-
W empik go
Wybór komedii - ebook
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Wybór komedii - ebook
Aleksander Fredro
„Wybór komedii”
w opracowaniu Mariana Ursela
W biografii artystycznej Aleksandra Fredry można wyodrębnić dwa okresy, oddzielone prawie piętnastoletnim milczeniem spowodowanym nieprzychylnym nastawieniem krytyki literackiej. W pierwszym, którego koniec datuje się na rok około 1840, powstały wystawione za życia pisarza i do dziś najbardziej znane komedie, takie jak „Mąż i żona”, „Damy i huzary”, „Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca”, „Pan Jowialski” czy „Zemsta”. W drugim natomiast, rozpoczynającym się około 1854 roku, Fredro napisał utwory, które pojawiły się na scenie dopiero po jego śmierci, m.in. „Wielki człowiek do małych interesów”, „Świeczka zgasła”, „Teraz”.
Niniejszy wybór odzwierciedla ten podział i ukazuje specyfikę obu okresów twórczych. W książce znalazły się wszystkie wymienione wyżej dzieła. We „Wstępie” Marian Ursel analizuje najważniejsze cechy formalne oraz tematy Fredrowskich komedii.
„Odnoszę wrażenie, że ciągle jesteśmy jak z Fredry, z tej samej społeczności, mentalności. Chociaż bardzo chcemy być obywatelami świata, to tkwimy w naszym rodzimym zaścianku. Fredro pozostawił partytury brzmień naszego charakteru narodowego”.
Anna Augustynowicz, reżyserka teatralna
„Autor Zemsty zawsze lubił patrzeć na produkcje błaznów w cyrku. Jakby wiedząc, że początki teatru i początki cyrku z jednego korzenia wyrastają (…)”.
Adam Grzymała-Siedlecki
„Fredro uważał dobrych aktorów za współtwórców sukcesu teatralnego. W Nienawiści mężczyzn, pierwotnej redakcji Ślubów panieńskich, zanotował w tekście pobocznym: «ten niemy monolog zostawia się talentowi aktora». Niemy monolog! Talentowi aktora! — to mówi samo za siebie”.
Ze „Wstępu” Mariana Ursela
Aleksander Fredro (1793-1876) – związany ze Lwowem, jeden z najwybitniejszych polskich komediopisarzy, sięgający również po inne formy wypowiedzi literackiej, m.in. balladę, poemat, bajkę, przysłowie czy aforyzm. Autor pisanego w latach 1844-1846 pamiętnika „Trzy po trzy”, w którym zawarł wspomnienia z czasów służby w armii Księstwa Warszawskiego i w wojsku Napoleona. Tworzył w epoce zdominowanej przez romantyków, ale jego dzieło nosi cechy późnego klasycyzmu. Ze względu na mistrzowskie wykorzystanie języka, komizm sytuacyjny oraz zapadające w pamięć kreacje bohaterów jego komedie do dziś są chętnie grywane; stały się także podstawą kilku scenariuszy filmowych.
Marian Ursel (1950) – profesor nauk humanistycznych, kierownik Zakładu Historii Literatury Romantyzmu w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, rektor Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej w Jeleniej Górze. Opublikował m.in. „Bajkopisarstwo Aleksandra Fredry” (1980), „O wierszach Aleksandra Fredry” (1992), „Fredrowskie teatralizacje. Studia i szkice” (1994), „Romantyzm” (2000), „Aleksander Fredro. Na scenie życia i teatru” (2009), „Romantycy i okolice śmierci” (2011).
Wydanie książki dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
| Kategoria: | Literatura piękna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-65588-42-5 |
| Rozmiar pliku: | 1,6 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Teksty komedii Fredry w niniejszym wydaniu oparto na edycji: Aleksander Fredro, Pisma wszystkie, oprac. Stanisław Pigoń, wstęp Kazimierz Wyka, t. 1–15, Warszawa 1956–1980. Zgodnie z nią zachowano wszelkie charakterystyczne – indywidualne i regionalne – cechy wymowy oraz pisowni poety. W kilku jednak przypadkach odstąpiono od podstawy i dokonano zmian: „wziąść” poprawiono na „wziąć”; „piędziesiąt” na „pięćdziesiąt”; „parszcha” na „parscha”. W didaskaliach wszystkich komedii uwspółcześniono interpunkcję, wydzielając imiesłowowe równoważniki zdań. W Damach i huzarach skorygowano błędnie przypisane kwestie: z Dyndalskiej na Orgonową (akt I, sc. 4) i z Majora na Fruzię (akt I, sc. 7). Dużą literą zapisano w Panu Jowialskim (akt I, sc. 1) wyrazy „poeta” i „poety” (zgodnie z rękopisem), a w Zemście we wszystkich kwestiach imiona bohaterów: Cześnik, Podstolina, Rejent. Ponadto we wszystkich dramatach zmodernizowano pisownię w zakresie łącznego i rozdzielnego pisania wyrazów.INFORMACJA O AUTORZE OPRACOWANIA
MARIAN URSEL · urodzony w 1950 roku, prof. dr hab. w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1985–1987 wykładał literaturę i język polski na uniwersytecie w Münster, a od 2000 roku związany jest z Karkonoską Państwową Szkołą Wyższą w Jeleniej Górze (od 2015 roku jako rektor).
Jego głównym obszarem zainteresowań są literatura, folklor, kultura, obyczajowość oraz formy i przejawy życia artystycznego w XIX wieku, ich filiacje ze współczesnością, romantyczna antropotanatologia, kultura i obyczajowość w dziewiętnastowiecznych uzdrowiskach, a także związki literatury i filmu. Od ponad trzech dziesięcioleci bada twórczość Aleksandra Fredry, przede wszystkim jego pisarstwo pozakomediowe. Opracował edycje krytyczne kanonicznych tekstów romantycznych (Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Aleksandra Fredry, Johanna Wolfganga von Goethego), które wykorzystywane są w dydaktyce polonistycznej na poziomie uniwersyteckim i licealnym.
Autor ponad stu sześćdziesięciu publikacji naukowych, w tym pięciu książek: Bajkopisarstwo Aleksandra Fredry (1980), O wierszach Aleksandra Fredry (1992), Fredrowskie teatralizacje. Studia i szkice (1994), Aleksander Fredro. Na scenie życia i teatru (2009), Romantycy i okolice śmierci (2011). Jego leksykon Romantyzm (2000) wznawiano już pięciokrotnie. Współautor i redaktor naukowy publikacji Mickiewicz. Almanach multimedialny (1999, 2008), która w 1999 roku uzyskała Złoty Medal Międzynarodowych Targów Poznańskich. Od roku 1999 jest redaktorem naczelnym czasopisma „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie”.Śluby panieńskie,
czyli
Magnetyzm serca
Komedia w pięciu aktach, wierszem
Rozum mężczyzną, białogłową afekt tylko rządzi; oraz kocha, oraz nienawidzi; nie gdzie rozum, ale gdzie afekt, tam wszystka.
And. Maks. Fredro^()
.
OSOBY
PANI DOBRÓJSKA
ANIELA
KLARA
RADOST
GUSTAW
ALBIN
JAN
Scena na wsi^(), w domu Pani Dobrójskiej.
.
AKT PIERWSZY
Duży pokój – dwoje drzwi w głębi, trzecie drzwi po prawej stronie sceny do pokojów Pani Dobrójskiej, czwarte po lewej do pokoju Gustawa; okno.
SCENA PIERWSZA
JAN
sam
w płaszczu zarzuconym na ramiona – chodzi, patrzy w okno, potem mówi, ziewając
„Czekaj mnie, nie spij, powrócę o trzeciéj” –
Piękna mi trzecia! Słońce jak w dzień świeci^(),
A mój pan drogi gnie sobie parole^()
Albo z butelką... albo^()... No! już milczeć wolę.
SCENA DRUGA
Jan, Radost.
RADOST
idąc ku drzwiom Gustawa
5
Spi Gucio?
JAN
Czy spi?... Jak zabity, panie.
RADOST
Lubi spać hultaj.
JAN
zastępując od drzwi
Niechże pan nie wchodzi.
RADOST
A to dlaczego?
JAN
Bo spi.
RADOST
Nic nie szkodzi.
JAN
zastępując
Będzie się gniewał.
RADOST
Nic mi się nie stanie.
JAN
Dopiero zasnął – ledwie pół godziny.
RADOST
10
Cóż w nocy robił?
JAN
Nie spał.
RADOST
A z przyczyny?
JAN
Z przyczyny?... Zasłabł.
RADOST
troskliwie
Zasłabł.
JAN
z westchnieniem
Niespodzianie.
RADOST
Cóż mu jest?
JAN
Co jest?... Jakiś zawrót głowy...
RADOST
Hm!...
JAN
Wstręt do wody...
RADOST
Hm!...
JAN
Pragnienie wina...
RADOST
Hm, proszę, proszę – wieczór jeszcze zdrowy!
JAN
wzruszając ramionami
15
Ha, słabość, panie, piorunem zaczyna.
RADOST
do siebie
Hm, wstręt, pragnienie! Hm, hm – zawrót głowy.
JAN
Niech no się wyśpi, po południu wstanie.
RADOST
Chciałem być w domu^() i dziś tu z powrotem,
Lecz taką rzeczą ani myśleć o tem.
JAN
20
Owszem, jedź pan, jedź! Ręczę, że za chwilę...
RADOST
A sen spokojny?
JAN
zastępując drogę
Lada co obudzi.
Cicho, dlaboga.
RADOST
Drzwi tylko uchylę.
JAN
Ale drzwi skrzypią.
RADOST
Własnymi oczyma...
JAN
odstępując
Ha, kiedy już tak – niech się pan nie trudzi;
25
Darmo tam patrzeć – mego pana nié ma.
RADOST
Nie ma?
JAN
A nie ma.
------------------------------------------------------------------------
Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
------------------------------------------------------------------------
