Światło, którego nie widać - ebook

Ulotki

Spa­dają z nieba o zmierz­chu. Fru­wają nad mu­rami obron­nymi, tań­czą nad da­chami, wi­rują w głę­bo­kich wą­wo­zach mię­dzy ka­mie­ni­cami. Całe ulice po­kry­wają kartki pa­pieru, śnież­no­białe na tle ko­cich łbów. Pilna wia­do­mość dla miesz­kań­ców! – in­for­mują. Na­tych­miast opuść­cie mia­sto i schroń­cie się na te­re­nie nie­za­bu­do­wa­nym!

Za­czyna się przy­pływ. Na nie­bie świeci mały żółty księ­życ mię­dzy peł­nią a trze­cią kwa­drą. Na wscho­dzie, na da­chach nad­mor­skich ho­teli i w ogro­dach na ich ty­łach, żoł­nie­rze sze­ściu ba­te­rii ame­ry­kań­skiej ar­ty­le­rii wrzu­cają do luf moź­dzie­rzy po­ci­ski za­pa­la­jące.Bom­bowce

O pół­nocy prze­la­tują nad ka­na­łem La Man­che. Jest ich dwa­na­ście i no­szą na­zwy pio­se­nek: Star­dust, Stormy We­ather, In the Mood, Pi­stol-Pac­kin’ Mama. Da­leko w dole wi­dać mo­rze po­kryte nie­zli­czo­nymi grzbie­tami spie­nio­nych fal. Na­wi­ga­to­rzy wkrótce za­uważą na wid­no­kręgu za­rysy pła­skich wysp za­la­nych świa­tłem księ­życa. Fran­cja.

W słu­chaw­kach roz­le­gają się trza­ski. Zgod­nie z pla­nem bom­bowce le­ni­wie scho­dzą na niż­szy pu­łap. Ze sta­no­wisk ar­ty­le­rii prze­ciw­lot­ni­czej roz­miesz­czo­nych wzdłuż wy­brzeża strze­lają w niebo snopy czer­wo­nego świa­tła. Wi­dać czarne wraki okrę­tów za­to­pio­nych przez za­łogę lub znisz­czo­nych przez nie­przy­ja­ciela. Je­den ma urwany dziób, a drugi pło­nie – wi­dać mi­go­ta­nie pło­mieni. Na wy­spie po­ło­żo­nej naj­da­lej od lądu bie­gają mię­dzy ska­łami prze­ra­żone owce.

W każ­dym sa­mo­lo­cie bom­bar­dier spo­gląda przez ce­low­nik i li­czy do dwu­dzie­stu. Cztery, pięć, sześć, sie­dem. Ufor­ty­fi­ko­wane mia­sto na gra­ni­to­wym pół­wy­spie jest co­raz bli­żej i bom­bar­die­rzy mają wra­że­nie, że wi­dzą ze­psuty ząb, czarny i groźny, na­brzmiały wrzód, który na­leży prze­ciąć.Dziew­czyna

Na jed­nym z krań­ców mia­sta, na pią­tym, ostat­nim pię­trze wy­so­kiej, wą­skiej ka­mie­nicy przy rue Vau­bo­rel nu­mer 4 klę­czy Ma­rie-Laure Le­Blanc, nie­wi­doma szes­na­sto­let­nia dziew­czyna. Po­chyla się nad ni­skim sto­łem, w ca­ło­ści za­ję­tym przez do­kładny mo­del Sa­int-Malo z mi­nia­tu­ro­wymi re­pli­kami se­tek do­mów, skle­pów i ho­teli, oto­czo­nych mu­rami obron­nymi. Wi­dać ka­te­drę z wy­smu­kłą wieżą, ma­sywne, stare Château de Sa­int-Malo i dłu­gie sze­regi nad­brzeż­nych ka­mie­nic ze ster­czą­cymi ko­mi­nami. Z plaży du Môle bie­gnie w mo­rze smu­kłe, drew­niane molo o łu­ko­wa­tym kształ­cie, nad tar­giem ryb­nym wznosi się de­li­katna, ażu­rowa ko­puła, na ma­leń­kich pla­cach miej­skich wi­dać mi­kro­sko­pijne ławki, naj­mniej­sze o roz­mia­rach pe­stek ja­błek.

Ma­rie-Laure prze­suwa czub­kami pal­ców po sze­ro­kiej na cen­ty­metr ko­ro­nie mu­rów obron­nych, które ota­czają mo­del jak asy­me­tryczna gwiazda. Znaj­duje w nich lukę, skąd ce­lują w mo­rze cztery ar­cha­iczne działa. „Ba­stion de la Hol­lande” – szepce i jej palce po­dą­żają w dół po ma­leń­kich scho­dach. „Rue des Cor­diers. Rue Ja­cques-Car­tier”.

W ką­cie po­koju stoją dwa ocyn­ko­wane wia­dra z wodą. Za­wsze je na­peł­niaj, je­śli tylko mo­żesz, upo­mi­nał ją stry­jeczny dzia­dek. I wannę na dru­gim pię­trze. Ni­gdy nie wia­domo, kiedy znowu za­brak­nie wody.

Palce Ma­rie-Laure wę­drują z po­wro­tem do wieży ka­te­dry. Po­dą­żają na po­łu­dnie, do Bramy Di­nań­skiej. Przez cały wie­czór do­ty­kała opusz­kami pal­ców mo­delu mia­sta, cze­ka­jąc na Étienne’a, stry­jecz­nego dziadka, wła­ści­ciela tej ka­mie­nicy, który wy­szedł po­przed­niej nocy, gdy spała, i nie wró­cił. Te­raz znowu jest noc, wska­zówki ze­gara po raz ko­lejny okrą­żyły tar­czę, w domu pa­nuje ci­sza, a Ma­rie-Laure nie może spać.

Sły­szy bom­bowce, gdy są w od­le­gło­ści pię­ciu ki­lo­me­trów. Na­ra­sta­jący szmer. Szum w muszli.

Kiedy otwiera okno sy­pialni, war­kot sa­mo­lo­tów staje się gło­śniej­szy. Poza tym noc jest prze­ra­ża­jąco ci­cha: żad­nych mo­to­rów, gło­sów, grze­cho­tów. Nie wyją sy­reny. Nikt nie stąpa po ko­cich łbach. Nie sły­chać na­wet mew. Tylko plusk wody u pod­nóża mu­rów obron­nych, prze­cznicę da­lej i pięć pię­ter w dół. Jest przy­pływ.

Ma­rie-Laure sły­szy jesz­cze je­den dźwięk.

Bar­dzo bli­sko coś le­ciutko sze­le­ści. Otwiera lewą okien­nicę i do­tyka pal­cami pra­wej. Mię­dzy de­secz­kami tkwi kartka pa­pieru.

Unosi ją do nosa. Pach­nie świeżą farbą dru­kar­ską. Może ben­zyną? Pa­pier jest nowy, wisi na oknie od nie­dawna.

Ma­rie-Laure waha się, sto­jąc w poń­czo­chach przy oknie. Za ple­cami ma sy­pial­nię, na szczy­cie ozdob­nej szafy stoją rzę­dem muszle mor­skie, a na li­stwach przy­po­dło­go­wych drobne oto­czaki. W rogu znaj­duje się biała la­ska, na łóżku leży grzbie­tem do góry gruba po­wieść w al­fa­be­cie Bra­ille’a. War­kot sa­mo­lo­tów na­ra­sta.Chło­piec

Pięć ulic da­lej, na pół­noc od rue Vau­bo­rel, ci­chy stu­kot wy­rywa ze snu ja­sno­wło­sego, osiem­na­sto­let­niego nie­miec­kiego sze­re­gowca, Wal­tera Pfen­niga. Za­le­d­wie sze­lest. W od­le­głą szybę ude­rzają mu­chy.

Gdzie jest? Słodki, che­miczny za­pach smaru do dział, woń świeżo zbi­tych drew­nia­nych skrzyń na po­ci­ski, stare prze­ście­ra­dła pach­nące naf­ta­liną – jest w ho­telu. Oczy­wi­ście. Hôtel des Abe­il­les, Dom Psz­czół.

Cią­gle noc. Cią­gle wcze­śnie.

Od strony mo­rza sły­chać świst i huk, ar­ty­le­ria prze­ciw­lot­ni­cza otwiera ogień.

Ko­ry­ta­rzem śpie­szy ka­pral jed­nostki OPL, zmie­rza­jąc w stronę klatki scho­do­wej.

– Zejdź do piw­nicy! – woła przez ra­mię, a Wer­ner włą­cza la­tarkę po­lową, zwija koc, chowa do ple­caka i ru­sza za star­szym stop­niem.

Jesz­cze nie tak dawno Dom Psz­czół wy­da­wał się sym­pa­tyczny. Ele­wa­cję zdo­biły ja­sno­nie­bie­skie okien­nice, w re­stau­ra­cji po­da­wano mro­żone ostrygi, a za szynk­wa­sem czy­ścili kie­liszki bre­toń­scy bar­mani w musz­kach. Miał dwa­dzie­ścia je­den po­koi z wi­do­kiem na ocean i foyer z gi­gan­tycz­nym ko­min­kiem. Po­pi­jali tu ape­ri­tify pa­ry­ża­nie spę­dza­jący week­endy w Sa­int-Malo, a wcze­śniej od czasu do czasu no­ta­ble z okresu Re­pu­bliki – mi­ni­stro­wie, wi­ce­mi­ni­stro­wie, opaci, ad­mi­ra­ło­wie. W po­przed­nich wie­kach ogo­rzali kor­sa­rze: mor­dercy, ra­bu­sie, gra­bieżcy, że­gla­rze.

Wcze­śniej, jesz­cze za­nim po­wstał ho­tel, pięć­set lat temu, był to dom za­moż­nego ka­pi­tana, który zre­zy­gno­wał z kor­sar­stwa i za­jął się ba­da­niem ży­cia psz­czół na pa­stwi­skach wo­kół Sa­int-Malo. No­to­wał ich zwy­czaje i ży­wił się świe­żym mio­dem. Nad nad­pro­żem wciąż znaj­dują się wy­rzeź­bione w dę­bo­wym drew­nie wi­ze­runki psz­czół, a po­ro­śnięta blusz­czem fon­tanna na dzie­dzińcu ma kształt ula. Wer­ner naj­bar­dziej lubi pięć spło­wia­łych pla­fo­nów w naj­wspa­nial­szych po­miesz­cze­niach na gór­nych pię­trach, gdzie na nie­bie­skim tle la­tają psz­czoły wiel­ko­ści dzieci, ogromne le­niwe trut­nie i ro­bot­nice z żył­ko­wa­nymi skrzy­dłami, a nad sze­ścio­kątną wanną kro­czy po su­fi­cie trzy­me­trowa kró­lowa z wiel­kimi oczyma i brzu­chem po­kry­tym zło­ci­stym mesz­kiem.

W ciągu ostat­nich czte­rech ty­go­dni ho­tel stał się czymś no­wym – twier­dzą. Żoł­nie­rze au­striac­kiej jed­nostki OPL za­bili de­skami okna, znisz­czyli łóżka. Za­ba­ry­ka­do­wali wej­ście, za­sta­wili klatki scho­dowe skrzy­niami po­ci­sków ar­mat­nich. Na trze­cim pię­trze, gdzie z po­koi z bal­ko­nami wi­dać mury obronne, usta­wiono stare działo prze­ciw­lot­ni­cze ka­li­bru 88 mm, które może wy­strze­li­wać dzie­się­cio­ki­lo­gra­mowe po­ci­ski na od­le­głość pięt­na­stu ki­lo­me­trów.

Au­striacy na­zy­wają swoją ar­matę Ihre Ma­je­stät i przez ostat­nie ty­go­dnie zaj­mują się nią jak psz­czoły ro­bot­nice opie­ku­jące się kró­lową. Kar­mią ją sma­rami, po­ma­lo­wali lufę, na­oli­wili koła, uło­żyli u pod­nóża worki z pia­skiem jak ofiary dla bó­stwa.

Kró­lew­ska acht acht, mor­der­cza wład­czyni ma­jąca wszyst­kich bro­nić.

Wer­ner jest na scho­dach, w po­ło­wie drogi na par­ter, gdy działo ka­li­bru 88 mm szybko od­daje dwa strzały. Po raz pierw­szy sły­szy je z tak bli­skiej od­le­gło­ści i ma wra­że­nie, że górne pię­tra ho­telu wy­la­tują w po­wie­trze. Za­ta­cza się i za­tyka uszy. Ściany prze­nika drże­nie, naj­pierw z góry na dół, do fun­da­men­tów, a po­tem z dołu do góry.

Sły­szy tu­pot bu­tów Au­stria­ków, któ­rzy znowu ła­dują działo. Z od­dali do­cho­dzi cich­nące wy­cie dwóch wy­strze­lo­nych po­ci­sków le­cą­cych nad oce­anem: są już w od­le­gło­ści czte­rech lub pię­ciu ki­lo­me­trów. Zdaje so­bie sprawę, że je­den z żoł­nie­rzy śpiewa. Może wszy­scy śpie­wają? Ośmiu żoł­nie­rzy Luft­waffe, z któ­rych ża­den nie prze­żyje naj­bliż­szej go­dziny, śpiewa pieśń mi­ło­sną dla swo­jej kró­lo­wej.

Wer­ner oświe­tla foyer la­tarką. Wiel­kie działo strzela po raz trzeci, gdzieś w po­bliżu sły­chać brzęk tłu­czo­nego szkła, w ko­mi­nie roz­lega się szum spa­da­ją­cych pła­tów sa­dzy, ściany ho­telu dźwię­czą jak dzwon. Wer­ner mar­twi się, że od huku wy­padną mu zęby.

Otwiera drzwi piw­nicy i przy­staje. Dwoi mu się w oczach.

– To już dziś? – pyta. – Na­prawdę przy­le­cieli?

Ale kto miałby od­po­wie­dzieć?Sa­int-Malo

W ca­łym mie­ście bu­dzą się ostatni miesz­kańcy, któ­rzy nie zdą­żyli się ewa­ku­ować, ję­czą, wzdy­chają. Stare panny, pro­sty­tutki, męż­czyźni, któ­rzy prze­kro­czyli sześć­dzie­siątkę. Le­nie, ko­la­bo­ranci, ate­iści, pi­jacy. Sio­stry za­konne z róż­nych zgro­ma­dzeń. Ubo­dzy. Upar­ciu­chy. Ślepcy.

Nie­któ­rzy śpie­szą do schro­nów prze­ciw­lot­ni­czych, inni wma­wiają so­bie, że to tylko ćwi­cze­nia. Część zwleka, by za­brać koc, mo­dli­tew­nik albo ta­lię kart.

Dwa mie­siące wcze­śniej alianci wy­lą­do­wali w Nor­man­dii. Wy­zwo­lono Cher­bo­urg, Caen i Ren­nes. Po­łowa za­chod­niej Fran­cji jest wolna. Na wscho­dzie So­wieci od­bili Mińsk, w Pol­sce Ar­mia Kra­jowa roz­po­częła w War­sza­wie po­wsta­nie, kilka ga­zet ośmie­liło się za­su­ge­ro­wać, że losy wojny są prze­są­dzone.

Ale tu jest ina­czej. Sa­int-Malo to ostatni ba­stion na krańcu kon­ty­nentu, ostatni nie­miecki punkt oporu na wy­brzeżu Bre­ta­nii.

Lu­dzie szepcą, że w Sa­int-Malo Niemcy wy­re­mon­to­wali dwu­ki­lo­me­trowe pod­ziemne ko­ry­ta­rze pod śre­dnio­wiecz­nymi mu­rami, zbu­do­wali nowe for­ty­fi­ka­cje, nowe tu­nele, nowe chod­niki ewa­ku­acyjne, nie­wia­ry­god­nie skom­pli­ko­wane kom­pleksy bun­krów ukry­tych pod zie­mią. Krążą plotki, że pod for­tem de La Cité, po­ło­żo­nym na przy­lądku i od­dzie­lo­nym rzeką od sta­rego mia­sta, znaj­dują się ma­ga­zyny środ­ków opa­trun­ko­wych, amu­ni­cji, a na­wet pod­ziemny szpi­tal. Jest tam kli­ma­ty­za­cja, zbior­nik na wodę o po­jem­no­ści dwóch ty­sięcy li­trów, bez­po­śred­nie po­łą­cze­nie z Ber­li­nem. Są mio­ta­cze ognia słu­żące jako pu­łapki, sieć sta­lo­wych ko­puł ob­ser­wa­cyj­nych i za­pasy amu­ni­cji po­zwa­la­jące dzień po dniu ostrze­li­wać mo­rze przez cały rok.

Po­dobno jest tam ty­siąc Niem­ców go­to­wych na śmierć. Albo pięć ty­sięcy. Może wię­cej.

Sa­int-Malo: mia­sto z czte­rech stron oto­czone przez mo­rze. Ko­mu­ni­ka­cja z resztą Fran­cji jest utrud­niona: gro­bla, most, ła­wica pia­sku. Przede wszyst­kim je­ste­śmy oby­wa­te­lami Sa­int-Malo, mó­wią miesz­kańcy. Póź­niej Bre­toń­czy­kami. Je­żeli jesz­cze coś zo­staje, Fran­cu­zami.

W świe­tle bły­ska­wic gra­nit wy­daje się błę­kitny. Kiedy przy­pływ osiąga mak­si­mum, w piw­ni­cach w środku mia­sta po­ja­wia się woda. W cza­sie od­pływu ster­czą z mo­rza po­kryte pą­klami wręgi ty­siąca wra­ków. W ciągu trzech ty­sięcy lat ten nie­wielki przy­lą­dek wi­dział wiele ob­lę­żeń.

Ale nie ta­kie jak to.

Bab­cia bie­rze na ręce pła­czące dziecko. Pi­jak, który sika w za­ułku na przed­mie­ściach Sa­int-Se­vran pół­tora ki­lo­me­tra da­lej, wyj­muje z ży­wo­płotu kartkę pa­pieru. Pilna wia­do­mość dla miesz­kań­ców! – czyta. Na­tych­miast opuść­cie mia­sto i schroń­cie się na te­re­nie nie­za­bu­do­wa­nym!

Na oko­licz­nych wy­spach bły­skają działa prze­ciw­lot­ni­cze, a w Sa­int-Malo wiel­kie nie­miec­kie ar­maty wy­strze­li­wują ko­lejne po­ci­ski, które lecą z wy­ciem nad wodą. Na wy­spie po­ło­żo­nej czte­ry­sta me­trów od brzegu trzy­stu osiem­dzie­się­ciu fran­cu­skich więź­niów prze­trzy­my­wa­nych w for­cie Na­tio­nal kuli się w świe­tle księ­życa na dzie­dzińcu i spo­gląda w niebo.

Cztery lata oku­pa­cji, więc co ozna­cza ryk nad­la­tu­ją­cych bom­bow­ców? Oca­le­nie? Eks­tyr­pa­cję?

Grze­chot strze­la­ją­cych ka­ra­bi­nów. Huk dział prze­ciw­lot­ni­czych przy­po­mi­na­jący ostre dźwięki wer­bli. Z gniazd na wieży ka­te­dry sfruwa stadko go­łębi i od­la­tuje w stronę mo­rza.Rue Vau­bo­rel nu­mer 4

Ma­rie-Laure Le­Blanc stoi sa­mot­nie w swo­jej sy­pialni, wdy­cha­jąc za­pach ulotki, któ­rej nie może prze­czy­tać. Wyją sy­reny. Za­myka okien­nice i blo­kuje okno. Sa­mo­loty są z każdą chwilą co­raz bli­żej, każda se­kunda spę­dzona w po­koju jest stra­cona. Ma­rie-Laure po­winna po­biec na dół, do­trzeć do kąta kuchni, gdzie w pod­ło­dze znaj­duje się nie­wielka klapa – wej­ście do piw­nicy peł­nej ku­rzu, dy­wa­nów po­gry­zio­nych przez my­szy i sta­rych ku­frów, któ­rych od dawna nikt nie otwie­rał.

Za­miast tego wraca do stołu obok łóżka i klęka przed mo­de­lem mia­sta.

Znów od­naj­duje pal­cami mury obronne, Ba­stion de la Hol­lande, nie­wiel­kie schody pro­wa­dzące w dół. W tym domu, wła­śnie w tym miej­scu, w rze­czy­wi­stym mie­ście, co nie­dziela trze­pie dy­wany ja­kaś ko­bieta. Z tam­tego okna krzyk­nął kie­dyś chło­piec: „Uwa­żaj, co ro­bisz! Je­steś ślepa?!”.

We fra­mu­gach brzę­czą szyby. Działa prze­ciw­lot­ni­cze od­dają ko­lejną salwę. Zie­mia stop­niowo ob­raca się wo­kół osi.

Pod pal­cami Ma­rie-Laure mi­nia­tu­rowa rue d’Es­trées prze­cina mi­nia­tu­rową rue Vau­bo­rel. Palce skrę­cają w prawo, li­czą drzwi wej­ściowe. Je­den, dwa, trzy. Cztery. Ile razy to ro­biła?

Dom nu­mer 4 to wy­soka, odra­pana ka­mie­nica na­le­żąca do stry­jecz­nego dziadka Étienne’a. Ma­rie-Laure mieszka tu od czte­rech lat. Klę­czy sa­mot­nie na pią­tym pię­trze, a tym­cza­sem w jej stronę leci z ry­kiem dwa­na­ście ame­ry­kań­skich bom­bow­ców.

Na­ci­ska ma­leń­kie drzwi fron­towe, zwal­nia­jąc ukryty za­trzask, i unosi re­plikę domu. W jej dło­niach ma ona wiel­kość pu­dełka pa­pie­ro­sów ojca.

Bom­bowce są te­raz tak bli­sko, że pod ko­la­nami Ma­rie-Laure za­czyna drżeć pod­łoga. Na ko­ry­ta­rzu brzę­czą krysz­ta­łowe ozdoby ży­ran­dola wi­szą­cego nad klatką scho­dową. Ma­rie-Laure prze­kręca o dzie­więć­dzie­siąt stopni ko­min mi­nia­tu­ro­wej ka­mie­nicy. Póź­niej wyj­muje trzy drew­niane de­seczki two­rzące dach i ob­raca dom do góry no­gami.

Na jej dłoń wy­pada ka­mień.

Jest chłodny. Ma wiel­kość go­łę­biego jaja. Kształt łzy.

Ma­rie-Laure trzyma w jed­nej ręce mi­nia­tu­rowy dom, a w dru­giej ka­mień. Ściany dy­gocą od huku. Ma wra­że­nie, że za chwilę prze­biją je ogromne palce.

– Tato? – szepce.Piw­nica

Pod foyer Domu Psz­czół wy­kuto dla kor­sa­rza piw­nicę w li­tej skale. Pod gra­ni­to­wymi ścia­nami stoją skrzynki, szafy i wie­szaki na na­rzę­dzia. Su­fit pod­pie­rają trzy ogromne, ręcz­nie ocio­sane belki z pni drzew ścię­tych setki lat wcze­śniej w sta­ro­żyt­nym bre­toń­skim le­sie i prze­trans­por­to­wa­nych do Sa­int-Malo przez konne za­przęgi.

W świe­tle po­je­dyn­czej ża­rówki w po­miesz­cze­niu tań­czą chy­bo­tliwe cie­nie.

Przy warsz­ta­cie sie­dzi na skła­da­nym krze­śle Wal­ter Pfen­nig, spraw­dza na­pię­cie aku­mu­la­tora i wkłada słu­chawki. Ma do dys­po­zy­cji wy­po­sa­żone w an­tenę urzą­dze­nie nadaw­czo-od­bior­cze w sta­lo­wej obu­do­wie, dzia­ła­jące na fa­lach o dłu­go­ści 1,6 me­tra. Po­zwala ono ko­mu­ni­ko­wać się z iden­tycz­nym urzą­dze­niem na gór­nych pię­trach domu, z dwiema in­nymi ba­te­riami prze­ciw­lot­ni­czymi w mu­rach mia­sta oraz z pod­ziem­nym schro­nem do­wódz­twa gar­ni­zonu po prze­ciw­nej stro­nie uj­ścia rzeki.

Ra­dio bu­czy lekko, gdy się roz­grzewa. Ob­ser­wa­tor od­czy­tuje współ­rzędne do mi­kro­fonu, a ar­ty­le­rzy­sta je po­wta­rza. Wer­ner prze­ciera oczy. Za jego ple­cami aż do su­fitu wzno­szą się skon­fi­sko­wane skarby: zwi­nięte go­be­liny, ze­gary sto­jące, ozdobne szafy, ogromny olejny pej­zaż po­kryty kra­ke­lurą. Na półce na­prze­ciwko Wer­nera znaj­duje się osiem lub dzie­więć gip­so­wych głów, któ­rych prze­zna­cze­nia nie może się do­my­ślić.

Po wą­skich drew­nia­nych scho­dach, po­chy­la­jąc głowę pod bel­kami, scho­dzi ogromny sier­żant szta­bowy Frank Vol­khe­imer. Uśmie­cha się do­bro­dusz­nie do Wer­nera i siada w wy­so­kim fo­telu obi­tym zło­ci­stym je­dwa­biem. Umiesz­cza ka­ra­bin mię­dzy po­tęż­nymi udami, gdzie wy­daje się on śmiesz­nie mały.

– Za­czyna się? – pyta Wer­ner.

Vol­khe­imer kiwa głową. Włą­cza la­tarkę i trze­poce w pół­mroku dziw­nie dziew­czę­cymi rzę­sami.

– Jak długo to po­trwa?

– Nie­długo. Je­ste­śmy tu bez­pieczni.

Ostatni przy­cho­dzi Bernd, tech­nik, ni­ski męż­czy­zna z my­simi wło­sami i lek­kim ze­zem. Za­myka za sobą i ry­gluje drzwi piw­nicy, po czym z po­nu­rym wy­ra­zem twa­rzy siada w po­ło­wie drew­nia­nych schod­ków. Trudno po­wie­dzieć, czy jego ob­li­cze wy­raża strach, czy mę­stwo.

Po za­mknię­ciu drzwi cich­nie wy­cie sy­ren. Na su­fi­cie miga ża­rówka.

Woda, my­śli Wer­ner. Za­po­mnia­łem o wo­dzie.

W od­le­głym krańcu mia­sta strzela druga ba­te­ria prze­ciw­lot­ni­cza, po czym znów roz­lega się huk osiem­dzie­siąt­kió­semki na pię­trze ka­mie­nicy, ogłu­sza­jący, śmier­cio­no­śny. Wer­ner słu­cha wy­cia po­ci­sków prze­la­tu­ją­cych na nie­bie. Z su­fitu spa­dają ka­skady pyłu. Mimo słu­cha­wek Wer­ner w dal­szym ciągu sły­szy śpiew Au­stria­ków.

...auf d’Wulda, auf d’Wulda, da sche­int d’Sunn a so gulda...

Vol­khe­imer sen­nie do­tyka plamy na swo­ich spodniach. Bernd dmu­cha w zło­żone ręce. W słu­chaw­kach roz­le­gają się dane o pręd­ko­ści wia­tru, ci­śnie­niu at­mos­fe­rycz­nym, tra­jek­to­riach. Wer­ner my­śli o domu. Frau Elena po­chyla się nad jego nie­wiel­kimi bu­tami, dwu­krot­nie wiąże każde sznu­ro­wa­dło. Za oknem po­koju na pod­da­szu prze­su­wają się gwiazdy. Młod­sza sio­stra Wer­nera, Jutta, sie­dzi okrę­cona koł­drą, ze słu­chawką ra­dia przy­ci­śniętą do le­wego ucha.

Cztery pię­tra wy­żej Au­striacy wpro­wa­dzają na­stępny po­cisk do dy­mią­cego zamka osiem­dzie­siąt­kió­semki, do­kład­nie spraw­dzają kąt na­chy­le­nia lufy i za­ty­kają uszy, gdy ar­mata od­daje strzał, ale tu, na dole, Wer­ner sły­szy tylko dźwięki ra­dia z dzie­ciń­stwa. Na zie­mię spoj­rzała Bo­gini Hi­sto­rii. Tylko naj­go­ręt­szy ogień po­zwala osią­gnąć oczysz­cze­nie. Wi­dzi las więd­ną­cych sło­necz­ni­ków. Wi­dzi stado wron zry­wa­ją­cych się do lotu z ko­rony drzewa.Bomby zrzuć!

Sie­dem­na­ście, osiem­na­ście, dzie­więt­na­ście, dwa­dzie­ścia. Pod ce­low­ni­kami pę­dzi mo­rze. Te­raz da­chy. Dwa mniej­sze sa­mo­loty ozna­czają świe­cami dym­nymi cel, pierw­szy bom­bo­wiec zrzuca swój ła­du­nek, a je­de­na­ście po­zo­sta­łych idzie za jego przy­kła­dem. Bomby lecą uko­śnie, sa­mo­loty na­bie­rają wy­so­ko­ści i for­mują szyk.

Niebo po­krywa się czar­nymi cęt­kami. Stry­jeczny dzia­dek Ma­rie-Laure, za­mknięty wraz z kil­ku­set więź­niami za bramą fortu Na­tio­nal, spo­gląda w górę i my­śli: Sza­rań­cza, po czym przy­po­mina mu się sta­ro­te­sta­men­towe przy­sło­wie prze­cho­wy­wane w za­ka­mar­kach pa­mięci od cza­sów, gdy cho­dził do szkółki pa­ra­fial­nej: Sza­rań­cza, choć nie ma króla, cała wy­ru­sza w po­rządku.

De­mo­niczna horda. Roz­sy­pany wo­rek fa­soli. Sto ro­ze­rwa­nych ró­żań­ców. Można użyć ty­siąca me­ta­for i żadna nie od­daje rze­czy­wi­sto­ści: każdy sa­mo­lot zrzuca czter­dzie­ści bomb, łącz­nie czte­ry­sta osiem­dzie­siąt, trzy­dzie­ści i pół tony ma­te­ria­łów wy­bu­cho­wych.

Na mia­sto spada la­wina. Hu­ra­gan. Fi­li­żanki do her­baty ze­śli­zgują się z pó­łek, ob­razy spa­dają ze ścian. Po ko­lej­nym ułamku se­kundy sy­reny prze­stają być sły­szalne. Wszystko prze­staje być sły­szalne. Ryk staje się tak po­tężny, że lu­dziom pę­kają bę­benki w uszach.

Działa prze­ciw­lot­ni­cze wy­strze­li­wują ostat­nie po­ci­ski. Dwa­na­ście nie­usz­ko­dzo­nych bom­bow­ców za­wraca i od­la­tuje w błę­kitny mrok.

Na pią­tym pię­trze ka­mie­nicy przy rue Vau­bo­rel nu­mer 4 Ma­rie-Laure wczoł­guje się pod łóżko i przy­ci­ska do piersi ka­mień i mo­del domu.

Pod su­fi­tem piw­nicy Domu Psz­czół ga­śnie po­je­dyn­cza ża­rówka.