Santarem - ebook
Santarem - ebook
Wybór wierszy jednej z najważniejszych postaci anglojęzycznej literatury w znakomitych przekładach Andrzeja Sosnowskiego. Poezja formalnie wyrafinowana, choć powściągliwa, osobna, wręcz awangardowa, a zarazem niesłychanie prosta, uważna, komunikująca się świetnie z każdym z nas. Zbiór udowadnia, że bez Elizabeth Bishop trudno wyobrazić sobie najnowszą poezję światową, a przekłady Sosnowskiego zaskakująco świeżo – po Barańczakowskich – osadzają idiom poetki we współczesnej polszczyźnie.
Spis treści
North & South (1946)
Mapa / The Map
Wyobrażenie góry lodowej / The Imaginary Iceberg
Man-Moth / The Man-Moth
Cud na śniadanie / A Miracle for Breakfast
Pomnik / The Monument
Floryda / Florida
Pejzaż morski / Seascape
Małe ćwiczenie / Little Exercise
Ryba / The Fish
A Cold Spring (1955) i Questions of Travel (1965)
Ponad 2000 ilustracji i kompletny skorowidz / Over 2,000 Illustrations and a Complete Concordance
Zatoka / The Bight
Przy rybaczówkach / At the Fishhouses
Brazylia, 1 stycznia 1502 / Brazil, January 1, 1502
Pytania w kwestii podróży / Questions of Travel
[Skądinąd: 1965–1969]
Sestyna / Sestina
Wizyty w St. Elizabeths / Visits to St. Elizabeths
Stacja benzynowa / Filling Station
Mamy gościa / House Guest
Pod oknem: Ouro Prêto / Under the Window: Ouro Prêto
Pora deszczowa, kraj podzwrotnikowy / Rainy Season; Sub-Tropic
Geography III (1976) – i później
Crusoe w Anglii / Crusoe in England
Wiersz / Poem
Koniec marca / The End of March
Santarém / Santarém
North Haven / North Haven
Słowo tłumacza
Kategoria: | Literatura piękna |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-65358-73-8 |
Rozmiar pliku: | 493 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Ląd leży w wodzie; ląd jest w odcieniu zieleni.
Cienie przy jego krawędzi, widocznie mielizny,
pokazują pas wodorostów skalistej płycizny,
gdzie w błękit zwisają trawy ze skraju zieleni.
A może ląd się pochyla, by dźwignąć morze z dołu
i owinąć się jego niewzruszoną tonią?
Na linii złotolotnego szelfu, schylając się po nią,
czyżby ląd w tej chwili ciągnął za morze od dołu?
Cień Nowej Fundlandii leży na płask nieruchomo.
Labrador jest pożółkły tam, gdzie błędny Eskimos
go natłuścił. Możemy głaskać te śliczne zatoki
pod szkłem, jakby w ten sposób miały nam zakwitnąć
lub służyć za czystą klatkę dla niewidzialnych ryb.
Nazwy przymorskich osad wybiegają w morze,
nazwy miast przecinają okoliczne góry –
tu drukarz przeżywał emocje, jak zawsze,
kiedy wzruszenie przerasta swą przyczynę.
A te półwyspy biorą wodę między kciuk i palec
jak kobiety, gdy sprawdzają gładkość materiału.
Na mapach spokojniejsze wody są niż ląd,
właściwych falom formacji lądom użyczając:
i na południe żwawo gna Norwegii zając,
profile indagują morze, gdzie kończy się ląd.
One są z rozdzielnika, czy państwa mogą sobie wybrać barwy?
– Coś w sam raz dla ich charakteru albo rodzimych wód.
Topografia nie trzyma stron; i Północ jej bliska, i Wschód.
Delikatniejsze niż historyków są kartografów barwy.Wyobrażenie góry lodowej
Wolałyśmy górę lodową niż statek,
choćby oznaczało to koniec podróży.
Choćby stała zastygła jak pochmurna skała,
a morze było całe jak ruchliwy marmur.
Wolałybyśmy górę lodową niż statek;
wolałyśmy mieć tę oddychającą połać śniegu,
choćby żagle statku kładły się na morze
jak ten nieroztopiony śnieg, co leży na wodzie.
O poważne, dryfujące pole,
czy ty wiesz, że góra lodowa obok ciebie ma posłanie
i może paść się twoim śniegiem, kiedy spać przestanie?
Oto scena, dla której marynarz dałby sobie wyjąć oczy.
Mniejsza o statek. Góra lodowa się unosi,
po czym opada; jej szkliste fiale
korygują trasy eliptyk na niebie.
Oto scena, kiedy ten kroczący po deskach
operuje niewymyślną retoryką. Kurtyna
jest tak lekka, że idzie w górę na najcieńszych linach,
które splatają zwiewne kordonki ze śniegu.
Dowcip tych białych wierzchołków
skrzy się w starciu ze słońcem. Swój ciężar góra śmiało oferuje
na ruchomej scenie i tylko stoi tam, i się wpatruje.
Ta góra lodowa swoje fasetki nacina od wewnątrz.
Jak klejnoty z jakiegoś grobu
permanentnie zachowuje siebie i zdobi
jedynie samą siebie, może też te śniegi,
co tak nas zaskakują, leżące na morzu.
Do widzenia, mówimy, do widzenia, statek skręca
tam, gdzie fale ulegają falom innych fali,
a chmury biegną po cieplejszym niebie.
Góry lodowe obligują duszę
(one też z drobinek najmniej widocznych tworzą się samodzielnie),
aby je tak postrzegała: wcielone, piękne, zbudowane niepodzielnie.Man-Moth¹
Tu, na górze,
blaski rozbitego księżyca zatykają szpary w budynkach.
Całkowity cień Człowieka sprowadza się do kapelusza.
Pada mu do stóp jak rondo podstawki pod lalkę i powstaje
odwrócona szpilka o czubku namagnesowanym przez księżyc.
Człowiek nie widzi księżyca; obserwuje jego ogromne rewiry,
czując tylko paradne światło na dłoniach, ani zimne, ani gorące,
w temperaturze, jakiej nie zmierzą żadne termometry.
Ale gdy Man-Moth
składa rzadkie, lecz regularne wizyty na powierzchni,
nieco innym okiem spogląda na księżyc. Wynurza się
z dowolnego otworu w krawężniku któregoś z chodników
i zaczyna nerwowo zdobywać frontony różnych budynków.
Przypuszcza, że księżyc to niewielka dziura w powale nieba,
która świadczy o bezużyteczności nieba w roli osłony. Drży,
lecz musi sprawę wyświetlić tak wysoko, jak tylko się da.
Piętro po piętrze
cień jak szmata fotografa ciągnie się za nim wzdłuż fasad,
gdy wylękniony się wspina, myśląc, że tym razem da radę,
wepchnie filigranową głowę w ten otwór okrągły i czysty,
i da się na światło wycisnąć w czarnych zwojach, jak z tubki.
(Człowiek stojący pod nim nie ma podobnych iluzji).
A Man-Moth musi wykonać to, co go najbardziej przeraża,
chociaż nic z tego, rzecz jasna; upada zatrwożony, lecz cały.
Wtedy wraca
w blade tunele z cementu, w których widzi swój dom. Fryga,
fruwa i nigdy nie zostaje pasażerem bezgłośnych pociągów
dostatecznie pospiesznych. Migiem zamykają się drzwi.
Man-Moth zawsze zajmuje miejsce tyłem do kierunku jazdy,
a pociąg rusza z maksymalną, straszną prędkością
bez żadnej zmiany biegów czy jakiejkolwiek gradacji.
Man-Moth nie ma pojęcia, jak szybko podróżuje do tyłu.
Każdej nocy musi
w kółko przejeżdżać sztuczne tunele i śnić seryjne sny.
Jak podkłady pod pociągiem, sny migają pod spodem
jego pędzącego mózgu. Nie śmie wyjrzeć przez okno,
ponieważ trzecia szyna, jednostajny przeciąg trucizny,
biegnie obok niego o włos. Uważa ją za taką chorobę,
na którą ma dziedziczną podatność. Musi trzymać
ręce w kieszeniach, tak jak inni muszą nosić szaliki.
Jeśli go schwytacie,
bateryjką świećcie mu w oko. Ma tylko źrenicę, ciemną
noc w czystej postaci, i zjeży się jej owłosiony horyzont,
gdy na was spojrzy i oko zatrzaśnie. Spomiędzy powiek
wszystko, co ma – jedna łza – wysunie się wtedy jak żądło.
Chyłkiem zgarnie ją w dłoń i – jeśli nie będziecie ciekawi –
połknie. Lecz wystarczy mieć oczy otwarte, a odda –
czystą jak z głębinowych źródeł, schłodzoną do picia.Cud na śniadanie
O szóstej rano czekaliśmy na kawę,
czekając na kawę i miłosierny okruch,
które mieli wydawać na pewnym balkonie
– niby dawni królowie, czyli jakiś cud.
Było jeszcze ciemno. Jedną stopą słońce
mocno stanęło w długiej bruździe rzeki.
Pierwszy prom już dobił do brzegu rzeki.
Było zimno i mieliśmy nadzieję, że kawę
podadzą bardzo gorącą, widząc, że słońce
nie zamierza nas ogrzać; i że każdy okruch
będzie jak bochen z masłem, czyli cud.
O siódmej jakiś mężczyzna stanął na balkonie.
Może przez minutę stał sam na balkonie,
ponad naszymi głowami patrząc w stronę rzeki.
Następnie z rąk służącego wziął zadatki na cud,
w jednej samotnej filiżance kawę
oraz bułkę, z której odłupał pierwszy okruch,
z głową, by tak rzec, w chmurach – obok było słońce.
Czy ten człowiek oszalał? Czegóż to, o słońce,
chciał tam w górze dokonać na swoim balkonie!
Każdy dostał jeden całkiem czerstwy okruch,
który ten i ów smyrgnął ze wzgardą do rzeki;
oraz na dno filiżanki, po kropelce, kawę.
Część z nas dalej stała, czekając na cud.
Mogę rzec, co było dalej, i nie był to cud.
Widziałam piękną willę, nad nią stało słońce,
i już w drzwiach wyczuwało się gorącą kawę.
Od frontu barok białego gipsu na balkonie
doklejony przez ptaki gniazdujące wzdłuż rzeki
– widziałam jednym okiem wlepionym w okruch –
i galerie, i marmurowe komnaty. Mój okruch
mym pałacem, dla mnie przemieniony w cud
przez wieki, przez insekty, ptaki i wody rzeki
żłobiące kamień. Codziennie, gdy jest słońce,
zasiadam do śniadania na własnym balkonie
z nogami na balustradzie i piję galonami kawę.
Do cna wylizaliśmy okruch, przełknęliśmy kawę.
Po przeciwległej stronie rzeki okno odbiło słońce,
jakby stawał się cud, nie na tym balkonie.