Lean w biurze i usługach - ebook
Lean w biurze i usługach - ebook
Jak dokonać transformacji w biurze i usługach, tak aby organizacja stała się bardziej efektywna i wydajna?
Autor książki Lean w biurze i usługach, stawiając sobie za cel objaśnienie zastosowania metod Lean, wychodzi poza opis podstawowych narzędzi i skupia się na szczegółowym wyjaśnieniu kluczowych koncepcji szczupłego zarządzania w środowisku biurowym i usługowym. Książka zaczyna się od analizy zarządzania strumieniem wartości, a następnie przechodzi do takich zagadnień, jak: praca standaryzowana, przepływ, zrównoważony system ssący oraz zarządzanie wizualne.
W książce znajdziemy omówienie podstawowych narzędzi Lean, m.in. takich jak metoda 5S czy poka-yoke – techniki zapobiegania błędom. Autor rozkłada koncepcje Lean na części pierwsze, opisuje je w kontekście pozaprodukcyjnym i wyjaśnia, jak się je stosuje. Podając wiele przykładów, omawia komórki funkcyjne większości firm usługowych oraz obszary administracyjne zakładów produkcyjnych.
Korzystając z ponad dwudziestoletniego doświadczenia, autor przedstawia strategie wdrożeniowe oddzielnie dla każdej funkcji i działu w firmie. Przygląda się najczęstszym przeszkodom, na jakie mogą się natknąć osoby wprowadzające Lean, i podpowiada, jak sobie z nimi poradzić. Ponadto książka zawiera zbiór formularzy, tabel, list kontrolnych, wzorów i arkuszy, które pomogą każdemu zaczynającemu pracę z Lean.
***
W biurach i usługach, dzieje się dziś większość światowego biznesu. Niestety, to właśnie procesy biurowe i usługowe mają w sobie zazwyczaj najwięcej bałaganu, pomyłek, przestojów i różnego typu marnotrawstw. O ile nauczyliśmy się skutecznie podnosić jakość i skuteczność procesów produkcji, o tyle w kwestii efektywnej organizacji biura i usług, wiele firm wciąż raczkuje.
Książka, którą trzymasz w ręce, to przewodnik zapraszający do spojrzenia na procesy usługowe z nieco innej perspektywy. Takiej, która pozwala odkryć ukryte w tych procesach marnotrawstwa i zamienić je na korzyści. Tym, którzy obawiają się, że jest to trudne i skomplikowane, niech jako motto podczas lektury posłuży pierwsze zdanie z tej książki: „W szczupłym myśleniu, chodzi o zdrowy rozsądek…”.
KamiL Torczewski, Prezes Zarządu, Akademia Białego Kruka sp. z o.o.
Drew jest jednym z niewielu praktyków, którzy naprawdę rozumieją różnicę pomiędzy szczupłym przedsiębiorstwem a szczupłą produkcją.
Bill Beer, Wenger Corporation
Prosty poradnik, który pomoże liderom w przeprowadzeniu transformacji niosącej korzyści im samych, ich pracownikom oraz procesom.
Glenn Marshall, Northrop Grumman Shipbuilding
Jasne i precyzyjne metody stosowania szczupłego myślenia w procesach wspierających i administracyjnych, które sprawdzają się w prawie każdej branży. (…) Szczerze polecam tę książkę.
Brian Maskell, BMA Inc.
***
Drew Locher jest obecnie dyrektorem zarządzającym w Change Management Associates (CMA). CMA świadczy różnorodne usługi konsultingowe, doradzając firmom w sprawach doskonalenia oraz rozwoju organizacyjnego. Zapewnia wsparcie we wdrażaniu systemów zarządzania jakością, aby polepszyć wyniki swoich klientów.
Locher zajmuje się wdrażaniem innowacyjnych strategii zarządzania w wielu firmach już od roku 1986. W latach 1986–1990 opracowywał i wdrażał programy doskonalenia w General Electric. W roku 1990 opuścił GE, aby założyć CMA. Jest to spółka zrzeszająca ludzi mających podobną wizję zarządzania organizacją i jej doskonalenia. Jej członkowie poświęcają się wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań, aby pomóc swoim klientom. Podejście CMA skupia się na praktycznych zastosowaniach – „ucz się podczas działania” to slogan dobrze podsumowujący ten styl pracy.
W roku 1997 spółka CMA we współpracy z Amerykańskim Narodowym Instytutem Standardów i Technologii pracowała nad stworzeniem „Uniwersytetu Lean”.
Locher jest autorem książki The Complete Lean Enterprise – Value Stream Mapping for Office and Administrative Process, wyróżnionej nagrodą Shingo, przyznawaną m.in. publikacjom opisującym najlepsze praktyki zarządzania wykorzystujące techniki i narzędzia szczupłego myślenia.
Spis treści
Okładka
Strona tytułowa
Strona redakcyjna
Dedykacja
Spis treści
Wstęp do wydania polskiego
Wstęp
Rozdział 1. Organizowanie strumienia wartości
Wielofunkcyjne zespoły obsługujące strumienie wartości
Definiowanie ról według strumienia wartości wewnątrz działu
Organizowanie działań dla jednostki zgodnie ze strumieniem wartości
Podsumowanie
Rozdział 2. Standaryzacja pracy w biurze i usługach
Czym jest praca standaryzowana i jaki jest jej cel
Elementy składowe pracy standaryzowanej
„Co”
Punkty kluczowe – „jak” i „dlaczego”
Czas trwania i moment wykonania czynności
Wizualizacja pracy standaryzowanej
Korzyści
Tworzenie standardów pracy krok po kroku
Podsumowanie
Rozdział 3. Tworzenie przepływu w procesach biurowych i usługowych
Warianty przepływu w procesach biurowych i usługach
Łączenie zadań
Przepływ ciągły przez różne komórki
Przetwarzanie równoległe
Projektowanie przepływu dla procesów biurowych i usług
Identyfikacja działań
Określenie zapotrzebowania
Określenie wymaganych zasobów
Identyfikacja ról i zakresu odpowiedzialności, włączając w to pracę standaryzowaną
Określenie potrzeb szkoleniowych
Opracowanie technik zarządzania wizualnego
Typowe rezultaty
Podsumowanie
Rozdział 4. Stworzenie zrównoważonego systemu ssącego w biurze
Typy systemu ssącego
Widoczność kolejki
Ustalanie limitów dla kolejek
Ustalenie zasad decyzyjnych
Sygnały wizualne
Równoważenie systemu
Wdrażanie systemu ssącego krok po kroku
Krok 1. Identyfikacja miejsc, w których tworzą się kolejki
Krok 2. Zapewnienie widoczności kolejki
Krok 3. Ustalenie limitów dla kolejki
Krok 4. Ustalenie zasad decyzyjnych dla kolejki
Krok 5. Szkolenie pracowników
Krok 6. Monitorowanie systemu
Korzyści płynące z systemu ssącego w biurze i usługach
Podsumowanie
Rozdział 5. Zarządzanie wizualne w biurze i usługach
Tło
Metody zarządzania wizualnego
Elementy zarządzania wizualnego
Jaki jest cel i funkcja danego obszaru?
Jakie zadania są tam wykonywane?
Skąd pracownicy wiedzą, co robić?
Skąd pracownicy wiedzą, jak wykonywać pracę?
Skąd pracownicy wiedzą, jak sobie radzą?
Co się dzieje, jeśli wyniki nie spełniają wymogów?
Uwzględnienie ciągłego doskonalenia w zarządzaniu wizualnym
Podsumowanie
Rozdział 6. Narzędzia Lean w procesach biurowych i usługowych
Organizacja miejsca pracy albo 5S
Zapobieganie błędom
Pojęcia i definicje
Techniki zapobiegania błędom
Metody zapobiegania błędom i przykłady ich zastosowania
System naprowadzania
Szablon/lista kontrolna
Czytniki i czujniki optyczne
Narzędzia liczące
System wykrywania niewłaściwego miejsca
Definiowanie sekwencji
Standaryzacja i poprawianie
Wskaźnik istotnych warunków
System wykrywania dostaw
Bramka/bariera
Czujniki
„Uodpornienie” systemu zapobiegania błędom
Szybkie przezbrojenie
Rozdział 7. Zastosowanie Lean w różnych komórkach funkcyjnych
Dział sprzedaży i marketingu
Stabilizacja w dziale sprzedaży i marketingu
Standaryzacja procesów sprzedaży i marketingu
Wizualizacja procesów sprzedaży i marketingu
Doskonalenie procesów sprzedaży i marketingu
Dział zakupów
Stabilizacja w dziale zakupów
Standaryzacja procesów zakupów
Wizualizacja procesów zakupów
Doskonalenie procesów zakupów
Dział rachunkowości
Stabilizacja w dziale rachunkowości
Standaryzacja procesów rachunkowości
Wizualizacja procesów rachunkowości
Doskonalenie procesów rachunkowości
Dział obsługi klienta
Stabilizacja w dziale obsługi klienta
Standaryzacja procesów obsługi klienta
Wizualizacja obsługi klienta
Doskonalenie procesów obsługi klienta
Dział kadr (HR)
Stabilizacja w dziale kadr
Standaryzacja procesów kadrowych
Wizualizacja procesów kadrowych
Doskonalenie procesów kadrowych
Podsumowanie
Rozdział 8. Przywództwo w szczupłej organizacji
Kierowanie procesem ciągłego doskonalenia (PDCA)
Mentoring
Spacer po zakładzie (gemba walk)
Pomiary wyników
Uznanie
Podsumowanie
Zbiór narzędzi jakości
Formularze
O autorze
Kategoria: | Zarządzanie i marketing |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-8087-883-9 |
Rozmiar pliku: | 4,6 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Kiedy Taiichi Ohno (człowiek uważany za twórcę Toyota Production System) zidentyfikował siedem typów marnotrawstwa, nikt nie spodziewał się tak ogromnego wpływu tego odkrycia na sektor przemysłowy i usługowy wielu branż na całym świecie.
Podejście oparte na szczupłym zarządzaniu ma swoje początki w procesach produkcyjnych (lean production), następnie rozszerza się poza sferę produkcyjną i sięga procesów biznesowych (lean management). Na przełomie XX i XXI wieku Lean staje się koncepcją uniwersalną, obecną m.in. w biurach, bankach i służbie zdrowia. Koncepcja szczupłej produkcji staje się coraz bardziej powszechna również w polskich przedsiębiorstwach, przynosząc spore oszczędności i tym samym potwierdzając swoją skuteczność.
Lean to lepsze procesy...
...także w biurze i usługach. Po sukcesach w branży motoryzacyjnej, meblarskiej i elektronicznej po zasady szczupłej pracy sięga branża usługowa i biura, które do niedawna w bardzo małym stopniu identyfikowały się z koncepcją Lean.
Locher w swojej książce wychodzi poza stereotyp kojarzący koncepcję wyszczuplania jedynie z procesami produkcyjnymi. Pokazuje, że każda praca wykonywana dla klienta (wewnętrznego lub zewnętrznego) jest procesem, w którym z powodzeniem można zastosować wszystkie opisywane w książce zasady.
Z tego punktu widzenia niewiele różni halę produkcyjną od działu księgowości, zatem potencjał usprawnień i oszczędności (głównie w postaci czasu) wydaje się nieograniczony.
Szczególna staranność w opisie wdrażania poszczególnych metod zarządzania wybranymi procesami usługowymi i biurowymi jest poparta konkretnymi przykładami. Stanowi to znakomitą podstawę do rozpoczęcia zmian w swoim otoczeniu. Rodzaj wykonywanej działalności nie stanowi tu ograniczenia – Locher z naukową wręcz precyzją udowadnia uniwersalność koncepcji usprawniania przepływu i eliminacji marnotrawstwa. Pojęcia standaryzacji i wizualizacji, dotąd zarezerwowane dla produkcji, okazują się mieć podstawowe znaczenie dla prawidłowego i sprawnego przebiegu procesów sprzedażowych i marketingowych.
Lean to lepsze zarządzanie...
...nie tylko procesami wytwórczymi na hali produkcyjnej. Wdrażanie takich technik jak 5S, praca standaryzowana, zarządzanie wizualne czy mapowanie strumienia wartości w biurze lub procesie obsługi klienta ułatwia nie tylko proces rozwiązywania problemów, ale również proces ich identyfikacji i eliminacji.
Adresatami szczupłych technik zarządzania są również działy zarządzania zasobami ludzkimi, procesy kadrowe i rachunkowe. Z pozoru niemożliwe zastosowanie w tych obszarach działalności firmy technik „zarezerwowanych” do tej pory dla produkcji Locher ukazuje jako nie tylko możliwe, ale również bardzo korzystne.
Dopełnieniem bogatej treści dotyczącej opisu i zastosowania narzędzi Lean jest rozdział poświęcony kwestii przywództwa w szczupłej organizacji. Poruszenie tematów takich jak motywacja, mentoring i rozwój pracowników w kierunku tzw. myślenia krytycznego skupia uwagę czytelnika na innych, równie istotnych czynnikach warunkujących skuteczność zarządzania personelem i osiąganie przez nich określonych wyników.
Lean to lepsze myślenie...
... o sobie, o swoich współpracownikach i wykonywanej pracy, kiedy to niemożliwe staje się możliwym, a pracownicy widzą i odczuwają efekty swojej pracy każdego dnia.
Lean angażuje wielu pracowników i pokazuje, że każdy wysiłek włożony w usprawnienie swojego procesu zwraca się w postaci oszczędności czasu, ruchu czy mniejszego stresu. Kiedy pracownicy, posuwając się małymi krokami, poczują to wyraźnie, nie będą chcieli zejść z tej ścieżki. Poczucie sprawstwa zastępuje wtedy tak powszechną w wielu zakładach wyuczoną bezradność, a pytania o winnego – skupienie na procesie.
Wdrażanie szczupłych technik w procesach biurowych i usługowych ma również wymiar kulturowy. Uczy twórczego myślenia i zwiększa u pracowników poczucie wspólnoty. Kształtowanie kultury organizacji w oparciu o podejście procesowe, skupienie na przepływie i strumieniu wartości nie może odbywać się tylko w wybranych działach organizacji (np. produkcyjnych).
Locher pokazuje drogę do stworzenia modelu biznesowego, w ramach którego wszystkie obszary organizacji będą myślały o procesach w ten sam sposób, reprezentując podobne podejście do zmian w ramach ciągłego doskonalenia.
Lean w biurze i usługach...
...jest kompletnym przewodnikiem po zasadach szczupłego zarządzania w środowisku pozaprodukcyjnym. Stanowi bogate kompendium wiedzy na temat większości narzędzi stosowanych w kształtowaniu szczupłej organizacji. Nie ma na rynku polskim drugiej książki, która w tak wymowny i przekonujący sposób uczyłaby krok po kroku, jak wdrożyć elementy szczupłego zarządzania w takich obszarach działalności przedsiębiorstwa, jak na przykład dział marketingu czy dział obsługi klienta. Wszystko to w oparciu o konkretne przykłady i dobrą argumentację.
Locher szczególną wagę przywiązuje do roli ludzi w organizacji, traktując ich jako kapitał. Pracownicy byli, są i będą rdzeniem każdego przedsiębiorstwa, a wdrażanie szczupłych technik wytwarzania, co potwierdza autor, nie wiąże się w żaden sposób z redukcją zatrudnienia.
Dobre rozumienie idei i zasad działania koncepcji Lean to podstawa sukcesu w jego wdrażaniu. Mamy nadzieję, że lektura książki Drew Lo-chera stanie się dla wielu czytelników inspiracją do zmian, a dla praktyków – cennym uzupełnieniem ich wiedzy.
Jarosław Siarkiewicz
Sebastian Oleksy
Aleksandra Turant
Akademia Białego Kruka Sp. z o.o.Wstęp
W szczupłym myśleniu chodzi o zdrowy rozsądek – to stworzenie kultury ciągłego doskonalenia, gdzie wszyscy członkowie organizacji angażują się w stopniowe poprawianie wyników pracy. Każde przedsiębiorstwo stosujące zasady Lean stara się maksymalizować wartość dostarczaną klientom, a minimalizować marnotrawstwo. Szczupłe organizacje osiągają te cele, optymalizując przepływ produktów i usług sterowany popytem. Trudno wyobrazić sobie jakąkolwiek firmę, niezależnie od branży, która nie chciałaby zwiększać zysków poprzez minimalizację marnotrawstwa. Czy jesteś w stanie wskazać przedsiębiorstwo, które nie byłoby zainteresowane takim modelem biznesowym?
I właśnie tutaj pojawia się wyzwanie. Lean nie może być jednostkową inicjatywą. Twoim celem musi być stworzenie prawdziwego modelu biznesowego – Lean musi stać się twoim sposobem prowadzenia działalności. Szczupłe zasady należy wprowadzić do każdej dziedziny biznesu, począwszy od rozwijania i wdrażania strategii, na zasobach ludzkich skończywszy. Musisz zastosować szczupłe myślenie na każdym etapie wszystkich procesów biznesowych – od wysłuchania klienta, przez zrozumienie jego potrzeb po dostarczanie produktów i usług. Tylko takie podejście gwarantuje utrzymanie się praktyk Lean przez wiele lat i pomimo zmian w kierownictwie firmy.
Cel jest ambitny, ale nie powinno cię to odwieść od wkroczenia na ścieżkę Lean ani zniechęcać do kontynuacji wędrówki. Niestety wiele organizacji zachwyca się niesamowitym sukcesem innych firm, a nie zwraca uwagi na drogę, jaką one przeszły, aby ten sukces osiągnąć. Pamiętaj, że faktycznym celem jest stopniowe, ciągłe doskonalenie. Nie zniechęcaj się długą drogą i ciesz się z czynionych postępów. Mam dla ciebie dobrą wiadomość – możesz znacznie skrócić proces uczenia się, korzystając z doświadczeń innych. Oczywiście nic nie przyjdzie z dnia na dzień, ani nawet w ciągu kilku lat. Przeciętnie przechodzenie na zasady Lean zabiera od pięciu do dziesięciu lat – po takim czasie system staje się stabilny i zrównoważony. Nie mogę nic zagwarantować, ale szanse na sukces są znacznie większe, jeśli uświadomisz sobie, że „wchodzisz w to” na wiele lat. Lean to nie program, gdyż program z definicji ma początek i koniec.
Można wymienić mnóstwo dobrze udokumentowanych sukcesów we wdrażaniu Lean w zakładach produkcyjnych; istnieje też sporo książek na temat szczupłej produkcji. Jednakże organizacje usługowe oraz działy administracyjne wewnątrz zakładów produkcyjnych mają duże kłopoty we wdrażaniu szczupłych koncepcji. Choć na rynku anglojęzycznym pojawiają się książki traktujące o Lean w biurze lub w usługach, większość nie zagłębia się wystarczająco w tę tematykę, skupiając się na narzędziach, a zapominając o ich zastosowaniu. W efekcie to, co praktykowane jest w wielu firmach, nie ma najmniejszego związku z celami Lean. Organizacjom nie udaje się zmienić dotychczasowego sposobu wykonywania pracy oraz przepływu, a w związku z tym nie potrafią zrozumieć, jak mogą osiagnąć przełomowe rezultaty. To zniechęca i może prowadzić do całkowitego porzucenia idei Lean. W takiej sytuacji pracownicy postrzegają wysiłki na rzecz wprowadzenia szczupłego zarządzania jako „tylko kolejny program” – na dodatek taki, który się nie powiódł.
Kolejna pułapka, w jaką można wpaść, stosując Lean w usługach i w biurze, wiąże się z niedopasowaniem szczupłego zarządzania do strategii organizacyjnej i celów biznesowych. Gdy poznajemy nowe narzędzie, jest rzeczą naturalną, że chcemy je od razu zastosować. Ale takie starania, choć wypływające z dobrych intencji, nie zawsze przynoszą spodziewane rezultaty, gdyż nie są „zgrane” z kluczowymi celami firmy albo nie zaspokajają jej głównych potrzeb. W takiej sytuacji znów wszyscy się zniechęcają, a nowa idea zostaje porzucona. Przyczyna nie leży w tym, że koncepcje Lean są nieefektywne. To raczej kierownictwo nie przemyślało, które procesy biznesowe faktycznie wymagają przeprojektowania, aby firma osiągnęła cele Lean. Dopasowanie koncepcji do organizacji jest kluczem do sukcesu.
Swoje wysiłki powinieneś skierować na wdrażanie Lean w tych procesach biznesowych, które bezpośrednio wpływają na zdolność firmy do dostarczania wartości dla klientów. To takie procesy jak na przykład realizacja zamówień. Twoja firma będzie się cieszyć niemal natychmiastowymi korzyściami, a klienci bardzo szybko zauważą rezultaty. Oczywiście w przedsiębiorstwie jest wiele innych procesów, którymi też warto się zająć. Podam przykłady z własnego doświadczenia. W pewnej firmie, z którą współpracowałem, szybkiej interwencji wymagał proces rekrutacji z powodu pilnej potrzeby efektywnego i wydajnego naboru nowych pracowników w związku z rosnącym zapotrzebowaniem konsumenckim. W innej firmie konieczność „znalezienia” gotówki wymagała skupienia się na procesach generujących kapitał obrotowy, takich jak zwracanie wadliwych materiałów do dostawcy, udzielanie rabatów czy rozwiązywanie sporów związanych z oprotestowaniem faktur przez klientów. Każda organizacja musi opracować własny zbiór jasnych celów, zidentyfikować powiązane procesy oraz zdecydować, którymi z nich należy się zająć.
Gdy skupiasz się jedynie na narzędziach, jest bardzo prawdopodobne, że wprowadzisz wyizolowane zmiany w działach lub komórkach funkcyjnych bez przeprowadzenia zasadniczej transformacji wykonania i przepływu pracy. Narzędzie jest tylko tak dobre, jak jego zastosowanie. Aby w pełni cieszyć się korzyściami płynącymi ze szczupłego zarządzania, musisz zastosować narzędzia Lean, biorąc pod uwagę cały kontekst przeprojektowania procesów biznesowych. Na szczęście istnieje narzędzie, które ci w tym pomoże – mapowanie strumienia wartości. Pozwoli ci ono na spojrzenie na wszystko z szerszej perspektywy i całościowe potraktowanie procesów. Choć będę odwoływać się do mapowania strumienia wartości – narzędzia oceny i planowania każdego praktyka Lean – w tej książce nie omówię go szczegółowo. Jeśli chciałbyś się dowiedzieć czegoś więcej na temat mapowania, polecam książkę The Complete Lean Enterprise: Value Stream Mapping for Office and Administrative Processes (Productivity Press, 2004). Na razie wystarczy wiedzieć, że właściwe korzystanie z tego narzędzia gwarantuje większą efektywność twoich działań.
W niektórych firmach wprowadzenie Lean do procesów usługowych lub administracyjnych ogranicza się do zastosowania w miejscu pracy technik „5S” (omówię to bardziej szczegółowo w rozdziale 6). Tym organizacjom nie udaje się wdrożyć kluczowych koncepcji Lean – standaryzacji pracy, stworzenia przepływu oraz zrównoważenia systemu ssącego. Dlaczego tak wiele firm ma problemy z zastosowaniem zdroworozsądkowych idei szczupłego zarządzania w biurze i usługach? Przyczyną jest natura pracy biurowej i usługowej, która „różni się” od produkcji. Gdzie tkwi zatem owa „różnica”? Większość osób twierdzi, że praca jest bardzo zmienna, wymaga podejścia wielozadaniowego, trudno przewidzieć zapotrzebowanie i należy wykazywać się „kreatywnością”. I jest to prawda. Jednakże przyczyn takiego stanu rzeczy należy szukać głównie w tym, jak zorganizowana jest praca. Na przykład brak standardów pracy i przyzwolenie kierownictwa na taki porządek rzeczy to podstawowa przyczyna zmienności procesów usługowych i administracyjnych. Często skutkiem braku standardów pracy jest niespójna jakość informacji, którą trzeba następnie korygować, a to wymaga dodatkowego czasu. Kolejnym źródłem zmienności zapotrzebowania jest przetwarzanie w partiach lub też okresowe (a nie ciągłe) wykonywanie zadań, zazwyczaj ze względu na wygodę pracownika. Pracownicy zwykle nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że przetwarzają w partiach, i nie rozumieją, jaki ma to wpływ na procesy w dole strumienia wartości. Mam jednak dla ciebie dobrą wiadomość. Możesz zmniejszyć zmienność procesów dzięki zastosowaniu koncepcji Lean.
Oto cztery podstawowe kroki prowadzące do wdrożenia szczupłego zarządzania:
■ stabilizacja,
■ standaryzacja,
■ wizualizacja,
■ ciągłe doskonalenie.
Wybór wariantu zależy od twojego punktu wyjścia. Jeśli procesy są wysoce niestabilne, to znaczy ich wyniki są niespójne i często nieakceptowalne, twoim pierwszym krokiem powinna być stabilizacja. Natomiast jeśli procesy są stabilne, to powinieneś rozpocząć standaryzację sposobu, w jaki te procesy przebiegają – innymi słowy powinieneś zidentyfikować najlepszy sposób wykonania każdej czynności lub procesu, podjąć decyzję o jego stosowaniu oraz upewnić się, że praca wykonywana jest identycznie przez różne osoby. Gdy już przeprowadzisz standaryzację procesów, musisz zapewnić ich widoczność w organizacji. Musisz też oczywiście pamiętać, że twoim nadrzędnym i ostatecznym celem jest ciągłe doskonalenie wszystkich procesów.
Teraz przyjrzymy się każdemu krokowi z większą dokładnością. Zanim jednak do tego przejdziemy, chciałbym zwrócić uwagę na jedną kwestię: bardzo poważnie potraktuj etap identyfikowania swojego punktu wyjścia. Dla przykładu, jeśli będziesz próbował standaryzować niestabilny proces, nie spodziewaj się dobrych wyników.
Spójrzmy zatem na stabilizację.
Stabilizacja
Celem tego etapu jest stworzenie przewidywalnych i powtarzalnych wyników. W środowisku biurowym i usługowym funkcjonuje powszechna opinia, że „nigdy nie wiadomo, co z tego wyniknie”. Nie można tego powiedzieć o procesach produkcyjnych. Nawet jeśli nie są one tak wydajne, jak być powinny, jesteśmy w stanie zagwarantować ostateczny wynik, który spełni oczekiwania klienta. Gdzie zatem tkwi różnica? W środowisku produkcyjnym gwarancję wyniku zapewniają inspekcje i testy. Niestety w środowisku usługowym i biurowym „produkt” nie jest namacalny, a więc zapewnienie jakości wyniku jest trudniejsze. Szczególnie w środowisku usługowym, gdzie realizacja i konsumpcja usługi następują po sobie w bardzo krótkim czasie, zapewnienie jakości może być problematyczne.
Jeśli proces usługowy lub administracyjny nie przynosi spójnych, powtarzalnych rezultatów, właśnie w tym miejscu należy rozpocząć pracę. Musisz zidentyfikować przyczynę niestabilności procesowej, którą często okazuje się niewłaściwe zrozumienie potrzeb klienta. W rzadkich przypadkach może się nawet okazać, że potrzeby klienta w ogóle nie są respektowane. „To my zdecydujemy, co klient otrzyma i kiedy to otrzyma”. Choć raczej nikt nie powie ci tego wprost, właśnie taki komunikat można odczytać z kiepskich wyników organizacji, działu lub pracownika. Innymi słowy usługodawcy nie słyszą „głosu klienta”.
W takiej sytuacji musisz zacząć od małych kroków. Jasno zdefiniuj potrzeby klienta, udokumentuj je w prosty sposób (na przykład w formie wykazu kontrolnego), a następnie zapewnij szkolenia dla personelu administracyjnego i usługowego. Co ciekawe, pożądaną stabilizację procesów może zapewnić wdrożenie systemu ssącego. Dlaczego? Ponieważ jednym z celów systemu ssącego jest dostarczenie klientowi tego, co on chce i kiedy chce. Spójna realizacja tego celu musi ustabilizować proces lub system. Właśnie z tego powodu zastosowanie systemu ssącego powinno być jednym z pierwszych etapów wdrażania systemu Lean. Omówię to bardziej szczegółowo w rozdziale 4.
Jakie mogą być inne przyczyny niestabilności? Spójrzmy na to, co się dzieje, gdy proces jest słabo zdefiniowany. W takim wypadku pracownicy pozostawieni są samym sobie i muszą samodzielnie opracować najlepszy sposób wykonania danego działania. Załóżmy teraz, że jedynie niektóre osoby znają szczegóły, jak należy dany proces realizować (tak zwana wiedza plemienna), i nie dzielą się nimi z innymi pracownikami. Czy widzisz, jak taki układ może prowadzić do niestabilności procesowej, ponieważ wyniki różnią się w zależności od tego, kto realizuje proces? Naprawa tej sytuacji nie powinna nastręczyć trudności. Musisz w zrozumiały dla wszystkich pracowników sposób zdefiniować konkretny proces. W sformułowaniu definicji może pomóc mapowanie procesu. W ten sposób dotarliśmy do kolejnego kroku – standaryzacji.
Standaryzacja
Nierzadko gdy zaczynamy wdrażać Lean, zauważamy, że procesy charakteryzują się już pewnym stopniem stabilizacji. Wtedy punktem wyjściowym staje się standaryzacja. Standaryzacja polega na opracowaniu praktyk przestrzeganych konsekwentnie przez pracowników, którzy realizują dany proces i/lub wykonują czynności z procesem związane. Czemu mielibyśmy interesować się tym, jak coś jest wykonywane, jeśli koniec końców jest to wykonane? Ma to ogromne znaczenie, a na pytanie, dlaczego ma to znaczenie, odpowiem w rozdziale 2. Na razie wystarczy, abyś wiedział, że w większości przypadków istnieje pewnego rodzaju stabilizacja, którą można udoskonalić poprzez standaryzację. Jednym z podstawowych obszarów standaryzacji jest racjonalizacja lub uproszczenie pracy. Załóżmy, że zidentyfikowałeś proces, który zabiera 15 minut, a po standaryzacji możesz zredukować jego czas trwania do 10, a nawet 5 minut. Po skróceniu czasu możemy spodziewać się znacznie mniejszej zmienności procesu. Co więcej, pracownicy będą bardziej skłonni stosować standardy, jeśli zrozumieją, że są one odzwierciedleniem najprostszej dostępnej w danym czasie metody wykonania konkretnej czynności.
Kolejnym celem standaryzacji, który omówię w dalszej części książki, jest ułatwienie identyfikacji zdarzeń niestandardowych. Są to zdarzenia, którymi należy się zająć, aby realizacja procesu powróciła do akceptowalnego poziomu. Nie ma możliwości rozpoznania zdarzeń niestandardowych, jeśli nie zdefiniowaliśmy standardów służących jako punkt odniesienia. Dla przykładu, jeśli każdy w firmie wykonuje konkretną czynność w zupełnie inny sposób, jakie wnioski możesz wyciągnąć na temat wydajności i tego, jaki ma to wpływ na proces? Dzięki standaryzacji odpowiedź na to pytanie jest oczywista. To prowadzi nas do kolejnego kroku.
Wizualizacja
Naszym głównym celem na tym etapie jest stworzenie warunków, w których miejsce pracy będzie do nas „mówiło”. Jednym z najskuteczniejszych i najwydajniejszych sposobów komunikacji jest komunikacja wizualna. Szczupłe przedsiębiorstwa zawsze starają się zwiększyć transparentność na każdym etapie operacji. Na początku wdrażania Lean organizacje starają się, aby wykonanie stało się bardziej widoczne. To dobry pierwszy krok. Można osiągnąć jednak znacznie więcej, pod warunkiem, że procesy i działania zostały poddane standaryzacji.
Znacznie łatwiej jest zarządzać miejscem pracy, w którym wprowadzono wizualizację. Dzięki umieszczonym w widocznym miejscu instrukcjom pracy i zasadom ustalania priorytetów mniej czasu zajmie nam kierowanie najbardziej podstawowymi czynnościami. Techniki, dzięki którym wykonanie staje się bardziej widoczne, skrócą czas identyfikacji problemów wykonawczych. Zarządzanie wizualne zostanie szczegółowo omówione w rozdziale 5. Na razie wystarczy podkreślić, że wizualizacja ułatwia przeprowadzanie ciągłego doskonalenia – prawdziwego celu Lean, który teraz omówimy.
Ciągłe doskonalenie
Gdy rozpoczniesz wdrażanie Lean, na pewno nie będziesz narzekał na brak możliwości doskonalenia. Przede wszystkim zachęcisz pracowników, aby doskonalili wykonanie pracy. Możesz zacząć od zmian na mniejszą skalę wewnątrz istniejących działów lub komórek funkcyjnych. W ten sposób doprowadzisz do lokalnych ulepszeń, które przygotują grunt pod przyszłe transformacje o szerszym zakresie. Możesz też zacząć z zupełnie innej strony i zdecydować się na całościowe przeprojektowanie wszystkich strumieni wartości. Innymi słowy, do ciebie należy decyzja o wyborze wariantu, który sprawdzi się w twojej organizacji.
Niezależnie od obranej drogi przez pewien czas, najprawdopodobniej przez dwa, trzy lata, proces doskonalenia osiągać będzie wysoki poziom. Jak jednak utrzymać ciągły rozwój tego procesu? W jaki sposób dokonać tego, aby ciągłe doskonalenie stało się częścią kultury organizacyjnej? Z pewnością pomogą ci w tym techniki zarządzania wizualnego. To jednak nie wystarczy. Potrzebujesz skutecznych liderów, którzy zapewnią środowisko uczenia się gwarantujące bezpieczne eksperymentowanie. Niezbędne będą też strategie rozwoju personalnego, zapewniające utrzymanie systemu nawet po zmianie kierownictwa.
Niewiele organizacji inwestuje wystarczająco dużo w rozwój swoich pracowników. Można wskazać firmy, które pomyślnie stosowały Lean przez długi czas – 5, a nawet 10 lat – a potem zaczęły zbaczać z obranej ścieżki. Częstą przyczyną jest to, że przedsiębiorstwa zapominają o ciągłym rozwoju personalnym swoich liderów, którzy dogłębnie rozumieliby filozofię Lean, potrafiliby utrzymać, a nawet udoskonalić system, a także uczyć innych. Tylko w taki sposób możemy zapewnić przetrwanie kultury ciągłego doskonalenia. Niestety wciąż zbyt mało firm praktykuje to podejście.
Zaczynamy
Gdy będziesz czytał kolejne rozdziały, musisz rozważyć koncepcje w nich przedstawione w kontekście omówionych wcześniej czterech kroków: stabilizacji, standaryzacji, wizualizacji i ciągłego doskonalenia. Pamiętaj, że krok, od którego będziesz musiał zacząć, zależy od twojego punktu wyjścia.
W niniejszej książce wyjdziemy poza omówienie podstawowych narzędzi i przyjrzymy się kluczowym koncepcjom Lean z perspektywy ich zastosowania w procesach usługowych i administracyjnych. Najpierw zajmiemy się zarządzaniem strumieniem wartości. Następnie przejdziemy do rozdziałów traktujących o pracy standaryzowanej, przepływie, systemie ssącym oraz zarządzaniu wizualnym. Wreszcie omówimy kilka ważniejszych narzędzi Lean, takich jak 5S oraz poka-yoke. Należy je stosować w czasie wdrażania kluczowych koncepcji omówionych w rozdziałach od 1 do 5, aby zmaksymalizować korzyści.
Rozdział 7 stanowi przegląd zastosowania Lean w poszczególnych komórkach funkcyjnych. Czy Lean można stosować w dziale marketingu i sprzedaży? A co z rachunkowością? Zajmiemy się obszarami funkcyjnymi spotykanymi w prawie każdej organizacji usługowej i części administracyjnej przedsiębiorstw produkcyjnych. Aby zwiększyć korzyści płynące ze stosowania Lean, przykłady zaprezentowane w tym rozdziale należy wdrożyć w kontekście zarządzania strumieniem wartości.
Choć zdroworozsądkowa natura koncepcji Lean powinna spotkać się ze zrozumieniem wielu osób, pomyślne wdrożenie szczupłych idei wymaga fundamentalnej zmiany zachowania u większości ludzi. Jesteśmy istotami, które mają swoje nawyki i niechętnie poddają się zmianom. Można jednak stworzyć nowe zwyczaje, pod warunkiem, że mamy zapewnione odpowiednie wsparcie i wystarczającą ilość czasu. W książce, korzystając z ponad dwudziestoletniego doświadczenia, omawiam najpopularniejsze przeszkody, na jakie można natrafić wdrażając Lean, oraz sposoby ich przezwyciężenia. Kulminacja nastąpi w rozdziale 8, ale do tego czasu będziesz już wiedział, jak wprowadzić w życie przeanalizowane i sprawdzone metody. Zatem zaczynajmy.