Katarzyna Aaragońska. Prawowita królowa - ebook

Radzi mu rozwód, utracenie ksiezny,

Co lat dwadziescia, jak kosztowny klejnot,

Z równym mu blaskiem, wisiała na szyi,

Która tak czystem kochała go sercem,

Jak anioł kocha dobrego człowieka,

Która pod ciosem fortuny najkrwawszym

Bedzie królowi jeszcze błogosławic.

Szekspir, _Król Henryk VIII_, Akt 2, Scena 2

(przekł. L. Ulrich, Warszawa 1985)

Jak zieleni wiecznej ostrokrzewu

Nigdy nic nie złamie

Jako byłem - podobny temu drzewu -

Tak i jestem

Wierny mojej damie

Henryk VIII

(przekł. N. Rataj)Rozdział I

1501

Statek zbliżał się do wybrzeża Anglii. Katarzyna, stojąca przy relingu, wysoko ponad rufą, z twarzą smaganą przez kosmyki kasztanowych włosów, mogła podziwiać brunatnozielone wzgórza, iglice kościołów oraz stłoczone wokół nich budynki. Poniżej, w dużej odległości między lądem a kołyszącym się na falach statkiem, pieniło się szare morze. Widoki te bardzo różniły się od hiszpańskiej A Coruñy ‒ jej ciepłych błękitnych wód i okazałej Wieży Herkulesa czy też od wspaniałej zatoki Laredo. Zdawało się, że odtąd wszystko będzie inne.

U jej boku stała dama dworu i zarazem najbliższa powierniczka, Maria de Salinas.

‒ Wkrótce zawiniemy do portu ‒ rzekła Katarzyna. ‒ Tyle lat o tym marzyłam, a teraz nie mogę uwierzyć, że to pragnienie się spełnia. Dzięki Bogu, jesteś przy mnie, Mario. Nie chciałabym przeżywać tego sama. ‒ Tylko do niej mogła skierować takie słowa.

‒ I ja się cieszę, że mogę ci towarzyszyć, Wasza Wysokość ‒ odparła Maria. Między nimi były dwa lata różnicy i przez całe życie się przyjaźniły. Maria, która lubiła ściągać czepek, aby poczuć wiatr w swoich długich, kruczoczarnych włosach, była teraz podekscytowana podróżą, a gdy spoglądała przed siebie, na nieznany ląd, jej duże oczy błyszczały. Katarzyna zrozumiała, że dla przyjaciółki także jest to podróż w nieznane. Oczekiwano bowiem, że nie tylko księżniczka, ale i towarzyszące jej młode damy dworu znajdą w Anglii mężów. Kiedy jednak ona rozmyślała o przyszłości z pewną obawą, Maria odczuwała radosne podekscytowanie.

‒ Wkrótce spotkam się twarzą w twarz z księciem Arturem ‒ oznajmiła Katarzyna. Ileż to razy słyszała, że jej oblubieniec jest pięknym i czarującym młodzieńcem, że ma wiele zalet i że angielski lud go hołubi, pokładając w nim wielkie nadzieje na przyszłość. „Obym mu się spodobała”, pomyślała. Wówczas wszystko będzie dobrze.

‒ Wnioskując z listów, książę żywi takie samo pragnienie spotkania Waszej Wysokości, jak Wasza Wysokość pragnie ujrzeć jego. To szczęście mieć męża, który darzy cię miłością ‒ Maria uśmiechnęła się uspokajająco i bez cienia zazdrości.

‒ Jak może mnie miłować, skoro się nie znamy? ‒ zapytała Katarzyna, wyrażając na głos obawę skrywaną od długiego czasu. ‒ Czy aż tak urzekł go mój portret?

Mistrz Miguel, nadworny malarz matki, znakomicie uchwycił podobieństwo infantki.

‒ Przy twej wspaniałej urodzie to nic trudnego ‒ stwierdziła Maria.

‒ On ma dopiero piętnaście lat! ‒ odparła Katarzyna. ‒ Jest ode mnie młodszy niemal o rok. Pewnie podyktowano mu treść listu, tak jak i mnie dyktują, co mam pisać. Poza tym ‒ przygryzła wargę ‒ obawiam się, że jest zbyt niedojrzały jak na swoje lata. Pamiętasz, jak przez rok opóźniano mój przyjazd, bo książę nie był jeszcze gotów do ożenku, a później znowu odłożono plany?

Cała ta owiana tajemnicą sprawa wydawała się dość niezwykła. Katarzyna nie ośmieliłaby się ujawnić swoich podejrzeń nawet przed Marią, ale przeczuwała, że coś jest nie tak z Arturem i że musiało się wydarzyć coś strasznego ‒ coś, co sprawiło, że jej wyjazd do Anglii w końcu doszedł do skutku. Nie chciała głośno wypowiadać swoich obaw, jakby to miało je potwierdzić.

‒ Przynajmniej zyskałam dzięki temu czas na naukę francuskiego! ‒ oświadczyła weselej. Nalegały na to małżonka Henryka VII, Elżbieta, oraz jego matka Małgorzata, które nie mówiły ani po hiszpańsku, ani po łacinie. Zależało im również, aby Katarzyna zagustowała w winie, ponieważ woda w Anglii nie nadawała się do picia. Ona zaś ze wszystkich sił starała się być pilną uczennicą. Oczywiście spodziewała się wielu podobnych próśb i nakazów, które miały ją przygotować do życia na angielskiej ziemi, ale jeden warunek szczególnie ją zaniepokoił.

‒ Król Henryk pragnie, abym zapomniała o Hiszpanii ‒ powiedziała. ‒ Jego zdaniem będę szczęśliwsza, nie myśląc o domu. Doktor de Puebla wspominał o tym w liście do mego ojca.

Rodrigo de Puebla był hiszpańskim ambasadorem w Anglii i to on negocjował warunki jej małżeństwa.

‒ Wasza Wysokość, jestem pewna, że król Henryk pragnie tylko twego dobra ‒ uspokajała Maria.

‒ Nigdy nie zapomnę o domu ‒ oświadczyła Katarzyna, której na samą myśl łzy napłynęły do oczu ‒ ale zamierzam też zostać przykładną angielską damą.

Słowa te dodały jej otuchy.

‒ Czas się przygotować ‒ rzekła. Następnie, przedrzeźniając swoją guwernantkę doñę Elvirę, powiedziała: ‒ Muszę zawsze pamiętać, że gdy tylko moja stopa postanie na angielskiej ziemi, nie będę już infantką Cataliną, lecz lady Katherine, księżną Walii! ‒ Wiedziała, że aby zadowolić poddanych przyszłego męża, będzie musiała używać zangielszczonej wersji swojego imienia, gdyż pewnego dnia, po śmierci króla Henryka i sukcesji Artura, to ona zostanie królową Anglii ‒ przynajmniej tak jej powiedziano.

Maria roześmiała się ‒ księżniczka tak dobrze naśladowała guwernantkę! Katarzyna również była rozbawiona, ale schodząc po śliskich schodach do kasztelu, gdzie ona i jej damy dworu miały swoje kajuty, postanowiła od teraz posłusznie myśleć o sobie jako o lady Katherine.

Kajuty były ciasne i skrzypiały. Ledwo mogły pomieścić pierzyny, a po czterech dniach morskiej podróży panował w nich uciążliwy zaduch. Na szczęście teraz rejs odbywał się bez przeszkód, w przeciwieństwie do przeprawy z A Coruñy. Trudno było uwierzyć, że ponad pięć tygodni temu księżniczka wyruszyła w przedślubną podróż, przepełniona zarówno nadzieją na nowe życie, jak i tęsknotą za domem oraz ukochaną matką.

Cztery dni spędzone na gwałtownie kołysanym przez sztorm statku sprawiły, że w obliczu strachu przed utonięciem tęsknota za rodziną nie miała teraz znaczenia. Katarzynę i jej towarzyszki dopadła okropna choroba morska. Cały ten czas, który zamierzała poświęcić na naukę angielskiego, spędziła przykuta do drewnianej pryczy, leżąc na brzuchu i modląc się w trwodze o ustanie sztormu. Bała się, że burza jest karą boską za grzeszny uczynek, którego się dopuszczono, by doprowadzić do skutku planowane małżeństwo, i że statek pójdzie na dno. Na szczęście Pan zechciał zachować zemstę na inny dzień. Katarzyna odczuła ogromną ulgę, kiedy kapitanowi cudem udało się przybić do portu w Laredo. Czuła także nabożną wdzięczność za cztery tygodnie zwłoki, podczas których załoga była zmuszona czekać, aż morze się uspokoi. Ze strachem myślała o ponownym wejściu na pokład, lękając się nieprzewidywalnej natury Zatoki Biskajskiej i Kanału Angielskiego. Na szczęście morze okazało się łaskawe, choć ona nadal czuła się fatalnie.

Katarzyna i Maria zastały doñę Elvirę w największej kajucie, którą zajmowała Katarzyna. Duenna1 pochodziła ze starego, szanowanego rodu kastylijskiego i wiernie służyła królowej Izabeli oraz jej córce. Słowo guwernantki pod nieobecność królowej było świętością. Ta surowa, wyniosła kobieta, grubo po pięćdziesiątce, traktowała wszystkich protekcjonalnie i miała bardzo cięty język. Była jeszcze zbyt pełna wigoru, by przejść w stan spoczynku, a jednocześnie nadto posunięta w latach, by pamiętać, co znaczy czerpać radość z młodości i z życia! Mimo jej surowości i rygorystycznego podejścia do wszystkiego, królowa całkowicie na niej polegała i pragnęła, aby Katarzyna darzyła duennę takim samym zaufaniem.

Katarzyna obserwowała, jak doña Elvira szarogęsi się po kajucie i taksuje krytycznym wzrokiem podróżny kufer i przerzucone przez łóżko cztery suknie: z czerwonego i złotego adamaszku, tkanego jedwabiu, najwyższej jakości czarnego aksamitu oraz ze złotej tkaniny. Królowa Izabela nakazała, aby jej córka pojechała do Anglii odziana w szaty godne przyszłej monarchini, i dlatego opłaciła pełną przepychu wyprawę ślubną, która miała odzwierciedlać chwałę i majestat Hiszpanii. W kufrach stojących w ładowni znajdowało się jeszcze więcej wspaniałych sukien, bielizny wyszywanej delikatną czarną koronką oraz aksamitnych czepków z ozdobami ze złota, srebra i pereł. Zapakowano w nie również wykończone koronką koszule nocne na lato i futra na zimę, pończochy i suknie spodnie, a także sztywne hiszpańskie fortugały. W zamkniętych, ciężkich szkatułach spoczywała zaś biżuteria oraz zastawa ze złota i srebra, które miały stanowić część posagu.

Katarzyna wydała z siebie okrzyk zachwytu, gdy niegdyś matka pokazała jej wysadzane klejnotami naszyjniki, zdobione kolie, złote łańcuchy, krucyfiksy i broszki. Królowa Izabela złożyła na ręce córki także pięknie haftowaną szatę do chrztu, zwracając się do niej tymi słowy:

‒ Kiedyś przekażesz ją swoim dzieciom. Oby Bóg dał ci wielu zdrowych synów. Wierzę, że przyniesiesz Anglii dużo szczęścia.

Katarzyna wzruszyła się na to wspomnienie.

‒ Czy ta odpowiada Waszej Wysokości? ‒ zapytała doña Elvira, wskazując na suknię z adamaszku.

‒ Jak najbardziej ‒ potwierdziła, zgodnie z zaleceniem matki, aby we wszelkich sprawach polegać na opinii duenny.

Stała cierpliwie, podczas gdy trzy pokojówki, Maria de Salazar oraz siostry bliźniaczki, Izabela i Blanka de Vargas, rozbierały ją do fortugału i białej koszuli, aby następnie odziać ją w spodnią szatę i wykwintną suknię z wiązaniem z tyłu i szerokimi, zwisającymi rękawami. Doña Elvira osobiście założyła na jej szyję ciężką złotą kolię, ozdobioną szlachetnym kamieniem z inkrustowaną literą „K” oraz granatami, stanowiącą osobisty symbol księżniczki.

‒ Owoce granatowca są symbolem płodności ‒ usłyszała niegdyś od matki. ‒ Twoim pierwszym obowiązkiem będzie urodzić księciu synów.

Kolię tę wykonano, gdy Katarzyna miała dziesięć lat i gdy plany związane z zapewnieniem królewskiej sukcesji zdawały się odległą przyszłością. Teraz jednak żałowała, że nie wyjaśniono jej dostatecznie kwestii płodzenia dzieci. Od matki i guwernantki dowiedziała się jedynie, że to na kobiecie spoczywa obowiązek zadowalania męża we wszystkich sprawach i że potomstwo rodzi się dla jego przyjemności. Izabela, często nawiązując do Pisma Świętego, próbowała tłumaczyć, w jaki sposób dzieci przychodzą na świat, ale cały ten proces wciąż wydawał się księżniczce tajemniczy. Sytuacji nie ułatwiało również zakłopotanie Izabeli, która dość oględnie starała się wyjaśnić córce istotę tej sprawy, dając jej jednocześnie do zrozumienia, że przyzwoici ludzie raczej nie poruszają intymnych tematów. Za kilka tygodni Katarzyna miała jednak stanąć na ślubnym kobiercu i doświadczyć wszystkiego na własnej skórze.

Doña Elvira podniosła pięknie oblamowaną, batystową tkaninę białego koloru.

‒ Pani, zgodnie z życzeniem Jej Królewskiej Mości do czasu ślubu musisz nosić publicznie welon ‒ oznajmiła, czesząc długie włosy księżniczki i układając sukno na jej głowie.

Kiedy Katarzyna pojawiła się na głównym pokładzie, gdzie marynarze uwijali się, aby zacumować statek, jej oczom ukazało się Plymouth wraz z witającymi ją tłumnie mieszkańcami i powiewającymi wesoło na wietrze sztandarami. Zza welonu wszystko to widziała jak przez mgłę.

Gdy opuszczono trap, orszak pod przewodnictwem bohatera Grenady, dostojnego hrabiego de Cabra, który dowodził eskortą księżniczki, zaczął schodzić na ląd. Za nim kroczył pierwszy szambelan Katarzyny i małżonek doñi Elviry, don Pedro Manrique, a następnie drugi szambelan Juan de Diero; spowiednik Katarzyny Alessandro Geraldini, trzech biskupów oraz korowód dwórek, gentelmanów2, pokojówek i służących ‒ wszyscy ubrani w najwykwintniejsze stroje. Kto jak kto, ale przybywająca do Anglii córka najbardziej katolickich monarchów, króla Ferdynanda i królowej Izabeli, musiała być doposażona pod każdym względem!

Katarzyna wyszła jako ostatnia w asyście doñi Elviry odzianej w olśniewające adamaszki i czarny jedwab oraz w obszerny czepiec nałożony na posiwiałą głowę. Księżniczka czekała na tę chwilę przez całe życie ‒ albo przynajmniej tak jej się zdawało ‒ i nie mogła uwierzyć, że w końcu takowa nadeszła. Nosiła się z dostojeństwem i dumą, świadoma, że reprezentuje największą ostoję chrześcijaństwa ‒ swych rodziców oraz Hiszpanię. Wokół niej narastał gwar radujących się ludzi i kiedy zeszła na ląd, mimo że wciąż jeszcze czuła lekki zawrót głowy po przerażającej przygodzie na morzu, poczuła smak triumfu zaprawionego obawą. Oto stało przed nią królestwo, w którym kiedyś będzie władała. Oby Bóg sprawił, że stanie się godna tego zaszczytu i godna swego męża, tego nieznajomego księcia.

Burmistrz Plymouth i jego wystrojeni w futra i purpurę towarzysze czekali już, by powitać księżniczkę, której pokłonili się w pas.

‒ Witaj, Wasza Wysokość ‒ gruchnął donośnie burmistrz. ‒ Witaj w Anglii!

‒ Dziękuję wielmożnym panom ‒ odrzekła Katarzyna, skinąwszy głową. Ćwiczyła te słowa jeszcze na statku. Nie mówiła dobrze po angielsku, miała ciężki akcent, ale była zdeterminowana, by go opanować.

Ludzie skandowali na jej cześć. Niektórzy rozdziawiali usta na widok ciemnoskórych mauretańskich służących, ale większość przepychała się, by mieć lepszy widok na księżniczkę. Katarzyna czuła się zaszczycona serdecznym powitaniem ludu, chociaż wiedziała, że jej ojciec uważa króla Anglii za szczęśliwca, skoro ów może mieć za synową hiszpańską księżniczkę.

‒ Cóż za entuzjastyczne powitanie, Wasza Wysokość, godne samego Zbawiciela! ‒ wykrzyknął jeden z gentelmanów z jej świty. Na twarzy doñi Elviry pojawił się grymas niezadowolenia. Mężczyźni nie powinni spoufalać się z księżniczką, ale nawet surowa duenna cieszyła się z gorącego powitania, jakie zgotowano jej podopiecznej.

‒ Jego Wysokość, król, przesyła pozdrowienia, moja pani ‒ oznajmił burmistrz. ‒ Wraz z księciem Arturem oczekuje z niecierpliwością, aby powitać cię w Londynie. Ale teraz czeka na Waszą Wysokość wspaniała uczta.

Katarzyna była nieco oszołomiona, a ziemia nadal wirowała jej pod nogami. Musiała zatem skupić się, by wywrzeć jak najlepsze wrażenie.

‒ Proszę podziękować burmistrzowi w moim imieniu ‒ zwróciła się do don Pedra Manrique, który znał trochę angielski. ‒ Będę zaszczycona.

Tymczasem przy statku panował gwar, gdyż załoga rozładowywała bagaże. Hrabia de Cabra bacznie obserwował wynoszone na brzeg szkatuły z zawartością stu tysięcy koron, które stanowiły pierwszą ratę posagu Katarzyny, i to on był odpowiedzialny za ich ochronę.

Dumny jak paw burmistrz nie krył zachwytu, że może asystować Katarzynie w drodze na ucztę pośród radującego się tłumu. Jej pierwsze wrażenia, jeśli chodzi o Plymouth i jego mieszkańców, były zaskakujące. W Hiszpanii przywykła do widoku kamiennych fasad na domach wzniesionych wokół patio, a tutaj przy ulicach piętrzyły się masywne budynki o konstrukcji szachulcowej. Niektóre ‒ te bardziej zamożne ‒ miały w oknach mieniące się szybki w kształcie rombu, a większość była zwieńczona dachami krytymi strzechą, które wystawały nad wąskimi, zatłoczonymi ulicami. W tym tętniącym życiem porcie wszędzie zalatywało rybim odorem. Mało tego, kobiety witały powracających z rejsu marynarzy czułym pocałunkiem w usta ‒ i to, o zgrozo, na oczach wszystkich! W Hiszpanii taki publiczny przejaw uczuć byłby nie do pomyślenia. Niewiasty żyły tam niemal jak zakonnice, a jeśli pozwalano im na oglądanie świata z balkonu, uważały to za wielki przywilej.

W pięknej rezydencji Palace House zebrali się arystokraci i dostojnicy z Devonu, z których każdy zajął specjalnie wyznaczone dla niego miejsce przy długim stole, uginającym się od potraw. Kiedy Katarzyna wraz ze swoją świtą pojawiła się w sali, wszyscy ukłonili się nisko, później rozbrzmiał dźwięk trąbki i odmówiono dziękczynną modlitwę za posiłek.

Księżniczka prawie nic nie jadła. Wciąż czuła lekkie mdłości, poza tym odstręczał ją wygląd i smak serwowanych potraw. Trudno też było zachować grację i brać kęsy do ust, gdy jej ruchy krępował welon. Czuła zakłopotanie, ucztując z obcymi notablami, którzy się jej przypatrywali, tym bardziej że w Hiszpanii prywatność wysoko urodzonych dziewcząt była ściśle chroniona. Tutaj najwyraźniej panowały inne obyczaje i należało się do nich dostosować. Za pośrednictwem szambelana dziękowała za komplementy i bardzo starała się być uprzejma i miła, pamiętając, że matka potrafiła zjednywać sobie ludzi bez względu na ich rangę. Kiedy zaś nadeszła pora pożegnania z poczciwymi mieszkańcami Plymouth, nie miała wątpliwości, że pokochali ją za jej charakter, a nie tylko ze względu na królewskie pochodzenie.

Teraz Katarzynie najbardziej zależało na dziękczynnej modlitwie za bezpieczne dotarcie do Anglii i opuszczając Palace House, poprosiła, aby zaprowadzono ją do świątyni. Burmistrz ochoczo towarzyszył jej w drodze do kościoła Świętego Andrzeja, gdzie tęgawy ksiądz odprawił mszę. Uklękła i w nabożnym uniesieniu podziękowała Bogu za łaskę, prosząc jednocześnie, aby oddalił od niej karę za ów straszliwy czyn, którego dopuszczono się dla jej dobra; i aby na angielskim dworze powiodło jej się równie wspaniale jak w Plymouth.

Przed kościołem czekała już konna lektyka oraz panowie z Devonu, gotowi asystować orszakowi Katarzyny do Exeter, gdzie miała przenocować. Co prawda wolałaby zostać w Plymouth i odpocząć, ale burmistrz przekazał guwernantce list od doktora de Puebli, w którym informowano, że król Anglii, który już wystarczająco długo czekał na przyjazd przyszłej synowej, pilnie musi się z nią spotkać. Kiedy księżniczka usadowiła się wygodnie w lektyce na haftowanych jedwabnych poduszkach, doña Elvira, która dobrze mówiła po angielsku, nakazała spuścić zasłony, bo ‒ zgodnie z hiszpańską etykietą ‒ nikt nie powinien skupiać wzroku na twarzy królewskiej panny młodej do czasu jej ślubu.

Katarzyna nie mogła zmrużyć oka. Wiatrowskaz na iglicy kościoła St Mary Magnus w Exeter, tuż obok dekanatu, skrzypiał bezlitośnie i posłała służącego, aby złożył skargę. Ale nie tylko to powodowało bezsenność. Po dwóch dniach na obcej ziemi nagle zaszlochała w poduszkę, ogarnięta palącą tęsknotą za domem i matką. Kiedy pomyślała, co musi przeżywać Izabela po odesłaniu najmłodszej latorośli z domu, płakała jeszcze bardziej.

‒ _Madre, madre_! ‒ wzdychała.

Matka, nawet pochłonięta sprawami polityki i wojny, od zawsze pełniła w jej życiu rolę przewodniczki. Przez wiele stuleci Hiszpanię zajmowali niewierni Maurowie ‒ okrutny i dziki lud, który zawarł pakt z samym diabłem. Nawiedzali Katarzynę w dziecięcych koszmarach, wzbudzając takie samo przerażenie jak straszydło z workiem, El Roba-Chicos, które porywało dzieci.

Księżniczka wyssała z mlekiem mamki opowieści o tym, jak przez setki lat władcy chrześcijańskich królestw na Półwyspie Iberyjskim dzielnie walczyli przeciwko Maurom, stopniowo ‒ kawałek po kawałku ‒ odzyskując ziemię. Opowiadano jej o wspaniałych czasach, kiedy ojciec, król Aragonii, i matka, królowa Kastylii, wzięli ślub i zjednoczyli Hiszpanię pod wspólnymi rządami. Potem oboje wytrwale najeżdżali terytoria Maurów i w 1492 roku poddało się ostatnie niewierne królestwo Grenady.

Katarzyna miała wtedy sześć lat, ale doskonale pamiętała, jak wraz z rodzicami, bratem Janem i siostrami jechała przez rzekę Vega, by zobaczyć wspaniały srebrny krzyż króla Ferdynanda ustawiony na strażnicy pałacu Alhambra oraz wciągnięty tuż obok królewski sztandar ‒ był to sygnał dla królewskiej procesji, która miała wkroczyć do miasta. Nie mogła przecież zapomnieć chwili, w której setki rozradowanych gapiów skandowały na cześć króla Ferdynanda i królowej Izabeli ani momentu, w którym rodzice na kolanach dziękowali Bogu za wspaniałe zwycięstwo.

Wszystkie ich dzieci mieszkały jeszcze wtedy razem: pogrążona w smutku Izabela, odziana we wdowi strój i opłakująca Alfonsa, króla Portugalii, który po zaledwie siedmiu miesiącach małżeństwa zginął tragicznie, upadając z konia; Jan, książę Asturii, umiłowany następca tronu ‒ „mój anioł”, jak nazywała go królowa matka; neurotyczna Joanna, rodzinna piękność, która pragnęła stanąć na ślubnym kobiercu; spokojna Maria; i wreszcie najmłodsza z nich ‒ Katarzyna. To były szczęśliwe lata. Po podboju Grenady Katarzyna i jej siostry zamieszkały w pałacu Alhambra. Ta stara twierdza była magicznym miejscem dla dzieci, które uwielbiały buszować po pałacowych zakamarkach pełnych kolorowych mozaik, dziwacznych mauretańskich dekoracji, pawilonów, sklepionych patio czy ogrodów z sadzawkami i fontannami, gdzie niegdyś kalifowie mieli swoje haremy. Widok na góry Sierra Nevada z pałacu Generalife, w którym dawniej w porze letniej odpoczywali sułtani, zapierał dech w piersiach.

Siostry rzadko opuszczały swój pełen słońca dom, chyba że z powodu ważnych oficjalnych uroczystości. Katarzyna wzruszyła się na wspomnienie długich, pięknych dni spędzonych w pałacu Alhambra. Przyszłość wydawała się wtedy odległa, a ona z radością oddawała się dziecięcym zabawom lub przykładała się do nauki. To smutne, że dopiero teraz zrozumiała, jak bardzo była wówczas szczęśliwa.

Królowa Izabela uważała, że księżniczki powinny odebrać gruntowne wykształcenie, dlatego powierzyła nauczanie Katarzyny księdzu Alessandro Geraldiniemu. To właśnie on nauczył ją czytania i pisania, przysposabiał do języka łacińskiego i literatury antycznej, podsuwał lektury o tematyce religijnej, aby odpowiednio rozwijać młody umysł i kształtować cnoty. Teraz zaś towarzyszył jej w Anglii jako kapelan. Z kolei duenna nauczyła ją tańca i robótek ręcznych oraz wprowadziła w arkana czarnego haftu hiszpańskiego. Co prawda stwierdzenie, że świetnie haftowała, zostałoby uznane za brak skromności, ale mimo wszystko nie można było jej odmówić talentu w tej dziedzinie.

Rok, w którym skończyła siedem lat, był ekscytujący. Niedługo po upadku Grenady do Hiszpanii powrócił Krzysztof Kolumb, aby oznajmić, że odkrył nowy ląd za Atlantykiem. Królowa Izabela sfinansowała wyprawę, Kolumb zaś przywiózł na hiszpański dwór złoto oraz tubylców, których schwytano podczas ekspedycji. Te ciemnoskóre, odziane w dziwaczne stroje, biedne pogańskie istoty wyglądały na przerażone i chore. Katarzynę bardziej jednak zaintrygowały kolorowe ptaki i rośliny, które pokazał jej Kolumb ‒ jego oczy błyszczały wtedy na myśl o perspektywie kolejnych wypraw. Alessandro Geraldini uświadomił jej, jak ważnym wydarzeniem jest odkrycie Kolumba ‒ teraz, kiedy Turcy kontrolowali wschodnią część basenu Morza Śródziemnego, kluczową sprawą było znalezienie nowych szlaków handlowych na Wschód. Pewnego dnia rozmarzony ojciec wyznał jej, że ma nadzieję kiedyś odwiedzić ten nowy, wspaniały świat i zobaczyć go na własne oczy.

Nieuniknionym było, że starsze siostry Katarzyny wkrótce wyjdą za mąż i się wyprowadzą. Księżniczka miała dziesięć lat, kiedy Joanna spiesznie wyjechała do Flandrii, by zostać żoną Filipa Pięknego, księcia Burgundii, i po jej wyprowadzce w domu nastała cisza. Kolejna siostra, Izabela, pragnęła wstąpić do klasztoru, by ukoić żal po stracie męża, ale król Ferdynand żywił wobec niej inne plany i wysłał ją do Portugalii, gdzie miała poślubić nowego króla ‒ Manuela, kuzyna jej zmarłego męża. Trzy lata później młoda Izabela zmarła, a wdowca poślubiła Maria. Katarzyna została sama.

Było to po wielkiej rodzinnej tragedii. Księżniczka wciąż bolała nad utratą swego ukochanego brata Jana, który zmarł przed czterema laty, jako zaledwie dziewiętnastolatek, a rodzice nie potrafili pogodzić się ze stratą jedynego syna. Delikatny książę, który nie cieszył się długo małżeństwem z młodą Małgorzatą Austriaczką, siostrą arcyksięcia Filipa, miał umrzeć ‒ jak mówiły plotki ‒ w wyniku nadmiernej aktywności w alkowie. Katarzyna nie do końca rozumiała, co oznaczają te słowa, lecz była świadoma, jak i wszyscy wokół, że Hiszpania pozostała teraz bez męskiego dziedzica. Następna w kolejce do tronu była Joanna ‒ neurotyczna i smutna siostra, która od dzieciństwa miała kłopoty z zachowaniem równowagi emocjonalnej, i której życie stało się udręką wskutek niewierności męża.

Zgnębiona troskami i żałobą królowa wyraźnie postarzała się w owych latach. Jej niegdyś piękną skórę pokryły zmarszczki, a oczy koloru morza stały się podkrążone i straciły dawny blask. Niemniej dla Katarzyny bogobojna matka wciąż pozostawała ideałem chrześcijańskiej monarchini. Niektórzy uważali, że kobiety nie powinny sprawować władzy ani rządzić mężczyznami, ale Izabela swoim przykładem dowiodła, że nie mają racji. Władała królestwem ‒ mało tego, dowodziła wojskiem ‒ i nie powstrzymywały jej nawet sprawy związane z kobiecą naturą. Katarzyna słyszała kiedyś, że podczas kampanii przeciwko Maurom matka powiła córkę, Marię, i w przeciągu kilku dni z powrotem dosiadła wierzchowca.

Co prawda, Izabela nie miała wiele czasu dla rodziny, lecz kochała swoje dzieci. Bez ustanku troszczyła się o dobrobyt swoich latorośli i ‒ o ile pozwalał jej na to czas ‒ osobiście kierowała ich edukacją. Była dla nich ostoją, podczas gdy pragmatycznemu i skupionemu na sobie Ferdynandowi bardziej zależało na potencjalnych korzyściach związanych z posiadaniem potomków. Katarzynie od dziecka wpajano, że ojcu należy się szacunek i posłuszeństwo, ale nie kochała go tak bardzo jak matkę. Izabela była ucieleśnieniem wszystkiego, o czym marzyła jej najmłodsza córka i to z niej zawsze starała się brać przykład.

Księżniczka była wniebowzięta, kiedy na krótko przed pożegnaniem (modliła się, aby nie okazało się ostatnie) Izabela oznajmiła jej:

‒ Ze wszystkich moich dzieci jesteś najbliższa memu sercu, Catalino. Oby Bóg ci błogosławił.

Katarzyna uwierzyła wtedy, że wszystko będzie dobrze, skoro matka wspierała ją modlitwami.

Nie chciała myśleć o zbliżającym się pożegnaniu. Moment ten przekładano tak często, że zaczęła wierzyć, iż nigdy nie nastąpi. W końcu jednak przyszedł dzień, w którym po raz ostatni uklękła przed matką, by przyjąć jej błogosławieństwo i poczuć jej kochające ramiona w pożegnalnym uścisku. Na to wspomnienie, czując palącą tęsknotę za domem, znowu zapłakała.

Tej nocy Katarzynie towarzyszyła pokojowa Francesca de Cáceres, która zasnęła na sienniku u podnóża łoża księżniczki, a jej ciemne loki leżały rozsypane na poduszce. Słysząc szlochanie, podniosła się, przecierając swoje migdałowe oczy.

‒ Co się stało, Wasza Wysokość? Dlaczego płaczesz? ‒ zapytała.

Katarzyna nie pałała do niej tak dużą sympatią, jak do ukochanej Marii, ale potrzebowała rozmowy.

‒ Trochę dokucza mi tęsknota za domem ‒ westchnęła, starając się uspokoić samą siebie. ‒ Czy ty też czasami tęsknisz za swą matką?

‒ Oczywiście że tak, Wasza Wysokość ‒ odparła Francesca. ‒ To zupełnie naturalne i dziwnym byłoby, gdybyśmy nie tęskniły.

‒ Myślisz, że kiedykolwiek jeszcze będzie nam dane spotkać się z matkami? ‒ spytała Katarzyna.

‒ Może nie od razu, Wasza Wysokość. Ale książę Artur z pewnością zechce kiedyś odwiedzić Hiszpanię albo królowa Izabela przybędzie z wizytą do Anglii.

Katarzyna pomyślała ze smutkiem, że jest to mało prawdopodobne. Nie pamiętała, żeby jej matka kiedykolwiek opuściła Hiszpanię. „Jeśli nadal będę się tak zadręczać, oszaleję”, pomyślała. Wszak jej babka Izabela postradała zmysły. Księżniczka przypomniała sobie, jak podczas odwiedzin w ponurym zamku Arévalo widziała babkę skarżącą się, że nawiedzają ją duchy. To przerażające doświadczenie zapadło młodej Catalinie w pamięć. Na domiar złego krążyły plotki, że również Joanna popadała w obłęd ‒ ponoć dostawała ataków wściekłości i rzucała się na flamandzkie damy dworu, na które Filip ośmielił się spojrzeć. „Dobry Boże, nie pozwól, abym i ja tego doświadczyła”, modliła się w duchu.

Skupiła się teraz na księciu Arturze. Całe życie myślała o nim jako o przyszłym mężu, mimo że ich małżeństwo zostało zawarte przez pełnomocnika dopiero przed dwoma laty i ponownie przypieczętowane w zeszłym roku dla umocnienia sojuszu. Król Henryk planował zorganizować oficjalne przyjęcie z rozmachem, jakiego jeszcze na angielskiej ziemi nie widziano. I to pomimo nalegań rodziców panny młodej, którzy nie chcieli, żeby ich córka stała się powodem zbyt wielkich wydatków dla Anglii. Król jednak pozostał nieugięty w tej sprawie, a Katarzyna domyślała się, z jakiego powodu ‒ był władcą tylko na prawie podboju i potrzebował jednej z cór potężnej Hiszpanii, aby przypieczętować swoją suwerenność i legitymizować władzę. Fortuna wydana na ślubne uroczystości stanowiła zatem niewielką cenę za uznanie ze strony Ferdynanda i Izabeli.

Katarzyna wiedziała, że jej ojciec żywił obawy względem niepewnego fundamentu władzy Henryka. Co prawda Henryk pokonał króla Ryszarda w bitwie pod Bosworth, ale do Hiszpanii dotarły wieści o potencjalnym zagrożeniu ze strony licznych krewniaków zwyciężonego monarchy, którzy mogli podważyć legalność nowej władzy. Pojawili się też pretendenci, którzy próbowali obalić Henryka. W zeszłym roku jednak Ferdynand oznajmił Katarzynie, że Anglia została wreszcie oczyszczona z ostatnich uzurpatorów i zagrożenie minęło. Nie chciała się nawet zastanawiać, co miał wówczas na myśli, a i teraz starała się nie zaprzątać sobie tym głowy. Mimowolnie jednak zadała sobie pytanie, do czego posunął się Henryk, by postawić na swoim? Wszak wiedziała, jakie chodzą słuchy…

Wolała ponownie skupić myśli na Arturze. Portret przedstawiał młodzieńca o rumianych policzkach, wąskich oczach z mięsistymi dolnymi powiekami oraz zaciśniętymi pąsowymi ustami. Nie wyglądał tak mężnie, jak go jej opisano, lecz bardzo chłopięco i dziecinnie. Ale portrety są jak ludzie, często mijają się z prawdą…

Gdy zaczęły ją męczyć te nocne rozważania, pocieszyła się, że nazajutrz wstanie nowy dzień i poczuje się lepiej. Wiatrowskaz wreszcie przestał skrzypieć. Francesca drzemała i Katarzyna również postanowiła zasnąć. Zamknęła oczy, starając się myśleć tylko o przyjemnych rzeczach.

W Dogmersfield tak przemarzła, że nie mogła przestać dygotać z zimna. W górnej izbie w pałacu biskupim kazała przestawić swój stół bliżej kominka, z którego buchał ogień, marząc o ciepłym zaciszu, gdzie mogłaby przepisywać angielskie zwroty. Gdy jednak siedziała przodem do ognia, jej plecy wyziębiły się na wskroś, a kiedy musiała wstać, by skorzystać z locus secretus w samym końcu pokoju, zaczęła szczękać zębami. Ogień z kominka nie ogrzewał kamiennych ścian. Zima zbliżała się na dobre i Katarzyna usilnie starała się nie myśleć o ciepłym hiszpańskim klimacie. Tylko jak miała wytrzymać te miesiące okropnego zimna?

W komnacie sypialnej było niewiele cieplej. Maria szykowała księżniczkę do spania i gdy rozwiązała jej suknię, usłyszały głośny tętent kopyt i stukot. Słychać było jakiś gwar, a potem podniesiony męski głos.

Chwilę później do sypialni wpadła doña Elvira. Na niewzruszonej zwykle twarzy duenny pojawiły się teraz wypieki, a jej ruchy zdradzały wściekłość ‒ ledwie mogła złapać oddech.

‒ Przyjechał król z księciem Arturem ‒ oświadczyła zachrypłym głosem. Katarzyna zadrżała, ale doña Elvira nie zwracała na to uwagi. ‒ Jego Królewska Mość zachowuje się skandalicznie! ‒ żachnęła się. ‒ Przekazałam mu, że Wasza Wysokość udała się właśnie na nocny spoczynek, ale on oznajmił, że chciałby się z tobą widzieć. Wyjaśniłam, że to niemożliwe, a on spojrzał na mnie tak srogo, jakbym coś przed nim ukrywała.

Nie dość, że król się rozgniewał, to jeszcze okazało się, że doña Elvira nie jest tak nieomylna, jakby się wydawało! Księżniczka poczuła nagle, że grunt usuwa jej się spod nóg. Jakżeby śmiała urazić króla przy pierwszym i najważniejszym spotkaniu? Przecież cała jej przyszłość spoczywała w jego rękach i to on był tutaj panem. Doña Elvira narobiła tylko kłopotów.

‒ Muszę przywitać się z Jego Wysokością, skoro tego sobie życzy ‒ stwierdziła. ‒ Mario zawiąż mą suknię, proszę.

Maria ruszyła spiesznie, by spełnić swój obowiązek, na co duenna zareagowała gniewem.

‒ Wasza Wysokość nigdzie nie pójdzie! ‒ sprzeciwiła się stanowczym tonem. ‒ Cały ten król jest ordynarny i brak mu dobrych manier. I wbrew temu, co mówiła twoja matka, nie szanuje hiszpańskich obyczajów! Chciał wiedzieć, czemu nie pozwalam na spotkanie z tobą, a kiedy mu wyjaśniłam, zapytał: „Coś jest nie tak z księżniczką? Jest jakaś nieładna czy koślawa?”. Nie powinnam ci tego powtarzać, Wasza Wysokość, ale uznałam, że musisz wiedzieć.

Sytuacja pogarszała się z każdą chwilą. Doña Elvira musiała wreszcie zrozumieć, że są w Anglii i że nie zawsze trzeba przestrzegać hiszpańskiej etykiety. W przeciwnym razie niezłomna duma guwernantki może zniweczyć całe lata ostrożnych negocjacji.

‒ Oznajmiłam mu ‒ kontynuowała duenna ‒ że w Hiszpanii młoda dama w towarzystwie mężczyzny musi zasłaniać twarz welonem i nie omieszkałam mu przypomnieć, że udałaś się już na spoczynek. I wiesz, co on na to?

Serce Katarzyny znowu zamarło.

‒ Odrzekł, że jesteśmy w Anglii i że może na ciebie patrzeć, ile mu się żywnie podoba, nawet jeśli leżysz w łóżku. Cóż za bezwstydnik? To kraj dzikusów!

Tego już było za wiele.

‒ Doño Elviro ‒ powiedziała stanowczo Katarzyna ‒ król jest moim teściem i to jest jego królestwo. Naszym obowiązkiem jest słuchać jego rozkazów i przestrzegać angielskich obyczajów. Nie zrozum mnie źle, ale muszę czynić to, co on rozkaże.

Doña Elvira spojrzała na nią z politowaniem. Zapadła niezręczna cisza, którą przerwała odpowiedź guwernantki.

‒ Nie jestem głupia, Wasza Wysokość. Nie miałam śmiałości, by dalej z nim dyskutować, nawet w imię czystej przyzwoitości, więc powiedziałam, że skoro taka jest jego wola, niechaj zobaczy się z Waszą Wysokością. Masz rację, nie mamy wyboru! Mario, zawiąż suknię i podaj welon.

Kolejny raz pokazując, kto tu rządzi, wzięła grzebień i zaczęła pospiesznie czesać długie, kasztanowe włosy księżniczki.

Katarzyna stała cierpliwie, patrząc na swoje odbicie w zwierciadle. Bez względu na wszystko, jeśli król poprosi, by podniosła welon, posłucha go. Jej matka na pewno dowie się o tym ‒ doña jak zwykle jej doniesie ‒ ale Katarzyna wierzyła, że królowa okaże zrozumienie. Poza tym matka zapewne życzyłaby sobie, aby jej córka była posłuszna woli króla. Kiedy wpatrywała się we własne odbicie, jej serce trzepotało w piersi i nadal drżała ‒ nie tylko z powodu chłodu panującego w komnacie. Miała jedynie nadzieję, że królowi i księciu spodoba się jej wygląd ‒ ładna, okrągła twarz, delikatny podbródek, łagodne szare oczy, miękkie usta i jasne czoło.

‒ Jeśli będziesz zmuszona odsłonić twarz, Wasza Wysokość, pamiętaj, co ci mówiłam ‒ rzuciła oschle guwernantka ‒ spuść wzrok, jak przystało na skromną niewiastę. Nie wpatruj się w niego!

Po chwili Katarzyna była już gotowa. Maria posłała jej szelmowski uśmiech i zeszła po schodach, aby zaprosić króla do komnaty.

Zaraz miała stanąć twarzą w twarz z przeznaczeniem. I tak oto do komnaty wszedł dostojny hrabia de Cabra, kłaniając się w pas, a wraz z nim wkroczył wysoki jegomość w średnim wieku, ubrany w jeździecki strój, wysokie buty i płaszcz. Miał wyraziste rysy twarzy, wydatny ptasi nos, a jego posiwiałe jasnobrązowe włosy opadały na futrzany kołnierz. Śmiało mierzył ją wzrokiem. Po wytwornym futrze i aksamitnym bonecie ozdobionym klejnotami zorientowała się, że oto stoi przed nią we własnej osobie król Anglii Henryk VII, pierwszy władca z rodu Tudorów. Uklękła, a za jej przykładem poszły dwórki.

‒ Witaj w mym królestwie, Katarzyno ‒ rzekł. Gdy hrabia tłumaczył jego słowa, Henryk podszedł bliżej, ujął ją za ręce i podniósł z kolan. Głos miał wysoki, ale męski, niemal melodyjny. Usłyszała kiedyś, że w jego żyłach płynie walijska krew ze strony ojca, a Walijczycy słynęli z muzykalności.

Zanim Katarzyna odpowiedziała, król puścił jej ręce, podniósł welon i uśmiechnął się.

‒ Nie mylili się królewscy dyplomaci ‒ rzekł pełen zachwytu. ‒ Słyszałem o bogactwach Hiszpanii, ale oto stoi przede mną największy skarb. Jesteś po dwakroć mile widziana, Wasza Wysokość, ze względu na twą urodę i piękne lico.

Chwycił jej dłonie i złożył na nich pocałunek. W międzyczasie don Pedro Manrique tłumaczył królewskie słowa.

‒ Dziękuję, Wasza Królewska Mość ‒ odpowiedziała, recytując przećwiczoną wcześniej kwestię i, nie bacząc na niewzruszoną twarz guwernantki, odważyła się na uśmiech.

‒ Zaiste nie wyglądasz jak rodowita Hiszpanka ‒ oznajmił Henryk. ‒ Z rudymi włosami przypominasz Lancasterkę, całkiem podobnaś do mnie i Artura. Na Boga, wyglądasz jak Angielka! Ale przecież płynie w nas ta sama krew, wszyscy pochodzimy od starego Jana z Gandawy i króla Edwarda III! Nie mógłbym życzyć sobie lepszej żony dla syna.

‒ Jestem bardzo dumna z mej angielskiej krwi ‒ odparła Katarzyna po hiszpańsku. ‒ Nadano mi imię po prababce, Katarzynie z Lancasterów.

‒ Córce samego Jana z Gandawy! No proszę, proszę ‒ odrzekł. ‒ Ale dość tego, wszak nie będzie ci stary ojczulek przeszkadzał w spotkaniu z mężem! ‒ Król zażartował sam z siebie, po czym odsunął się, a oczom Katarzyny ukazał się młodzieniec stojący przy wejściu w asyście kilku lordów.

W pierwszej chwili księżniczkę ogarnęło przerażenie, ale starała się go nie okazywać. Oto stał przed nią chłopiec z portretu, niewiele starszy, a jednak wyglądał inaczej. Książę Artur był wysoki i tak jak jego ojciec miał jasne, kasztanowe włosy. Wydawał się pewny siebie, co było typowe dla osób książęcej krwi, ale w oczy rzucała się jego chudość, której nie dało się ukryć pod ciężkim, podróżnym strojem. Ubranie dosłownie na nim wisiało. Nawet w świetle świec mogła dostrzec, że jego policzki wcale nie były naturalnie różowe, ale blade, ze skłonnością do wypieków.

Ponownie uklękła. Artur posłał jej niepewny uśmiech, ukłonił się nisko i pomógł wstać. Jego ręce były bardzo zimne. Następnie pochylił się, by musnąć jej usta tak, jak czynili to mieszkańcy Plymouth. Dowiedziała się później, że takie zachowanie jest w Anglii naturalne. Nie miała odwagi spojrzeć na doñę Elvirę.

Posiłkując się łaciną, Artur zapytał, jak minęła jej podróż. Jego głos był delikatny i melodyjny. Zapewniła go, również po łacinie, że podróż zakończyła się dobrze.

‒ Zgotowano mi w Anglii niezwykle ciepłe powitanie ‒ rzekła.

‒ Słyszałem, że statek omal nie poszedł na dno ‒ odparł Artur. ‒ Bardzo się martwiliśmy i poczuliśmy ulgę na wieść, że dotarłaś bezpiecznie, pani.

‒ Tak, to było straszne ‒ odpowiedziała, szukając na jego twarzy śladu jakichkolwiek uczuć, jakiejś oznaki, że mu się spodobała.

‒ Cóż, ważne, że już po wszystkim ‒ stwierdził. Posłali sobie zakłopotane uśmiechy, nie wiedząc, o czym mają dalej rozmawiać. Na szczęście król uratował sytuację, zapraszając na toast z okazji radosnego spotkania i na pogawędkę o weselnych planach.

Artur niewiele się odzywał. Co prawda, grzecznie zagadnął, czy ma wygodne zakwaterowanie, czy smakuje jej angielska kuchnia i o inne tego typu sprawy, ale Katarzyna była skonsternowana jego rezerwą. W porównaniu do ciepłego powitania, jakie zgotował jej Henryk, Artur przyjął ją chłodno. Przypomniała sobie pełne tęsknoty listy od księcia, w których pisał, jak niecierpliwie czeka na jej przybycie. W jej sercu pojawiła się niepewność. Czy sprawiła mu zawód? Nie mogła wyczuć w nim żadnego afektu ani żadnego entuzjazmu ‒ tego zainteresowania, jakie jej brat Jan od samego początku okazywał swojej wybrance. Mogła dostrzec w nim jedynie coś, co poniewczasie dostrzegła u swojego brata ‒ oznaki choroby. Artur wyglądał tak mizernie, że obawiała się jakiejś paskudnej przypadłości. Niemniej to właśnie on został jej przeznaczony na męża i zgodnie z radą matki sama musiała postarać się, aby go w sobie rozkochać.

‒ Musisz być zmęczony podróżą, panie ‒ powiedziała, czując, że łacina brzmi zbyt pompatycznie i znowu obiecując sobie, że szybko nauczy się języka angielskiego. ‒ Jest zimno i zapewne ciężko jeździ się po zmarzniętej ziemi.

‒ Przemarzłem do szpiku kości, Wasza Wysokość ‒ przyznał Artur. ‒ Zapewne Anglia wydaje ci się zbyt zimna w porównaniu do Hiszpanii.

‒ To prawda, ale i tak bardzo mi się podoba ‒ odparła.

Nie było to całkiem zgodne z prawdą. Zamknięta w lektyce podczas długiej podróży nie zdążyła zobaczyć zbyt wiele ‒ jedyne na co mogła sobie pozwolić, to ukradkowe spojrzenia na krajobraz zza odsuniętych zasłon. Teraz jednak odpowiedziała dyplomatycznie i oby Bóg sprawił, że jej słowa kiedyś okażą się prawdziwe.

‒ Ogrzej się przy ogniu, mój panie ‒ zaproponowała, widząc że król przygląda się im z aprobatą, gdy kroczyli razem przez komnatę. Artur wziął kielich z winem, napił się i zakaszlał. ‒ Czy wszystko w porządku, Wasza Wysokość? ‒ zapytała.

‒ Owszem, to tylko przeziębienie ‒ odparł książę, znowu pokasłując.

‒ W takim razie ufam, że wkrótce wyzdrowiejesz! ‒ powiedziała pocieszająco.

‒ Jesteś bardzo uprzejma, pani ‒ rzekł Artur. ‒ Wybacz, jeśli nie powitałem cię tak serdecznie, jak powinienem. Jestem zmęczony podróżą do Easthampstead, gdzie spotkałem się z ojcem. Wkrótce dojdę do siebie i mam nadzieję być lepszym towarzyszem dla ciebie, moja pani. Cieszę się, że tu jesteś.

Zarumienił się, a Katarzyna poczuła do niego sympatię. Zapewne oceniła go zbyt pochopnie, biorąc jego zmęczenie i być może wrodzoną nieśmiałość, za obojętność. I nagle znowu ujrzała przyszłość w jaśniejszych barwach. Wszystko zdawało się zmierzać ku lepszemu.

Dopiero około północy całe towarzystwo udało się na spoczynek. Katarzyna dobrze się bawiła i na prośbę króla wezwała swoich grajków. Wraz ze dwórkami, przy dźwiękach obojów i puzonów, tańczyła powolny uroczysty taniec __ zwany _pavaniglia_3. __ Artur, który po winie i słodkich przekąskach nabrał nieco sił, dołączył do dam, a one zaczęły uczyć go kroków dostojnego tańca _baja_4. Następnie, gdy wszyscy klaskali, przyciągnął jej dłonie do swych ust i pocałował.

Wyjeżdżając następnego ranka, czuł się nieco lepiej.

‒ Do zobaczenia, moja pani ‒ powiedział po łacinie. ‒ Czekam na ciebie w Londynie. Pocałował jej rękę, ukłonił się i odszedł, by dołączyć do ojca i reszty towarzyszy. Katarzyna pomodliła się za jego szybki powrót do zdrowia.

1 Duenna – opiekunka młodych kobiet, dama do towarzystwa; także ochmistrzyni na dworze. Doña to z kolei hiszpański tytuł grzecznościowy, łączony z imieniem kobiety (przyp. red.).

2 Pojęcie to określało mężczyznę z dobrej rodziny, po łacinie _gentilis_; szlachta nieutytułowana, bez formalnego tytułu szlacheckiego (przyp. red.).

3 Inaczej pawana, taniec dworski w metrum dwudzielnym (przy. tłum)

4 Czyli _basse danse_ (niski taniec), w Hiszpanii nazywany _baja danza_ (przyp. tłum).