Dziennik dla dorosłych - ebook

Dane wrażliwe

Człowiek, o którym chcę opowiedzieć – nazwijmy go po prostu S. – mieszka na dziesiątym piętrze bloku z betonowych płyt w dość znośnie umeblowanym, czteropokojowym mieszkaniu, skąd każdego dnia przez szyby okienne z lekko pofalowanego szkła widzi północne niebo z nostalgiczną grą świateł i cieni, zatokę z ciemnym półwyspem na horyzoncie i wejście do portu w nadmorskim mieście. Podobnie jak miliony mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej człowiek ten właściwie nie wyróżnia się niczym. Chodzi do pracy w butach firmy Bata wyczyszczonych pastą Kiwi, regularnie płaci podatki w miejscowym urzędzie skarbowym, nosi czarne dżinsy marki Levi Strauss, miękką marynarkę firmy Vistula i białą koszulę firmy Próchnik, stara się nie przebiegać przez jezdnię na czerwonym świetle, a dowód osobisty, metrykę ślubu oraz akt urodzenia ze wszystkimi stosownymi pieczęciami – niepodważalne świadectwa swojego najzupełniej realnego istnienia – ma w jak najlepszym porządku.

Poza tym posługuje się dość sprawnie językiem ojczystym mieszkańców okolicy, w której żyje i pracuje, od czasu do czasu miewa z nimi dość intensywne kontakty duchowe oraz cielesne, potrafi poruszać się bezkolizyjnie w terenie zabudowanym oraz niezabudowanym, umie kupować w sklepach dziennych i nocnych coca-colę, sprite’a, carlsberga i pop-corn oraz modlić się i śpiewać w kościołach, orientuje się w znakach drogowych i systemie symbolicznym miejscowej literatury, ogląda te same co wszyscy kanały telewizji prywatnej i publicznej, słucha tego samego co wszyscy rocka, popu i rapu, wie, kto to Szekspir, Carla Bruni, Doda, Dante, Radek, Proust i Mandaryna, głosuje na tych samych co wszyscy polityków, tak samo jak oni – a może nawet bardziej niż oni – kocha miejsce na Ziemi, w którym znalazł się na skutek pochopnego, jak skłonny jest niekiedy sądzić, grzechu narodzenia, czyta te same ilustrowane tygodniki, obchodzi te same święta religijne i państwowe, czci tych samych narodowych bohaterów, a mimo to co jakiś czas ma nieodparte, trudne do zdefiniowania, poczucie Różnicy.

To poczucie niekiedy bardzo go cieszy, napawa dumą, a nawet silnie zachwyca, niekiedy jednak dość intensywnie martwi, a nawet głęboko zasmuca. Co prawda ów niczym niewyróżniający się człowiek spotyka sporo ludzi, którzy są do niego – nie może oprzeć się takiemu wrażeniu – dość mocno podobni, często jednak, jak zauważył, ludzie ci wolą dla świętego spokoju udawać, że nie czują i nie myślą tego samego co on.

On sam od jakiegoś czasu prowadzi przeciwko sobie intensywne działania operacyjne. Jako tajny współpracownik samego siebie gromadzi niejawne materiały, które za jakiś czas wykorzysta do sporządzenia raportu ze swojej legalnej i nielegalnej działalności, z jakiej będzie się musiał – o czym myśli z pewnym niepokojem – szczegółowo wytłumaczyć przed Dyrektorem Instytutu Pamięci Kosmicznej, którego czujne oko, niczym ukryta kamera z potężnym teleobiektywem, od dość dawna śledzi każdy jego ruch z odległości mniej więcej dwunastu tysięcy lat świetlnych.

Człowiek ten zachowuje się dziwnie. Pisze donosy na samego siebie (nazywa je powieściami), bez wiedzy i zgody osoby podsłuchiwanej nagrywa na dyktafon swoje milczenie, z ukrycia filmuje komórką niespokojne uderzenia własnego serca, zakłada w lewej i prawej komorze czułe kamery na podczerwień, sporządza raporty z własnych snów, po czym przesyła je do wojskowych służb informacyjnych sumienia, zbiera odciski palców, które podczas swoich licznych podróży zostawił na wrażliwej skórze świata, walczy bezwzględnie z korupcją w niepodległym państwie polskim swoich uczuć i myśli, więcej nawet: co jakiś czas ujawnia w formie drukowanej swoje dane wrażliwe i jeszcze na dodatek, choć robi to wszystko z zastanawiającym uporem, ma nadzieję, że ocaleje.

W książce niniejszej przytaczam jego głosy i piszę o tym, co mu się przydarzyło podczas nie tak znowu długiego pobytu na Ziemi. Fabuła jego losu jest, jak się okaże, dość zawiła i mocno fragmentaryczna, nie tak jednak znowu przypadkowa, jak by się na pierwszy rzut oka wydawało. Duch Opowieści, który splata ją na białych kartkach zieloną linią atramentu, czasem przystaje dla złapania tchu, a czasem galopuje, przeskakując z miejsca na miejsce. Nie czuje się niewolnikiem czasu, więc lubi burzyć chronologię. Daje obrazy ludzi i zdarzeń najzupełniej rzeczywistych, chociaż ich kontury obrysowuje starannie złotą stalówką pióra marki Parker. Czyny i rozmowy, jakie spisuje, są prawdziwe, chociaż fikcyjne. Przestrzenie między epizodami narracji – on sam woli je raczej nazywać „lunetami egzystencji” – wypełnione ciepłą jeszcze materią życia.

Kto zechce, może owe przestrzenie wypełnić sobą, obrazami swoich bliższych i dalszych znajomych, przyjaciół, kolegów z pracy, dawnych i całkiem świeżych prezydentów, premierów, biskupów i papieży, własnych żon, dzieci i kochanek, przydrożnych bilbordów, nowo wybudowanych kościołów, supermarketów, stacji benzynowych, banków i dworców, wszystkimi kolorami nieba, morza i ziemi, całym światem oraz Polską, bo Polska – silnie współczesna – przegląda się tu raz po raz w lustrze spacerującym po gościńcu, chociaż trudno czasem o żelazną pewność, czy jest to rzeczywiście Polska, czy może raczej jakiś zupełnie inny kraj o trudnej do wymówienia, obcej nazwie, którego pewnie nigdy nie znajdziemy na komputerowych mapach programu Google Earth.Indeks osób

Abakanowicz Magdalena

Adenauer Konrad

Agca Ali

Aleksy, św.

Alzheimer Alois

Ambroży, św.

Anders Władysław

Andersen Hans Christian

Anderson Pamela Denise

Andriolli Michał Elwiro

Andrzejewski Jerzy

Arcimboldo Giuseppe

Augustyn, św.

Aureliusz Marek

B. (profesor)

Bahr Egon

Barańczak Stanisław

Bartoszewski Władysław

Basajew Szamil Sałmanowicz

Baudelaire Charles Pierre

Beckett Samuel

Beksiński Zdzisław

Belka Marek

Bellow Saul

Ben Laden Osama

Beneš Edvard

Benkendorf Aleksander Christoforowicz

Bergman Ingmar

Bertes, dr

Białoszewski Miron

Bielawski Józef

Bielik-Robson Agata

Bismarck von Otto Eduard Leopold

Blake William

Blikle A.

Błaut Sławomir

Błażenny Wasyl

Błoński Jan

Bodegard Anders

Boehme Jakub

Bojarski Wacław

Bolecki Włodzimierz

Borowski Tadeusz

Bosch Hieronim

Brandys Kazimierz

Braun Ewa

Breżniew Leonid Iljicz

Bruni Carla

Brzozowski Stanisław

Burek Tomasz

Bush George Walker

Byron George Gordon Noel

Camus Albert

Capote Truman Garcia

Caravaggio, Caravage, Michelangelo Merisi da Caravaggio, właśc. Michelangelo Merisi

Castro Ruz Fidel Alejandro

Ceausescu Elena

Ceausescu Nicolae

Celińska Aleksandra (Chwin)

Celińska Wanda, z domu Danowska

Chagall Marc

Cheops

Chruszczow Nikita Siergiejewicz

Chrystus, zob. Jezus

Churchil Winston

Chwin Adam

Chwin Teofila

Cisło Maciej

Cortazar Julio

Cuber Marta

Czapliński Przemysław

Dali Salvador, właśc. Salvador Domenec Felip Jacint Dali i Domenech, Marques de Dali de Pubol

Dante Alighieri

Dąbrowski Stanisław

Dedecius Karl

Degas Edgar, właśc. Hilaire-Germain-Edgar de Gas

Dick Philip Kindred

Doda, właśc. Dorota Rabczewska

Dostojewski Fiodor Michajłowicz

Dudajew Dżochar Musajewicz

Dunin Kinga

Durer Albrecht

Dzierżyński Feliks

Dziwisz Stanisław

Eastwood Clint

Eichmann Adolf Otto

Eisenstein Siergiej Michajłowicz

Elzenberg Henryk Józef Maria

Elżbieta, św.

Faber Michael

Faulkner William Cuthbert

Fellini Federico

Fiut Aleksander

Fiut Barbara

Flaubert Gustave

Forster Albert Marie

Fragonard Jean-Honore

Franaszek Andrzej

Franco Francisco Bahamonde, właśc. Francisco Paulino Hermenegildo Teodulo Franco y Bahamonde Salgado Pardo

Freud Zygmunt

Friedman Milton

Fryderyk Wielki, Friedrich II von Hohenzollern

Gagarin Jurij Aleksiejewicz

Gajcy Tadeusz

Galek Zbigniew

Gibson Mel Columcille Gerard

Giedroyc Jerzy

Gierek Edward

Glemp Józef

Glotz Peter

Głowacki Janusz

Gocłowski Tadeusz

Goebbels Joseph Paul

Goethe Johann Wolfgang

Gogol Nikołaj Wasiljewicz

Golding William Gerald

Golicyn Dmitrij Władymirowicz

Gombrowicz Rita

Gombrowicz Witold

Gomułka Władysław

Gorbaczow Michaił Siergiejewicz

Göring Hermann Wilhelm

Goya y Lucientes Francisco Jose

Grass Günter Wilhelm

Grimmowie, bracia Wilhelm Karl I Jacob Ludwig Karl

Grochola Katarzyna

Grochowiak Stanisław

Gross Jan Tomasz

Grydzewski Mieczysław, właśc. Mieczysław Grycendler

Habermas Jurgen

Havel Vaclav

Hegel Georg Wilhelm Friedrich

Heine Heinrich Christian Johann

Herbert Zbigniew

Herling-Grudziński Gustaw

Herz

Hipokrates z Kos

Hirschbiegel Oliver

Hitler Adolf

Hłasko Marek

Hoffmann Jerzy

Hohenzollernowie

Holland Agnieszka

Homer

Hrabal Bohumil

Huelle Paweł

Husajn Saddam, właśc. Saddam Husajn Abd al-Madżid at-Tikriti

Ingarden Roman

Ionesco Eugene

Irzykowski Karol

Iwaszkiewicz Anna

Iwaszkiewicz Jarosław

Jacek, św.

Jadwiga C. (Chwin)

Jan B., zob. Błoński Jan

Jan Paweł II

Jan, św.

Janda Krystyna

Janion Maria

Janiszewski Jerzy

Janowska Katarzyna

Jarosław Z., zob. Zalesiński Jarosław

Jarre Jean-Michel Andre

Jaruzelski Wojciech

Jarzębski Jerzy

Jarzyna Grzegorz

Jelcyn Borys Nikołajewicz

Jeleński Konstanty

Jerofiejew Wieniedikt (Wieniczka)

Jezus, zob. też Chrystus

Jonas Hans

Jung Carl Gustaw

Justynian I Wielki, Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus Augustus

K.

Kaczyński Lech

Kafka Franz

Kamieńska Anna

Kant Immanuel

Kapuściński Ryszard

Karos Zdzisław

Kasprowicz Jan

Katarzyna II Wielka, właśc. Zofia Fryderyka Augusta

Katon Młodszy, Utyceński, Marcus Porcius Cato Uticensis, zw. Minor

Kawabata Yasunari

Kawalerowicz Jerzy

Kelly David Christopher

Kieślowski Krzysztof

Kinsky Esther

Kiszczak Czesław

Klamann Grzegorz

Kleist von Heinrich

Kociołek Stanisław

Kohl Helmut Josef Michael

Kołakowski Leszek

Komeńsky Jan Amos

Konwiccy Danuta i Tadeusz

Kopernik Mikołaj

Kossak Wojciech

Kościelska Monika

Kott Jan

Kowalczykowie Józef i Ryszard

Krasiński Janusz

Krasiński Zygmunt

Kruger Michel

Krzysztof, św.

Leibniz Gottfried Wilhelm

Lem Stanisław

Leonardo da Vinci, właśc. Leonardo di ser Piero da Vinci

Leśmian Bolesław, właśc. Lesman

Libera Antoni

Ligęza Wojciech

Lorrain Claude, właśc. Claude Galle, zw. także Le Lorrain

Lumet Sidney

Luter Marcin

Macharski Franciszek

Mahler Gustav

Majdan Radosław

Majski Iwan

Malczewski Antoni

Maleszka Lesław (Leszek)

Mandaryna, Marta Wiśniewska z d. Mandrykiewicz

Mann Tomasz, właśc. Paul Thomas Mann

Marek, św.

Markiewicz Henryk

Markowski Michał Paweł

Marks Karol, właśc. Karol Heinrich Marx

Marquez Gabriel Garcia, właśc. Gabriel Jose de la Concordia Garcia Marquez

Marshall George Catlett

Maryja

Matejko Jan

May Karol, właśc. Karl Friedrich May

Mazowiecki Tadeusz

Melville Herman

Memling Hans

Michalski Cezary

Michał Anioł, właśc. Michelangelo Buonarotti

Michnik Adam

Mickiewicz Adam

Mieroszewski Juliusz

Milne Alan Alexander

Miłosz Carol

Miłosz Czesław

Miłosz Oskar

Miodowicz Alfred

Misiek Jan Ryszard

Mojżesz

Möller Antoni

Molnar Ferenc

Mozart Wolfgang Amadeusz

Mrożek Sławomir

Myśliwski Wiesław

Nabokov Vladimir Vladimirovic

Nagy Imre

Nałkowska Zofia

Napoleon I Bonaparte

Nietzsche Friedrich Wilhelm

Nieznalska Dorota

Norwid Cyprian Kamil

Nowosilcow Nikołaj Nikołajewicz

Nycz Ryszard

O

Oknińska Czesława

Olbrychski Daniel

Ordonka, Hanka Ordonówna, właśc. Maria Anna Tyszkiewicz

Orzeszkowa Eliza

Owidiusz, Publius Ovidius Naso

Parnicki Teodor

Paweł, św.

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria

Paz Miri

Peiper Tadeusz

Perykles

Peterkiewicz, Pietrkiewicz Jerzy

Petz Juliusz

Pieronek Tadeusz

Pilch Jerzy

Pilecki Witold

Piłsudski Józef

Pinochet Ugarte Augusto Jose Ramon

Piotr I

Piotr św.

Pivot Bernard

Platon, właśc. Aristokles, zw. Platonem

Popiełuszko Jerzy

Preisner Zbigniew

Presley Elvis Aaron

Proust Marcel

Prus Bolesław

Przybylski Ryszard

Przybyszewski Stanisław

Puszkin Aleksander Siergiejewicz

Putin Władimir Władimirowicz

Pyjas Stanisław

Python Monty

Radosław

Rafael, właśc. Raffaello Santi, Raffaello Sanzio

Reagan Ronald Wilson

Rembrandt, właśc. Rembrandt Harmensz van Rinn, Rembrandt Harmenszoon van Rijn

Reutt-Iwanow Zinaida

Rimbaud Arthur Jean Nicolas

Rodowicz Maryla

Rojtman Anatol

Roosevelt Franklin Delano

Rorschach Hermann

Rosiek Stanisław

Rosiewicz Andrzej

Różewicz Tadeusz

Rubens Peter Paul, Petrus Paulus Rubens

Rylski Eustachy

Rymkiewicz Jarosław Marek

Ryszard III

Sajnóg Zbigniew

Sartre Jean-Paul Charles Aymard

Schiavo Terry

Schiller Friedrich, właśc. Johann Christoph Friedrich von Schiller

Schindler Oskar

Schlöndorff Volker

Schopenhauer Arthur

Schulz Bruno

Schumann Robert Alexander

Schwarzenegger Arnold Alois

Schwichtenberg Ernst

Sharp Samuel

Sienkiewicz Henryk

Sikorski Władysław

Sloterdijk Peter

Słowacki Juliusz

Sobieski Jan III

Sobolewski Tadeusz

Sokrates

Sołżenicyn Aleksander Isajewicz

Stalin Józef

Stanisław Kostka

Stasiuk Andrzej

Steinbach Erika

Steiner Rudolf

Stevenson Robert Louis

Süskind Patrick

Swedenborg Emanuel

Syrokomla Władysław

Szczeklik Andrzej

Szczepan, św.

Szczepański Jan Józef

Szczypiorski Andrzej

Szekspir, Shakespeare William

Szestow Lew, właśc. Lew Isaakowicz Szestow

Szymborska Wisława

Świrszczyńska Anna

Tatarkiewicz Władysław

Teresa Matka z Kalkuty, właśc. Agnes Gonxha Bojaxhiu

Tertulian, Quintus Septimius Floreus Tertullianus

Tokarczuk Olga

Tolkien John Ronald Reul

Tołstoj Lew

Tomasz, św.

Transtromer Tomas Gosta

Treichel Hans-Ulrich

Trzebiński Andrzej

Tulli Magdalena

Tusk Donald

Tuwim Irena

Twardowski Jan

Tyrmand Leopold

Umiastowski Roman

Velazquez Diego Rodriquez de Silva y Velazquez

Venclova Tomas

Verne Juliusz Gabriel, właśc. Jules Gabriel Verne

Virion de, Tadeusz

Vonnegut Kurt

Wajda Andrzej

Wałęsa Lech

Watteau Jean-Antoine

Wencel Wojciech

Wielopolski Aleksander

Wilde Oskar, właśc. Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde

Wilkie Andrew

Williams Serena

Winckelmann Johann Joachim

Wiśniewski Janek

Witkacy, Stanisław Ignacy Witkiewicz

Wojtyła Karol

Wujek Jakub

Wysocki Piotr

Wyspiański Stanisław

Wyszyński Stefan

Zachwatowicz Krystyna

Zagajewski Adam

Zalesiński Jarosław

Zaleski Marek

Zan Tomasz

Zieliński Jan

Zych Sylwester

Żakowski Jacek

Żeromski Stefan

Żółkiewski Stanisław

Życiński JózefKsiążki Stefana Chwina

Krótka historia pewnego żartu

Chwilami nostalgiczna, chwilami żartobliwa opowieść o spotkaniu kilkuletniego chłopca z demonami XX wieku, rozgrywająca się w scenerii powojennego Gdańska. Życie w poniemieckim „mieście wrogów” staje się dla bohatera duchowym wyzwaniem, spotkaniem z niepokojącą zagadką piękna i zła, wtajemniczeniem w urodę rzeczy naznaczonych piętnem obcości, przygodą młodej duszy uwodzonej przez nowoczesne ideologie.

Lektura ważna nie tylko dla tych, którzy są ciekawi, w jakich okolicznościach duchowych i historycznych zrodził się artystyczny zamysł Hanemanna.

Hanemann

Powieść o gdańskim profesorze anatomii, który po śmierci narzeczonej w katastrofie statku przeżywa głęboki kryzys egzystencjalny, jest świadkiem wojennej zagłady Gdańska, po której – inaczej niż większość niemieckich mieszkańców – zostaje w zburzonym mieście zajętym przez Polaków i Rosjan. Przejmujący obraz dawnego Gdańska jest w tej powieści nie tylko tłem dla ludzkich losów. Obok ludzi jej bohaterami są miasto i rzeczy.

Życie głównego bohatera splata się z losami dwóch słynnych samobójców – Heinricha von Kleist oraz Stanisława Ignacego Witkiewicza. Ta powieść o miłości, śmierci i samobójstwie daleka jest jednak od pesymizmu. Prześwietlona światłem odradzającej się woli życia łączy w sobie ducha melancholii z fascynacją materialnym pięknem świata. Talent literacki autora współgra z malarską wyobraźnią, dając niezapomnianą opowieść o trudnych tajemnicach ludzkiego życia.

Esther

Koniec wieku dziewiętnastego. W mieszczańskiej rodzinie warszawskiej pojawia się piękna guwernantka z Gdańska, Esther Simmel, jedna z dawnych studentek Friedricha Nietzschego. Jej nagła choroba pociąga za sobą dramatyczne konsekwencje. Kobieta zapada w stan śpiączki. Lekarze są bezradni. Zakochany w niej młody mężczyzna robi wszystko, by ją uratować. Co jakiś czas jednak dopadają go „niedobre myśli” o życiu i śmierci. Waha się między postawą caritas a twardym światem idei Nietzschego, zapowiadających „racjonalne” podejście do chorych i umierających, typowe dla niektórych nurtów myśli nowoczesnej, szczególnie tych, które podejmują kwestię eutanazji.

Ta piękna opowieść o miłości, umieraniu i nadziei ma w sobie barwę dawnego czasu i ostrość pytań najzupełniej współczesnych.

Złoty pelikan

Jakub, wykładowca jednego z uniwersytetów, dowiaduje się, że dziewczyna, którą oblał na egzaminie, prawdopodobnie popełniła samobójstwo. Okoliczności sprawy pozwalają mu nie poczuwać się do żadnej winy. Jakub jednak przeżywa głębokie załamanie. Traci wszystko. Z sali uniwersyteckiej i eleganckiego mieszkania trafia na dworzec kolejowy, gdzie zaczyna żyć jak bezdomny.

Ta utrzymana w konwencji moralitetu „powieść idei”, nawiązująca do średniowiecznej legendy o św. Aleksym, mówi o poszukiwaniu duchowego oczyszczenia w cywilizacji nowoczesnej, w której rytuały utraciły swoją oczyszczającą moc a słowo ma rozchwiane znaczenia, nie dając nam oparcia w sytuacjach kryzysowych. Jej finał – utrzymany w ironiczno-melodramatycznym duchu – zostawia czytelnika przed otwartymi pytaniami o naturę prawdy, dobra i zła.

Kartki z dziennika

Burzliwie przyjęta przez krytykę i publiczność autobiograficzna opowieść, łącząca narrację o życiu autora z refleksją filozoficzno-moralną. Sugestywne portrety osób ważnych w biografii duchowej Stefana Chwina, obrazy z historii Polski drugiej połowy XX wieku przepuszczone przez pryzmat osobistych doświadczeń, sceny z życia prywatnego, wielość sprzecznych tonacji i stylów, zmienność nastrojów, kontrowersyjne opinie – wszystko to czyni tę książkę daleką od konwencji „dziennika uczuć i myśli ze wszechmiar słusznych”.

Kartki z dziennika – przyjmowane przez jednych z entuzjazmem, przez innych z zaciekłą wrogością – nikogo nie pozostawią obojętnym. Zachęcają do sporu, niezgody, żywej wymiany myśli.

Żona prezydenta

Krystyna, żona prezydenta, zdradzona przez męża, ucieka z pałacu prezydenckiego. W miejscowości, gdzie się ukrywa, poznaje Mistrza, przywódcę grupy religijnej, dążącej do naprawy świata. Mistrz, który w oczach jednych jest przestępcą, w oczach innych Wysłannikiem z „tamtej strony”, chce dość dwuznacznymi metodami uzdrowić sytuację na świecie. Gdy zostaje aresztowany, Krystyna, związana z nim uczuciowo, decyduje się zrobić wszystko, by go ocalić…

W tej utrzymanej w konwencji thrillera powieści political fiction z filozoficzno-religijnym podtekstem akcji współczesnej towarzyszy apokryficzna przypowieść o jednym z uczniów Jezusa, który wbrew woli apostołów ratuje swego Mistrza od ukrzyżowania. Jego metody są równie dwuznaczne…

Dolina Radości

Eryk Stamelmann, bohater Doliny Radości, to tajemniczy makijażysta gwiazd filmowych i polityków. Przychodzi na świat na początku XX wieku w starym Gdańsku, Jego pełne zaskakujących zdarzeń życie biegnie dalej przez Monachium, Berlin, wojenną Warszawę, Moskwę, po czym zataczając wielki krąg na mapie Europy, powraca znowu do Gdańska. Stamelmann – trochę łgarz, trochę przestępca, trochę czarownik – dzięki swojej niezwykłej profesji spotyka sławnych ludzi ubiegłego stulecia, pojawia się w ważnych miejscach historii, z łatwością zmienia swoją tożsamość, a podczas tej niepokojącej podróży poprzez cały niemal ubiegły wiek rozmyśla nad tajemnicami piękna, wierności i zdrady, pyta też o istotę dobra i zła. W jego historii można ujrzeć metaforyczny obraz sytuacji człowieka w nieprzejrzystym świecie XX wieku.

Panna Ferbelin

Jest koniec XIX wieku w Gdańsku. Głównymi bohaterami opowieści są: prokurator Hammels, jego syn Helmut, Panna Ferbelin i jej ojciec oraz Kurt Niemand, przybysz, o którym mieszkańcy Gdańska mówią „Nauczyciel z Neustadt".

Niespodziewane zbiegi okoliczności powodują, iż losy ludzi splatają się w sposób zaskakujący, a w fabułę tej powieści – uwodzicielskiej i niepokojącej – czytelnik wnika jakby był jednym z jej uczestników.

Nigdy jeszcze w żadnej książce Gdańsk nie został przedstawiony tak jak w tej opowieści. Prawda historii łączy się tu z legendą, a losy bohaterów opromienia światło mitu dając wizję poruszającą i wieloznaczną. Ta, pozornie historyczna, opowieść dotyka rzeczy współczesnych dużo bardziej niż niejedna opowieść współczesna. Historia, którą ludzie opowiadają od stuleci, nabiera tu nowych sensów i mieni się niespodziewanymi barwami. Zasadniczym tematem tej powieści, wokół którego oparta jest fabuła jest pytanie: co stałoby się, gdyby dzisiaj pojawił się Jezus, jak zostałby przyjęty i jak potoczyłyby się jego losy?!

Fascynująca opowieść.

Samobójstwo jako doświadczenie wyobraźni

„To, że nie popełniamy samobójstwa, zależy od tysiąca okoliczności i przypadków. Ale im dłużej zajmuję się ta sprawą, tym większej nabieram pewności, że istnieją sytuacje, w których samobójstwo popełniłby każdy” – mówi autor.

Dlaczego ludzie popełniają samobójstwa? Jak przygotowują swoją śmierć i jaką rolę w tych przygotowaniach odgrywa praca wyobraźni?

Sztuka i literatura zna samobójców, którzy byli gotowi odebrać sobie życie z powodów zupełnie niezrozumiałych dla „zwykłych ludzi", a nawet psychologów i psychiatrów, którym samobójcy przedstawieni w literaturze mogą się wydać istotami całkowicie „wymyślonymi". Dla literatury i sztuki prawdopodobieństwo obrazu samobójstwa zwykle nie jest jednak sprawą najważniejszą. Dlatego też nie jest możliwe zrozumienie motywacji czy objaśnienie wewnętrznego świata pisarzy-samobójców i samobójców-bohaterów literackich wyłącznie w kategoriach jakich dostarcza standardowa psychologia.

Aby zbliżyć się do rozwikłania tych tajemnic, Stefan Chwin w swojej książce łączy perspektywę psychologii, historii sztuki, literatury i filozofii. Skupia uwagę na doświadczeniach wyobraźni artystycznej pisarzy i malarzy, a także bohaterów literackich, którzy samobójstwo popełnili, bądź się do niego zbliżali. Szuka odpowiedzi na pytanie, jak sztuka i literatura przedstawiają proces dochodzenia człowieka do samobójczej śmierci. Jak „pracuje" wyobraźnia kogoś, kto się do samobójstwa zbliża? Jakie znaczenia nadają obrazom samobójstwa pisarze i malarze? Czym jest „samobójstwo egzystencjalne", co je odróżnia od innych rodzajów samobójstwa i dlaczego temat „samobójstwa egzystencjalnego" zajmuje tak istotne miejsce w sztuce i literaturze XIX i XX wieku?

Samobójstwo jako doświadczenie wyobraźni można czytać jako studium problematyki samobójstwa w literaturze i sztuce, ale można też czytać tę książkę jako komentarz do całej twórczości Stefana Chwina.

Jak sam Autor wyznaje, to właśnie praca nad powieścią Hanemann stała się dla niego inspiracją do głębszych badań nad światem duchowym pisarzy-samobójców i poprowadziła go do napisania tej książki.

Samobójstwo i „grzech istnienia"

„Grzech istnienia” to jedna z najbardziej zadziwiających idei cywilizacji europejskiej. Czym był dla pisarzy, filozofów i artystów? Jakie miejsce zajmował w kulturze romantyzmu? Jak idea „grzechu istnienia” łączyła się z myślą o samobójstwie, czasem prowadząc ludzi w śmierć? Kim byli samobójcy z piętnem „grzechu istnienia” w polskiej i europejskiej literaturze? Czy doświadczenie „grzechu istnienia” możliwe jest w świecie bez Boga? Na te pytania szuka odpowiedzi Stefan Chwin, dając obraz „samobójstwa romantycznego” daleko wychodzący poza tradycyjne ujęcia.

Miłosz. Interpretacje i świadectwa

Książka ta zawiera historycznoliterackie interpretacje wybranych problemów twórczości Miłosza, które dotąd nie przyciągnęły uwagi badaczy w stopniu, na jaki zasługują, to znaczy nawet jeśli się nimi zajmowano, nie poświęcono im osobnych studiów.

Tekst pierwszy – „Dachau koników polnych". Miłosz i „ukąszenie darwinowskie" – jest poświęcony zawiłej kwestii stosunku Miłosza do teorii Darwina. Jest to jedna z kwestii kluczowych dla zrozumienia jego poetyckiego światopoglądu. Postawa Miłosza wobec darwinowskiej wizji świata była ambiwalentna. Z jednej strony możemy mówić o „darwinowskim ukąszeniu", podobnym do późniejszego „ukąszenia heglowskiego", a więc o silnym przejęciu się teorią Darwina, z drugiej o zmaganiu się poety z Darwinem, a więc o szukaniu alternatywy dla darwinowskiej wizji świata i życia. W swojej twórczości Miłosz wiele razy wyrażał poczucie, że Darwin może mieć rację, że w swojej teorii walki o byt, przedstawionej w dziele O pochodzeniu gatunków, mówi prawdę o przyrodniczym porządku istnienia i strukturze ludzkiej rzeczywistości, ale też bardzo starał się spod darwinowskiego wpływu wyzwolić. Przez całe życie miał udręczające poczucie, że ludzki porządek wartości jest głęboko sprzeczny z porządkiem przyrodniczym świata, że koliduje z podstawową ontologiczną strukturą rzeczywistości, która – jak Miłosz to formułował w duchu manichejsko-darwinowskim – jest całkowicie sprzeczna z potrzebami ludzkiego serca, wartości moralne są bowiem tylko wyrazem bezsilnego protestu ludzkiej wrażliwości wobec „kamiennej" pustki kosmosu. Szło za tym pytanie podstawowe: czy żelazne prawa rządzące przyrodą są całkowicie odmienne od praw rządzących historią, czy raczej przeciwnie: obie domeny – przyroda i historia – podlegają temu samemu, twardemu prawu przyrodniczej konieczności, którego działanie opisali Newton i Darwin.

Druga część książki zatytułowana Miłosz i pomnik zawiera teksty, które są próbą zrekonstruowania zawiłej historii związków Miłosza ze słynnym, wzniesionym w 1980 roku w Gdańsku, Pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970, jednym z najważniejszych pomników polskiej historii, na którym zostały umieszczone fragmenty wiersza poety. Autor szuka tutaj odpowiedzi na pytanie, jak w ogóle doszło do tego, że na pomniku znalazł się wiersz Który skrzywdziłeś człowieka prostego, czy Miłosz chciał, by wykorzystano ten właśnie wiersz, a nie inny, czy też sprawy związane z wyborem fragmentów Miłoszowskiego tekstu oraz zgodą poety na jego wykorzystanie przez budowniczych pomnika były dużo bardziej skomplikowane. Szczegółowo zrekonstruował przebieg zdarzeń związanych z projektowaniem pomnika, jego budową i umieszczaniem na nim płaskorzeźby z wierszem poety. Osobny tekst poświęcił ważnemu epizodowi z lat osiemdziesiątych, a mianowicie toczącym się w środowisku pierwszej Solidarności gwałtownym sporom, czy na Pomniku Poległych Stoczniowców obok krzyża z wierszem Miłosza należy umieścić pełną listę ofiar Grudnia 1970, czy też tylko listę ograniczoną, spory te bowiem rzutowały na symboliczną wymowę pomnika i pośrednio także na symboliczną wymowę tekstu poety umieszczonego na jednym z pomnikowych krzyży. Starał się też zrekonstruować z wielu perspektyw pierwszą wizytę Miłosza w Gdańsku, do jakiej doszło w czerwcu 1981, a więc w kulminacyjnym punkcie ofensywy Solidarności, analizując, jak Miłosz zachowywał się w radykalnie nowej dla siebie sytuacji podczas swojego pierwszego od trzydziestu lat pobytu w Polsce. Przyjrzał się też temu, jak komunistyczna Służba Bezpieczeństwa widziała gdańską wizytę Miłosza oraz jak opisywała i oceniała ze swojego punktu widzenia zachowania poety w czerwcu 1981 roku.

Miłosz. Gdańsk i okolice. Relacje. Dokumenty. Głosy. Pod redakcją Krystyny Chwin i Stefana Chwina

W żadnym innym mieście nie ma takiego miejsca, gdzie Miłosz zostawiłby po sobie równie istotny, przeznaczony dla publicznego oka ślad swoich myśli, obaw i nadziei, związany z wielkimi wydarzeniami polskiej historii. To właśnie w Gdańsku, na Pomniku Poległych Stoczniowców przed bramą Stoczni, widnieją słowa biblijnego wersetu wybrane i przełożone przez Miłosza oraz strofy jego wiersza Który skrzywdziłeś człowieka prostego.

Czesław Miłosz odwiedzał Gdańsk i okolice parokrotnie. Wizyty te odbywały się w różnych okresach jego życia. Dotyczyły one spraw osobistych, ale miały też charakter zawodowy, a nawet ściśle literacki. Świadectwa tej obecności znajdujemy zarówno w tekstach Miłosza, jak i w relacjach wielu osób. O sprawach z Gdańskiem związanych – czasem wykraczających daleko poza wymiar lokalny – Miłosz pisał także w swoich książkach, esejach, listach i uwagi czy komentarze dotyczące tych spraw są rozproszone w całej jego twórczości. Zebraliśmy je w tej książce, by ułożyły się w całość, objaśniającą zakres i treści gdańsko-pomorskiego doświadczenia poety.

Srebrzysko. Powieść dla dorosłych

Srebrzysko, nazwane przez jednego z recenzentów „thrillerem teologicznym”, łączy w sobie quasi-sensacyjną fabułę z problematyką filozoficzno-moralną, dając formę literacką, jakiej dzisiaj nikt z polskich pisarzy nie uprawia. Srebrzysko jest tylko z pozoru realistyczne. To raczej opowieść symboliczno-paraboliczna, w której przenikanie się różnych płaszczyzn rzeczywistości, daje niepokojący efekt poznawczy „świata trudnego do odczytania”.

Bohaterem powieści jest warszawski adwokat, Piotr Semen, scenarzysta filmowy, laureat wielu nagród, który pada ofiarą medialnego linczu, zorganizowanego przez „nieznanych sprawców”. Kompromitujące go nagranie strąca go ze szczytu kariery na dno życia. Dochodzą też do tego klęski rodzinne, śmierć żony i córki. Piotr dowiaduje się, że ma przed sobą co najwyżej miesiąc życia, zastanawia się więc, jaką wybrać ars moriendi, by pożegnać się ze światem.

Bohater, trochę przypominający Hioba, odrzuca jednak hiobową pokorę. Wychowany w duchu katolickim, nie ma zamiaru być bezbronnym inteligentem, który poddaje się uderzeniom losu. Spotyka kobietę, która znajduje się w podobnej sytuacji. Oboje – w obliczu zbliżającej się śmierci – działają „poza dobrem i złem”, łudząc się, że naprawiają świat.

Akcja symboliczna powieści krąży wokół etycznych konsekwencji zerwania z chrześcijańskim światopoglądem, który przesuwa rachunek krzywd na czas pośmiertny. Piotr, który zrobił majątek, broniąc różnych ludzi, w finale chce zamknąć swoje życie jakimś „jednoznacznie jasnym akcentem”. Staje jednak przed pytaniem, czy czyny, których dokona, umieszczą go po jasnej czy ciemnej stronie życia.

Doświadczenia bohaterów mają za tło zaginiony scenariusz filmowy Piotra poświęcony życiu i śmierci Jezusa, daleko odbiegający od Biblii, całkowicie zmieniający sens ofiary Krzyża. W finale powieści kulminują sprzeczności ludzkiego losu. Piotr mając możliwość wymierzenia zemsty na swoim domniemanym prześladowcy, rezygnuje z wykonania wyroku. Nie wiadomo, czy jest to gest chrześcijański, czy wynik twardej kalkulacji zysków i strat.

Wątki powieści są prowadzone tak, by stawiać czytelnika przed kluczowymi pytaniami doświadczenia moralnego, których literatura polska dzisiaj dość stanowczo unika.Książki wydane nakładem Wydawnictwa „TYTUŁ”

Proza

Stefan CHWIN, Krótka historia pewnego żartu

Stefan CHWIN, Hanemann

Stefan CHWIN, Esther

Stefan CHWIN, Złoty pelikan

Stefan CHWIN, Kartki z dziennika

Stefan CHWIN, Żona prezydenta

Stefan CHWIN, Dolina Radości

Stefan CHWIN, Dziennik dla dorosłych

Stefan CHWIN, Panna Ferbelin

Stefan CHWIN, Srebrzysko. Powieść dla dorosłych

Książki naukowe

Stefan CHWIN, Samobójstwo jako doświadczenie wyobraźni

Stefan CHWIN, Samobójstwo i „grzech istnienia”

Stefan CHWIN, Miłosz. Interpretacje i świadectwa

red. Krystyna CHWIN, Stefan CHWIN, Miłosz. Gdańsk i okolice. Relacje. Dokumenty. Głosy

Poezja

Krystyna LARS, Umieranki i inne wiersze

Stefan CHWIN, Krystyna LARS, Wspólna kąpiel

Krystyna LARS, Zaprosimy do nieba cały świat

Krystyna LARS, Proste wiersze o szczęściu

Księgarnia internetowa Wydawnictwa „TYTUŁ”