zachęcają je do zwracania uwagi na swoje uczucia, dbania o swoje potrzeby i skupienia na chwili obecnej. Zeszyt ćwiczeń koncentruje się na teraźniejszości, nie na przeszłości, pomagając czytelnikom uniknąć zapuszczania się we wspomnienia, z którymi mogą nie zdołać zmierzyć się samodzielnie. Książka daje przy tym konkretne wskazówki, opisując działania i ćwiczenia pozwalające poradzić sobie z największymi wyzwaniami związanymi z funkcjonowaniem po przebyciu traumy. Życie po traumie napisały dwie profesjonalistki, uważne i doświadczone w terapii traumy, rozumiejące ból swoich czytelników, znające ich możliwości i determinację. Czytelnik cały czas ma poczucie, że jest widziany, wspierany, prowadzony – i szanowany.

Jako główna twórczyni konstruktywistycznej teorii samorozwoju, leżącej u podstaw Życia po traumie, cieszę się, że teoria została przełożona na praktyczne wsparcie dla osób, które przeżyły traumę. Jestem współautorką przewodnika dla terapeutów i innych osób pracujących z ofiarami traumy, zatytułowanego Risking Connection: A Training Curriculum for Working with Survivors of Childhood Abuse (patrz dodatek B). Tytuł Risking Connection (Zaryzykować więź) wskazuje, że droga do wyleczenia z traumy wiedzie przez nawiązywanie relacji, zapewniających szacunek, informację, więź i nadzieję (respect, information, connection, and hope – RICH). Czytelnicy wiele skorzystają na zapoznaniu się z tą książką oraz na opartej na niej pracy nad sobą.

DR LAURIE ANNE PEARLMAN

Konsultant ds. psychologii

Holyoke, Massachusetts

Angielskie słowo client bywa przekładane na polski zarówno jako „klient”, jak i „pacjent”. Po konsultacji ze specjalistami zdecydowałam się na zastosowanie w tym kontekście drugiej formy (przyp. tłum.).Podziękowania

Powstanie książki takiej jak ta wymaga wkładu wielu osób. Po pierwsze i przede wszystkim, dziękuję wielu pacjentom, z którymi spotykałam się przez lata, a których zaangażowaniu w terapię zawdzięczam część najcenniejszej wiedzy, jaką wykorzystuję w pracy. Mam nadzieję, że wzbogacam ich życie w równie dużym stopniu, jak oni – moje. Niektórzy pacjenci wnieśli bezpośredni wkład w ten zeszyt ćwiczeń, niezliczeni inni wpłynęli na mój sposób myślenia, opowiadając o swoich zmaganiach i procesie zdrowienia. Każdy z nich rozwija moje myślenie i moją pracę. Żadne słowa nie wystarczą, aby podziękować im za to, jak wiele mi dali.

Dziękuję również mojej współautorce, Mary Beth Williams, za rozpoczęcie tego projektu. Przez kilka lat planowałam pracę nad takim zeszytem ćwiczeń, ale to jej inicjatywa i wizja zaowocowały realizacją tych planów.

Moje wysiłki wspierało również wielu przyjaciół i współpracowników. Chcę podziękować dr Pameli Deiter, dr Sandrze Hartdagen i dr Sheri Nelson Fitts za wspaniałomyślne przeczytanie pierwszej wersji rękopisu, przekazanie mi uwag i wspieranie mnie poprzez nasze relacje osobiste i zawodowe. Moja dobra przyjaciółka Robin Grant Hall nie była wprawdzie bezpośrednio zaangażowana w ten projekt, ale przez lata również służyła mi bezcennym wsparciem. Dziękuję także dr Karen Saakvitne za zapewnienie mi podczas lat pracy w Traumatic Stress Institute bezpiecznego miejsca do omawiania tydzień po tygodniu mojej pracy terapeutycznej. Ogromnie wiele nauczyłam się dzięki jej wrażliwości, współczuciu i przenikliwości. Choć nie mamy już kontaktu, wiele jej mądrych słów i naszych rozmów wraca do mnie, kiedy ich potrzebuję. Inni moi dawni współpracownicy i przyjaciele z Traumatic Stress Institute: dr Mark Hall, dr Amy Ehrlich Charney, dr Sarah Gamble, dr Dan Abrahamson, dr Anne Pratt, dr Richard Nicastro, Molly Beaudoin i Susan Kupec stworzyli wyjątkową wspólnotę, bogatą pod względem zarówno intelektualnym, jak i emocjonalnym. Dziękuję również dr Laurie Pearlman. Nie tylko stworzyła ona (wraz z dr Lisą McCann) teorię, na której opiera się ten zeszyt ćwiczeń (konstruktywistyczną teorię samorozwoju), ale także od naszego pierwszego spotkania była dla mnie cenną współpracowniczką i pokrewną duszą. Szczególne podziękowania należą się Brendzie Shaw, która przez niezliczone godziny przekazywała mi szczegółowe i dokładnie przemyślane komentarze po samodzielnym przeczytaniu i uzupełnieniu zeszytu ćwiczeń. Jej zaangażowanie i poświęcenie świadczą o tym, że istnieje nadzieja na powrót do zdrowia dla osób, które przeszły wyjątkowo trudne doświadczenia życiowe.

Moi rodzice, Cordelia i Joseph Rosenbloom, także służyli wsparciem podczas prac. Oboje przeczytali pierwszą wersję rękopisu, wspierali mnie i podpowiadali przydatne pomysły. Zapiski prowadzone na przestrzeni lat przez mojego ojca oraz proces dochodzenia do zdrowia mojej matki również stanowiły dla mnie inspirację, zaś miłość i poświęcenie rodziców stworzyły podwaliny dla mojego funkcjonowania w codziennym życiu. Smuci mnie jedynie, że matka nie dożyła ukończenia tego zeszytu ćwiczeń i nie mogła świętować go ze mną.

Szczególne podziękowania należą się Barbarze Watkins, naszej redaktorce z The Guilford Press. Jej niestrudzona praca, zaangażowanie, emocje i wiara w projekt umożliwiły stworzenie dopracowanego, przydatnego źródła pomocy dla osób po traumie. Ponownie wykorzystała ona swe umiejętności, angażując się w prace nad drugim wydaniem.

Podziękowania osobnej kategorii należą się Aaronowi i Lii, którzy każdego dnia wnoszą w moje życie radość, nadzieję, wyzwania, perspektywę, rozwój i pociechę. Dziękuję.

DENA ROSENBLOOM

W 1988 roku, rozpoczynając pracę nad swoją rozprawą, natknęłam się na artykuł, którego współautorkami były Lisa McCann i Laurie Anne Pearlman. Na jego podstawie stworzyłam 31-punktową skalę przekonań, wypełnioną następnie przez 531 osób, które doświadczyły molestowania seksualnego. Pracując z nimi, dowiedziałam się więcej o tym, jak istotne znaczenie mają ich przekonania. Wnioski z moich badań wskazały, że najistotniejszą zmienną związaną z długoterminowym pourazowym wpływem molestowania seksualnego dzieci było postrzeganie molestowania jako szkodliwego i negatywnego. Z moich badań nad tą teorią zrodziło się marzenie, aby stworzyć zeszyt ćwiczeń umożliwiający bezpośrednią pomoc osobom, które przeżyły traumę. Oto jego ostateczny owoc. Dziękuję Denie Rosenbloom za jej poświęcenie i cierpliwość oraz Barbarze Watkins za jej wysiłek i wytrwałość.

Na podziękowania zasłużyły również osoby, które wspierały mnie podczas pracy twórczej: moje dzieci; dr Joyce Braak, Heidi Fried, John F. Sommer, Jr., dr David Niles i Lasse Nurmi. Przy okazji drugiego wydania chciałabym podziękować tym samym przyjaciołom oraz, szczególnie gorąco, Jackie Garrick. W ostatnim roku na własnych doświadczeniach nauczyłam się wiele o wytrwałości, stresie pourazowym i odporności. Po nieszczęśliwym wypadku miałam połamane nogi, przeszłam dwie poważne operacje i nieustannie czułam ból – ale także wdzięczność za pozytywne wnioski, jakie da się wyciągnąć nawet z najtrudniejszej sytuacji.

MARY BETH WILLIAMSPROLOG

Zanim zaczniesz

CZY TA KSIĄŻKA JEST DLA CIEBIE?

Czy masz za sobą którekolwiek z poniższych?

• Przeżyłeś poważny wypadek, na przykład samochodowy lub lotniczy.

• Jako dziecko lub jako dorosły doświadczyłeś znęcania się, byłeś wykorzystywany seksualnie lub emocjonalnie.

• Padłeś ofiarą przestępstwa.

• Doświadczyłeś nagłej lub przedwczesnej śmierci bliskiego przyjaciela lub krewnego.

• Brałeś udział w wojnie jako żołnierz lub cywil.

• Została u ciebie zdiagnozowana poważna choroba.

• Przeżyłeś klęskę żywiołową.

• Byłeś świadkiem przemocy w domu lub w sąsiedztwie.

• Przeżyłeś atak terrorystyczny.

Takie przeżycia mogą wywołać traumę, jeśli są sprzeczne z twoim pojmowaniem tego, jak „powinno” być. Mogą zaburzyć twoją tożsamość i sposób, w jaki odbierasz innych, a także pozbawić cię złudzeń dotyczących tego, jak naprawdę wygląda świat i w jakim stopniu kontrolujesz swoje życie. Jeżeli trauma spowodowana została przez konkretną osobę, może osłabić zaufanie do innych ludzi, utrudnić intymność z nimi, zachwiać twoją samooceną i poczuciem własnej wartości. Jeżeli masz za sobą takie lub podobne doświadczenia, ta książka może ci pomóc.

Jesteśmy psycholożkami wyspecjalizowanymi i przeszkolonymi w pomocy ludziom odbudowującym swoje życie po traumatycznych przeżyciach, niezależnie od tego, ile minęło od nich czasu. Odkryłyśmy, że wielu osobom bardzo pomagają: znalezienie źródła pociechy, nauka troski o siebie, zrozumienie efektów tego, co je spotkało, uzyskanie wsparcia od innych i zapoznanie się z informacjami, które znajdziesz w tej książce. Ma ci ona zapewnić informacje możliwie najbardziej pomocne po traumie, niezależnie od tego, czy przeżyłeś ją niedawno, czy wiele lat temu.

Niniejszy zeszyt ćwiczeń został napisany w taki sposób, żebyś mógł korzystać z niego samodzielnie w domu. Jeżeli chcesz, możesz używać go również w ramach procesu psychoterapii, ale nie wszyscy jej potrzebują po traumatycznych przeżyciach. Jeżeli już odbywasz terapię, możesz przekazać swojemu terapeucie kopię dodatku B „Wykorzystanie tego zeszytu ćwiczeń przez specjalistów”. Zawiera on sugestie, które pozwolą psychoterapeucie najskuteczniej pracować z tobą podczas korzystania z niniejszego zeszytu ćwiczeń. Jeżeli nie odbywasz terapii i potrzebujesz pomocy w zakresie szerszym, niż jest w stanie zapewnić ta książka, zachęcamy, abyś skorzystał ze wsparcia terapeuty specjalizującego się w leczeniu traum.

JAK MOŻE CI POMÓC TEN ZESZYT ĆWICZEŃ

Ten zeszyt ćwiczeń oparty jest na teoriach opracowanych przez dr Laurie Anne Pearlman, dr Karen Saakvitne, dr Lisę McCann i ich współpracowników. Przeanalizowali oni badania nad traumą, zebrali informacje od innych specjalistów i w szerokim zakresie pracowali z osobami po traumach. Na podstawie wyników tych działań opracowali konstruktywistyczną teorię samorozwoju (constructivist self-development theory – CSDT). Wiele publikacji szczegółowo omawia tę teorię. Doszli do wniosku, że trauma wpływa na nas, naruszając pięć podstawowych ludzkich potrzeb:

• potrzebę poczucia bezpieczeństwa

• potrzebę zaufania

• potrzebę odczuwania kontroli nad swoim życiem

• potrzebę czucia się docenionym i doceniania innych

• potrzebę odczuwania bliskości z innymi.

Jeżeli te podstawowe potrzeby są zaspokajane, mamy psychologiczną „poduszkę ochronną”, która pozwala nam uporać się z życiowymi problemami. Funkcjonują jako bufor, ochraniając nas w trudnych chwilach. Po przeżyciu traumy możesz mieć wrażenie, że poduszka zniknęła. Sprawy, z którymi wcześniej sobie radziłeś, teraz cię przytłaczają i wydają się nie do przejścia. Nie jesteś pewien, jak możesz zaspokoić swoje najbardziej podstawowe potrzeby czy jak w ogóle przetrwać dzień.

Donna, 27-letnia singielka, uważała, że świat przeważnie jest bezpieczny, o ile zachowuje się podstawową ostrożność. Jednak pewnego popołudnia, w drodze z pracy do domu, została napadnięta i zgwałcona. Kilka miesięcy po napadzie nadal niemal nieustannie odczuwa lęk i czuje, że nie ma żadnej kontroli nad tym, co się z nią dzieje.

Czy trauma pozbawiła cię poczucia bezpieczeństwa, zaufania, własnej wartości, kontroli lub bliskości z innymi? Ten zeszyt ćwiczeń opiera się na założeniu, że trauma zakłóca ci funkcjonowanie, zmieniając podstawowe przekonania na temat bezpieczeństwa, zaufania, własnej wartości, kontroli i intymności. Na przykład zanim Donna została napadnięta, była przekonana, że może zawsze zapewnić sobie bezpieczeństwo. Atak uświadomił jej, że przekonanie, że zawsze będzie bezpieczna, to złudzenie. Jednak w równym stopniu jest złudzeniem przekonanie, że nigdy nie będzie bezpieczna. Donna może znów poczuć się bezpieczna, choć możliwe, że nie w taki sam sposób jak wcześniej. Nie musi żyć w nieustannym lęku. Celem tej książki jest pomoc w znalezieniu realistycznej przestrzeni kompromisu pomiędzy „zawsze” a „nigdy”, w której będziesz mógł żyć w większym komforcie. Ma ona pomóc ci zebrać i przeanalizować jak najwięcej dowodów, a później samodzielnie określić swoje przekonania.

Przeczytaj TO WAŻNE!

Książka została opracowana w taki sposób, żeby pomóc ci radzić sobie z życiem, jakie prowadzisz obecnie, po traumie. Nie prosimy, abyś wracał do samego traumatycznego doświadczenia lub do jego szczegółów, ale niektóre historie i ćwiczenia zawarte w książce mogą przywołać silne, nieprzyjemne wspomnienia, którym towarzyszyć będą przytłaczające uczucia. Jedno z pierwszych zadań w tym zeszycie ćwiczeń stanowi nauka, jak się chronić, jeśli do tego dojdzie. Rozpoczniemy ją w dalszej części prologu. Dlatego przeczytaj go i pierwsze cztery rozdziały po kolei. Nie pomijaj ich i nie przechodź do kolejnych części, dopóki nie upewnisz się, że potrafisz się sobą zaopiekować, kiedy pojawią się silne uczucia.

------------------------------------------------------------------------

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

------------------------------------------------------------------------