Wyrosnąć z DDA. Wsparcie dla dorosłych córek alkoholików - ebook

PODZIĘ­KO­WA­NIA

Podzię­ko­wa­nia

Do powsta­nia obu wydań _Wyro­snąć z DDA. Wspar­cie dla doro­słych córek alko­ho­li­ków_¹ przy­czy­niło się wiele osób. Wszyst­kim im jestem wdzięczny. W związku z pierw­szym wyda­niem chcę (ponow­nie) podzię­ko­wać Judith A. Micha­els, Edwar­dowi Gon­dol­fowi i Char­le­sowi Bert­nes­sowi za pomoc oraz fachową wie­dzę pod­czas opra­co­wy­wa­nia kwe­stio­na­riu­sza dla doro­słych córek alko­ho­li­ków i ana­lizy danych. Linda San­ford i Diane Glynn doda­wały mi zapału i sił oraz zmo­bi­li­zo­wały do pod­ję­cia pracy nad książką. Marii Stil­kind dzię­kuję za pomoc redak­cyjną.

W związku z obec­nym, zmie­nio­nym wyda­niem książki chcę podzię­ko­wać Chri­sti­nie Bel­le­ris, Susan Tobias i Lisie Druc­ker za pracę redak­cyjną oraz mojej dok­to­rantce Jacqu­elyn B. Grif­fin, a także Cry­stal Deemer za pomoc admi­ni­stra­cyjną.

W odnie­sie­niu do obu wydań skła­dam podzię­ko­wa­nia Pete­rowi Vegso z wydaw­nic­twa Health Com­mu­ni­ca­tions za zro­zu­mie­nie oka­zy­wane temu przed­się­wzię­ciu oraz za liczne suk­cesy, jakie razem odno­si­li­śmy. Oso­bie, która wie­lo­krot­nie wysłu­chi­wała myśli i kon­cep­cji zawar­tych na tych stro­nach – Kim­berly Roth Acker­man – dzięki za wszyst­kie wspólne lata.

Na koniec chcę też podzię­ko­wać doro­słym cór­kom, które wnio­sły swój wkład w powsta­nie tej książki oraz wpły­nęły na losy wielu, wielu ludzi. Podzi­wiam Waszą goto­wość do podzie­le­nia się frag­men­tami swego życia po to, by udzie­lić pomocy innym kobie­tom w róż­nych aspek­tach ich życia. Dzięki!

1.

Pierw­sze wyda­nie tej książki, do któ­rego tu i dalej odwo­łuje się Robert J. Acker­man, a póź­niej autorki cyto­wa­nych listów, nie uka­zało się w Pol­sce (przyp. red.).PRZED­MOWA

Przed­mowa

Od kiedy uka­zało się pierw­sze wyda­nie _Wyro­snąć z DDA. Wspar­cie dla doro­słych córek alko­ho­li­ków_, pewne rze­czy zmie­niły się, a inne nie. Szczę­śli­wie nie­które sprawy zmie­niły się na lep­sze. Naj­waż­niej­sze, że obec­nie dostępna jest więk­sza pomoc dla dzieci w każ­dym wieku, które wycho­wy­wały się w domu z jed­nym lub oboj­giem rodzi­ców alko­ho­li­ków. Peda­go­dzy, doradcy psy­cho­lo­giczni, psy­cho­te­ra­peuci, pra­cow­nicy poradni zdro­wia psy­chicz­nego dla mło­dzieży, księża, usta­wo­dawcy i przed­sta­wi­ciele innych zawo­dów są dzi­siaj bar­dziej świa­domi pro­ble­mów sta­ją­cych przed dziećmi alko­ho­li­ków. Ponadto w Ame­ryce poja­wiło się wiele zna­ko­mi­tych pro­gra­mów pomocy na pozio­mie fede­ral­nym, sta­no­wym i lokal­nym.

Kolejna zmiana polega na tym, że uzy­ski­wa­nie pomocy przez nie­let­nie lub doro­słe dziecko alko­ho­lika jest bar­dziej akcep­to­wane. Leka­rze są lepiej szko­leni w postę­po­wa­niu z pro­ble­mami alko­ho­lo­wymi i rodzin­nymi. Uwa­żam rów­nież, że na lep­sze zmie­niło się podej­ście w samym udzie­la­niu pomocy. Czę­ściej korzy­stamy z „modelu siły”, uzna­jąc doro­słe dzieci alko­ho­li­ków za osoby, które potra­fiły z powo­dze­niem prze­trwać traumę, oraz opie­ramy się na stra­te­giach odpor­no­ści psy­chicz­nej, które wiele z nich wykształ­ciło u sie­bie w dzie­ciń­stwie. Prze­sta­li­śmy trak­to­wać dzieci alko­ho­li­ków jak ofiary.

Szcze­gól­nie istotne w wypadku tej książki są zmiany, do jakich dopro­wa­dziły kobiety zarówno dla sie­bie, jak i dla całego spo­łe­czeń­stwa. Choć nie doko­nały się jesz­cze wszyst­kie z tych potrzeb­nych prze­mian, kobiety mogą dziś efek­tyw­niej poszu­ki­wać pomocy i otrzy­my­wać lep­sze wspar­cie, a także udzie­lać go sobie nawza­jem. Ta zmiana bar­dzo zwięk­szyła szansę na to, że doro­słe córki alko­ho­li­ków znajdą potrzebną pomoc.

Pewne rze­czy się jed­nak nie zmie­niły. W dal­szym ciągu „wytwa­rzamy” rodzi­ców, któ­rzy popa­dają w alko­ho­lizm, a dzieci wciąż dora­stają w rodzi­nach uza­leż­nio­nych lub w inny spo­sób dys­funk­cyj­nych. Poza tym wciąż mamy wię­cej alko­ho­li­ków nie­le­czo­nych niż trzeź­wie­ją­cych, co ozna­cza, że więk­szość dzieci alko­ho­li­ków będzie dalej wycho­wy­wać się z piją­cym ojcem lub/i matką. W kon­se­kwen­cji w dal­szym ciągu trzeba będzie udzie­lać pomocy dzie­ciom alko­ho­li­ków, nie­za­leż­nie od tego, czy ich rodzice osta­tecz­nie się­gną po pomoc dla sie­bie, czy nie.

Kolejną sprawą, która zgod­nie z moimi obser­wa­cjami pozo­staje nie­zmienna, jest prze­wod­nia rola doro­słych córek alko­ho­li­ków w świad­cze­niu pomocy nie tylko nie­let­nim, lecz także doro­słym dzie­ciom alko­ho­li­ków. Na­dal sły­szę i widzę wię­cej doro­słych córek niż doro­słych synów goto­wych dzie­lić się swo­imi histo­riami, spo­strze­że­niami, lękami i przy­mio­tami słu­żą­cymi odbu­do­wa­niu i popra­wie jako­ści ich życia.

I w końcu sprawą, która sta­now­czo się nie zmie­niła, jest moja pasja i pra­gnie­nie poma­ga­nia innym dzie­ciom alko­ho­li­ków. Na­dal wykrzy­kuję w duchu rado­sne _Yes!_, gdy wiem, że w jakiś spo­sób udało mi się być dla kogoś pomoc­nym, i gdy widzę w oczach tej osoby, że zwąt­pie­nie w sie­bie powoli ustę­puje poczu­ciu wła­snej war­to­ści. Od publi­ka­cji mojej pierw­szej książki, _Chil­dren of Alco­ho­lics: A Guide­book for Edu­ca­tors, The­ra­pi­sts and Parents_ (Dzieci alko­ho­li­ków: prze­wod­nik dla peda­go­gów, psy­cho­te­ra­peu­tów i rodzi­ców) w 1978 roku, mia­łem szczę­ście nale­żeć do rosną­cej wspól­noty osób, które pra­gną pod­no­sić jakość swego życia. Była to wspa­niała zespo­łowa wyprawa i jesz­cze się dla mnie nie skoń­czyła.

Obecne, zak­tu­ali­zo­wane wyda­nie niniej­szej książki zawiera pewne nowe infor­ma­cje. Doda­łem pod­roz­działy o odpor­no­ści psy­chicz­nej w dzie­ciń­stwie i doro­sło­ści, a także o ryzy­kow­nych rela­cjach, _Reflek­sje_ na zakoń­cze­nie każ­dego roz­działu oraz dwa roz­działy. W _Reflek­sjach_ znaj­dują się cytaty z wypo­wie­dzi słyn­nych kobiet, które mogą skło­nić do wła­snych prze­my­śleń.

W nowym pierw­szym roz­dziale zawar­łem listy otrzy­mane od tzw. ide­al­nych córek po publi­ka­cji pierw­szego wyda­nia tej książki. Nie­które z ich auto­rek zada­wały mi pyta­nia, inne dzie­liły się swo­imi histo­riami, jesz­cze inne chciały powie­dzieć: „Dzię­kuję”, a część chciała mnie po pro­stu pozdro­wić. Jak się prze­ko­nasz, listy te nie tylko zazna­ja­miają nas z innymi ide­al­nymi cór­kami i ich pro­ble­mami, lecz rów­nież wpro­wa­dzają do tema­tyki książki. Dla­tego umie­ści­łem je na samym początku.

Drugi nowy roz­dział – _Sekrety, sekrety i jesz­cze raz sekrety_ – odnosi się do naj­pow­szech­niej­szych pro­ble­mów wielu doro­słych córek, które wystę­po­wały w ich domu oprócz samego alko­ho­li­zmu. Piszę o roz­wo­dach, sto­so­wa­niu prze­mocy i zabu­rze­niach jedze­nia. Zagad­nie­nia te – powią­zane zarówno wza­jem­nie, jak i z alko­ho­li­zmem rodzi­ców – dokła­dają kolejne kom­pli­ka­cje do i tak trud­nego już życia wielu doro­słych córek.

Mam nadzieję, że ta książka oraz spo­strze­że­nia pocho­dzące od doro­słych córek będą dla cie­bie pomocą. Zasłu­gu­jesz, by ją otrzy­mać.WPRO­WA­DZE­NIE

Wpro­wa­dze­nie

Od połowy lat sie­dem­dzie­sią­tych mia­łem przy­wi­lej uczest­nic­twa w jed­nym z naj­bar­dziej satys­fak­cjo­nu­ją­cych, emo­cjo­nu­ją­cych i nie­po­wta­rzal­nych doświad­czeń, jakie mogę sobie wyobra­zić – współ­pracy z dziećmi alko­ho­li­ków w róż­nym wieku oraz z ruchem dzieci alko­ho­li­ków w Sta­nach Zjed­no­czo­nych. Jeź­dzi­łem po całym kraju, wygła­sza­jąc wykłady i pre­lek­cje dla dzieci alko­ho­li­ków i o nich, a także słu­cha­jąc ich samych. Pod każ­dym wzglę­dem był to auten­tyczny oddolny ruch spo­łeczny, zwią­zany z zagad­nie­niami życia ludzi w róż­nym wieku, któ­rzy w dzie­ciń­stwie doświad­czyli cier­pień, ale w swoim obec­nym życiu chcą miło­ści, rado­ści, zdro­wia i piękna. Ruch ten pomaga w odra­dza­niu się do życia.

W miarę jak byłem świad­kiem zespa­la­nia się uprzed­nio mil­czą­cych gło­sów oraz sam bra­łem w nim udział, poczy­ni­łem dwie obser­wa­cje. Po pierw­sze, ruch dzieci alko­ho­li­ków przy­cią­gnął doro­słych w róż­nym wieku, któ­rzy wycho­wy­wali się w rodzi­nach z pro­ble­mem alko­ho­lo­wym, czyli „doro­słe dzieci”, obec­nie toru­jące drogę dla następ­nych poko­leń. Po dru­gie zaś, przy­tła­cza­jącą więk­szość tych doro­słych dzieci, które są skłonne aktyw­nie dzia­łać oraz poma­gać innym przez dzie­le­nie się frag­men­tami swego życia, sta­no­wią kobiety. Zresztą postęp w odnie­sie­niu do więk­szo­ści pro­ble­mów, jakich doświad­czają w naszym kraju dzieci, zawdzię­czamy przede wszyst­kim orga­ni­zu­ją­cym się kobie­tom i sprawa dzieci alko­ho­li­ków nie jest tu wyjąt­kiem.

W trak­cie swo­ich podróży mia­łem oka­zję wysłu­chać wielu kobiet skłon­nych do dzie­le­nia się swo­imi histo­riami. Opo­wie­ści te roz­bu­dziły moje zain­te­re­so­wa­nie pro­ble­ma­tyką doro­słych córek alko­ho­li­ków. Ich goto­wość do wyra­że­nia swo­ich uczuć, myśli, bólu i spo­strze­żeń oraz opi­sa­nia pro­cesu zdro­wie­nia otwo­rzyła drzwi wielu kobie­tom i męż­czy­znom, któ­rych życie w rodzi­nach alko­ho­lo­wych prze­bie­gało w izo­la­cji i mil­cze­niu. Jestem dłuż­ni­kiem wszyst­kich doro­słych córek, które pomo­gły mi lepiej je zro­zu­mieć, a następ­nie prze­ka­zać innym to, czego się dowie­dzia­łem. Jeżeli jesteś doro­słą córką alko­ho­lika, ta książka jest skie­ro­wana do cie­bie, napi­sana dla cie­bie i o tobie.

Opiera się ona na bada­niach nauko­wych oraz wywia­dach prze­pro­wa­dzo­nych z ame­ry­kań­skimi rodzi­nami obar­czo­nymi alko­ho­li­zmem oraz rodzi­nami od niego wol­nymi. Mam nadzieję, że będzie źró­dłem spo­strze­żeń i zro­zu­mie­nia nie tylko dla samych doro­słych córek alko­ho­li­ków, lecz rów­nież dla tych ludzi, któ­rzy je kochają, miesz­kają czy pra­cują z nimi i je wspie­rają.

Co waż­niej­sze, książka ta doty­czy pro­cesu zdro­wie­nia. Nie wszyst­kie doro­słe córki są obcią­żone takim samym dzie­dzic­twem czy bory­kają się z takimi samymi pro­ble­mami. Wszyst­kie objęte bada­niem osoby wyra­żały jed­nak to samo pra­gnie­nie, by lepiej rozu­mieć sie­bie, swoje obecne zacho­wa­nia oraz spo­soby, w jakie mogą zmie­nić swoje życie na lep­sze. Pro­blemy, jakie te kobiety poru­szały, doty­czyły rozu­mie­nia cech ich oso­bo­wo­ści i zacho­wań, związ­ków mię­dzy­ludz­kich i kwe­stii bli­sko­ści, rela­cji z rodzi­cami, wła­snych umie­jęt­no­ści rodzi­ciel­skich, prze­pra­co­wa­nia uczuć z dzie­ciń­stwa, wła­snych uza­leż­nień, toż­sa­mo­ści płcio­wej i chęci doj­ścia do pełni zdro­wia. Być może część tych spraw jest ważna rów­nież dla cie­bie.

Książka dzieli się na pięć czę­ści. Pierw­sza zawiera wybór listów, które otrzy­ma­łem od doro­słych córek alko­ho­li­ków. Ana­li­zuję w niej rów­nież dzie­ciń­stwo, oma­wia­jąc wiele kwe­stii zwią­za­nych z tym, jak wycho­wy­wał cię nało­gowo pijący rodzic.

Część druga jest poświę­cona odmien­nej dyna­mice rela­cji oraz skut­kom poja­wia­ją­cym się, gdy córka mieszka z matką alko­ho­liczką i gdy żyje pod jed­nym dachem z ojcem alko­ho­li­kiem. Umie­ści­łem tam rów­nież roz­dział doty­czący prze­mocy, zabu­rzeń jedze­nia oraz roz­wo­dów w kon­tek­ście życia doro­słej córki.

Część trze­cia doty­czy rozu­mie­nia sie­bie i swo­ich zacho­wań. Ponadto oma­wiam w niej źró­dła wielu two­ich zacho­wań oraz przyj­mo­wa­nie przez doro­słe córki spe­cy­ficz­nych sche­ma­tów postę­po­wa­nia w swoim życiu – zarówno pozy­tyw­nych, jak i nega­tyw­nych.

Tema­tykę czwar­tej czę­ści sta­nowi nauka akcep­ta­cji swo­jej prze­szło­ści, obec­nych zacho­wań, a nade wszystko sie­bie samej. Do poru­sza­nych wąt­ków należą opi­nie doro­słych córek o związ­kach mię­dzy­ludz­kich, kwe­stie rodzi­ciel­stwa, pro­blemy z wła­snymi rodzi­cami oraz praca z ewen­tu­al­nymi uza­leż­nie­niami u sie­bie.

Część piąta doty­czy odkry­wa­nia sie­bie i pro­cesu zdro­wie­nia w przy­padku doro­słych córek. W miarę czy­ta­nia tej książki i – jak mam nadzieję – two­jego pogłę­bia­ją­cego się samo­po­zna­nia będziesz sie­bie odkry­wać. Czy chcę powie­dzieć, że nie wiesz, kim jesteś? Nie, ale pytam, jak dobrze się znasz. Czy znasz wszyst­kie aspekty sie­bie, swoje zacho­wa­nia oraz powody, dla któ­rych myślisz i dzia­łasz w cha­rak­te­ry­styczny dla sie­bie spo­sób? Czy na dro­dze odkry­wa­nia samej sie­bie doszłaś do etapu decy­do­wa­nia o tym, które cząstki sie­bie chcia­ła­byś zacho­wać, z któ­rymi roz­stać się na zawsze, a które zmo­dy­fi­ko­wać? Czy odkry­łaś swoje lęki, wąt­pli­wo­ści i subiek­tyw­nie postrze­gane ogra­ni­cze­nia, a także swoje zalety, talenty, zdol­no­ści i moż­li­wo­ści pod­nie­sie­nia jako­ści swego życia?

Czy­ta­jąc tę książkę, natkniesz się na słowa wielu kobiet i na wiele wąt­ków powszech­nie prze­wi­ja­ją­cych się w ich życiu. Zawsze miej jed­nak w pamięci jedną sprawę, leżącą u pod­łoża psy­chiki każ­dego doro­słego dziecka alko­ho­li­ków: wszy­scy jeste­śmy mistrzami prze­trwa­nia. Dość mam już słu­cha­nia wykła­dów czy czy­ta­nia ksią­żek i arty­ku­łów o doro­słych dzie­ciach alko­ho­li­ków pisa­nych tak, jak­by­śmy byli naj­bar­dziej pokrę­co­nymi, dys­funk­cyj­nymi ludźmi, jakich nosi Zie­mia. Nie wiem jak ty, ale ja ni­gdy nie spo­tka­łem doro­słego dziecka, które nie uważa, że potrafi prze­trwać nie­mal wszystko. Tak, życie doro­słych dzieci alko­ho­li­ków jest pełne cier­pie­nia. Jeśli jed­nak dokład­nie się sobie przyj­rzysz, uznasz, że masz wiele umie­jęt­no­ści i duży poten­cjał. Piszę o wytrwa­niu, nadziei, zdol­no­ściach i sile, które widzia­łem u wielu doro­słych „mistrzów prze­trwa­nia”. Nie piszę o roz­pa­czy i bez­na­dziei ofiar. Wiele kobiet, któ­rych słowa przy­ta­czam w tej książce, powta­rzało, że ma się za zwy­cięż­czy­nie.

Bada­nie naukowe, na któ­rym opiera się ta książka, korzy­stało z ogól­no­kra­jo­wej próbki 1209 kobiet w Sta­nach Zjed­no­czo­nych. Spo­śród nich 624 wycho­wy­wały się w rodzi­nach alko­ho­lo­wych, a 585 – w niealko­ho­lo­wych. Aby nie prze­ry­wać toku wywodu ani two­ich prze­my­śleń, wszyst­kie dane sta­ty­styczne zawar­łem w _Dodatku_. Nie­za­leż­nie od tego bada­nia 200 kobiet wycho­wa­nych w rodzi­nach alko­ho­lo­wych zgo­dziło się udzie­lić wywia­dów. Ich spo­strze­że­nia, uwagi i histo­rie oso­bi­ste uka­zują emo­cjo­nalne realia życia doro­słych córek alko­ho­li­ków, któ­rych nie uchwy­ci­łyby suche dane licz­bowe.

Pod­czas przy­go­to­wy­wa­nia tej książki sta­ną­łem przed wiel­kim wyzwa­niem, pole­ga­ją­cym na tym, że mia­łem nie tyle być jej „auto­rem”, ile opra­co­wać zebrane wypo­wie­dzi. Korzy­sta­łem więc ze swo­ich umie­jęt­no­ści naukowca, pisa­rza, doradcy psy­cho­lo­gicz­nego, doro­słego dziecka alko­ho­lika i – co naj­waż­niej­sze – słu­cha­cza, by jak naj­le­piej prze­ka­zać ci to, czego się dowie­dzia­łem. Mam nadzieję, że słu­cha­łem uważ­nie i że dzięki temu dwa cele tej książki – lep­sze rozu­mie­nie doro­słych córek alko­ho­li­ków oraz przed­sta­wie­nie róż­nych moż­li­wo­ści pro­cesu zdro­wie­nia – uda się zre­ali­zo­wać. Mam także nadzieję, że te cele, które sobie posta­wi­łem, będą sprzy­jać reali­za­cji two­ich celów jako doro­słej córki.