Album rodzinny - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
12 października 2022
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Album rodzinny - ebook
Wychowałem się w domu poetów. Zarówno mama, jak i ojciec pisali wiersze. Skrzypienie wiecznego pióra i stukot maszyn do pisania stały się muzyką mojego dzieciństwa. Ojciec, Mieczysław Jastrun, był w XX wieku bardzo cenionym pisarzem, przede wszystkim poetą, ale też eseistą i tłumaczem, historykiem literatury, autorem słynnej biografii Adama Mickiewicza. Mama, Mieczysława Buczkówna, pisała wiersze, ale też książki dla dzieci, napisała ich wiele. Uważała się jednak przede wszystkim za poetkę. Czy byłem więc skazany na poezję?
Tomasz Jastrun, ceniony poeta, felietonista i prozaik, oddaje w ręce czytelników najbardziej osobiste dzieło – historię swojej rodziny opowiedzianą wierszami. Wierszami, które pisał jego ojciec Mieczysław oraz jego matka Mieczysława, ale także on sam. Wierszami osobistymi, które przedstawiają nam dzieje rodziny zaplątanej w polską historię, ale i „poezję” życia.
Książka wzbogacona jest o fotografie, na których można zobaczyć rodzinę Jastrunów także w towarzystwie wybitnych przyjaciół, m.in. Wisławy Szymborskiej czy Sławomira Mrożka.
| Kategoria: | Poezja |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8252-177-1 |
| Rozmiar pliku: | 26 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
WSTĘP
Wychowałem się w domu poetów. Zarówno mama, jak i ojciec pisali wiersze. Skrzyp wiecznego pióra i stukot maszyn do pisania stały się muzyką mojego dzieciństwa. Ojciec, Mieczysław Jastrun (1903–1983), był w XX wieku bardzo cenionym pisarzem, przede wszystkim poetą, ale też eseistą i tłumaczem, historykiem literatury, autorem słynnej biografii Adama Mickiewicza. Mama, Mieczysława Buczkówna (1924–2015), pisała wiersze, ale też książki dla dzieci, napisała ich wiele. Uważała się jednak przede wszystkim za poetkę. Czy byłem więc skazany na poezję? Pierwszy swój wiersz „stworzyłem”, będąc małym dzieckiem, gdy zapytałem rodziców: „Dlaczego jabłko ma tylko głowę?”, co oni pospiesznie zapisali. Dzieci, jak wiadomo, są świetnymi poetami, zanim nie zaczną się uczyć i dorośleć, wtedy ich wyobraźnia stygnie, a zdziwienie światem, które jest u źródeł poezji, wysycha. Ojciec zdawał się cały zrobiony z poezji. Miał świetną pamięć do wierszy, znał ich tysiące, miał w głowie całą poezję polską, ale też francuską, niemiecką i rosyjską, znał łacinę i grekę. Słynne są jego przekłady poezji Rilkego, Hölderlina, także Baudelaire’a i Puszkina, i wielu innych twórców. Był poetą do szpiku kości, sam mówił, że poezja i tworzenie wierszy są dla niego jak modlitwa. Zamknięty w swoim małym gabinecie, który wydawał mi się wielki, gdy byłem dzieckiem, pisząc, nucił wiersze, jakby się modlił. Oderwany od materialnego świata, był z tym światem na bakier. Ta sfera spoczywała zatem na barkach mamy, która musiała być bardziej od niego praktyczna. Było to dla niej bardzo męczące. Ja w młodości nie wykazywałem się żadnymi talentami, miałem i mam do dzisiaj słabą pamięć i zapewne jakąś formę dysleksji. W szkole i potem na studiach polonistycznych nie miałem się więc dobrze, a poszedłem na polonistykę trochę z braku lepszego pomysłu. Zadebiutowałem wierszami jeszcze na studiach, w piśmie „Nowy Wyraz” w 1973 roku. Wtedy mój niespieszny pociąg wjechał na tor poezji. Jadę nim do dzisiaj. Czy wziąłem coś z poetyki rodziców? Po ojcu może pesymizm i pasję społeczną, ale też grozę przemijania. Po mamie pewnie delikatność w lirykach. Na pewno jednak jestem poetyckim bytem osobnym. Znacznie mniej niż ojciec zanurzonym w kulturze, bliższym za to „mięsa życia”, dlatego też piszę prozę i felietony. Bywałem reporterem i jestem felietonistą, gram więc na wielu instrumentach i nie zawsze to są fortepiany.
Wybierałem do _Albumu_ wiersze pod kątem rodzinnym, te ilustrujące zdarzenia naszego życia. Poezja taka bywa, ale nie musi taka być.
Wiersze starałem się układać blokami tematycznymi. Są tu więc utwory oddające grozę wydarzeń historycznych: rodzice przeżyli okupację, ja tylko konspirację lat. 70. i 80. Byłem związany z opozycją demokratyczną, przeżyłem stan wojenny, kiedy musiałem się ukrywać, i trudne lata po nim. Moje wiersze drukowane w podziemnych wydawnictwach były popularne, czas jednak odarł je z dawnych emocji i rzadko je teraz wznawiam. Ojciec grozę wojny i okupacji zamknął w tomie _Godzina strzeżona_ (rok 1944), wydanym w podziemiu, a rozliczył się ze stalinizmem w _Gorącym popiele_ (rok 1956). Podałem do druku jego wiersz _List Anny Żywioł_, pisany w czasach stalinowskich. Za politykę kulturalną i za bezpieczeństwo (znamienne połączenie) odpowiadał wtedy Jakub Berman. Miał ogromną władzę. Jego córka wspomina: „Ojciec był uszczęśliwiony, gdy Jastrun napisał w wierszu: »Ja, Anna Żywioł, nie umiałam czytać, nie umiałam pisać«. I ojciec mi to pokazał, i powiedział: »Nie mógł mi sprawić większej radości«. To było spełnienie jego marzeń o nowej literaturze”. Mój ojciec napisał stosunkowo niewiele wierszy w stylistyce socrealistycznej, ale wstydził się ich do końca życia, dlatego tego wiersza nigdy nie zamieszczał w wyborach swej poezji. Wydał mi się jednak ten utwór ciekawym świadectwem czasu, a zarazem wierszem mimo wszystko artystycznie udanym.
Są w _Albumie_ liczne liryki, wiersze o dzieciach, w końcu wiersze metafizyczne, pożegnania bliskich. Jak przystało na album rodzinny, w poezję zostały „wklejone” fotografie z moimi komentarzami. Niektóre zdjęcia korespondują z poezją, inne niekoniecznie, ale są częścią rodzinnej autobiografii i zdają się interesujące same w sobie. Stąd np. moje fotografie z Szymborską i z Mrożkiem.
_Niektóre wiersze aż proszą się o przypis, choćby wiersz mamy_ Okno_. Oto jego fragment:_
I ta biała akacja
Co jak wyrzut sumienia
Kwitnie
Przy ruinie w której się gnieżdżą
Ludzie z dziećmi kozą i koniem
I ten komin krematorium
Instytutu Szczepionek
Którym wyfruwają psy i koty
(Ofiary inkwizycji nauki)
To dokładny opis widoku z okien naszego warszawskiego domu na Iwickiej, we wczesnych latach 50., kiedy stał jeszcze wśród ruin. Ten niezwykły budynek, gdzie mieszkali literaci, opisałem w książce _Dom pisarzy w czasach zarazy_. A _Instytut szczepionek_ z wiersza mamy występuje w wierszu ojca _Epoka_ jako „szpital wariatów”. Wiersz ojca _Cyjanek_ odnosi się do konkretnej sytuacji. Ojciec podczas wojny był w nieformalnym związku z Krystyną Bilską, która ratowała mu nie raz życie w czasie okupacji. Historia z cyjankiem jest prawdziwa. Po wojnie ojciec opuścił partnerkę dla mojej mamy, młodej studentki polonistyki. Miał z tego powodu do końca życia wielkie wyrzuty sumienia. Nie chciałem jednak w ten sposób komentować innych wierszy, by nie zaburzać ich poetyckiej materii. Wiersze lubią świecić tylko swoim światłem, a niedopowiedzenie bywa siłą poezji.
Mówi się, że fotografie i wiersze uwieczniają ludzi i zdarzenia. Taka wieczność trwa jednak zwykle tylko chwilę, ta książka próbuje ją nieco wydłużyć. Moi rodzice jako poeci zostali zapomniani, czas jest bezwzględny także dla sztuki. Zasypuje ją śniegiem i piaskiem, niektórych twórców traktuje łagodniej, dla innych nie ma litości.
Chciałem, żeby te wiersze i fotografie były świadectwem historii, tej dużej i małej, rodzinnej. I aby rozmawiały nie tylko ze sobą, ale też z czytelnikiem.
_Tomasz Jastrun_Zdarzenie z dzieciństwa
Jak stary obraz olejny
Z domu dzieciństwa pamiętam
W świetle wspomnienia chwiejnym
Wesele u Adwenta.
Białym obrusem nakryty stół,
Winogrona, muzyka.
Wśród brzęku szklanych pszczół
Piłem wino z wielkiego kielicha.
Jak uczta na obrazie Veronese’a
Pełna błękitu i dziesięciu czerwieni
W pamięci mojej jeszcze się mieni
Ta chwila wskrzeszona we łzach.
I nic to, że szkarłat zbladł,
Że sczerniały barwy zielone,
Że jak księżyc odwrócił się tamten świat
I ukazał drugą, ciemną, nieznajomą stronę.Koło
Od koła uczyć się uczuć niestrudzonego powrotu
W niepowrotnych obrotach szprych,
I śnić ujrzany kiedyś w przejeździe czerwiec złoty,
Co za psów szczekaniem długo cichł.
Opada groza przestrzeni. Toczą się w miejscu koła.
Oracz idzie za pługiem stu lat.
Na wracających z orki, złoconych zachodem wołach
Ciemnej góry podnosi się garb.
Wszędzie w gotowe kontury wchodzą barwy, oddechy i głosy,
Śmierć opuszcza je cieniem, jak ktoś,
Kto przystanął w połowie kurzem okrytej szosy,
Aby sprawdzić koła czarną oś.Pogranicze
Walił śnieg. Zapadał w zaspy las.
Dopalała się żółta gromnica.
Wątły płomień chwiał się jak ślaz
W niedomkniętych zmierzchu okiennicach.
Był zagajnik. Zwisał biały puch.
Ciemny wicher tarł plecy o ścianę.
Nawoływał bawoli róg
Szare sosny w polu rozbiegane.
Przemytnicy lazurów przez noc
Biegli, szeptem rozdzierali cienie,
Każdym krokiem wyzywając los,
Dynamitem, płonęli marzeniem.
W pograniczu zbrodniczym dwóch mocarstw
Jak obelisk, graniczny słup –
Strażnik z lufą ościennej nocy
Dyszał w mroku czyhając na łup.
Jeszcze echo dymiło u szczytu,
Kiedy liżąc skrwawioną łapę,
Świat przemycał gałązkę błękitu,
Przemykając jak duch przed odwachem.
Wychowałem się w domu poetów. Zarówno mama, jak i ojciec pisali wiersze. Skrzyp wiecznego pióra i stukot maszyn do pisania stały się muzyką mojego dzieciństwa. Ojciec, Mieczysław Jastrun (1903–1983), był w XX wieku bardzo cenionym pisarzem, przede wszystkim poetą, ale też eseistą i tłumaczem, historykiem literatury, autorem słynnej biografii Adama Mickiewicza. Mama, Mieczysława Buczkówna (1924–2015), pisała wiersze, ale też książki dla dzieci, napisała ich wiele. Uważała się jednak przede wszystkim za poetkę. Czy byłem więc skazany na poezję? Pierwszy swój wiersz „stworzyłem”, będąc małym dzieckiem, gdy zapytałem rodziców: „Dlaczego jabłko ma tylko głowę?”, co oni pospiesznie zapisali. Dzieci, jak wiadomo, są świetnymi poetami, zanim nie zaczną się uczyć i dorośleć, wtedy ich wyobraźnia stygnie, a zdziwienie światem, które jest u źródeł poezji, wysycha. Ojciec zdawał się cały zrobiony z poezji. Miał świetną pamięć do wierszy, znał ich tysiące, miał w głowie całą poezję polską, ale też francuską, niemiecką i rosyjską, znał łacinę i grekę. Słynne są jego przekłady poezji Rilkego, Hölderlina, także Baudelaire’a i Puszkina, i wielu innych twórców. Był poetą do szpiku kości, sam mówił, że poezja i tworzenie wierszy są dla niego jak modlitwa. Zamknięty w swoim małym gabinecie, który wydawał mi się wielki, gdy byłem dzieckiem, pisząc, nucił wiersze, jakby się modlił. Oderwany od materialnego świata, był z tym światem na bakier. Ta sfera spoczywała zatem na barkach mamy, która musiała być bardziej od niego praktyczna. Było to dla niej bardzo męczące. Ja w młodości nie wykazywałem się żadnymi talentami, miałem i mam do dzisiaj słabą pamięć i zapewne jakąś formę dysleksji. W szkole i potem na studiach polonistycznych nie miałem się więc dobrze, a poszedłem na polonistykę trochę z braku lepszego pomysłu. Zadebiutowałem wierszami jeszcze na studiach, w piśmie „Nowy Wyraz” w 1973 roku. Wtedy mój niespieszny pociąg wjechał na tor poezji. Jadę nim do dzisiaj. Czy wziąłem coś z poetyki rodziców? Po ojcu może pesymizm i pasję społeczną, ale też grozę przemijania. Po mamie pewnie delikatność w lirykach. Na pewno jednak jestem poetyckim bytem osobnym. Znacznie mniej niż ojciec zanurzonym w kulturze, bliższym za to „mięsa życia”, dlatego też piszę prozę i felietony. Bywałem reporterem i jestem felietonistą, gram więc na wielu instrumentach i nie zawsze to są fortepiany.
Wybierałem do _Albumu_ wiersze pod kątem rodzinnym, te ilustrujące zdarzenia naszego życia. Poezja taka bywa, ale nie musi taka być.
Wiersze starałem się układać blokami tematycznymi. Są tu więc utwory oddające grozę wydarzeń historycznych: rodzice przeżyli okupację, ja tylko konspirację lat. 70. i 80. Byłem związany z opozycją demokratyczną, przeżyłem stan wojenny, kiedy musiałem się ukrywać, i trudne lata po nim. Moje wiersze drukowane w podziemnych wydawnictwach były popularne, czas jednak odarł je z dawnych emocji i rzadko je teraz wznawiam. Ojciec grozę wojny i okupacji zamknął w tomie _Godzina strzeżona_ (rok 1944), wydanym w podziemiu, a rozliczył się ze stalinizmem w _Gorącym popiele_ (rok 1956). Podałem do druku jego wiersz _List Anny Żywioł_, pisany w czasach stalinowskich. Za politykę kulturalną i za bezpieczeństwo (znamienne połączenie) odpowiadał wtedy Jakub Berman. Miał ogromną władzę. Jego córka wspomina: „Ojciec był uszczęśliwiony, gdy Jastrun napisał w wierszu: »Ja, Anna Żywioł, nie umiałam czytać, nie umiałam pisać«. I ojciec mi to pokazał, i powiedział: »Nie mógł mi sprawić większej radości«. To było spełnienie jego marzeń o nowej literaturze”. Mój ojciec napisał stosunkowo niewiele wierszy w stylistyce socrealistycznej, ale wstydził się ich do końca życia, dlatego tego wiersza nigdy nie zamieszczał w wyborach swej poezji. Wydał mi się jednak ten utwór ciekawym świadectwem czasu, a zarazem wierszem mimo wszystko artystycznie udanym.
Są w _Albumie_ liczne liryki, wiersze o dzieciach, w końcu wiersze metafizyczne, pożegnania bliskich. Jak przystało na album rodzinny, w poezję zostały „wklejone” fotografie z moimi komentarzami. Niektóre zdjęcia korespondują z poezją, inne niekoniecznie, ale są częścią rodzinnej autobiografii i zdają się interesujące same w sobie. Stąd np. moje fotografie z Szymborską i z Mrożkiem.
_Niektóre wiersze aż proszą się o przypis, choćby wiersz mamy_ Okno_. Oto jego fragment:_
I ta biała akacja
Co jak wyrzut sumienia
Kwitnie
Przy ruinie w której się gnieżdżą
Ludzie z dziećmi kozą i koniem
I ten komin krematorium
Instytutu Szczepionek
Którym wyfruwają psy i koty
(Ofiary inkwizycji nauki)
To dokładny opis widoku z okien naszego warszawskiego domu na Iwickiej, we wczesnych latach 50., kiedy stał jeszcze wśród ruin. Ten niezwykły budynek, gdzie mieszkali literaci, opisałem w książce _Dom pisarzy w czasach zarazy_. A _Instytut szczepionek_ z wiersza mamy występuje w wierszu ojca _Epoka_ jako „szpital wariatów”. Wiersz ojca _Cyjanek_ odnosi się do konkretnej sytuacji. Ojciec podczas wojny był w nieformalnym związku z Krystyną Bilską, która ratowała mu nie raz życie w czasie okupacji. Historia z cyjankiem jest prawdziwa. Po wojnie ojciec opuścił partnerkę dla mojej mamy, młodej studentki polonistyki. Miał z tego powodu do końca życia wielkie wyrzuty sumienia. Nie chciałem jednak w ten sposób komentować innych wierszy, by nie zaburzać ich poetyckiej materii. Wiersze lubią świecić tylko swoim światłem, a niedopowiedzenie bywa siłą poezji.
Mówi się, że fotografie i wiersze uwieczniają ludzi i zdarzenia. Taka wieczność trwa jednak zwykle tylko chwilę, ta książka próbuje ją nieco wydłużyć. Moi rodzice jako poeci zostali zapomniani, czas jest bezwzględny także dla sztuki. Zasypuje ją śniegiem i piaskiem, niektórych twórców traktuje łagodniej, dla innych nie ma litości.
Chciałem, żeby te wiersze i fotografie były świadectwem historii, tej dużej i małej, rodzinnej. I aby rozmawiały nie tylko ze sobą, ale też z czytelnikiem.
_Tomasz Jastrun_Zdarzenie z dzieciństwa
Jak stary obraz olejny
Z domu dzieciństwa pamiętam
W świetle wspomnienia chwiejnym
Wesele u Adwenta.
Białym obrusem nakryty stół,
Winogrona, muzyka.
Wśród brzęku szklanych pszczół
Piłem wino z wielkiego kielicha.
Jak uczta na obrazie Veronese’a
Pełna błękitu i dziesięciu czerwieni
W pamięci mojej jeszcze się mieni
Ta chwila wskrzeszona we łzach.
I nic to, że szkarłat zbladł,
Że sczerniały barwy zielone,
Że jak księżyc odwrócił się tamten świat
I ukazał drugą, ciemną, nieznajomą stronę.Koło
Od koła uczyć się uczuć niestrudzonego powrotu
W niepowrotnych obrotach szprych,
I śnić ujrzany kiedyś w przejeździe czerwiec złoty,
Co za psów szczekaniem długo cichł.
Opada groza przestrzeni. Toczą się w miejscu koła.
Oracz idzie za pługiem stu lat.
Na wracających z orki, złoconych zachodem wołach
Ciemnej góry podnosi się garb.
Wszędzie w gotowe kontury wchodzą barwy, oddechy i głosy,
Śmierć opuszcza je cieniem, jak ktoś,
Kto przystanął w połowie kurzem okrytej szosy,
Aby sprawdzić koła czarną oś.Pogranicze
Walił śnieg. Zapadał w zaspy las.
Dopalała się żółta gromnica.
Wątły płomień chwiał się jak ślaz
W niedomkniętych zmierzchu okiennicach.
Był zagajnik. Zwisał biały puch.
Ciemny wicher tarł plecy o ścianę.
Nawoływał bawoli róg
Szare sosny w polu rozbiegane.
Przemytnicy lazurów przez noc
Biegli, szeptem rozdzierali cienie,
Każdym krokiem wyzywając los,
Dynamitem, płonęli marzeniem.
W pograniczu zbrodniczym dwóch mocarstw
Jak obelisk, graniczny słup –
Strażnik z lufą ościennej nocy
Dyszał w mroku czyhając na łup.
Jeszcze echo dymiło u szczytu,
Kiedy liżąc skrwawioną łapę,
Świat przemycał gałązkę błękitu,
Przemykając jak duch przed odwachem.
więcej..
