Dziecko w społeczeństwie i w świecie - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
23 listopada 2022
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Dziecko w społeczeństwie i w świecie - ebook
Ponad 100 lat temu Maria Montessori stworzyła system edukacji, który rzucił zupełnie nowe światło na pedagogikę, akcentując pracę „dla dziecka” i odkrywając jego naturalny, kierowany wewnętrznymi siłami rozwój. W myśl tej metody dla prawidłowych postępów dziecka należy stworzyć mu przestrzeń pozwalającą na spontaniczność i twórczość oraz umożliwić wszechstronny rozwój psychofizyczny, kulturalny i społeczny. Koncepcja Marii Montessori przyczyniła się do zmiany tego, w jaki sposób pojmujemy dzieciństwo, jaką rolę w społeczeństwie przypisujemy dzieciom i jaką odpowiedzialność za ich kształtowanie – rodzicom.
Dziecko w społeczeństwie i w świecie to dwunasty już tom Biblioteki Marii Montessori. Mimo ogromnej popularności placówek Montessori, teksty, wykłady i przemówienia tej niezwykłej badaczki nie były dotychczas dostępne w języku polskim. Wydawnictwo Naukowe PWN wraz z Association Montessori Internationale (organizacją, którą w 1929 roku założyli Maria Montessori oraz jej syn, Mario) i Fundacją Villa Montessori publikują je po raz pierwszy.
Dziecko w społeczeństwie i w świecie to wybór tekstów, przemówień i wywiadów udzielonych przez Marię Montessori, pogrupowanych w sześć obszarów tematycznych. Autorka zwraca się do rodziców i nauczycieli, dzieli się swoimi spostrzeżeniami na temat nabywania wiedzy przez dzieci i roli, jaką w tym procesie odgrywają dorośli. Kreśli obraz cech i kompetencji, jakie powinien mieć idealny nauczyciel. Pokazuje, jak nieostrożne działanie dorosłego może przerwać koncentrację dziecka i zniweczyć efekty samodzielnej edukacji. Maria Montessori wyjaśnia także szczegóły swojej metody, zapoczątkowanej w Case dei Bambini – Domach Dzieci, oraz zwraca uwagę na błędy przy próbach jej bezrefleksyjnego powielania. W kolejnych częściach książki autorka dzieli się także swoimi poglądami na sprawy nieco ogólniejsze, jak kształt systemu edukacji czy miejsce człowieka w świecie.
Nasza metoda nie powstała wskutek rozmyślań, ale doświadczeń, które zdarzyły się i potwierdziły w różnych krajach i u różnych ras; podążaliśmy prostą ścieżką, nie skręcając w lewo ani w prawo – szliśmy wiernie drogą dziecka i tego, co nam dawało. Cała nasza szkoła opiera się na zachowaniach dzieci, które udzielało nam również jasnych wskazówek, jak ją zorganizować i utworzyć.
Z tekstu
| Kategoria: | Pedagogika |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-22669-5 |
| Rozmiar pliku: | 651 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Doktor Maria Montessori urodziła się w 1870 roku. Kształciła się w zakresie nauk przyrodniczych, a gdy zdecydowała się na karierę medyczną, w wieku 26 lat ukończyła wydział medycyny na Uniwersytecie w Rzymie. Wyróżniła się tam zdobyciem podwójnego dyplomu doktor nauk medycznych i doktor chirurgii. W 1896 roku doktor Montessori została jedną z pierwszych kobiet we Włoszech i prawdopodobnie jedną z nielicznych kobiet w Europie z dyplomem doktora wydziału medycyny. Były to rzetelne, naukowe podstawy jej przyszłych osiągnięć.
Od 1896 do 1911 roku, a więc przez blisko 15 lat, doktor Montessori praktykowała medycynę i kierowała katedrą higieny i antropologii. W 1898 roku ze względu na kontakt zawodowy z dziećmi zainteresowała się edukacją, a w 1907 roku otworzyła pierwszą instytucję dla dzieci poniżej szóstego roku życia o nazwie Casa dei Bambini, która stała się jej Laboratorium Edukacyjnym. Kolejne lata były okresem intensywnych badań nad dzieciństwem, które przyniosły wspaniałe efekty praktyczne.
W 1909 roku ukazała się jej przełomowa książka pod angielskim tytułem The Montessori Method, przetłumaczona na wiele języków i czytana w większości krajów świata. Rok 1913 okazał się pamiętny, ponieważ doktor Montessori wygłosiła wtedy swój pierwszy Międzynarodowy Cykl Wykładów i odwiedziła Stany Zjednoczone. Trzy lata później opublikowane zostało jej kolejne epokowe dzieło, zatytułowane przez angielskich wydawców The Advanced Montessori Method.
W 1919 roku doktor Montessori odwiedziła Anglię i zainaugurowała Międzynarodowy Kurs Szkoleniowy w Londynie. Jej podejście rozpowszechniło się we wszystkich krajach Europy; zostało również przyjęte w dominiach brytyjskich, a także w Indiach i Ameryce Południowej. W rezultacie w 1929 roku w Elsynorze powstała organizacja Association Montessori Internationale (A.M.I.), której cel określono następująco: „Rozpowszechnianie wiedzy o tym, jak można pomóc niedojrzałemu dziecku, które usiłuje odkrywać i rozwijać swoje umiejętności, w zadaniu samorealizacji i osiągnięciu pełni ideału rozwoju”.
Proponując doktor Montessori Honorowe Członkostwo w Szkockim Instytucie Edukacyjnym podczas entuzjastycznego spotkania w Edynburgu w 1946 roku, prezes Instytutu powiedział: „Nauczanie to zawód konserwatywny, ale raz na pokolenie pojawia się wybitna postać, która wnosi weń powiew nowego życia, inspirując ludzi do nowych przedsięwzięć i nowych działań. To wielkie osobistości w Historii Edukacji. Wśród nich nikt w naszym pokoleniu nie przewyższa Madame Montessori. Jej nazwisko jest powszechnie znane nie tylko w Szkocji, nie tylko w Europie, lecz w każdej części świata”.
Ten hołd złożył doktor Montessori przywódca instytucji edukacyjnej w takim kraju jak Szkocja, która zawsze należy do awangardy postępu edukacyjnego.
Doktor Montessori, zarówno w kwestii zasad, jak i praktyki, daje ludzkości wielką nadzieję na budowę pokoju i postępu świata na najmocniejszym fundamencie, mianowicie na wolnej i demokratycznej edukacji dzieci Świata.PRZEDMOWA
Biblioteka Montessori PWN obfituje ostatnio w nowości wydawnicze. Po Psychogeometrii, Z dzieciństwa w dorosłość i Do Rodziców, ukazuje się teraz czwarta – rekordowa – pozycja w tym roku: Dziecko w społeczeństwie i w świecie.
Dziecko w społeczeństwie i w świecie jest zbiorem esencji wykładów teorii Montessori, wykładów nieznanych dotychczas polskiemu Czytelnikowi, ale też i tych, z Wykładów londyńskich 1946, których wybitny przekład autorstwa Olgi Siary zapisał się z sukcesem w polskim świecie Montessori. Właśnie z tego powodu w niniejszej publikacji wykłady z kursu londyńskiego z 1946 roku zostały przedrukowane, aby zachować ustalony porządek i spójność myśli. Ponadto, każdy rozdział rozpoczyna się od zwięzłego omówienia treści w nim poruszonych, co ułatwi Czytelnikowi odnalezienie się w okolicznościach wygłoszenia samego wykładu, a co więcej – kreśli pewien kontekst historyczno-kulturowy, umożliwiając jego pełniejsze zrozumienie.
Do książki dołączony jest też niezwykle interesujący dodatek, w którym Czytelnik znajdzie listę źródeł przemówień i tekstów składających się na tę publikację.
Spośród wielu wątków poruszonych w niniejszej publikacji, chciałabym w wyjątkowy sposób zaznaczyć jedną, dominującą myśl Autorki, majestatyczną wizję jednego narodu, całej ludzkości – La Nazione Unica. W kwietniu 1950 roku podczas Międzynarodowej Konferencji Montessori w Amsterdamie doktor Montessori mówiła:
Każda grupa ludzi ma swoją własną formę. Teraz widzimy, że te grupy mają tendencję do jednoczenia się; nie dlatego, że poszczególni członkowie pokochali się nawzajem – bo jak można kochać tak ogromną liczbę ludzi, których nawet się nie zna – ale dlatego, że oczywiście następnym krokiem w ewolucji jest jedność ludzkości. W psychosferze powinna istnieć teraz tylko jedna cywilizacja.
Montessori odzwierciedliła tutaj swoje silne przekonania religijne, mające korzenie w chrześcijaństwie, choć równie mocno inspirowała się hinduizmem i buddyzmem, co można było zauważyć w okresie internowania na terenie Indii podczas II wojny światowej. To szczególne otwarcie na wierzenia Wschodu stworzyło wtedy fundament pod edukację kosmiczną, czyli program edukacyjny dla szkoły podstawowej.
Jednak Montessori już wcześniej, bo w 1937 roku, mówiła: „Cała ludzkość tworzy jeden organizm, ale człowiek nadal żyje w przestarzałym świecie emocjonalnym. Dziś ludzkość stanowi jedną, niepodzielną jednostkę – jeden naród”. Można rzec, że Montessori była orędowniczką tej jedności, ale też przedstawiła światu nową definicję pojęcia „naród”; definicję, której znaczenie wykraczało ponad narodowe czy etniczne ramy. Montessori stoi na stanowisku, że jedność ludzkości istnieje sama z siebie, natomiast zadaniem człowieka jest uzmysłowić sobie ten stan rzeczy. Zamiast marnotrawić wysiłki na wprowadzanie pokoju, człowiek powinien dołożyć starań, aby dogłębnie pojąć sieć współzależności łączącą wszystkich razem.
Ta myśl staje się fundamentem edukacji kosmicznej, edukacji dla dziecka z drugiej płaszczyzny rozwojowej, czyli dziecka w wieku 6 do 12 lat. To tutaj właśnie przewodnim tematem prezentacji staje się solidarność ludzi czy też bohaterstwo zaklęte w codziennej, monotonnej pracy każdego człowieka. Dzieje się to nieprzypadkowo, to właśnie druga płaszczyzna rozwojowa jest swego rodzaju okresem wrażliwości na rozwój społeczno-emocjonalny. Zatem w tym czasie dziecko powinno otrzymać wiedzę o tym, jak mają wyglądać relacje grupowe, jak być częścią grupy, jakie funkcje spełniają ludzie w społeczeństwie, jak służą sobie nawzajem, jak na sobie polegają i co wszystkich ze sobą łączy. Dlatego pochylamy się w prezentacjach nad solidarnością społeczną, wspaniałymi cechami ludzkości, które wyróżniają ją na tle innych, tak w przeszłości, jak i w teraźniejszości.
W Edukacji i pokoju Montessori przypomina, że naszym nauczycielem jest dziecko, że to dorośli muszą ten fakt uznać i zmienić swoje zachowanie względem następnych pokoleń. Wtedy, poprzez obserwację, dorośli mogą dostrzec, gdzie dziecko kieruje swoją uwagę, która pochodzi wprost z rozwijającej się w nim osobowości, a nie z przedmiotów. Natomiast dopiero wtedy, gdy dorosły zacznie uczyć się od dziecka wychodząc od jego wnikliwej, naukowej obserwacji, może dowiedzieć się czegoś o sobie, o społeczeństwie i o ludzkości.
Tutaj dochodzimy do sedna myśli Montessori. Jeśli człowiek mógłby rozwinąć się do osiągnięcia pełni swojego potencjału, to stałby się nie tylko najlepszą możliwą wersją siebie, lecz także całe społeczeństwa, a w konsekwencji i sama natura byłyby doskonalsze. Wszelkie rozwojowe odchylenia, zaburzenia, napięcia odeszłyby w niepamięć, a człowiek czerpałby radość z tej duchowej jedności z całym kosmicznym stworzeniem. Oczywiście doktor Montessori była świadoma dość teoretycznego, żeby nie powiedzieć utopijnego, charakteru tych rozważań, ale to właśnie te wizje były tak ożywcze i przepełniały serca nadzieją i wiarą w dobro człowieka. Taka była wizja możliwości człowieka i całej ludzkości według Marii Montessori, takie jej edukacyjne cele.
Edukacja nie powinna już polegać głównie na przekazywaniu wiedzy, ale musi obrać nową ścieżkę, dążąc do uwolnienia pełni ludzkich możliwości.
Sylwia Camarda
Poznań, listopad 2022 roku.WSTĘP
Na użytek czytelników, którzy nie są jeszcze zaznajomieni z filozofią edukacyjną Marii Montessori (1870–1952), należy napisać, że owa wspaniała Włoszka była jedną z najbardziej wpływowych osób w międzynarodowym ruchu na rzecz reformy edukacyjnej w pierwszej połowie dwudziestego wieku. To lekarka i edukatorka, która na kilka dekad poświęciła się studiowaniu dziecka we współczesnym społeczeństwie, od okresu ciąży do dorosłości, i której teorie posłużyły jako model dla szkół i edukatorów na całym świecie. Znaczna liczba wznowień najlepiej znanych książek Autorki i pokaźna literatura wtórna świadczą o ciągłym zainteresowaniu teoriami Montessori oraz o wciąż żywej debacie dotyczącej jej pracy.
Publikacja niniejszej książki, pierwszy raz wydanej w Niemczech w 1979 roku, nie byłaby możliwa bez szczodrego wsparcia i zaufania syna i spadkobiercy Marii Montessori, doktora Maria Montessoriego seniora. Poparł on mój pomysł wydania zbioru dotąd nieopublikowanych tekstów, napisanych przez Montessori w późniejszych latach jej kariery i pozwolił mi przeprowadzić niezbędne poszukiwania w jego prywatnych archiwach.
Owe teksty na temat teorii i praktyki edukacji, które mogą zainteresować rodziców, nauczycieli i edukatorów, stanowią wyjątkowy wybór. Nie tylko są one dotychczas nieopublikowanymi częściami dziedzictwa Montessori, ale również – niemal bez wyjątku – niezmienionymi notatkami do wykładów dla nauczycieli lub przemów z innych okazji, które dają żywe wyobrażenie tej wybitnej edukatorki, jej elokwencji i jej „misji”.
Miało to kilka konsekwencji. Aby zachować zgodność z duchem oryginału, postanowiłem – wszędzie, gdzie to było możliwe – zawrzeć w niniejszym tomie pełne teksty. Czytelnicy już zaznajomieni z Montessori czasem rozpoznają pewne fragmenty z jej książek, gdyż – choć nigdy nie powtórzyła przemowy lub wykładu i prawie zawsze mówiła bez notatek – zawsze rozdawała swojej publiczności pełne notatki kursowe, chociaż w różnej kolejności i z różnymi ilustracjami i przykładami.
Z drugiej strony, bezpośredniość przekazu lepiej przedstawi czytelnikowi metody pracy Montessori, przynajmniej jeśli chodzi o jej wykłady.
Na koniec należy zauważyć, że cała seria tekstów będzie dla czytelnika całkowitą nowością – zarówno w formie, jak i treści – i w pewnych okolicznościach ujawni się ich wyjątkowa waga ze względów historycznych lub bardziej bezpośrednich.
Ta publikacja ma więc realizować jeden główny cel, ale na trzy sposoby:
1. Zaprezentować „Marię Montessori w pracy”, w jej niestrudzonych wysiłkach, by przekazać swoim studentom, nauczycielom i rodzicom, jak również wpływowym organizacjom, jak ważne jest dziecko w ramach społeczeństwa i ludzkości.
2. Właśnie poprzez niezmienione teksty, a zwłaszcza notatki z kursów, przedstawić dokładny obraz Montessori i jej nauczania.
3. Przybliżyć myśli i podejścia sformułowane pod koniec życia Montessori – niektóre wcześniej nieznane, inne ledwie dostrzeżone – z odświeżającą bezpośredniością.
Nie było łatwo postanowić, które teksty tutaj zawrzeć. Zwrócono oczywiście pewną uwagę na aktualną debatę na temat polityki i praktyki edukacyjnej. Istotna była także potrzeba wypełnienia pewnych luk w powszechnym rozumieniu Montessori i jej teorii. Niemniej otwarcie przyznaję, że ograniczony zakres tego tomu w nieunikniony sposób zmusił mnie do podjęcia pewnych decyzji odnośnie wyboru tekstów, co konstatuję z pewnym żalem; ze względu na ilość materiału, zwłaszcza notatek do wykładów, te decyzje były nie do uniknięcia.
Mam nadzieję, że poniższe teksty będą jednak użyteczne dla rodziców, nauczycieli i osób naukowo zainteresowanych pracą Montessori, nie tylko w kwestii poszerzenia ich zrozumienia tej wpływowej włoskiej – czy raczej międzynarodowej – edukatorki, ale też podążania za jej podstawowym celem: promowania świadomości, jak ważne są dzieci i problemy, przed którymi stają w tym coraz trudniejszym świecie. Niniejszy tom kończy się więc przeważnie nieznanymi poglądami Montessori na temat „edukacji kosmicznej”.
Redaktor przedstawił krótki wstęp do każdego tekstu Montessori zawartego w tej książce, oferując zwięzłe podsumowanie jego zawartości i umieszczając go w kontekście jej dzieł i szerokiego spektrum debaty edukacyjnej (wszystkie przypisy pochodzą od redakcji).
Na początku każdego tekstu podano informację o miejscu i czasie spisania, żeby czytelnik mógł go zrozumieć z perspektywy okresu, w którym został napisany. Dołączono też szczegóły materiału źródłowego w kolejności pojawiania się tekstów. Mając na uwadze liczne nieautoryzowane publikacje przemów Montessori – często autorstwa jej przyjaciół lub zwolenników jej teorii – należy być może dodać, że wszystkie owe teksty są oryginalnymi przemowami i notatkami autorstwa Montessori. Sporadyczne pominięcia są zaznaczone następującym symbolem: (…).
Na końcu tomu zamieszczono bibliografię książek Marii Montessori.
1979, prof. dr Günter Schulz-BeneschPRZYPISY
Patrz: M. Montessori (2021), Edukacja i pokój, przeł. O. Siara, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Międzynarodowa Konferencja Montessori, Amsterdam, kwiecień 1950 rok, niepublikowane materiały.
Patrz: M. Montessori (2021), Edukacja i potencjał człowieka, przeł. O. Siara, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Edukacja i pokój, s. 110.
Patrz: M. Montessori (2015), Education for a New World, Amsterdam: Montessori Pierson Publishing Company, s. 1.
Patrz: wybrana Bibliografia na końcu tej książki.
Najwcześniejsze teksty z tego tomu powstały, gdy Montessori miała ponad 70 lat.
Większość z tych tekstów jest oparta na notatkach do wykładów.
Odnośnie do dalszych szczegółów patrz: G. Schulz-Benesch (1977). Über Reden und Schriften Montessoris. W: P. Scheid, H. Weidlich (red.), Beiträge zur Montessori-Pädagogik 1977 (s. 139–154). Stuttgart.
Od 1896 do 1911 roku, a więc przez blisko 15 lat, doktor Montessori praktykowała medycynę i kierowała katedrą higieny i antropologii. W 1898 roku ze względu na kontakt zawodowy z dziećmi zainteresowała się edukacją, a w 1907 roku otworzyła pierwszą instytucję dla dzieci poniżej szóstego roku życia o nazwie Casa dei Bambini, która stała się jej Laboratorium Edukacyjnym. Kolejne lata były okresem intensywnych badań nad dzieciństwem, które przyniosły wspaniałe efekty praktyczne.
W 1909 roku ukazała się jej przełomowa książka pod angielskim tytułem The Montessori Method, przetłumaczona na wiele języków i czytana w większości krajów świata. Rok 1913 okazał się pamiętny, ponieważ doktor Montessori wygłosiła wtedy swój pierwszy Międzynarodowy Cykl Wykładów i odwiedziła Stany Zjednoczone. Trzy lata później opublikowane zostało jej kolejne epokowe dzieło, zatytułowane przez angielskich wydawców The Advanced Montessori Method.
W 1919 roku doktor Montessori odwiedziła Anglię i zainaugurowała Międzynarodowy Kurs Szkoleniowy w Londynie. Jej podejście rozpowszechniło się we wszystkich krajach Europy; zostało również przyjęte w dominiach brytyjskich, a także w Indiach i Ameryce Południowej. W rezultacie w 1929 roku w Elsynorze powstała organizacja Association Montessori Internationale (A.M.I.), której cel określono następująco: „Rozpowszechnianie wiedzy o tym, jak można pomóc niedojrzałemu dziecku, które usiłuje odkrywać i rozwijać swoje umiejętności, w zadaniu samorealizacji i osiągnięciu pełni ideału rozwoju”.
Proponując doktor Montessori Honorowe Członkostwo w Szkockim Instytucie Edukacyjnym podczas entuzjastycznego spotkania w Edynburgu w 1946 roku, prezes Instytutu powiedział: „Nauczanie to zawód konserwatywny, ale raz na pokolenie pojawia się wybitna postać, która wnosi weń powiew nowego życia, inspirując ludzi do nowych przedsięwzięć i nowych działań. To wielkie osobistości w Historii Edukacji. Wśród nich nikt w naszym pokoleniu nie przewyższa Madame Montessori. Jej nazwisko jest powszechnie znane nie tylko w Szkocji, nie tylko w Europie, lecz w każdej części świata”.
Ten hołd złożył doktor Montessori przywódca instytucji edukacyjnej w takim kraju jak Szkocja, która zawsze należy do awangardy postępu edukacyjnego.
Doktor Montessori, zarówno w kwestii zasad, jak i praktyki, daje ludzkości wielką nadzieję na budowę pokoju i postępu świata na najmocniejszym fundamencie, mianowicie na wolnej i demokratycznej edukacji dzieci Świata.PRZEDMOWA
Biblioteka Montessori PWN obfituje ostatnio w nowości wydawnicze. Po Psychogeometrii, Z dzieciństwa w dorosłość i Do Rodziców, ukazuje się teraz czwarta – rekordowa – pozycja w tym roku: Dziecko w społeczeństwie i w świecie.
Dziecko w społeczeństwie i w świecie jest zbiorem esencji wykładów teorii Montessori, wykładów nieznanych dotychczas polskiemu Czytelnikowi, ale też i tych, z Wykładów londyńskich 1946, których wybitny przekład autorstwa Olgi Siary zapisał się z sukcesem w polskim świecie Montessori. Właśnie z tego powodu w niniejszej publikacji wykłady z kursu londyńskiego z 1946 roku zostały przedrukowane, aby zachować ustalony porządek i spójność myśli. Ponadto, każdy rozdział rozpoczyna się od zwięzłego omówienia treści w nim poruszonych, co ułatwi Czytelnikowi odnalezienie się w okolicznościach wygłoszenia samego wykładu, a co więcej – kreśli pewien kontekst historyczno-kulturowy, umożliwiając jego pełniejsze zrozumienie.
Do książki dołączony jest też niezwykle interesujący dodatek, w którym Czytelnik znajdzie listę źródeł przemówień i tekstów składających się na tę publikację.
Spośród wielu wątków poruszonych w niniejszej publikacji, chciałabym w wyjątkowy sposób zaznaczyć jedną, dominującą myśl Autorki, majestatyczną wizję jednego narodu, całej ludzkości – La Nazione Unica. W kwietniu 1950 roku podczas Międzynarodowej Konferencji Montessori w Amsterdamie doktor Montessori mówiła:
Każda grupa ludzi ma swoją własną formę. Teraz widzimy, że te grupy mają tendencję do jednoczenia się; nie dlatego, że poszczególni członkowie pokochali się nawzajem – bo jak można kochać tak ogromną liczbę ludzi, których nawet się nie zna – ale dlatego, że oczywiście następnym krokiem w ewolucji jest jedność ludzkości. W psychosferze powinna istnieć teraz tylko jedna cywilizacja.
Montessori odzwierciedliła tutaj swoje silne przekonania religijne, mające korzenie w chrześcijaństwie, choć równie mocno inspirowała się hinduizmem i buddyzmem, co można było zauważyć w okresie internowania na terenie Indii podczas II wojny światowej. To szczególne otwarcie na wierzenia Wschodu stworzyło wtedy fundament pod edukację kosmiczną, czyli program edukacyjny dla szkoły podstawowej.
Jednak Montessori już wcześniej, bo w 1937 roku, mówiła: „Cała ludzkość tworzy jeden organizm, ale człowiek nadal żyje w przestarzałym świecie emocjonalnym. Dziś ludzkość stanowi jedną, niepodzielną jednostkę – jeden naród”. Można rzec, że Montessori była orędowniczką tej jedności, ale też przedstawiła światu nową definicję pojęcia „naród”; definicję, której znaczenie wykraczało ponad narodowe czy etniczne ramy. Montessori stoi na stanowisku, że jedność ludzkości istnieje sama z siebie, natomiast zadaniem człowieka jest uzmysłowić sobie ten stan rzeczy. Zamiast marnotrawić wysiłki na wprowadzanie pokoju, człowiek powinien dołożyć starań, aby dogłębnie pojąć sieć współzależności łączącą wszystkich razem.
Ta myśl staje się fundamentem edukacji kosmicznej, edukacji dla dziecka z drugiej płaszczyzny rozwojowej, czyli dziecka w wieku 6 do 12 lat. To tutaj właśnie przewodnim tematem prezentacji staje się solidarność ludzi czy też bohaterstwo zaklęte w codziennej, monotonnej pracy każdego człowieka. Dzieje się to nieprzypadkowo, to właśnie druga płaszczyzna rozwojowa jest swego rodzaju okresem wrażliwości na rozwój społeczno-emocjonalny. Zatem w tym czasie dziecko powinno otrzymać wiedzę o tym, jak mają wyglądać relacje grupowe, jak być częścią grupy, jakie funkcje spełniają ludzie w społeczeństwie, jak służą sobie nawzajem, jak na sobie polegają i co wszystkich ze sobą łączy. Dlatego pochylamy się w prezentacjach nad solidarnością społeczną, wspaniałymi cechami ludzkości, które wyróżniają ją na tle innych, tak w przeszłości, jak i w teraźniejszości.
W Edukacji i pokoju Montessori przypomina, że naszym nauczycielem jest dziecko, że to dorośli muszą ten fakt uznać i zmienić swoje zachowanie względem następnych pokoleń. Wtedy, poprzez obserwację, dorośli mogą dostrzec, gdzie dziecko kieruje swoją uwagę, która pochodzi wprost z rozwijającej się w nim osobowości, a nie z przedmiotów. Natomiast dopiero wtedy, gdy dorosły zacznie uczyć się od dziecka wychodząc od jego wnikliwej, naukowej obserwacji, może dowiedzieć się czegoś o sobie, o społeczeństwie i o ludzkości.
Tutaj dochodzimy do sedna myśli Montessori. Jeśli człowiek mógłby rozwinąć się do osiągnięcia pełni swojego potencjału, to stałby się nie tylko najlepszą możliwą wersją siebie, lecz także całe społeczeństwa, a w konsekwencji i sama natura byłyby doskonalsze. Wszelkie rozwojowe odchylenia, zaburzenia, napięcia odeszłyby w niepamięć, a człowiek czerpałby radość z tej duchowej jedności z całym kosmicznym stworzeniem. Oczywiście doktor Montessori była świadoma dość teoretycznego, żeby nie powiedzieć utopijnego, charakteru tych rozważań, ale to właśnie te wizje były tak ożywcze i przepełniały serca nadzieją i wiarą w dobro człowieka. Taka była wizja możliwości człowieka i całej ludzkości według Marii Montessori, takie jej edukacyjne cele.
Edukacja nie powinna już polegać głównie na przekazywaniu wiedzy, ale musi obrać nową ścieżkę, dążąc do uwolnienia pełni ludzkich możliwości.
Sylwia Camarda
Poznań, listopad 2022 roku.WSTĘP
Na użytek czytelników, którzy nie są jeszcze zaznajomieni z filozofią edukacyjną Marii Montessori (1870–1952), należy napisać, że owa wspaniała Włoszka była jedną z najbardziej wpływowych osób w międzynarodowym ruchu na rzecz reformy edukacyjnej w pierwszej połowie dwudziestego wieku. To lekarka i edukatorka, która na kilka dekad poświęciła się studiowaniu dziecka we współczesnym społeczeństwie, od okresu ciąży do dorosłości, i której teorie posłużyły jako model dla szkół i edukatorów na całym świecie. Znaczna liczba wznowień najlepiej znanych książek Autorki i pokaźna literatura wtórna świadczą o ciągłym zainteresowaniu teoriami Montessori oraz o wciąż żywej debacie dotyczącej jej pracy.
Publikacja niniejszej książki, pierwszy raz wydanej w Niemczech w 1979 roku, nie byłaby możliwa bez szczodrego wsparcia i zaufania syna i spadkobiercy Marii Montessori, doktora Maria Montessoriego seniora. Poparł on mój pomysł wydania zbioru dotąd nieopublikowanych tekstów, napisanych przez Montessori w późniejszych latach jej kariery i pozwolił mi przeprowadzić niezbędne poszukiwania w jego prywatnych archiwach.
Owe teksty na temat teorii i praktyki edukacji, które mogą zainteresować rodziców, nauczycieli i edukatorów, stanowią wyjątkowy wybór. Nie tylko są one dotychczas nieopublikowanymi częściami dziedzictwa Montessori, ale również – niemal bez wyjątku – niezmienionymi notatkami do wykładów dla nauczycieli lub przemów z innych okazji, które dają żywe wyobrażenie tej wybitnej edukatorki, jej elokwencji i jej „misji”.
Miało to kilka konsekwencji. Aby zachować zgodność z duchem oryginału, postanowiłem – wszędzie, gdzie to było możliwe – zawrzeć w niniejszym tomie pełne teksty. Czytelnicy już zaznajomieni z Montessori czasem rozpoznają pewne fragmenty z jej książek, gdyż – choć nigdy nie powtórzyła przemowy lub wykładu i prawie zawsze mówiła bez notatek – zawsze rozdawała swojej publiczności pełne notatki kursowe, chociaż w różnej kolejności i z różnymi ilustracjami i przykładami.
Z drugiej strony, bezpośredniość przekazu lepiej przedstawi czytelnikowi metody pracy Montessori, przynajmniej jeśli chodzi o jej wykłady.
Na koniec należy zauważyć, że cała seria tekstów będzie dla czytelnika całkowitą nowością – zarówno w formie, jak i treści – i w pewnych okolicznościach ujawni się ich wyjątkowa waga ze względów historycznych lub bardziej bezpośrednich.
Ta publikacja ma więc realizować jeden główny cel, ale na trzy sposoby:
1. Zaprezentować „Marię Montessori w pracy”, w jej niestrudzonych wysiłkach, by przekazać swoim studentom, nauczycielom i rodzicom, jak również wpływowym organizacjom, jak ważne jest dziecko w ramach społeczeństwa i ludzkości.
2. Właśnie poprzez niezmienione teksty, a zwłaszcza notatki z kursów, przedstawić dokładny obraz Montessori i jej nauczania.
3. Przybliżyć myśli i podejścia sformułowane pod koniec życia Montessori – niektóre wcześniej nieznane, inne ledwie dostrzeżone – z odświeżającą bezpośredniością.
Nie było łatwo postanowić, które teksty tutaj zawrzeć. Zwrócono oczywiście pewną uwagę na aktualną debatę na temat polityki i praktyki edukacyjnej. Istotna była także potrzeba wypełnienia pewnych luk w powszechnym rozumieniu Montessori i jej teorii. Niemniej otwarcie przyznaję, że ograniczony zakres tego tomu w nieunikniony sposób zmusił mnie do podjęcia pewnych decyzji odnośnie wyboru tekstów, co konstatuję z pewnym żalem; ze względu na ilość materiału, zwłaszcza notatek do wykładów, te decyzje były nie do uniknięcia.
Mam nadzieję, że poniższe teksty będą jednak użyteczne dla rodziców, nauczycieli i osób naukowo zainteresowanych pracą Montessori, nie tylko w kwestii poszerzenia ich zrozumienia tej wpływowej włoskiej – czy raczej międzynarodowej – edukatorki, ale też podążania za jej podstawowym celem: promowania świadomości, jak ważne są dzieci i problemy, przed którymi stają w tym coraz trudniejszym świecie. Niniejszy tom kończy się więc przeważnie nieznanymi poglądami Montessori na temat „edukacji kosmicznej”.
Redaktor przedstawił krótki wstęp do każdego tekstu Montessori zawartego w tej książce, oferując zwięzłe podsumowanie jego zawartości i umieszczając go w kontekście jej dzieł i szerokiego spektrum debaty edukacyjnej (wszystkie przypisy pochodzą od redakcji).
Na początku każdego tekstu podano informację o miejscu i czasie spisania, żeby czytelnik mógł go zrozumieć z perspektywy okresu, w którym został napisany. Dołączono też szczegóły materiału źródłowego w kolejności pojawiania się tekstów. Mając na uwadze liczne nieautoryzowane publikacje przemów Montessori – często autorstwa jej przyjaciół lub zwolenników jej teorii – należy być może dodać, że wszystkie owe teksty są oryginalnymi przemowami i notatkami autorstwa Montessori. Sporadyczne pominięcia są zaznaczone następującym symbolem: (…).
Na końcu tomu zamieszczono bibliografię książek Marii Montessori.
1979, prof. dr Günter Schulz-BeneschPRZYPISY
Patrz: M. Montessori (2021), Edukacja i pokój, przeł. O. Siara, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Międzynarodowa Konferencja Montessori, Amsterdam, kwiecień 1950 rok, niepublikowane materiały.
Patrz: M. Montessori (2021), Edukacja i potencjał człowieka, przeł. O. Siara, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Edukacja i pokój, s. 110.
Patrz: M. Montessori (2015), Education for a New World, Amsterdam: Montessori Pierson Publishing Company, s. 1.
Patrz: wybrana Bibliografia na końcu tej książki.
Najwcześniejsze teksty z tego tomu powstały, gdy Montessori miała ponad 70 lat.
Większość z tych tekstów jest oparta na notatkach do wykładów.
Odnośnie do dalszych szczegółów patrz: G. Schulz-Benesch (1977). Über Reden und Schriften Montessoris. W: P. Scheid, H. Weidlich (red.), Beiträge zur Montessori-Pädagogik 1977 (s. 139–154). Stuttgart.
więcej..
