Steve Jobs - ebook

Wczesnym latem 2004 roku zadzwonił do mnie Steve Jobs. W ciągu minionych lat miał do mnie stosunek niedbale przyjazny, a nasza znajomość od czasu do czasu zyskiwała na intensywności, zwłaszcza wtedy, gdy Steve wprowadzał na rynek jakiś nowy produkt i chciał, by trafił on na okładkę „Time’a” albo został przedstawiony w CNN – w obu tych miejscach zdarzyło mi się bowiem pracować. Jednak od czasu, kiedy stamtąd odszedłem, nie odzywał się do mnie zbyt często. Porozmawialiśmy trochę o Aspen Institute, do którego ostatnio dołączyłem, po czym poprosiłem go, by wygłosił przemówienie na naszym letnim obozie w Colorado. Odparł, że z przyjemnością przyjedzie, ale nie wystąpi na scenie. Zamiast tego chciał wybrać się ze mną na spacer, abyśmy mogli spokojnie porozmawiać.

Wydało mi się to dosyć osobliwe. Wtedy jeszcze nie wiedziałem, że zwykł odbywać poważne rozmowy właśnie podczas długich spacerów. Okazało się, że chce, abym napisał jego biografię. Niedługo przedtem opublikowałem biografię Benjamina Franklina i byłem w trakcie pisania kolejnej, poświęconej Albertowi Einsteinowi – w pierwszej chwili zacząłem się więc półżartem zastanawiać, czy widział siebie jako naturalne następne ogniwo tej serii. Ponieważ zakładałem, że znajduje się w samym środku swojej pełnej wahań kariery i ma przed sobą jeszcze wiele wzlotów i upadków, odmówiłem.

„Nie teraz – powiedziałem. – Może za dziesięć lub dwadzieścia lat, kiedy będziesz już na emeryturze”.

Znałem go od 1984 roku, kiedy to przyszedł do biurowca Time-Life Building na Manhattanie, by na lunchu z redaktorami wychwalać pod niebiosa swojego nowego Macintosha. Nawet wówczas był drażliwy i skrytykował korespondenta „Time’a” za artykuł, którym poczuł się urażony, bo ujawniono w nim zbyt wiele informacji. Jednak podczas naszej późniejszej rozmowy ujął mnie, podobnie jak tylu innych ludzi w ciągu tych wielu lat jego kariery, urokiem swojej żywiołowości. Pozostaliśmy w kontakcie nawet po tym, jak usunięto go z Apple. Kiedy tylko miał coś, co chciał sprzedać, czy był to komputer NeXT, czy też film ze studia Pixar, w jednej chwili skupiał się na mojej osobie i zabierał mnie do restauracji sushi na dolnym Manhattanie, aby oznajmić, że to, co właśnie zachwala, jest najlepszą rzeczą, jaką zdarzyło mu się stworzyć. Lubiłem go.

Kiedy powrócił na tron Apple, umieściliśmy go na okładce „Time’a”. Wkrótce potem zaczął podrzucać mi swoje pomysły dotyczące publikowanej przez nas serii artykułów o najbardziej wpływowych postaciach stulecia. Rozpoczął też własną kampanię pod hasłem „Think Different” , w której wykorzystywał najlepiej rozpoznawalne zdjęcia niektórych spośród uwzględnionych przez nas postaci. Próby oceny ich wpływu na historię wydawały mu się pasjonujące.

Po tym, jak odrzuciłem propozycję napisania biografii Jobsa, od czasu do czasu docierały do mnie wieści od niego. Pewnego razu wysłałem mu e-maila z pytaniem, czy prawdą jest to, o czym opowiedziała mi moja córka: że logo Apple stanowiło hołd dla Alana Turinga, brytyjskiego pioniera komputeryzacji, znanego ze złamania niemieckich szyfrów w czasie wojny, który popełnił samobójstwo, ugryzłszy nasączone cyjankiem jabłko. Odpowiedział, że nie, choć bardzo chciałby właśnie to mieć na myśli. W ten sposób zaczęła się między nami dyskusja o początkach firmy Apple, ja zaś złapałem się na tym, że zbieram materiały w razie, gdybym kiedyś zdecydował się napisać na ten temat książkę. Gdy ukazała się moja biografia Einsteina, Jobs przyszedł na spotkanie autorskie w Palo Alto^() i wziął mnie na stronę, by ponownie zasugerować, że jego życiorys stanowiłby dobry temat.

Zaskoczył mnie jego upór. Był znany z tego, że strzegł swojej prywatności; poza tym nie miałem podstaw, by sądzić, że kiedykolwiek przeczytał którąś z moich książek. „Może kiedyś” – odpowiadałem konsekwentnie. Jednak w 2009 roku jego żona Laurene Powell powiedziała wprost: „Jeśli zamierzasz kiedykolwiek zabrać się do napisania książki o Stevie, lepiej zrób to teraz”. Było to tuż po tym, jak udał się na drugi urlop zdrowotny. Przyznałem się jej, że gdy po raz pierwszy poddał mi pomysł książki, nie wiedziałem o jego chorobie. Odparła, że niemal nikt o niej nie wiedział. „Zadzwonił do mnie tuż przed pierwszą operacją nowotworu, ale nawet wtedy zaledwie mi o tym wspomniał” – wyjaśniła.

Zdecydowałem więc, że napiszę tę książkę. Jobs zaskoczył mnie, przystając chętnie na to, że nie będzie jej kontrolował, ani nawet nie zastrzegł sobie prawa do wcześniejszego wglądu w jej treść. „To twoja książka – powiedział. – Ja nawet jej nie przeczytam”. Wydawało się jednak, że późną jesienią naszły go wątpliwości co do naszej współpracy; pojawiły się też u niego, o czym wówczas nie wiedziałem, nowotworowe powikłania. Przestał odpowiadać na moje telefony, a ja na pewien czas odłożyłem ten projekt.

A potem niespodziewanie późnym popołudniem w sylwestra 2009 roku zadzwonił do mnie. Był w domu tylko ze swoją siostrą, pisarką Moną Simpson. Jego żona wraz z trójką dzieci urządziła krótki wypad na narty, ale stan jego zdrowia nie pozwalał na towarzyszenie im. Był w refleksyjnym nastroju i przegadaliśmy ponad godzinę. Zaczął od wspomnienia, jak w wieku dwunastu lat, chcąc skonstruować miernik częstotliwości, odnalazł w książce telefonicznej Billa Hewletta, założyciela firmy HP i zadzwonił do niego, by zdobyć potrzebne części. Jobs stwierdził, że ostatnie dwanaście lat jego życia, od powrotu do Apple, było najpłodniejszym okresem pod względem tworzenia nowych produktów. Lecz, jak sam przyznał, dla niego ważniejszym celem było dokonanie tego, co udało się Hewlettowi oraz jego koledze Davidowi Packardowi – stworzenie firmy, która była do tego stopnia przepojona nowatorską kreatywnością, że zdołała przeżyć założycieli.

„Jako dzieciak zawsze uważałem się za humanistę, ale lubiłem też elektronikę – powiedział. – Potem przeczytałem to, co jeden z moich bohaterów, Edwin Land z Polaroida, powiedział na temat znaczenia ludzi działających na styku humanistyki i nauk ścisłych, i uznałem, że to właśnie chcę zrobić”.

Było to zupełnie tak, jakby podsuwał mi tematy do biografii (i przynajmniej w tym przypadku temat okazał się ważny). Kreatywność, która może się objawić, gdy zdolności humanistyczne oraz zdolności w zakresie nauk ścisłych splotą się w jednej, obdarzonej silnym charakterem osobie, stanowiła przedmiot mojego największego zainteresowania w biografiach Franklina oraz Einsteina; jestem też przekonany, że będzie ona stanowić klucz do tworzenia innowacyjnych gospodarek XXI wieku.

Zapytałem Jobsa, dlaczego chciał, żebym to akurat ja napisał jego biografię. „Sądzę, że jesteś dobry w nakłanianiu ludzi do mówienia” – odparł. Była to zaskakująca odpowiedź. Zdawałem sobie sprawę, że będę musiał odbyć rozmowy z całym mnóstwem ludzi, których Jobs zwolnił, znieważył, porzucił lub w inny jeszcze sposób rozwścieczył, i obawiałem się, iż nie będzie czuł się dobrze z tym, że nakłaniam ich do mówienia. I rzeczywiście, okazało się, że reagował w humorzasty sposób, kiedy kolejno docierały do niego opinie tych, z którymi przeprowadzałem wywiady. Jednak po kilku miesiącach sam zaczął zachęcać ludzi, by ze mną porozmawiali – dotyczyło to nawet jego wrogów i byłych dziewczyn. Nie próbował też uczynić niczego tematem tabu. „Z wielu rzeczy w moim życiu nie jestem dumny, wliczając w to zrobienie mojej dziewczynie dziecka, gdy miałem dwadzieścia trzy lata, i sposób, w jaki załatwiłem tę sprawę – powiedział. – Ale nie ma w mojej szafie żadnych trupów, których nie wolno byłoby z niej wyciągać”.

Odbyłem z nim około czterdziestu rozmów. Niektóre z nich miały charakter formalny i przeprowadzone zostały w jego salonie w Palo Alto, inne odbyły się podczas długich spacerów, jazdy samochodem, albo też telefonicznie. W czasie osiemnastu miesięcy, kiedy odwiedzałem Jobsa, stawał się on wobec mnie coraz bardziej otwarty, choć chwilami byłem też świadkiem tego, co jego starzy koledzy z Apple określali mianem pola zniekształcania rzeczywistości. Czasem było to po prostu przypadkowe odcięcie zapłonu w komórkach pamięciowych, coś, co przydarza się każdemu z nas; czasem zaś Jobs roztaczał zarówno przede mną, jak i przed samym sobą swoją własną wersję rzeczywistości. Aby sprawdzić i uzupełnić jego historię, przeprowadziłem rozmowy z ponad setką jego przyjaciół, krewnych, konkurentów, adwersarzy i kolegów.

Jego żona Laurene, która pomagała przy całym tym przedsięwzięciu, również nie prosiła o żadne ograniczenia lub prawo do kontroli, ani też nie domagała się wcześniejszego wglądu w to, co zamierzałem opublikować. Właściwie to usilnie zachęcała mnie, bym był szczery zarówno w odniesieniu do wad, jak i zalet jej męża. To jedna z najbardziej bystrych i twardo stąpających po ziemi osób, jakie kiedykolwiek poznałem. „Prawda jest taka, że w jego życiorysie i w jego osobowości są miejsca, w których panuje straszny bałagan – powiedziała mi na samym początku. – Nie powinieneś ich wybielać. On jest dobry w zmyślaniu, ale ma też za sobą niezwykłą historię i chciałabym, żeby to wszystko zostało opowiedziane zgodnie z prawdą”.

Ocenę tego, czy moja misja się powiodła, pozostawiam czytelnikowi. Jestem przekonany, że wśród bohaterów tej opowieści znajdą się tacy, którzy niektóre z wydarzeń zapamiętali inaczej lub którzy uznają, że zdarzyło mi się czasem wpaść w pułapkę roztaczanego przez Jobsa pola zniekształcania. Podobnie jak zdarzało mi się to podczas pisania książki na temat Henry’ego Kissingera, co pod pewnymi względami stanowiło dobre przygotowanie do tego projektu. Zauważyłem, że osoba Jobsa wzbudza wśród ludzi tak silne pozytywne lub negatywne emocje, iż często widoczny staje się efekt Rashōmona. Zrobiłem jednak co w mojej mocy, by zachować równowagę w przypadku sprzecznych relacji oraz przejrzystość, jeśli chodzi o źródła, z których korzystałem.

Książka ta opowiada o pełnym wzlotów i upadków życiu oraz żywiołowej osobowości twórczego przedsiębiorcy, którego zamiłowanie do perfekcji i nieokiełznany zapał zrewolucjonizowały sześć różnych dziedzin: komputery osobiste, animację, tworzenie muzyki, telefony, komputery przenośne oraz system publikacji elektronicznych. Można by nawet dodać jeszcze siódmą – system sprzedaży detalicznej, jakkolwiek Jobs raczej zmienił nasze o nim wyobrażenie, niż go zrewolucjonizował. Do tego utorował drogę dla nowego rynku cyfrowych treści, opartego w większym stopniu na aplikacjach, niż stronach internetowych. Przy okazji tworzenia przełomowych produktów Jobs zdołał, wprawdzie za drugim podejściem, ale jednak zbudować solidną, obdarzoną jego własnym kodem genetycznym firmę, pełną twórczych projektantów i śmiałych inżynierów, zdolnych nieść dalej jego wizję.

Jest to także książka poświęcona innowacjom. W czasach gdy Stany Zjednoczone poszukują sposobu na podtrzymanie swojej przewagi w tej dziedzinie, a społeczeństwa na całym świecie próbują budować niekonwencjonalną gospodarkę ery cyfrowej, Jobs stał się ikoną pomysłowości, wyobraźni i ciągłego nowatorstwa. Zdał sobie sprawę, że w XXI wieku najlepszym sposobem na wytworzenie wartości dodanej jest powiązanie kreatywności z technologią – stworzył więc firmę, w której wysiłek wyobraźni połączony został z wyjątkowymi dokonaniami z zakresu inżynierii. Jobs oraz jego koledzy z Apple potrafili „myśleć inaczej”, a nie tylko ograniczać się do skromnego ulepszania swoich produktów na podstawie wyników badań grup fokusowych, wprowadzali nowe urządzenia i usługi, o których sami klienci nie wiedzieli jeszcze, że będą im potrzebne.

Jobs nie był wzorem szefa ani człowieka, nie był gotowym przykładem do naśladowania. Sam prześladowany przez swoje demony, potrafił doprowadzać do furii bądź rozpaczy ludzi, którzy go otaczali. Jednak jego osobowość, jego namiętności oraz jego dzieła były, tak jak w przypadku oprogramowania oraz komputerów Apple, wzajemnie ze sobą związane – zupełnie jakby stanowiły części zintegrowanego systemu. Historia Jobsa jest więc pouczająca, a przy tym zawiera przestrogę; nie brak też w niej lekcji nowatorstwa, charakteru, przywództwa oraz wartości.

Król Henryk V Szekspira (będący opowieścią o upartym i niedojrzałym Księciu Hal, który staje się gwałtownym, choć wrażliwym; bezlitosnym, choć sentymentalnym; porywającym, choć pełnym wad królem) rozpoczyna się wezwaniem: „Ach, muzo płomienna, ześlij nam rajski dar wynalazczości”^(). Książę Hal miał łatwiejsze zadanie – musiał uporać się z dziedzictwem jednego tylko ojca. W przypadku Steve’a Jobsa wiodąca pod górę droga ku rajskiemu darowi wynalazczości zaczyna się od opowieści o dwóch parach rodziców oraz dorastaniu w dolinie, która właśnie uczyła się, jak przemieniać krzem w złoto.

------------------------------------------------------------------------

^() Miasto w stanie Kalifornia, położone w Dolinie Krzemowej. Siedziba wielu firm zajmujących się nowymi technologiami (wszystkie przypisy, których nie oznaczono jako autorskie, pochodzą od tłumaczy).

^() Cytat za: W. Szekspir, Król Henryk V, w przekładzie Stanisława Barańczaka.Al Alcorn – główny inżynier w Atari, twórca Ponga i człowiek, który zatrudnił Jobsa.

Bill Atkinson – jeden z pierwszych pracowników Apple; twórca grafiki dla Macintosha.

Gil Amelio – w 1996 został dyrektorem generalnym Apple, wykupił NeXT i w ten sposób ściągnął Jobsa z powrotem do Apple.

Chrisann Bernnan – dziewczyna Jobsa w liceum Homestead; matka jego córki Lisy.

Nolan Bushnell – założyciel Atari; dla Jobsa – wzór do naśladowania w sprawach biznesowych.

Lisa Brennan‑Jobs – córka Jobsa i Chrisann Brennan, urodzona w 1978 roku i przez pierwsze lata życia porzucona przez ojca.

Bill Campbell – szef marketingu w Apple podczas pierwszej kadencji Jobsa; po powrocie Jobsa do firmy w 1997 – jego powiernik oraz członek zarządu Apple.

Edwin Catmull – współzałożyciel Pixara; później członek kierownictwa Disneya.

Kobun Chino – kalifornijski mistrz sōtō zen, który został duchowym nauczycielem Jobsa.

Lee Clow – czarodziej marketingu o szelmowskim usposobieniu; przez trzydzieści lat współpracował z Jobsem i stworzył między innymi reklamę Apple 1984.

Deborah „Debi” Coleman – pełna wigoru menedżer, która pracę w Apple zaczęła za czasów pierwszego Maca; z czasem przejęła obowiązki szefa działu produkcji.

Tim Cook – opanowany, spokojny dyrektor do spraw operacyjnych, zatrudniony przez Jobsa w 1998 roku.

Eddy Cue – szef działu usług internetowych Apple; skrzydłowy Jobsa podczas negocjacji z firmami dysponującymi prawami do utworów.

Andrea „Andy” Cunningham – rzeczniczka prasowa agencji należącej do Regisa McKenny, który pomagał Jobsowi w pierwszych latach działalności Apple.

Michael Eisner – ambitny dyrektor generalny koncernu Disneya; podpisał umowę z Pixarem, a potem starł się z Jobsem.

Larry Ellison – dyrektor generalny Oracle, prywatnie przyjaciel Jobsa.

Tony Fadell – inżynier o stylu punkowca, sprowadzony do Apple w 2001 roku z zadaniem stworzenia iPoda.

Scott Forstall – dyrektor działu oprogramowania urządzeń przenośnych Apple.

Robert Friedland – student college’u Reed; właściciel komuny, będącej jednocześnie farmą jabłoni; duchowy poszukiwacz, który wywarł pewien wpływ na Jobsa, a ostatecznie zajął się prowadzeniem firmy wydobywczej.

Jean‑Louis Gassée – szef francuskiej filii Apple; po tym, jak w 1985 roku usunięto z Apple Jobsa, przejął stery działu firmy zajmującego się rozwojem Macintosha.

Bill Gates – drugie, obok Jobsa, cudowne dziecko epoki komputerowej, które przyszło na świat w roku 1955.

Andy Hertzfeld – pogodny, przyjacielski inżynier oprogramowania i kumpel Jobsa z zespołu pracującego nad pierwszym Makiem.

Joanna Hoffman – członkini zespołu pracującego nad pierwszym Makiem; jedna z osób mających w sobie dość siły, by przeciwstawiać się Jobsowi.

Elizabeth Holmes – dziewczyna Daniela Kottkego w Reed; jedna z pierwszych osób zatrudnionych w Apple.

Rod Holt – palący jak smok marksista zatrudniony przez Jobsa w 1976 roku na stanowisku inżyniera elektryka w zespole Apple II.

Robert Iger – od 2005 roku następca Eisnera na stanowisku dyrektora generalnego Disneya.

Jonathan „Jony” Ive – główny projektant w Apple; z czasem stał się bliskim współpracownikiem i powiernikiem Jobsa.

Abdulfattah „John” Jandali – urodzony w Syrii doktorant na Uniwersytecie Wisconsin; biologiczny ojciec Jobsa oraz Mony Simpson; w późniejszym okresie kierownik do spraw żywności i napojów w kasynie Boomtown opodal Reno.

Clara Hagopian Jobs – córka ormiańskich imigrantów; w 1946 roku poślubiła Paula Jobsa, razem adoptowali Steve’a wkrótce po jego narodzinach w 1955 roku.

Erin Jobs – cicha i spokojna, jest drugim dzieckiem Steve’a Jobsa oraz Laurene Powell.

Eve Jobs – energiczna i pełna życia, jest najmłodszym dzieckiem Steve’a Jobsa oraz Laurene Powell.

Patty Jobs – przybrana córka Paula i Clary Jobsów, adoptowana przez nich dwa lata po Stevie.

Paul Reinhold Jobs – urodzony w Wisconsin marynarz służący w straży wybrzeża; w 1955 roku wraz z żoną Clarą adoptowali Steve’a.

Reed Jobs – najstarsze z dzieci Steve’a Jobsa oraz Laurene Powell; po ojcu odziedziczył czarującą powierzchowność, a po matce – sympatyczne usposobienie.

Ron Johnson – zatrudniony przez Jobsa w 2000 roku z zadaniem zorganizowania sklepów Apple.

Jeffrey Katzenberg – szef Disney Studios; skłócony z Eisnerem odszedł z firmy w 1994 roku i został współzałożycielem DreamWorks SKG.

Daniel Kottke – najbliższy przyjaciel Jobsa w Reed; uczestnik ich wspólnej wyprawy do Indii; jeden z pierwszych pracowników Apple.

John Lasseter – współzałożyciel Pixara oraz jego główna siła kreatywna.

Dan’l Levin – dyrektor do spraw marketingu w Apple, a następnie w NeXT.

Mike Markkula – prezes Apple oraz pierwszy poważny inwestor, który pojawił się w firmie; wielki autorytet dla Jobsa.

Regis McKenna – czarodziej reklamy, który pokierował Jobsem na początku jego działalności; pozostał dla niego kimś w rodzaju guru.

Mike Murray – pierwszy dyrektor do spraw marketingu w dziale Macintosha.

Paul Otellini – dyrektor generalny Intela; pomógł w przestawieniu Macintoshy na procesory Intela, ale nie zrozumiał, jak świetnym interesem będą iPhone’y.

Laurene Powell – bystra, pogodnie usposobiona absolwentka Uniwersytetu Pensylwanii; studiowała także w Szkole Biznesu Uniwersytetu Stanforda, tam poznała Jobsa, którego poślubiła; pracowała początkowo w Goldman Sachs, później założyła własną firmę Terravera.

Arthur Rock – legendarny inwestor z branży technologicznej; we wczesnym okresie działalności członek zarządu Apple; kolejny autorytet Jobsa.

Jonathan „Ruby” Rubinstein – współpracownik Jobsa z NeXT; w 1997 roku mianowany został głównym inżynierem odpowiedzialnym w Apple za hardware.

Mike Scott – sprowadzony do Apple w 1977 roku przez Markkulę; będąc prezesem firmy, usiłował kierować Jobsem.

John Sculley – członek kadry zarządzającej koncernu Pepsi, w 1983 roku zwerbowany przez Jobsa na stanowisko dyrektora generalnego Apple; ich późniejszy konflikt skończył się usunięciem Jobsa z firmy.

Joanne Schieble Jandali Simpson – urodzona w Wisconsin biologiczna matka Steve’a Jobsa, która oddała go do adopcji; wychowała natomiast swoje drugie, późniejsze dziecko – Monę Simpson.

Mona Simpson – biologiczna siostra Jobsa; kontakt z bratem udało jej się nawiązać w roku 1986 – od tamtej pory stali się sobie bardzo bliscy; jest autorką powieści luźno opartych na historiach jej matki Joanne (Anywhere But Here, Jobsa oraz jego córki Lisy (A Regular Guy, a także jej ojca Abdulfattaha Jandaliego (The Lost Father).

Alvy Ray Smith – jeden ze współzałożycieli Pixara; popadł w konflikt z Jobsem.

Burrell Smith – błyskotliwy programista o wyglądzie cherubinka; członek zespołu pracującego nad pierwszym Makiem; w latach dziewięćdziesiątych zapadł na schizofrenię.

Avadis „Avie” Tevanian – pracował w NeXT wraz z Jobsem i Rubinsteinem, a następnie w 1997 roku został głównym inżynierem do spraw oprogramowania w Apple.

James Vincent – zakochany w muzyce Brytyjczyk, młodszy partner Lee Clowa oraz Duncana Milnera w agencji reklamowej obsługującej Apple.

Ron Wayne – poznał Jobsa, pracując w Atari; został pierwszym wspólnikiem Jobsa i Wozniaka w raczkującym Apple, ale szybko podjął nierozważną decyzję o sprzedaniu swoich udziałów w firmie.

Stephen Wozniak – prawdziwa gwiazda wśród pasjonatów elektroniki w liceum Homestead; za sprawą Jobsa niesamowite płytki drukowane Wozniaka szybko zyskały odpowiednie opakowanie i trafiły na rynek.Lista osób, z którymi przeprowadzono wywiady (2009–2011)

Al Alcorn, Roger Ames, Fred Anderson, Bill Atkinson, Joan Baez, Marjorie Powell Barden, Jeff Bewkes, Bono, Ann Bowers, Stewart Brand, Chrisann Brennan, Larry Brilliant, John Seeley Brown, Tim Brown, Nolan Bushnell, Greg Calhoun, Bill Campbell, Berry Cash, Ed Catmull, Ray Cave, Lee Clow, Debi Coleman, Tim Cook, Katie Cotton, Eddy Cue, Andrea Cunningham, John Doerr, Millard Drexler, Jennifer Egan, Al Eisenstat, Michael Eisner, Larry Ellison, Philip Elmer‑DeWitt, Gerard Errera, Tony Fadell, Jean‑Louis Gassée, Bill Gates, Adele Goldberg, Craig Good, Austan Goolsbee, Al Gore, Andy Grove, Bill Hambrecht, Michael Hawley, Andy Hertzfeld, Joanna Hoffman, Elizabeth Holmes, Bruce Horn, John Huey, Jimmy Iovine, Jony Ive, Oren Jacob, Erin Jobs, Reed Jobs, Steve Jobs, Ron Johnson, Mitch Kapor, Susan Kare (e‑mail), Jeffrey Katzenberg, Pam Kerwin, Kristina Kiehl, Joel Klein, Daniel Kottke, Andy Lack, John Lasseter, Art Levinson, Steven Levy, Dan’l Lewin, Maya Lin, Yo‑Yo Ma, Mike Markkula, John Markoff, Wynton Marsalis, Regis McKenna, Mike Merin, Bob Metcalfe, Doug Morris, Walt Mossberg, Rupert Murdoch, Mike Murray, Nicholas Negroponte, Dean Ornish, Paul Otellini, Norman Pearlstine, Laurene Powell, Josh Quittner, Tina Redse, George Riley, Brian Roberts, Arthur Rock, Jeff Rosen, Alain Rossmann, Jon Rubinstein, Phil Schiller, Eric Schmidt, Barry Schuler, Mike Scott, John Sculley, Andy Serwer, Mona Simpson, Mike Slade, Alvy Ray Smith, Gina Smith, Kathryn Smith, Rick Stengel, Larry Tesler, Avie Tevanian, Guy „Bud” Tribble, Don Valentine, Paul Vidich, James Vincent, Alice Waters, Ron Wayne, Wendell Weeks, Ed Woolard, Stephen Wozniak, Del Yocam, Jerry York.Amelio Gil, On the Firing Lin, HarperBusiness, 1998

Berlin Leslie, The Man behind the Microchip, Oxford, 2005

Butcher Lee, The Accidental Millionaire, Paragon House, 1988

Carlton Jim, Apple, Random House, 1997

Cringely Robert X., Accidental Empires, Addison Wesley, 1992

Deutschman Alan, The Second Coming of Steve Jobs, Broadway Books, 2000

Elliot Jay, Simon William, The Steve Jobs Way, Vanguard, 2011

Freiberger Paul, Swaine Michael, Fire in the Valley, McGraw‑Hill, 1984

Garr Doug, Woz, Avon, 1984

Hertzfeld Andy, Revolution in the Valley O’Reilly, 2005

Hiltzik Michael, Dealers of Lightning, HarperBusiness, 1999

Jobs Steve, wywiad udzielony Danielowi Morrowowi w ramach projektu Smithsonian Oral History, 20.04.1995

Jobs Steve, przemówienie pożegnalne na uniwersytecie Stanforda, 12.06.2005

Kahney Leander, Inside Steve’s Brain Portfolio, 2008

Kawasaki Guy, The Macintosh Way, Scott, Foresman, 1989

Knopper Steve, Appetite for Self‑Destruction, Free Press, 2009

Kot Greg, Ripped, Scribner, 2009

Kunkel Paul, AppleDesign, Graphis Inc., 1997

Levy Steven, Hackers, Doubleday, 1984

—, Insanely Great, Viking Penguin, 1994

—, The Perfect Thing, Simon & Schuster, 2006

Linzmayer Owen, Apple Confidential 2.0 No Starch Press, 2004

Malone Michael, Infinite Loop, Doubleday, 1999

Markoff John, What the Dormouse Said, Viking Penguin, 2005

McNish Jacquie, The Big Score, Doubleday Canada, 1998

Moritz Michael, Return to the Little Kingdom Overlook Press, 2009

Nocera Joe, Good Guys and Bad Guys, Portfolio, 2008

Paik Karen, To Infinity and Beyond!, Chronicle Books, 2007

Price David, The Pixar Touch, Knopf, 2008

Rose Frank, West of Eden, Viking, 1989

Sculley John, Odyssey, Harper & Row, 1987

Sheff David, Steve Jobs, Playboy, luty 1985

Simpson Mona, Anywhere but Here, Knopf, 1986

—, A Regular Guy, Knopf, 1996

Smith Douglas, Alexander Robert, Fumbling the Future, Morrow, 1988

Stross Randall, Steve Jobs and the NeXT Big Thing, Atheneum, 1993

„Triumph of the Nerds”, PBS Television, program prowadzony przez Roberta X. Cringely’ego, czerwiec 1996

Wozniak Steve, Smith Gina, iWoz, Norton, 2006

Young Jeffrey, Steve Jobs, Scott, Foresman, 1988

Young Jeffrey, William Simon, iCon, John Wiley, 2005