MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
Ameryka Łacińska. Współczesne perspektywy badawcze - ebook
Ameryka Łacińska. Współczesne perspektywy badawcze - ebook
Praca zbiorowa przedstawia kompleksowy obraz zainteresowań naukowych polskich badaczy i badaczek zajmujących się szeroko pojmowanymi studiami latynoamerykańskimi. Tom ma charakter przekrojowy oraz interdyscyplinarny – autorzy i autorki, reprezentujący różnorodne dziedziny nauki, analizują istotne aspekty historii, polityki, przemian społecznych, jak również kultury Ameryki Łacińskiej. Poruszane są zagadnienia dotyczące latynoamerykańskiej myśli politycznej i dysfunkcyjności państwa, relacji Stanów Zjednoczonych Ameryki z krajami regionu, aktualnej sytuacji politycznej na Kubie, w Meksyku, Wenezueli i Argentynie. Panoramę uzupełniają teksty, w których omawiana jest kondycja społeczeństw w wybranych państwach regionu – przekształcenia zachodzące w obszarach miejskich i wiejskich w Peru, Wenezueli oraz Chile, a także zmiany mające na celu ochronę życia i zdrowia kobiet w Brazylii. Książka zawiera również refleksje nad zjawiskami kulturowymi, w tym literaturą latynoamerykańską. Niniejszy tom dedykowany jest pamięci dr hab. Karola Derwicha, prof. UJ – krakowskiego latynoamerykanisty, którego praca i działanie nierzadko inspirowały autorów i autorki do podjęcia własnych badań nad Ameryką Łacińską.
Spis treści
Wstęp
Część I. Historia i polityka
Katarzyna Dembicz: Kuba: każdy dzień i każdy rok jest rewolucją
Magdalena Lisińska: Między nacjonalizmem a pragmatyzmem. Argentyńskie rządy wojskowe wobec embarga USA na Związek Radziecki w 1980 roku
Paweł Trefler: Środowisko argentyńskich nacjonalistów katolickich wobec prezydentury Javiera Milei
Katarzyna Górska: Peruwiańska polityka migracyjna wobec Wenezuelczyków (2016–2022): od otwartości do restrykcyjności
Anna Bartnik: Rekonstrukcja po dekonstrukcji. Granica amerykańsko-meksykańska w polityce imigracyjnej Donalda Trumpa i Joe Bidena. Omówienie wybranych problemów
Aleksandra Jargiełło: Wzajemne powiązania między Meksykiem a Stanami Zjednoczonymi w kontekście kryzysu opioidowego
Część II. Społeczeństwo
Mirosława Czerny: Żyć na stokach wulkanu. Osiedla marginalne w Arequipie
Bogumiła Lisocka-Jaegermann: Geograficzne badania nad przemianami latynoamerykańskich obszarów wiejskich. Doświadczenia i refleksje
Joanna Pietraszczyk-Sękowska: Stare i nowe wzorce w działaniach obronnych peruwiańskich chłopów. Wybrane przykłady
Katarzyna Krzywicka: Prawa ludów tubylczych – casus Wenezueli
Magdalena Krysińska-Kałużna: Na południe od Bío-Bío bez zmian? O przemocy w relacjach pomiędzy państwem chilijskim i Mapuczami
Monika Sawicka: Krótka historia prawa kobiet do życia bez przemocy w Brazylii
Część III. Kultura i literatura
Marta Wójtowicz-Wcisło: AMLO jako trickster. „Rdzenna duchowość” w meksykańskiej polityce
Tomasz Pindel: Meksykańskie inwazje zombi: co literatura o żywych trupach mówi o współczesnym Meksyku?
Agnieszka Gondor-Wiercioch: Alejo Carpentier i Cristina García. Historia Karaibów w ujęciu transnarodowym i feministycznym
Nina Pluta: Kuba w Hiszpanii w XXI wieku. Kwestia zaangażowania literatury w debacie wokół powieści Belén Gopegui El lado frío de la almohada (2004)
Anna Kaganiec-Kamieńska: O języku hiszpańskim i tożsamości portorykańskiej. Procesy historyczne i współczesne wyzwania
| Kategoria: | Popularnonaukowe |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-242-6883-2 |
| Rozmiar pliku: | 4,4 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Tom Ameryka Łacińska – współczesne perspektywy badawcze dedykowany jest naszemu Koledze i Przyjacielowi dr. hab. Karolowi Derwichowi, prof. UJ, który przez wiele lat wnosił ważny wkład w rozwój polskiej latynoamerykanistyki. Autorzy i Autorki przygotowali teksty na temat historii i współczesności państw i społeczeństw odległego regionu, któremu Karol Derwich z wielką pasją i pełnym oddaniem poświęcił karierę naukową. W trakcie wieloletnich badań poznawał Amerykę Łacińską, aby następnie przybliżać polskiemu czytelnikowi jej politykę i historię, mieszkańców oraz ich kulturę. Przez niemal piętnaście lat skutecznie zarażał entuzjazmem i fascynacją tą częścią świata swoich studentów w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych (IAiSP) Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wielokrotnie miałyśmy okazję podziwiać zarówno Jego zaangażowanie i energię, jak też życzliwość, pogodę ducha i otwarcie na dialog.
Karol Derwich miał niezwykły dar łączenia ludzi, czego kolejnym potwierdzeniem jest ta książka. Zaproszenie do współpracy przy projekcie przyjęli Badacze i Badaczki związani z ośrodkami akademickimi w Warszawie, Łodzi, Lublinie, Przemyślu i Krakowie, którzy przez wiele lat z Nim współpracowali. Byli Jego nauczycielami i mistrzami w trakcie studiów podyplomowych w Centrum Studiów Latynoamerykańskich (CESLA) Uniwersytetu Warszawskiego, studentami rozpoczynającymi swoją przygodę z Ameryką Łacińską pod Jego opieką naukową, a także partnerami przy wspólnych projektach naukowych, badaniach i publikacjach, seminariach i konferencjach. Te doświadczenia stanowią dla nas motywację do utrzymania i rozwoju współpracy latynoamerykanistów afiliowanych przy różnych ośrodkach akademickich w Polsce.
Prezentowany zbiór artykułów odzwierciedla zainteresowania naukowe Autorów i Autorek, nawiązując jednocześnie do badań Karola Derwicha, w tym m.in. kwestii dotyczących latynoamerykańskiej myśli politycznej i dysfunkcyjności państwa, relacji Stanów Zjednoczonych Ameryki z krajami regionu, a w szczególności z południowym sąsiadem, sytuacji politycznej na Kubie, w Meksyku, Wenezueli czy Argentynie. Podejmowane też są tematy, które Go żywo interesowały, takie jak oddolne ruchy społeczne i obszary peryferyjne, z uwzględnieniem również literatury
latynoamerykańskiej.
Pierwsza część tomu poświęcona jest wybranym zagadnieniom historycznym oraz aktualnej sytuacji politycznej Kuby, Argentyny, Peru i Wenezueli, a także relacjom amerykańsko-meksykańskim. Katarzyna Dembicz w rozdziale pierwszym analizuje zagadnienie rewolucji w życiu Kubańczyków. Autorkę do podjęcia rozważań zainspirowały częste rozmowy z Karolem Derwichem na temat współczesnych transformacji politycznych i społecznych na Karaibach oraz w Meksyku i dalsza współpraca, w ramach której Badaczka m.in. prowadziła zajęcia z przedmiotu „Kuba: drogi tworzenia i ewolucji” dla studentów amerykanistyki IAiSP UJ. Dwa kolejne teksty dotyczą Argentyny. Artykuł Magdaleny Lisińskiej to, oparta na odtajnionych w ostatnich latach dokumentach, analiza współpracy gospodarczej Argentyny ze Związkiem Radzieckim w trakcie dyktatury wojskowej lat 1976–1983. Autorka skupia się na podjętej przez wojskowych decyzji o nieprzystępowaniu do embarga przeciwko ZSRR nałożonego na ten kraj w wyniku inwazji na Afganistan w 1979 roku i stawia hipotezę o pragmatycznym podejściu argentyńskiego rządu wojskowego do polityki zagranicznej. Artykuł Pawła Treflera ukazuje postać prezydenta Javiera Milei w szerszym kontekście ideologicznym argentyńskiej prawicy. Autor analizuje stosunek przedstawicieli nacjonalistów katolickich do wybranego w 2023 roku prezydenta, a także ukazuje powiązania między Javierem Milei oraz jego wiceprezydentką Victorią Villarruel a argentyńską prawicą. Katarzyna Górska w rozdziale czwartym w oparciu o analizę dokumentów źródłowych omawia zmiany zachodzące w peruwiańskiej polityce wobec migrantów z Wenezueli w okresie 2016–2022. Badaczka wnioskuje, że decydujący wpływ na te działania miała peruwiańska opinia publiczna, co doprowadziło do nałożenia szeregu restrykcji utrudniających integrację Wenezuelczyków. Ostatnie dwa rozdziały tej części poświęcone są zagadnieniom stosunków Stanów Zjednoczonych z regionem. Anna Bartnik omawia problematykę południowej granicy i polityki migracyjnej Stanów Zjednoczonych. Autorka poprzez analizę porównawczą inicjatyw podejmowanych przez administrację Donalda Trumpa i Joe Bidena weryfikuje kwestię, czy od stycznia 2021 roku można mówić o rekonstrukcji, czy o kształtowaniu nowego ładu migracyjnego w Stanach Zjednoczonych. Artykuł Aleksandry Jargiełło dotyczy jednego z najpoważniejszych wyzwań współczesnych relacji amerykańsko-meksykańskich: problemu narkotykowego. Tekst skupia się na tzw. trzeciej fali kryzysu opioidowego związanej z nadmierną produkcją i masową konsumpcją fentanylu. Badaczka wskazuje na transnarodowy charakter opisywanego zjawiska, oceniając jednocześnie efektywność działań podejmowanych zarówno przez USA, jak i Meksyk.
W drugiej części tomu poruszone zostają zagadnienia dotyczące społeczeństw Ameryki Łacińskiej. Rozdziały Mirosławy Czerny oraz Bogumiły Lisockiej-Jaegermann odnoszą się do przekształceń zachodzących w obszarach miejskich i wiejskich w regionie. Pierwsza z Autorek prezentuje wyniki badań, jakie przeprowadziła wśród mieszkańców osiedli marginalnych ulokowanych na stokach wulkanu Misti w Peru na temat postrzegania przez nich potencjalnych niebezpieczeństw i problemów związanych z położeniem osiedli na terenach o zagrożeniu wulkanicznym. Z kolei Bogumiła Lisocka-Jaegermann podsumowuje swoje doświadczenia badawcze nad przemianami na obszarach wiejskich prowadzone w ramach indywidualnych i zespołowych badań geograficznych od lat 80. XX wieku. Autorka pokazuje również zmiany, jakim na przestrzeni czasu ulegały tematyka badań, podejścia badawcze, a także metody i techniki badawcze. Joanna Pietraszczyk-Sękowska w swoim rozdziale powraca do wątku badanego przez wiele lat w trakcie pobytów naukowych w Peru i omawianego wielokrotnie z Karolem Derwichem z uwagi na wspólne zainteresowanie tematyką i metodologią badań nad państwem i siłami zbrojnymi. Autorka analizuje chłopskie siły samoobrony Peru w okresie wojny domowej 1980–2000, skupiając się na kwestii ich nazewnictwa oraz uzbrojenia. Dwa kolejne teksty dotyczą ludności rdzennej w regionie. Katarzyna Krzywicka podejmuje zagadnienie prawnej ochrony ludów rdzennych Wenezueli rozwiniętej na przestrzeni lat 1999–2009. Autorka prezentuje najważniejsze wenezuelskie akty prawne, skupiając się na trzech rodzajach uprawnień zagwarantowanych ludom rdzennym: prawach terytorialno-gospodarczych, prawach kulturowych oraz prawach polityczno-samorządowych. Z kolei Magdalena Krysińska-Kałużna koncentruje się na relacji między państwem chilijskim a społecznością Mapuczów. Zarysowuje przebieg konfliktu od czasów kolonialnych, skupia się jednak na sytuacji bieżącej. W ostatnim rozdziale tej części Monika Sawicka nawiązuje do badań Karola Derwicha nad dysfunkcyjnością państwa. Jednym ze wskazanych przez Niego przejawów dysfunkcyjności jest przemoc wobec kobiet, której poświęcony jest rozdział omawiający przełomowe akty prawne oraz zarysowujący skalę tego zjawiska.
Ostatnia część książki dotyczy zjawisk kulturowych, w tym literatury państw latynoamerykańskich. Artykuł Marty Wójtowicz-Wcisło to interdyscyplinarna próba analizy dyskursu prezydenta Andrésa Manuela Lópeza Obradora. Autorka pokazuje, w jaki sposób odwoływanie się przez prezydenta do elementów przedhiszpańskich upodabnia go do mitologicznej figury trickstera, archetypu kojarzonego ze sprytem, oszustwami i przeciwstawianiem się ustalonym normom. Z kolei Tomasz Pindel sięga po wybrane teksty meksykańskich autorów wpisujące się w nurt literatury o zombie, by pokazać, jak przedstawione w nich apokaliptyczne wizje nawiązują do tamtejszej rzeczywistości – tożsamości meksykańskiej, narkoprzemocy czy relacji ze Stanami Zjednoczonymi. Agnieszka Gondor-Wiercioch w swoim rozdziale zestawia The Agüero Sisters Cristiny Garcíi z 1997 roku oraz Królestwo z tego świata Alejo Carpentiera z roku 1949, wskazując na podobieństwa występujące zarówno na poziomie treści, jak też formy obu powieści. Jej analiza porównawcza skupia się na dwóch kwestiach: transnarodowości oraz feminizmie. Nina Pluta przywołuje wątki latynoamerykańskie w literaturze hiszpańskiej. W swoim artykule interpretuje debatę wokół powieści hiszpańskiej pisarki Belén Gopegui
El lado frío de la almohada (2004), poruszającej wątek Rewolucji Kubańskiej, jako zapowiedź powrotu w Hiszpanii tematu literatury zaangażowanej. W ostatnim tekście tomu Anna Kaganiec-Kamieńska analizuje temat języka hiszpańskiego w formowaniu tożsamości Portoryko po 1898 roku. Pokazuje język jako ważny element w budowaniu wspólnoty kulturowej i symbol oporu wobec amerykanizacji, uwzględnia przy tym udział literatów i intelektualistów w kształtowaniu idei hiszpańskiego jako języka narodowego. Tekst ma charakter interdyscyplinarny.
Pamięć o Karolu i uznanie dla Jego pracy dydaktycznej, naukowej i organizacyjnej zainspirowały nas do przygotowania publikacji prezentującej wybrane zagadnienia dotyczące Latynoameryki. Mamy nadzieję, że książka spotka się z zainteresowaniem Czytelników i Czytelniczek, zaś dialog i współpraca polskich latynoamerykanistów kontynuowane będą w kolejnych wspólnych projektach.
RedaktorkiSpis treści
Wstęp
Część I. Historia i polityka
Katarzyna Dembicz: Kuba: każdy dzień i każdy rok jest rewolucją
Magdalena Lisińska: Między nacjonalizmem a pragmatyzmem. Argentyńskie rządy wojskowe wobec embarga USA na Związek Radziecki w 1980 roku
Paweł Trefler: Środowisko argentyńskich nacjonalistów katolickich wobec prezydentury Javiera Milei
Katarzyna Górska: Peruwiańska polityka migracyjna wobec Wenezuelczyków (2016–2022): od otwartości do restrykcyjności
Anna Bartnik: Rekonstrukcja po dekonstrukcji. Granica amerykańsko-meksykańska w polityce imigracyjnej Donalda Trumpa i Joe Bidena. Omówienie wybranych problemów
Aleksandra Jargiełło: Wzajemne powiązania między Meksykiem a Stanami Zjednoczonymi w kontekście kryzysu opioidowego
Część II. Społeczeństwo
Mirosława Czerny: Żyć na stokach wulkanu. Osiedla marginalne w Arequipie
Bogumiła Lisocka-Jaegermann: Geograficzne badania nad przemianami latynoamerykańskich obszarów wiejskich. Doświadczenia i refleksje
Joanna Pietraszczyk-Sękowska: Stare i nowe wzorce w działaniach obronnych peruwiańskich chłopów. Wybrane przykłady
Katarzyna Krzywicka: Prawa ludów tubylczych – casus Wenezueli
Magdalena Krysińska-Kałużna: Na południe od Bío-Bío bez zmian? O przemocy w relacjach pomiędzy państwem chilijskim i Mapuczami
Monika Sawicka: Krótka historia prawa kobiet do życia bez przemocy w Brazylii
Część III. Kultura i literatura
Marta Wójtowicz-Wcisło: AMLO jako trickster. „Rdzenna duchowość” w meksykańskiej polityce
Tomasz Pindel: Meksykańskie inwazje zombi: co literatura o żywych trupach mówi o współczesnym Meksyku?
Agnieszka Gondor-Wiercioch: Alejo Carpentier i Cristina García. Historia Karaibów w ujęciu transnarodowym i feministycznym
Nina Pluta: Kuba w Hiszpanii w XXI wieku. Kwestia zaangażowania literatury w debacie wokół powieści Belén Gopegui El lado frío
de la almohada (2004)
Anna Kaganiec-Kamieńska: O języku hiszpańskim i tożsamości portorykańskiej. Procesy historyczne i współczesne wyzwania
