Angielski. Gramatyka z ćwiczeniami. Wersja mobilna - ebook

Wstęp

Chcesz skutecznie i szybko powtórzyć gramatykę angielską? Potrzebujesz kompendium, po które zawsze możesz sięgnąć, żeby sprawdzić poprawność użytej konstrukcji czy przypomnieć sobie potrzebną regułę? Wolisz mieć pewność, że przed ważnym egzaminem w jednej książce znajdziesz wyczerpujące wyjaśnienia wszystkich istotnych zagadnień gramatycznych? „Repetytorium” Lingo jest właśnie dla Ciebie.

Książka przeznaczona jest dla uczniów, maturzystów, studentów, osób przygotowujących się do egzaminów językowych, a także wszystkich chcących utrwalić i poszerzyć znajomość angielskiej gramatyki. Uwzględnia materiał wymagany na nowej maturze oraz egzaminach takich jak First Certificate in English czy Certificate in Advanced English. Składa się z dwudziestu trzech rozdziałów, klucza do ćwiczeń oraz spisu czasowników nieregularnych. Każdy rozdział został rozplanowany z uwzględnieniem stopnia trudności. Z „Repetytorium” można więc korzystać na każdym etapie nauki. Może ono także służyć nauczycielom języka angielskiego przy układaniu i prowadzeniu zajęć gramatycznych.

Każdy rozdział obejmuje wstępną charakterystykę zagadnień, którym jest poświęcony, część teoretyczną przedstawiającą odpowiednie reguły gramatyki, zilustrowaną przykładami wraz z ich tłumaczeniem na polski, zestaw ćwiczeń utrwalających oraz quiz pozwalający sprawdzić zdobytą wiedzę. Wszystkie te elementy są graficznie wyróżnione, co ułatwia naukę i sprawia, że tekst jest przejrzysty.

Język wykorzystywany w publikacji oparty jest na współczesnej angielszczyźnie brytyjskiej. Przykłady należą przeważnie do języka mówionego (ale nie nazbyt kolokwialnego), choć nie zaniedbano również języka bardziej starannego. W uzasadnionych przypadkach pojawiają się także zwroty zaczerpnięte z amerykańskiej wersji języka angielskiego. Jak wiadomo, wszelkie zasady gramatyczne to nie dogmaty, ale prawidłowości zaobserwowane w żywej, ciągle rozwijającej się mowie. To tłumaczy zjawisko wyjątków, które wprawdzie nie podważają potrzeby znajomości uniwersalnych reguł, ale występują i należy o nich wiedzieć. Ten aspekt również został uwzględniony w książce.

Uczmy się gramatyki! Nie tylko dlatego, żeby dobrze zdać egzamin. Przede wszystkim po to, by lepiej posługiwać się językiem angielskim.

Z życzeniami sukcesów

AutorkaTest diagnostyczny

Rozwiąż poniższy test i sprawdź swoją wiedzę. Test pomoże Ci ocenić, na czym należy się skoncentrować w nauce zagadnień przedstawionych w tym podręczniku, i ułatwi określenie Twojego poziomu znajomości gramatyki języka angielskiego.

1. I paid ___ fortune for this watch.
1. a
2. the
3. Ø
2. David received ___ university education and has a master’s degree.
1. an
2. a
3. the
3. Warsaw lies on ___ Vistula River.
1. Ø
2. a
3. the
4. This is ___ man whose wife I met yesterday.
1. the
2. a
3. Ø
5. Two ____________ stopped to help the victim of a car accident.
1. passer-by
2. passer-bys
3. passers-by
6. “We all enjoyed the film - even the _______________ did,” said the child.
1. grown-ups
2. growns-up
3. grown-up
7. They met _________ and soon realised that they were on the same wavelength.
1. at Tom
2. at Toms’
3. at Tom’s
8. The ________________ looks amazing.
1. cover of the book’s
2. book’s cover
3. cover of the book
9. Are these gloves ____________ ?
1. your
2. yours
3. yourses
10. Philip hurt ____________ while lifting a heavy box.
1. himself
2. him
3. his
11. Why are you wearing ______ shoes? Take them off!
1. mine
2. my
3. me
12. Paula has bought _________ another pair of jeans.
1. her
2. hers
3. herself
13. Look at the house _______ roof is red.
1. who
2. whose
3. which
14. It was no longer ___________ for them to run the bookstore.
1. economics
2. economic
3. economical
15. The hotel is just a _________ walk from the town centre.
1. five-minute
2. five minute
3. five-minute’s
16. If you need __________ information, contact me.
1. far
2. further
3. farther
17. Kim is ____ than any other girl in her class.
1. lazier
2. more lazy
3. lazyer
18. Mount Everest is _______ mountain in the world.
1. most high
2. highest
3. the highest
19. My sister is ____ than me by four years.
1. oldest
2. older
3. elder
20. Now, at 75, her hair is __ white __ snow.
1. as…as
2. as…so
3. as…like
21. As we approach winter, it’s getting _______________ .
1. dark and dark
2. darker and darker
3. the darkest and darkest
22. Beth bought a __________________ carpet for her living room.
1. beautiful red Persian
2. Persian red beautiful
3. red beautiful Persian
23. My car is running ___________ of gas. I need to fill it up on my way home.
1. shortly
2. short
3. shorter
24. Laura _________ ever has breakfast, and doesn’t eat much during the day.
1. hard
2. harder
3. hardly
25. The coffee tastes ___________ !
1. awfully
2. badly
3. awful
26. Alice is never idle. She is ____ in the kitchen, cooking ____ in the garden, weeding.
1. either..nor
2. neither…or
3. either…or
27. Put your coat on _______ you will catch a cold.
1. or else
2. or
3. so that
28. Don’t worry. The doctor is due to arrive ____ any moment.
1. in
2. at
3. on
29. Valentine’s Day is celebrated _____ February 14.
1. on
2. at
3. in
30. My cousin lives ___ 11 Eastwick Street.
1. in
2. at
3. on
31. The child ______ the photo is my sister who is 25 years old now.
1. in
2. at
3. on
32. We arrived ____ the airport 40 minutes before departure.
1. to
2. at
3. on
33. Shall we discuss the project ___ lunch?
1. during
2. at
3. over
34. We spoke quietly ______ fear of waking the baby.
1. for
2. from
3. in
35. My grandma is celebrating her _______________ birthday this month.
1. eighty-fifth
2. eightieth-fifth
3. eightieth-five
36. Bob is a ___ world champion in chess. He won the world chess championship three times in a row.
1. third
2. triple
3. three
37. You ________ tired. Why don’t you take a day off?
1. are looking
2. look
3. looking
38. The notice on the wall said “All students ___________ wear the school uniform.”
1. must
2. have to
3. have got to
39. You ____________ take photos in the museum! Can’t you read the sign?
1. can’t
2. mustn’t
3. don’t have to
40. If you don’t want to, you ________ talk to me about this.
1. mustn’t
2. shouldn’t
3. don’t have to
41. We _________________ to the station. The bus was delayed.
1. didn’t have to rush
2. needn’t have rushed
3. didn’t need to rush
42. You ________________ her at the party yesterday. She is abroad.
1. can’t have seen
2. couldn’t see
3. can’t have seen
43. When I was younger I _____________ play the guitar for hours.
1. was used to
2. used to
3. used
44. I am too old to wear a mini skirt, __________?
1. amn’t I
2. am I
3. aren’t I
45. Nobody saw you come in, _________?
1. did nobody
2. did they
3. didn’t they
46. She __________ at her sister’s until she finds a place of her own.
1. is living
2. lives
3. has lived
47. Joey _________________ stupid jokes and ___________ to himself!
1. is always telling, laughing
2. always tells, laughs
3. always tell, laugh
48. __________________ in an office?
1. Does she work
2. Does she works
3. Is she working?
49. Johann Gutenberg ________________ the printing press.
1. invented
2. has invented
3. was inventing
50. We _________________ to each other since we broke up two years ago.
1. didn’t speak
2. hadn’t spoken
3. haven’t spoken
51. I haven’t called him __________. I’m a bit nervous.
1. yet
2. already
3. still
52. My phone rang while I ____________ on the bus.
1. got
2. was getting
3. have been getting
53. ______________ eaten in a restaurant alone?
1. Did you ever
2. Have you ever
3. Do you ever
54. I didn’t remember where I ___________ my car.
1. parked
2. have parked
3. had parked
55. Kate failed the exam. If only she __________________ more!
1. studied
2. had studied
3. has studied
56. Her clothes looked dirty because she _________________ the house all day.
1. was cleaning
2. has been cleaning
3. had been cleaning
57. For the price of £120 I think this coat is a real bargain. I ________________ it!
1. am buying it
2. am going to buy
3. will buy
58. The phone is ringing. I ___________ it.
1. will answer
2. am going to answer
3. am answering
59. The sky is clouded. It _____________ .
1. will rain
2. is going to rain
3. rains
60. This time tomorrow we _____________ the plane.
1. will board
2. will be boarding
3. are boarding
61. By our next anniversary, we _________ _________ married for 25 years.
1. will have been
2. are going to be
3. will be
62. By the time the election results are announced, we _________________ ___________ for 24 hours straight.
1. will have worked
2. will work
3. will have been working
63. Milk _______________ in glass bottles or plastic bottles.
1. delivers
2. is delivered
3. is being delivered
64. Careful, I think we ________________ .
1. are watched
2. are being watched
3. are watching
65. For about £100 total, I ____________ at the body shop.
1. repaired my car
2. had my car repaired
3. had to repair my car.
66. A daily glass of red wine ____________ to be good for health.
1. believes
2. has been believed
3. is believed
67. The police officer _______ me to pull off of the road.
1. told
2. said
3. spoke
68. “Leave me alone” _______________ .
1. told he me
2. he told me
3. he said me
69. ________ I get you a glass of water?” she asked.
1. should
2. shall
3. may
70. She told me that she wished she _____ a bigger flat.
1. had
2. had had
3. would have
71. Alice told me that she would rather he _____________ there at all.
1. hadn’t gone
2. wouldn’t go
3. didn’t go
72. She told me that she liked __________ sofa very much.
1. this
2. that
3. the
73. The doctor told me ___________ read without glasses.
1. don’t
2. not to
3. not
74. He asked Monica where ____________ .
1. had she been
2. she had been
3. she was
75. She behaves ____________ a teenager.
1. like she was
2. as if she was
3. as if she were
76. It is high time you __________ serious.
1. get
2. are getting
3. got
77. I would rather ______ to you in person.
1. talked
2. talk
3. to talk
78. Mark, I’d rather you _______ with them.
1. don’t go
2. hadn’t gone
3. didn’t go
79. We went to the party but we _________ _____________ at home.
1. would rather stay
2. would rather have stayed
3. would rather had stayed
80. If only I __________ a few inches taller!
1. were
2. was
3. am
81. Beth is furious with me. I wish I _________________ that.
1. hadn’t said
2. didn’t say
3. haven’t said
82. Answer the phone, _______________.
1. won’t you
2. would you
3. will you
83. Just shut up, ________________ !
1. would you
2. will you
3. won’t you
84. Before you _____, switch off the lights.
1. will leave
2. would leave
3. leave
85. When he __________, tell him to meet me in the hallway.
1. comes
2. will come
3. came
86. I ____________ at work when my boss called me into his office.
1. hardly arrived
2. had hardly arrived
3. have hardly arrived
87. The restaurant, _______ is the oldest in town, opened in 1942.
1. that
2. which
3. what
88. Mike, with ____________ I share a flat, is my best friend.
1. whom
2. what
3. whose
89. This is the year _____________ Peter moved out of his parents’ house.
1. in where
2. in which
3. which
90. If she is sad she ______ to sad songs.
1. will listen
2. listens
3. would listen
91. If he _____ up tell him I will be back soon.
1. will wake
2. woke
3. wakes
92. If she were nicer to him, he ________ her.
1. helped
2. would help
3. will help
93. If Steve _______ the truth, he wouldn’t have gone through all of this.
1. has told
2. would have told
3. had told
94. ______ his help, I couldn’t have done it.
1. But for
2. Thanks to
3. Due to
95. ____________ so much, it would have been a wonderful holiday.
1. Hadn’t it rained
2. Had it not rained
3. Wouldn’t it rain
96. If I had slept more, I _____________ so tired now.
1. wouldn’t be
2. weren’t
3. wouldn’t have been
97. If Kate weren’t so slow, she _______________ the train then.
1. would catch
2. would have caught
3. had caught
98. Take some extra money _____ it costs more.
1. so that
2. unless
3. in case
99. By no means _______ certain that they will win the match.
1. it is
2. it will be
3. is it
100. Never before ___________ so moved.
1. have I been
2. I have been
3. I had been

Klucz do testu

- Jeśli rozwiązując zadania 1-13 i 35-36 uzyskałeś mniej niż 8 punktów, zwróć szczególną uwagę na materiał gramatyczny i ćwiczenia w rozdziałach I, II, III, IV i IX (przedimek, rzeczownik, rzeczownik w dopełniaczu, zaimek i liczebnik).
- Jeśli rozwiązując zadania 14-25 uzyskałeś mniej niż 6 punktów, zwróć szczególną uwagę na rozdziały V i VI (przymiotnik i przysłówek)
- Jeśli rozwiązując zadania 26-34 uzyskałeś mniej niż 4 punkty, zwróć szczególną uwagę na rozdziały VII I VIII (spójnik i przyimek)
- Jeśli rozwiązując zadania 37-43 uzyskałeś mniej niż 4 punkty, zwróć szczególną uwagę na rozdziały X i XI (czasownik i czasowniki modalne)
- Jeśli rozwiązując zadania 46-62, 75-81 uzyskałeś mniej niż 11 punktów, zwróć szczególną uwagę na rozdziały XIII, XIV, XV i XVIII (czasy i tryb łączący)
- Jeśli rozwiązując zadania 63-74 uzyskałeś mniej niż 6 punktów, zwróć szczególną uwagę na rozdziały XVI i XVII (strona bierna i mowa zależna i niezależna)
- Jeśli rozwiązując zadania 84-98 uzyskałeś mniej niż 7 punktów – zwróć szczególną uwagę na rozdziały XX, XXI, XXII (zdania czasowe, przydawkowe i warunkowe)

Rezultaty powyższego testu gramatycznego mają znaczenie orientacyjne i należy je uznać za przybliżone określenie poziomu znajomości zagadnień gramatycznych języka angielskiego. Aby uzyskać pełniejszą wiedzę o całościowym przygotowaniu językowym osoby ocenianej, należy przeprowadzić dalsze testy odnoszące się również do znajomości słownictwa, sprawności w słuchaniu, mówieniu, czytaniu i pisaniu. W opanowaniu tych umiejętności pomocne będą inne podręczniki i publikacje wydawnictwa Lingo (zobacz: www.jezykinieobce.pl).

Zgodnie z klasyfikacją Rady Europy osoby, które uzyskały odpowiednie wyniki punktowe zwykle uczą się na następujących poziomach:

0-16 A1 - Elementary

17-33 A2 - Pre-intermediate

34-50 B1 - Intermediate

51-67 B2 - Upper-intermediate

68-84 C1 - Advanced

85-100 C2 - Proficiency1. Przedimek (the Article)

Przedimek sprawia nam sporo trudności, choćby dlatego, że jest nieznany polszczyźnie. Francuzi, Bułgarzy czy Niemcy nie mają tak dużych problemów, ponieważ w ich językach występują rodzajniki odgrywające podobną rolę jak przedimek w angielskim.

Mimo że użycie rodzajnika w każdym z tych języków rządzi się specyficznymi prawami i regułami, to ich użytkownicy mają w tej kwestii określone wyczucie i intuicję językową, do których mogą się w razie potrzeby odwoływać.

Jednakże Polacy wcale nie stoją na straconej pozycji. Po podjęciu odpowiedniego, wcale nie tak ogromnego wysiłku, mogą przyswoić sobie to zagadnienie i opanować zasady określające użycie przedimków.

W języku angielskim występują:

Przedimek nieokreślony: a/an

Przedimek określony: the

Przedimek zerowy, oznaczany znakiem graficznym ø

1.1. Przedimek nieokreślony a/an

- Przedimek nieokreślony oznacza, że opisujemy daną osobę, rzecz, pojęcie po raz pierwszy, a dana rzecz, osoba, bądź pojęcie nie są bliżej znane mówiącemu i słuchającemu.

a pen (jakiś, pewien) długopis

a book (jakaś, pewna) książka

a new house (jakiś, pewien) nowy dom

an aquarium (jakieś, pewne) akwarium

an elephant (jakiś, pewien) słoń

an old car (jakiś, pewien) stary samochód

Postać, jaką przyjmuje przedimek nieokreślony (a bądź an), uzależniona jest od tego czy wyrazy towarzyszące (rzeczownik bądź wyrażenie rzeczownikowe) zaczynają się od spółgłoski czy samogłoski.

Przed pen, book (rzeczownikami) i new house (wyrażenie rzeczownikowe) stawiamy przedimek nieokreślony a, ponieważ p, b, n są spółgłoskami.

Natomiast przed aquarium, elephant, old car stawiamy przedimek nieokreślony an, gdyż a, e, o to samogłoski.

Należy pamiętać, że o użyciu postaci a bądź an decyduje nie pisownia wyrazu, ale jego brzmienie.

a university /,junɪ'vɜːsɪti/

an hour /aʊə/

a European state /,jʊərə'pi:ən steɪt/

W zdaniach:

I am a driver. Jestem kierowcą.

She is a student. Ona jest studentką.

używa się przedimka nieokreślonego, mimo że ktoś mówi o sobie, o niej, a „ja” i „ona” są znane zarówno mówiącemu jak i słuchającemu.

Przedimek nieokreślony tłumaczony jest tutaj jako „jeden z wielu, należący do grupy/kategorii, pewnej klasy ludzi”:

I am a politician. Jestem politykiem (należę do tej grupy ludzi, których nazywamy politykami).

This is an elephant. To jest słoń (należy do gatunku zwierząt nazywanych słoniami).

Słowacki was a Romantic poet. Słowacki był poetą romantycznym (był jednym z poetów romantycznych).

- W dawnym języku angielskim przedimek nieokreślony a/an oznaczał one – jeden. Jeszcze do dziś w niektórych przypadkach używamy a/an i one zamiennie np. w jednostkach miary, objętości, wagi, czasu, pieniędzy:

a kilo = one kilo

a litre = one litre

a metre = one metre

1/5 = a fifth = one fifth

a thousand = one thousand

an hour = one hour

Przedimka nieokreślonego używamy również przy podawaniu cen, prędkości, częstotliwości. W tym przypadku a/an tłumaczymy jako za/na/w:

She takes a shower twice a day. Ona bierze prysznic dwa razy na dzień.

I go to the cinema three times a week. Chodzę do kina trzy razy w tygodniu.

The apples are 70 p a pound.Jabłka kosztują 70 pensów za funt.

He usually drives 80 miles an hour. On zazwyczaj jedzie 80 mil na godzinę.

W powyższych sytuacjach a/an można zastąpić słowem per:

The apples are 70 p per pound.

- Zwróćmy uwagę na użycie i szyk wyrazów w przypadku słów half and quarter:

Half an hour has passed. A quarter of an hour has passed.Upłynęło pół godziny. Upłynął kwadrans.

I need half a kilogram of marmalade. I need a quarter of a kilogram of marmalade.Potrzebuję poł kilo marmolady. Potrzebuję ćwierć kilo marmolady.

We have half a bottle of wine left. We have a quarter of a bottle of wine left. Pozostało nam pół butelki wina. Pozostała nam jedna czwarta butelki wina.

Ale:

Let’s meet at (a) quarter past eight Spotkajmy się kwadrans po ósmej.

Uwaga: wybór – użycie bądź nie użycie a przed quarter - mamy tylko przy podawaniu godziny.

We met at half past ten. Spotkaliśmy się w pół do jedenastej.

- Przedimki są zależne od występujących po nich rzeczownikach – nie tylko od tego czy zaczynają się od spółgłoski czy samogłoski, czy są określone czy nieokreślone, ale również od tego czy są policzalne czy niepoliczalne (więcej na ten temat w rozdziale o rzeczowniku).

Przed rzeczownikami niepoliczalnymi nigdy nie używamy a/an.

Możemy natomiast użyć określników some i any:

Bring me (some) water. Przynieś mi wody.

I’ve got (some) good information for you. Mam dla ciebie dobre informacje.

Is there (any) milk in the refrigerator? Czy jest mleko w lodówce?

- Każdy rzeczownik niepoliczalny można uzupełnić przez dodanie określenia jednostkowego, np. a bit of, a piece of, an item of, a glass of i wtedy substancja czy pojęcie abstrakcyjne oznaczane przez rzeczowik nabiera charakteru policzalnego.

He drank water. He drank a glass of water.Wypił wodę. Wypił szklankę wody.

Buy me wine. Buy me a bottle of wine.Kup mi wino. Kup mi butelkę wina.

Add salt. Add a pinch of salt.Dodaj soli. Dodaj szczyptę soli.

We asked for legal advice. We asked for a piece of legal advice.Poprosiliśmy o poradę prawną. Poprosiliśmy o (jedną) poradę prawną.

She bought furniture. She bought a piece/an item of furniture.Kupiła meble. Kupiła mebel.

W powyższych przykładach przedimek a jest wymienny z liczebnikiem one. Jednakże w przypadku half a glass of water, half a bottle of wine, itp. przedimka a nie można zastąpić one.

- Przedimek nieokreślony używany jest także przy określaniu ilości:

a few, few (z rzeczownikami policzalnymi)

a little, little (z rzeczownikami niepoliczalnymi)

W przykładach poniżej użycie bądź nieużycie przedimka ma duże znaczenie dla określenia stanu posiadania:

I have few friends. Mam niewielu/mało przyjaciół (few sugeruje niedostatek bądź niewielką liczbę).

I have a few friends. Mam kilku/paru przyjaciół (a few sugeruje pewną ilość).

I have little money. Mam niewiele/mało pieniędzy (analogicznie do few, little mówi o niewielkiej ilości).

I have a little money. Mam trochę pieniędzy (analogicznie do a few, a little mówi o pewnej ilości).

Zdarza się, że można użyć zarówno few/a few i little/a little do określenia takiej samej ilości. Ktoś mający trzech przyjaciół może powiedzieć: „I have few friends”, natomiast inna osoba, mająca tyle samo przyjaciół powie: „I have a few friends”. Jak widać, użycie przedimków w przedstawionych przypadkach sprowadza się raczej do subiektywnej oceny, a nie do precyzyjnego określenia ilości.

Ćwiczenia

1. Uzupełnij puste miejsca przedimkiem a/an lub nie wpisuj nic, jeśli przedimek nie jest potrzebny.

Klucz

1. Simon has ______ photographic memory.
2. Could you bring me ______ apple?
3. I live in ______ rural area.
4. There is ______ beautiful garden in front of my house.
5. I have ______ sister and two brothers.
6. He buys plenty of ______ magazines.
7. She is ______ Irish dancer.
8. Leave it to ______ expert.
9. Give me ______ honest answer.
10. They work in ______ zoo.

2. Uzupełnij puste miejsca, wpisując a/an, per bądź nie wpisuj nic, jeśli przedimek nie jest potrzebny. Czasem więcej niż jedna odpowiedź jest prawidłowa.

Klucz

1. Buy me ______ dozen of eggs, please.
2. She was advised to have ______ X-ray.
3. Turn right into ______ one-way street.
4. I never drive fast, only 70 km ______ hour.
5. This was______ unique opportunity for me.
6. The film starts at ______ quarter to five.
7. We have English classes three times ______ week.
8. This house belongs to ______ old woman.
9. We are very late! It is ______ half past ______ nine.
10. Kaya is not ______ actress. She is ______ singer.
11. Could I have ______ cup of ______ coffee please?
12. This is ______ expensive but ______ good restaurant.
13. I can’t buy this. I have ______ little money.
14. How much are oranges? 40 cents ______ pound.
15. This carpet is ______ metre in length.

3. Uzupełnij tekst, wpisując a/an, one, per lub nie wpisuj nic, jeśli przedimek nie jest potrzebny.
Czasem więcej niż jedna odpowiedź jest prawidłowa.

Klucz

My name is Kate. I am 1 ______ student and I live in 2 ______ small town in North England. I live in 3 ______ street with five houses only. It looks more like 4 ______ lane than 5 ______ street. There are 6 ______ beautiful trees all along it, and it is very quiet. There is 7 ______ small park on the corner where 8 ______ plenty of children play and ride bikes. There is also 9 ______ school nearby, where I study, and 10 ______ big swimming pool - it is 11 ______ hundred metres in length and sixty metres in width. Me and my friends go there frequently, three or four times 12 ______ week. In our leisure time we also go to 13 ______ cafeteria for 14 ______ cup of 15 ______ coffee and 16 ______ piece of 17 ______ cake. I love being 18 ______ student, but when I look back on my first year of school, I remember it as 19 ______ time of great stress. I had 20 ______ very few friends and no close ones. I went to 21 ______ cafés alone, sat there, drank 22 ______ coffee, read 23 ______ book or 24 ______ newspaper then I left for home. Now my life is completely different.

1.2. Przedimek określony the

- Przedimek określony ma tylko jedną formę the i występuje zarówno przed rzeczownikami w liczbie pojedynczej jak i mnogiej, policzalnymi (the book) i niepoliczalnymi (the wine).

Wymowa przedimka the:

– w pozycji nieakcentowanej, przed wyrazami zaczynającymi się od spółgłoski, np. the man

– w pozycji nieakcentowanej, przed wyrazami zaczynającymi się od samogłoski, np. the apple

– w pozycji akcentowanej

- Przedimka określonego używamy, gdy mówimy o osobie, rzeczy, zjawisku znanej mówiącemu i słuchającemu, łatwej do zidentyfikowania, określonej, wobec której nie ma wątpliwości, że o nią właśnie chodzi:

Give me the apple. Daj mi (to) jabłko (to konkretne jabłko, np. znajdujące się na stole).

I don’t like the song. Nie podoba mi się ta piosenka (ta właśnie piosenka).

Przedimka określonego używamy: (a) kiedy mówimy o rzeczy, osobie bądź zjawisku nie po raz pierwszy w tym samym kontekście, (b) kiedy dana rzecz bądź osoba jest później określona innym rzeczownikiem.

a) I live in a small town. The town has many old buildings.Mieszkam w małym mieście. Miasto ma wiele starych budynków.

b) Philip gave me a present. The ring was beautiful. (Z kontekstu jasno wynika, że tym prezentem jest pierścionek.) Filip dał mi prezent. Pierścionek był piękny.

Przedimka określonego używamy również przed rzeczownikiem, o którym wcześniej nie było mowy, ale do którego już się odnieśliśmy i który w sposób pośredni został zasygnalizowany:

I went to an art gallery yesterday. The paintings were exquisite. (Mowa jest o obrazach, które są w zbiorach tej galerii, do której poszedłem wczoraj.) Poszedłem wczoraj do galerii sztuki. Obrazy były znakomite.

Także wiedza o otaczającym nas świecie może wskazywać na potrzebę użycia przedimka określonego.

The sun is shining now. Słońce teraz świeci.

The moon is in full phase. Księżyc jest w nowiu.

Indonesia lies near the Equator. Indonezja leży w pobliżu równika.

Mamy jedno słońce, księżyc czy równik wobec tego używamy przedimka określonego.

W przypadku, gdy wyrazy: słońce, księżyc używane są jako terminy ogólnoastronomiczne, można użyć przedimka nieokreślonego:

Ariel is a moon of Uranus. Ariel jest księżycem Urana.

- Przedimek określony użyty przed przymiotnikami odnosi się do określonej klasy, kategorii ludzi, którą charakteryzuje użyty przymiotnik:

the young młodzi

the unemployed bezrobotni

the disabled niepełnosprawni

the rich and the poor bogaci i biedni

Przedimka określonego używamy przed rzeczownikami stanowiącymi całą klasę/gatunek/rodzaj osób, zwierząt, przedmiotów, zjawisk:

The tiger lives a solitary life. Tygrys prowadzi/tygrysy prowadzą samotny tryb życia.

The pigeon was used to carry messages. Gołąb był/gołębie były wykorzystywany/e do przesyłania wiadomości.

- Ponadto przedimek określony występuje przed:

1. przymiotnikami w stopniu najwyższym: the best, the most interesting;uwaga: brak przedimka określonego przed przymiotnikiem w stopniu najwyższym nie czyni tego zdania niepoprawnym, zmienia jedynie jego treść, bowiem most bez the znaczy bardzo:

Kate is the most intelligent person I know. Kasia jest najinteligentniejszą osobą, jaką znam.

Kate is a most intelligent person. Kasia jest bardzo inteligentną osobą.

2. rzeczownikami określającymi typ rozrywki:

I go to the cinema once a week. Chodzę do kina raz w tygodniu.

She goes to the opera frequently. Ona chodzi często do opery.

He likes the theatre. On lubi teatr.

3. wyrażeniami określającymi miarę, np. by the kilo, by the dozen, by the litre, by the metre;

4. nazwami państw, jeśli w ich skład wchodzi rzeczownik pospolity (np. republic, states, kingdom): the USA, the UK, the People’s Republic of China. Do wyjątków zalicza się: the Argentine (choć także Argentina), the Sudan (choć także Sudan), the Lebanon (choć także Lebanon), the Ukraine (choć także Ukraine);

5. nazwami niektórych krain geograficznych, regionów, stanów: the Częstochowa region, the Kaszuby region, the Highlands, the Midlands, the Lowlands, the Continent of Africa, the Rivera, the South, the Middle East, the West;

6. nazwami wysp, które zawierają of, np. the Isle of Wight, the Island of Soay, oraz tymi, które mają nazwy w liczbie mnogiej, np. the Britsh Isles, the Hebrides, the Shetlands, the Lofoten Islands;

7. nazwami kanałów: the Suez Canal, the Kiel Canal, the Burgundy Canal, the Panama Canal, the English Channel;

8. nazwami oceanów, mórz, rzek, delt: the Atlantic, the Pacific, the Baltic Sea, the Dead Sea, the Vistula, the Nile, the Rhine, the Mekong Delta, the Danube Delta;

9. nazwami pojezierzy: the Mazurian Lakes, the Lake District, the Brodnica Lakes;

10. nazwami pustyń: the Sahara Desert, the Gobi Desert, the Syrian Desert;

11. nazwami łańcuchów i masywów górskich: the Himalayas, the Tatras, the Alps, the Andes, the Sierra Nevada;

12. nazwami lasów: the Black Forest, the Vienna Woods, the West Mau Forest, the Dumbrava Forest, the Bielany Woods. Przedimek określony pomijamy wtedy, kiedy nazwa lasu wywodzi się od nazwy miejsca (chodzi głównie o lasy angielskie), np. Abernethy Forest, Sherwood Forest, Friston Forest. Wyjątek stanowią nazwy lasów, w których występuje of, np. the Forest of Arden, oraz których nazwa pochodzi od przymiotnika, np. the New Forest;

13. nazwami zatok, półwyspów, wybrzeży: the Gulf of Mexico, the Gulf of Finland, the Persian Gulf, the Dungeness Peninsula, the Kamchatka Peninsula, the Hel Peninsula, the Yucatan Peninsula, the East Coast, the Costa Brava;

14. nazwami ujść, np. the Pentland Firth;

15. nazwami lodowców, np. the Hispar Glacier;

16. terminami z dziedziny geografii, kóre mają charakter indywidualny, np. the Equator, the North/South Pole, the Tropic of Capricon, the Greenwich Meridian;

17. nazwami urzędów: the Ministry of Foreign Affairs, the Department of Defense, the European Committee for Standardisation;

18. nazwami klasztorów (męskich i żeńskich), np. the Albertine Convent, the Dominican Monastery;

19. nazwami budynków, gmachów, kawiarnii, np. the Empire State Building, the Shell Buidling, the Kremlin, the Parthenon, the Trocadero Café, the Nowy Świat Café (uwaga: nazwy kawiarni i restauracji często występują w języku potocznym bez the i bez słowa café/restaurant);

20. nazwami kin, np. the Odeon Cinema, the Atlantic Cinema;

21. nazwiskami rodzin: the Simpsons, the Osbournes;

22. nazwami instrumentów muzycznych w kontekście grania, np. I play the violin; he is practising the piano now. Kiedy mówimy o instrumencie jako o przedmiocie, stosujemy przedimki zgodnie z ogólnymi regułami, np. I bought a guitar.

Ćwiczenia

1.

2.

3.

4. Uzupełnij puste miejsca przedimkami a/an, the.

Klucz

1. Who took ______ book?
2. Pass me ______ bread, please.
3. I live in ______ suburbs of Toronto.
4. Daniel is______ big fan of Janice Joplin.
5. She is______ oldest of four children.
6. I learnt ______ piano when I was 5.
7. ______ disabled can live independently.
8. Where is ______ key?
9. ______ cat is ______ very independent animal.
10. Let’s go to ______ theatre tonight.

5. Uzupełnij puste miejsca przedimkami a/an, the lub nie wpisuj nic, jeśli przedimek nie jest potrzebny.

Klucz

1. He has ______ new car. Have you seen ______ Opel yet?
2. He has cooked and done ______ washing up.
3. ______ weather is nice and ______ sun is up.
4. I’d like ______ camera for my birthday. ______ camera must be hand-held.
5. We went to see ______ movie last night. Some of ______ dialogue was poor.
6. She lives in ______ UK, in ______ Liverpool.
7. My uncle is______ university lecturer.
8. Let’s sit on ______ floor.
9. Greg is ______ most diligent student, but my sister is even more diligent.
10. ______ tiger is ______ largest member of ______ cat family.
11. ______ Smiths are very good neighbours.
12. Where are ______ boys? In ______ garden.
13. Hurry up! ______ students are waiting.
14. I live near ______ hospital.
15. We drifted down ______ Nile, enjoying ______ spectacular views.

1.3. Przedimek zerowy (ø)

- Brak przedimka nieokreślonego lub określonego ma pewne znaczenie gramatyczne, dlatego mówimy czasem o przedimku zerowym ø, zamiast stwierdzać, że nie stosujemy żadnego przedimka.

Nie używamy przedimków (bądź używamy przedimka zerowego) przed rzeczownikami, które mówią o całej klasie/gatunku/rodzaju:

I read books. Czytam książki.

He likes cheese and wine. On lubi ser i wino.

- Przedimek opuszczamy przed nazwami własnymi, dniami tygodnia, miesiąca oraz rzeczownikami, po których następują numery np. stron:

Mark is my best friend. Marek jest moim przyjacielem.

I have been to France many times. Byłem we Francji wiele razy.

Amy leaves in May. Amy wyjeżdża w maju.

Boxing Day is celebrated on 26 Dec. Drugi dzień Bożego Narodzenia obchodzi się 26-go grudnia.

For homework, do exercise 2 on page 14. Jako pracę domową zrób ćwiczenie 2 ze strony 14.

W przypadku pór roku możemy stosować przedimek określony, choć nie jest to konieczne.

I play hockey in (the) winter. Zimą gram w hokeja.

- Przedimków nie używamy przed nazwami instytucji, jeśli na pierwszy plan wysuwa się ich podstawowa rola:

I go to school. Chodzę do szkoły (jestem uczniem tej szkoły).

Tim was taken to hospital. Tim poszedł do szpitala (potrzebna mu była pomoc lekarska).

She is in church now. Jest teraz w kościele (jest na mszy).

The man went to prison. Ten człowiek poszedł do więzienia (za złamanie prawa).

W poniższych przykładach instytucje te nie pełnią swojej podstawowej funkcji, ale występują jako miejsca, budynki:

I will go to the school. Pójdę do szkoły (jako rodzic ucznia lub pracownik szkoły).

She went to the hospital. Poszła do szpitala (być może w odwiedziny).

He’s been to the prison. Był w więzieniu (jako odwiedzający lub jako pracownik).

Uwaga: w amerykańskiej odmianie angielskiego pacjent udaje się to the hospital.

- Przedimek nie występuje przed pojęciami abstrakcyjnymi, np. fear, love, hatred, society, anger, poverty, happiness, beauty, freedom, chyba że są one bliżej określone bądź towarzyszą im dodatkowe informacje.

He lives a boring life. On prowadzi nudne życie.

Who will pay for the freedom? Kto zapłaci za tę wolność?

The anger made me eat another Z (tej) złości zjadłem kolejną kanapkę.sandwich.

- Przedimków nie używamy również przed:

1. nazwami kontynentów, np. Europe, Asia, America, Antarctica (choć także the Antartic);

2. nazwami państw, które nie zawierają słów: republic, state, kingdom, np. Poland, France, Japan, Ireland;

3. nazwami niektórych krain geograficznych, regionów, stanów, np. Kent, Yorkshire, Kentucky, Normandy;

4. nazwami miast, np. London, Warsaw, Paris, wyjątek stanowi the Hague (Uwaga: kiedy mówimy o mieście w określonym czasie historycznym, stosujemy przedimek, np. the Warsaw of 1939);

5. nazwami jezior, np. Lake Baikal, Silver Lake, Lake Victoria, Lake Geneva, Lake Mamry, Balaton. Wyjątkiem są jeziora, których nazwy występują w liczbie mnogiej (the Great Lakes), których nazwy zawierają of (np. the Lake of Lucerne) oraz te, których nazwy pochodzą od przymiotnika (ale: Blake Lake);

6. nazwami niektórych wysp zwłaszcza tych, które w nazwie nie mają of, np. Great Britain, Cyprus, New Zealand (ale the Black Isle);

7. nazwami przylądków, np. Cape Horn, Cape Sunium. Wyjątkiem są przylądki, których nazwy zawierają of (np. the Cape of Good Hope);

8. nazwami szczytów górskich, np. Kasprowy Wierch, Kilimanjaro, Mont Blanc, Mount Everest (wyjątkiem są niemieckie i francuskie nazwy szczytów, np. the Jungfrau, the Eiger, the Dru, the Aiguille Noire oraz nazwy gór w liczbie mnogiej, np. the Grandes Jorasses, the Czerwone Wierchy);

9. nazwami przylądków, cieśnin: Echo Point, Hound Point, St. George’s Point, Barra Sound, Monach Sound;

10. nazwami plaż, np. Leven Beach, Opunake Beach, Las Palmas Beach;

11. nazwami portów, np. London Docks, Liverpool Docks, Ustka Harbour, Pearl Harbour;

12. nazwami ulic, alej, np. Marszałkowska Street, Fifth Avenue, Jerozolimskie Avenue, Park Lane (ale the High Street, the Mall, the Strand, the M5);

13. nazwami placów, parków: Piccadilly Circus, Times Square, Hyde Park, Central Park (ale the Łazienki Park);

14. nazwami stacji kolejowych, lotnisk, np. Heathrow, Okęcie Airport, JFK Airport, Waterloo Station (ale the Central Station).

Ćwiczenia

6. Uzupełnij wolne miejsca przedimkami a/an, the lub przedimkiem zerowym ø.

Klucz

1. I am going to ______ opera on ______ Thursday.

2. My parents are planning ______ trip to ______ Sahara.

3. ______ best coffee is served at ______ Café Royal.

4. He is going to ______ hospital tomorrow for ______ scheduled check-up.

5. My brother loves playing ______ violin.

6. ______ High Street is one of the world’s finest streets.

7. We ordered ______ steak and ______ spinach salad. ______ steak was delicious but ______ spinach salad was awful.

8. How much are ______ grapes? One euro ______ kilo.

9. ______ K2 is ______ most difficult mountain to climb.

10. Every year millions of tourists go to ______ Alps to ski.

11. Take ______ bus 517 and get off at ______ second stop.

12. We stayed in ______ beautiful hotel near ______ Lake Victoria.

13. People go to ______ Hyde Park to speak their mind.

14. I went to ______ church to see ______ interior.

15. He pays him by ______ hour.

16. Shall we meet outside ______ Muranów Cinema?

17. My flatmate comes from ______ Ukraine.

18. Have you found ______ job for ______ summer yet?

19. ______ young are trying to outsmart ______ old.

20. Robin Hood lived in ______ Sherwood Forest.

7. Uzupełnij dialog przedimkami a/an, the lub przedimkiem zerowym ø.

Klucz

A: Take 1 ______ good look at 2 ______ man over there!

B: Where?

A: By 3 ______ window. 4 ______ one in 5 ______ blue coat.

B: Isn’t he 6 ______ famous traveller?

A: Yes, he is. He has just come back from 7 ______ expedition to 8 ______ south of 9 ______ Sudan.

B: Of course I know him. He has made lots of documentary films and film series for 10 ______ Channel 1.

A: 11 ______ few days ago I heard him talk about his rough travel plans to 12 ______ Africa from 13 ______ May to 14 ______ June next year.

B: He must have seen 15 ______ whole world. What 16 ______ extraordinary man he is! There are so many questions I would like to ask him.

A: What questions?

B: Like how do we go about planning for 17 ______ trip or what is 18 ______ best way to get around?

A: Well, go and ask him. You may never have 19 ______ chance again.

Quiz

Rozwiąż quiz. Wybierz prawidłową odpowiedź i przejdź do następnego pytania.

1. Przedimek nieokreślony poprzedza wszystkie rzeczowniki policzalne.

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 4.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 2.

2. Dobra odpowiedź. Idź do 3.

3. Postać przedimka nieokreślonego zależy od brzmienia rzeczownika.

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 5.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 7.

4. Zła odpowiedź. Przedimek nieokreślony stawiamy tylko przed rzeczownikami policzalnymi w liczbie pojedynczej. Wróć do 1.

5. Dobrze, np. an hour, a universe, an MA. Idź do 6.

6. Przedimek nieokreślony znaczy „pojedynczy egzemplarz z klasy rzeczy/osób/zjawisk”.

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 8.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 10.

7. Źle. O postaci przedimka nieokreślonego decyduje wymowa następnego wyrazu, np. an hour /a*E/. Wróć do 3.

8. Dobrze, np. „I bought a chair” – A chair jest egzemplarzem pewnej klasy rzeczy. Idź do 9.

9. Przedimek nieokreślony przechodzi w określony, jeśli mówimy dalej o rzeczy (osobie/zjawisku).

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 11.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 13.

10. Źle. Wróć do 6.

11. Dobrze, np. „I’ve bought a book. The book is interesting.” Idź do 12.

12. Przedimek określony, w przeciwieństwie do nieokreślonego, ma jedną postać.

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 14.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 16.

13. Źle. Wróć do 9.

14. Dobrze. Idź do 15.

15. Które zdanie jest prawidłowe?

- It is a half past six.
- It is a quarter to six.

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 19.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 17.

16. Źle. Przedimek określony ma jedną postać - the. Wróć do 12.

17. Dobrze. Idź do 18.

18. W którym zdaniu mówiący narzeka, że prawie nikt nie przyszedł na jego przyjęcie?

- A few people came to my party.
- Few people came to my party.

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 22.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 20.

19. Źle. Przy podawaniu godziny, przedimek nieokreślony nigdy nie poprzedza half. Wróć do 15.

20. Dobrze. Idź do 21.

21. Zaimek zerowy ma postać ø.

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 25.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 23.

22. Źle. A few oznacza trochę/kilka i w tym kontekście sugeruje, że może na przyjęciu nie było tłumów, ale jednak byli goście. Few oznacza, że mało kto przyszedł. Wróć do 18.

23. Dobrze. Ø to umowny znak graficzny przedimka zerowego, a nie jego postać. Idź do 24.

24. Przedimka określonego używamy przed rzeczownikami policzalnymi, także i wtedy kiedy mówimy o klasie, gatunku przedmiotu/osoby/zjawiska.

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 26.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 28.

25. Źle. Ø to umowny znak graficzny zaimka zerowego, a nie jego postać. Wróć do 21.

26. Dobrze, np. „The parrot is very intelligent”. Idź do 27.

27. „Sophie went to hospital”. Kim jest Zosia?

- pacjentką
- pracownikiem szpitala

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 29.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 31.

28. Źle. Przedimek określony użyty przed rzeczownikiem policzalnym odnosi się do całej klasy przedmiotów (osób, zjawisk). Wróć do 24.

29. Dobrze. Idź do 30.

30. Które zdanie jest poprawne?

- She plays the cello.
- She plays a cello.

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 32.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 34.

31. Źle. Jeżeli nie używamy przedimka the przed takimi wyrazami jak: school, prison, church, hospital to znaczy, że mówimy o bytności w danym miejscu w roli ucznia, więźnia, wiernego czy pacjenta. Wróć do 27.

32. Dobrze. Idź do 33.

33. Zdanie „We talked about a moon” jest prawidłowe.

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 35.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 37.

34. Źle. Kiedy mówimy o instrumencie muzycznym w kontekście grania to używamy przedimka określonego. Wróć do 30.

35. Dobrze. Zdanie jest prawidłowe, jeśli słowo moon występuje jako ogólny termin astronomiczny, np. „We talked about a moon – Janus” (księżyc Saturna). Idź do 36.

36. Przed którym państwem możemy spotkać zarówno przedimek określony jak i zerowy?

- China
- Lebanon
- France

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 38.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 39.

Jeśli wybrałeś odpowiedź c, idź do 41.

37. Źle. To zdanie jest prawidłowe, jeśli moon jest ogólnym terminem astronomicznym. Wróć do 33.

38. Źle. Przed słowem China nie stawiamy przedimka określonego the, w przeciwieństwie do oficjalnej nazwy the People’s Republic of China. Jeżeli w skład nazwy państwa wchodzi rzeczownik pospolity (np. republic, kongdom), nazwa ta jest poprzedzona przez the. Wróć do 36.

39. Dobrze. Idź do 40.

40. Przedimek określony użyty przed przymiotnikami odnosi się do określonej klasy, kategorii ludzi, którą charakteryzuje użyty przymiotnik.

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 42.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 44.

41. Źle. Wróć do 36.

42. Dobrze, np. the beautiful, the rich. Idź do 43.

43. Zdanie „It is most interesting” jest poprawne.

- Tak
- Nie

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 45.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 47.

44. Źle. Wróć do 40.

45. Dobrze. Idź do 46.

46. Przy którym państwie należy postawić przedimek określony?

- United Kingdom
- Ukraine
- Japan

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 48.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 49.

Jeśli wybrałeś odpowiedź c, idź do 51.

47. Źle. To zdanie znaczy: „To jest bardzo interesujące” – most bez the oznacza very. Wróć do 43.

48. Dobrze. Jeśli w skład nazwy państwa wchodzi rzeczownik pospolity, wówczas nazwę tego państwa poprzedza się przedimkiem określonym the. Idź do 50.

49. Źle. Ukraine nie trzeba poprzedzać przedimkiem określonym, choć można. Wróć do 46.

50. Przed którą nazwą miasta należy postawić przedimek określony?

- Prague
- Hague

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 54.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 52.

51. Źle. Jeśli w skład państwa nie wchodzi rzeczownik pospolity, np. kingdom, republic, state, nie używamy przedimka określonego. Wróć do 46.

52. Dobrze. Nazwy miast nie wymagają użycia przedimków, ale the Hague (Haga) jest wyjątkiem. Idź do 53.

53. W którym z poniższych przykładów chodzi o rzekę?

- the Missouri
- Missouri

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 55.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 57.

54. Źle. Nazwy miast w zasadzie nie wymagają użycia przedimków. Wróć do 50.

55. Dobrze. Nazwy rzek zawsze poprzedza przedimek określony. Idź do 56.

56. Które zdanie jest prawidłowe:

- She lived in the pre-war Berlin.
- She lived in pre-war Berlin.

Jeśli wybrałeś odpowiedź a, idź do 58.

Jeśli wybrałeś odpowiedź b, idź do 59.

57. Źle. Missouri to stan w USA. Wróć do 53.

58. Dobrze. Idź do 60.

59. Źle. Chociaż nazwy miast nie wymagają użycia przedimków, to stawiamy je, gdy mówimy o mieście w konkretnej epoce czy okresie czasu. Wróć do 56.

60. Gratulacje!

To koniec quizu.