Ania z Wyspy - ebook

Spis treści

Rozdział I. Cień zmiany

Rozdział II. Girlandy jesieni

Rozdział III. Pożegnanie

Rozdział IV. Kingsport

Rozdział V. Listy z domu

Rozdział VI. W parku

Rozdział VII. Znowu w domu

Rozdział VIII. Pierwsze oświadczyny

Rozdział IX. Niepożądany adorator i pożądany przyjaciel

Rozdział X. „Ustronie Patty”

Rozdział XI. Pieśń życia

Rozdział XII. „Pokuta Aweryli”

Rozdział XIII. Na złej drodze

Rozdział XIV. Wieczne rozstanie

Rozdział XV. Rozwiane marzenie

Rozdział XVI. Nowa zażyłość

Rozdział XVII. List od Tadzia

Rozdział XVIII. Panna Józefina pamięta o Ani

Rozdział XIX. Przygrywka

Rozdział XX. Gilbert mówi

Rozdział XXI. Wczorajsze róże

Rozdział XXII. Wiosna i Ania wracają na Zielone Wzgórze

Rozdział XXIII. Jasio nie może odnaleźć Ludku Skalnego

Rozdział XXIV. Zjawia się Janusz

Rozdział XXV. Zjawia się książę z bajki

Rozdział XXVI. Zjawia się Krystyna

Rozdział XXVII. Wzajemne zwierzenia

Rozdział XXVIII. Wieczór czerwcowy

Rozdział XXIX. Ślub Diany

Rozdział XXX. Romans pani Skinner

Rozdział XXXI. List Ani do Filipy

Rozdział XXXII. Kolacja u pani Douglas

Rozdział XXXIII. „Przychodził stale i przychodził...”

Rozdział XXXIV. Jan Douglas przemawia nareszcie

Rozdział XXXV. Ostatni rok w Redmondzie

Rozdział XXXVI. Wizyta Gardnerów

Rozdział XXXVII. Koniec studiów

Rozdział XXXVIII. Rozwiane złudzenia

Rozdział XXXIX. Rozmowy o ślubach

Rozdział XL. Księga Objawienia

Rozdział XLI. Triumf miłościRozdział I

Cień zmiany

– Żniwa skończone i lato minęło – rzekła Ania Shirley, spoglądając z rozmarzeniem ponad zżętymi polami. Ona i Diana Barry zrywały jabłka w sadzie Zielonego Wzgórza, teraz zaś odpoczywały po pracy w słonecznym zakątku, gdzie w dole wonne fale ostów na pagórkach szumiały pod tchnieniem wiatru, ciągle jeszcze przynoszącego zapach lata od paproci z Lasu Duchów.

Lecz w otaczającym je krajobrazie wszystko mówiło już o jesieni. Morze szumiało głucho w oddali, pola były gołe i wyschłe, powleczone nawłocią, dolina strumienia pod Zielonym Wzgórzem porosła była astrami o eterycznej purpurze, a Jezioro Lśniących Wód było niebieskie – niebieskie – niebieskie; nie błękitem wiosny, ani bladym lazurem nieba letniego, lecz przejrzystym, trwałym, wesołym błękitem, jak gdyby woda zapomniała o wszelkich przeżytych wzruszeniach i zapadła w spokój, nieprzerywany zmiennymi marzeniami.

– Piękne było to lato – rzekła Diana, dotykając z uśmiechem nowego pierścionka na lewej ręce. – A ślub panny Lawendy wydaje mi się koroną tego. Przypuszczam, że państwo Irving bawią teraz na wybrzeżu Pacyfiku.

– Zdaje mi się, że podróżują już dość długo, aby zwiedzić cały świat – westchnęła Ania – trudno mi uwierzyć, że od tygodnia dopiero są po ślubie. Wszystko się zmieniło. Panny Lawendy i pani Allan nie ma. Jak ponuro wygląda plebania z pozamykanymi okiennicami. Przechodziłam tam wczoraj wieczór i doznałam wrażenia, jakby tam wszystko wymarło.

– Nigdy nie będziemy mieli tak miłego pastora, jak pan Allan – rzekła Diana ze smutną pewnością. – Przypuszczam, że tej zimy będziemy mieli tylko zastępców, a połowa niedziel minie w ogóle bez kazań. A ciebie i Gilberta nie będzie... bardzo będzie smutno.

– Alfred tu będzie – napomknęła Ania.

– Kiedy się pani Linde wprowadzi? – zapytała Diana, jakby nie dosłyszawszy uwagi Ani.

– Jutro. Cieszę się, że przyjeżdża. Ale zajdzie jeszcze jedna zmiana. Maryla i ja wyprzątnęłyśmy wszystko z gościnnego pokoju. Przyznam się, że robiłam to z niechęcią. Rzeczywiście, to było głupio, ale miałam wrażenie, jakbyśmy popełniały profanację. Ten poczciwy pokój gościnny wydawał mi się zawsze ołtarzem. Jako dziecko uważałam go za najpiękniejszą komnatę na świecie. Przypominasz sobie, jakie mię trawiło pragnienie, aby spać kiedy w łóżku takiego pokoju, ale nie w pokoju gościnnym Zielonego Wzgórza. O nie, nigdy tam! Toby było zbyt przejmujące... nie potrafiłabym zmrużyć oka. Kiedy Maryla posyłała mię po coś, nigdy nie przechodziłam przez ten pokój... Nie, rzeczywiście, przemykałam się na palcach z powstrzymanym tchem, jakbym się znajdowała w kościele i odczuwałam ulgę, gdy go opuściłam. Wisiały tam portrety Jerzego Whitefielda i księcia Wellingtona, po obu stronach lustra, i przez cały czas spoglądały na mnie tak surowo, zwłaszcza, jeśli się odważyłam zajrzeć do lustra, jedynego w domu, które mojej twarzy nie zniekształcało Zawsze się dziwiłam, jak Maryla może sprzątać ten pokój. A teraz nie tylko jest sprzątnięty, ale zupełnie opróżniony. Jerzy Whitefield i książę Wellington są na strychu. Tak mija chwała świata – zakończyła Ania ze śmiechem, w którym brzmiała nutka żalu – niemiła to rzecz, gdy dawne nasze ołtarze są sprofanowane, nawet wtedy, gdyśmy je przerośli.

– Tak pusto tu będzie, gdy odjedziesz – westchnęła Diana po raz setny. – I pomyśleć, że odjeżdżasz już w przyszłym tygodniu!

– Ale jesteśmy jeszcze razem – rzekła Ania wesoło. – Niech dzień jutrzejszy nie mąci nam radości dzisiejszego. Nie mogę znieść myśli, że wyjeżdżam sama... tak jestem zaprzyjaźniona z domem. Ty mi mówisz o samotności! Ja właśnie powinnam wzdychać. Ty zostaniesz tu w gronie starych przyjaciół – z Alfredem! Gdy ja będę sama wśród obcych, nie znając nikogo!

– Z wyjątkiem Gilberta i Karola Slone – rzekła Diana, odcinając się za przytyk Ani.

– Karol Slone będzie dla mnie rzeczywiście wielką pociechą – odpowiedziała Ania ironicznie, i obie panienki roześmiały się. Diana wiedziała doskonale, jakie było zdanie Ani o Karolu Slone, ale mimo wielu poufnych rozmów nie była pewna, co myśli Ania o Gilbercie Blythe. Ania sama tego z pewnością nie wiedziała.

– O ile wiem, będą oni zresztą mieszkali w innym końcu Kingsportu – ciągnęła Ania. – Jestem zadowolona, że jadę do Redmondu, i jestem pewna, że po pewnym czasie polubię go. Ale podczas pierwszych paru tygodni będę się czuła bardzo źle. Nie będę miała nawet tej pociechy, aby mieć nadzieję odwiedzenia w niedzielę domu, jak to było, gdy uczęszczałam do Seminarium. Boże Narodzenie będzie mi się wydawało odległe o tysiąc lat.

– Wszystko się zmienia albo zmieni się – rzekła Diana smutno – mam wrażenie, że dawne czasy już nie wrócą, Aniu.

– Zdaje się, że nasze drogi muszą się rozejść – rzekła Ania w zadumie. – Musiało do tego dojść. Czy sądzisz, Diano, że wiek dojrzały jest istotnie tak piękny, jak sobie wyobrażałyśmy, gdyśmy jeszcze były dziećmi?

– Nie wiem... wiele pięknych rzeczy łączy się z tym – odpowiedziała Diana, pieszcząc znowu swój pierścionek z uśmiechem, który powodował zawsze, że Ania czuła się niedoświadczoną i opuszczoną. – Ale bywają też rozmaite tak oszołamiające rzeczy. Niekiedy mam wrażenie, że lękam się być dorosłą... w takich chwilach dałabym wiele, aby być znowu małym dzieckiem.

– Mam nadzieję, że przyzwyczaimy się jeszcze do tego, by być dorosłymi – pocieszyła ją Ania wesoło. – Później nie będziemy się spotykały z tyloma niespodzianymi rzeczami, chociaż wyobrażam sobie niekiedy, że rzeczy niespodziane stanowią cały urok życia. Mamy po osiemnaście lat, Diano. Za dwa lata skończymy dwadzieścia. Gdy miałam dziesięć lat, wyobrażałam sobie, że dwudziestka jest zaśniedziałym, starym wiekiem. Niedługo już ty będziesz stateczną matroną w średnim wieku, a ja starą ciotką Anną, która na wakacje przyjedzie do was w odwiedziny. Zawsze znajdziesz dla mnie kącik, prawda, Diano, kochanie? Oczywiście nie pokój gościnny – stare panny nie mogę sobie rościć pretensji do gościnnego pokoju. Zadowolę się zupełnie skromną facjatką.

– Jakie głupstwa wygadujesz, Aniu! – zaśmiała się Diana. – Wyjdziesz doskonale za mąż – za przystojnego i bogatego chłopca, a najpiękniejszy nawet pokój gościnny w Avonlea nie będzie dość piękny na przyjęcie ciebie. Wobec wszystkich przyjaciół młodości będziesz zadzierała nosa.

– Szkoda by było, mój nosek jest dość ładny i zdaje mi się, że zadzieranie zniekształciłoby go – rzekła Ania, głaszcząc ten kształtny organ. – Nie mam tak wielu ładnych rysów, aby sobie pozwolić na szpecenie tych, które mam. Gdybym więc nawet wyszła za króla wysp kanibalów, przyrzekam ci, że wobec ciebie nie zadzierałabym nosa, Diano.

Z ponownym wesołym śmiechem dziewczęta rozstały się, Diana wróciła do Pochyłego Sadu, Ania skierowała się do urzędu pocztowego. Czekał tam na nią list, a gdy Gilbert Blythe spotkał ją przy moście ponad Jeziorem Lśniących Wód, oczy jej błyszczały z radosnego podniecenia.

– Priscilla Grant jedzie także do Redmondu – zawołała Ania. – Czy to nie cudownie? Spodziewałam się tego, ale ona nie liczyła, że jej ojciec pozwoli. Pozwolił jednak i będziemy razem mieszkały. Czuję, że mając u boku taką koleżankę, jak Priscilla, mogłabym stawić czoła całej armii ze sztandarami – lub wszystkim profesorom Redmondu w bojowej falandze.

– Sądzę, że polubimy Kingsport – rzekł Gilbert. – Opowiadano mi, że jest to piękne, stare miasteczko i posiada najpiękniejszy naturalny park na świecie. Słyszałem, że są tam wspaniałe widoki.

– Ciekawam, czy będą – czy mogą być – ładniejsze, niż ten – odpowiedziała Ania, rozglądając się dokoła rozmiłowanym, zachwyconym wzrokiem ludzi, dla których dom jest zawsze najpiękniejszym miejscem w świecie, bez względu na to, jakie czarowne kraje mogą się jeszcze znajdować pod obcymi gwiazdami.

Oparli się o poręcz pomostu nad starym stawem, wdychając głęboko aromat zmierzchu, w tym samym miejscu, gdzie Elaina wyratowała się niegdyś z barki. Czarujący szkarłat kłoniącego się słońca barwił jeszcze zachodnią połać nieba, ale księżyc wzszedł już i woda spoczywała w jego blasku niby wielki, srebrny sen. Wspomnienie spowiło dwie młode istoty w słodki i subtelny czar.

– Taka jesteś milcząca, Aniu – rzekł wreszcie Gilbert.

– Boję się mówić lub poruszać się, z obawy, aby ten cały cudowny urok nie rozwiał się niby zmącone milczenie – szepnęła Ania.

Gilbert położył nagle rękę na białej, delikatnej dłoni, spoczywającej na poręczy pomostu. Jego piwne oczy tonęły w mroku, jego chłopięce jeszcze wargi rozchyliły się, aby wypowiedzieć marzenia i nadzieje, przenikające jego duszę, ale Ania szybko cofnęła rękę i odwróciła się. Czar zmroku prysnął dla niej.

– Muszę już wracać do domu – zawołała z przesadną nieco obojętnością. – Marylę bolała dziś po południu głowa, a bliźniętom mogłoby się coś stać. Doprawdy nie powinnam była odejść na tak długo.

Paplała nieustannie i bez związku przez cały czas, aż doszli do dróżki, wiodącej ku Zielonemu Wzgórzu. Biedny Gilbert nie miał okazji wtrącić słowa. Ania czuła się nieco swobodniejsza, gdy się rozstali. Od przelotnej chwili wyznania w ogrodzie Chatki Ech do serca jej zakradła się nowa, tajemna świadomość w stosunku do Gilberta. Coś obcego wdarło się do dawnego, doskonałego stosunku koleżeńskiego z ławy szkolnej – coś, co temu stosunkowi groziło zniszczeniem.

„Dawniej nigdy nie cieszyłam się, gdy Gilbert odchodził”, pomyślała na w pół ze skruchą, na w pół z zatroskaniem, wkraczając sama na dróżkę. „Przyjaźń nasza zostanie zburzona, jeżeli będą się go nadal trzymały te głupstwa. A ja nie chcę dopuścić, żeby została zburzona. O, dlaczego chłopcy nie potrafią być rozsądni!”

Ania doznawała przykrego uczucia, że tak samo „nierozsądnym” było, iż czuła jeszcze na ręku gorące dotknięcie dłoni Gilberta, i to tak wyraźnie, jak czuła je w owej krótkiej chwili, gdy dłoń jego leżała na jej ręku; a tym mniej rozsądnym, że świadomość ta bynajmniej nie wydawała się jej przykra – zupełnie odwrotnie, niż przy podobnym ruchu ze strony Karola Slone, gdy siedzieli razem przez ciąg jednego tańca na zabawie w Białych Piaskach przed trzema dniami.

Ania wzdrygnęła się na to niemiłe wspomnienie. Ale wszystkie te myśli o zadurzonych młodzieńcach rozwiały się, gdy wkroczyła w znajomą, niesentymentalną atmosferę kuchni na Zielonym Wzgórzu, gdzie ośmioletni chłopiec gorzko płakał na kanapie.

– Co się stało, Tadziu? – zapytała Ania, obejmując go. – Gdzie Maryla i Tola?

– Maryla kładzie Tolę spać – łkał Tadzio – a ja płaczę, bo Tola spadła ze schodów piwnicy i zdrapała sobie skórę na nosie i...

– No, dobrze już, nie płacz, kochanie. Naturalnie martwi cię to, ale płacz nikomu nie pomoże. Jutro będzie znowu zdrowa. Płacz nikomu nie pomaga, Tadziku, i...

– Ja nie dlatego płaczę, że Tola spadła ze schodów – zawołał chłopiec jeszcze głośniej, przerywając kazanie Ani – ale, że ja tego nie widziałem. Każda miła zabawa zawsze mnie omija!

– O, Tadziu! – Ania stłumiła nieodpowiedni w tej chwili wybuch śmiechu. – Czyżby to była dla ciebie zabawa widzieć, jak mała Tola spadła ze schodów i poraniła się?

– Nie zraniła się bardzo – rzekł Tadzio zaczepnie. – Gdyby się zabiła, byłbym naprawdę smutny, Aniu. Ale Keithowie nie tak łatwo się zabijają. Zupełnie jak Blewettowie. Herbert Blewett spadł zeszłej środy ze sterty siana i stoczył się do przegrody, gdzie stał bardzo dziki koń, prosto pod jego kopyta. A jednak wygrzebał się żywy, tylko z trzema złamanymi żebrami. Pani Linde powiada, że bywają ludzie, których by się toporem nie zabiło. Czy pani Linde przyjedzie jutro, Aniu?

– Tak, Tadziu, a spodziewam się, że będziesz wobec niej zawsze grzeczny.

– Będę grzeczny, ale czy będzie mię kładła co wieczór do łóżka, Aniu?

– Może. Dlaczego?

– Bo – oznajmił Tadzio stanowczo – przy niej nie będę potrzebował zmawiać pacierzy, jak przy tobie, Aniu?

– Dlaczego nie?

– Bo myślę, że nie byłoby to tak ładnie mówić do Boga wobec obcych, Aniu. Tola, jeżeli chce, może się modlić przy pani Linde, ja nie będę. Zaczekam, aż odejdzie, i później się pomodlę. Czy tak nie będzie dobrze, Aniu?

– Tak, jeżeli jesteś pewien, że nie zapomnisz o tym, Tadziku.

– O, już ja nie zapomnę. Dla mnie pacierz to wielka przyjemność. Ale samemu go odmawiać nie będzie to tak wielka przyjemność, jak z tobą. Wolałbym, żebyś została w domu, Aniu. Nie rozumiem, dlaczego odjeżdżasz i opuszczasz nas.

– Nie robię tego dlatego, że chcę, tylko że muszę, Tadziu.

– Jeżeli nie chcesz, to nie musisz. Jesteś dorosła. Gdy ja będę dorosły, Aniu, nie zrobię niczego wbrew swojej woli.

– Przez całe życie, Tadziu, będziesz musiał robić rzeczy, których byś robić nie chciał.

– Nie – rzekł Tadzio stanowczo. – Ani mi się śni! Teraz muszę robić rzeczy, które mi się nie podobają, bo w przeciwnym razie ty i Maryla posyłacie mnie do łóżka. Ale kiedy będę dorosły, nie będziecie tego mogły robić; nikt mi wtedy nie będzie mógł rozkazywać. Nie pozwolę na to! Wiesz, Aniu, Emilek Boulter mówi, że jego matka powiedziała, że ty jedziesz do uniwersytetu, żeby złapać męża. Czy to prawda, Aniu? Muszę to wiedzieć.

Na chwilę Ania zapłonęła gniewem. Potem roześmiała się, przypomniawszy sobie, że pani Boulter nie mogła jej swoją brutalnością myśli i mowy zaszkodzić.

– Nie, Tadziu, to nieprawda. Jadę studiować, kształcić się, uczyć się rozmaitych rzeczy.

– Jakich rzeczy?

– Rozmaitych – odpowiedziała Ania.

– Ale gdybyś chciała złapać męża, jakbyś to zrobiła? Muszę to wiedzieć – upierał się Tadzio, którego przedmiot ten widocznie szczególnie interesował.

– Zapytaj o to lepiej pani Boulter – odpowiedziała Ania bez namysłu. – Sądzę, że wie ona o tym procesie więcej, niż ja.

– Zrobię to, kiedy ją znowu zobaczę – rzekł Tadzio poważnie.

– Tadziu! Jeżeli to zrobisz! – zawołała Ania, spostrzegając swój błąd.

– Przecież sama powiedziałaś – zaprotestował Tadzio urażony.

– Czas już, żebyś się położył spać – zadecydowała Ania, ratując się z kłopotliwej sytuacji.

Ułożywszy Tadzia do snu, Ania ruszyła ku Wyspie Wiktorii, gdzie siedziała samotnie, zalana poświatą księżyca, podczas gdy wody szemrały dokoła niej w czarownym duecie fali i wiatru. Ania lubiła zawsze ten potok. Niejedną nić marzenia snuła dawniej nad jego wodami. Zapomniała teraz o zakochanych młodzieńcach i o zgryźliwych słowach złośliwych sąsiadów i o wszystkich zagadnieniach swego dziewczęcego życia. W wyobraźni żeglowała przez dalekie morza, obmywając odległe, lśniące wybrzeża „nieznanej ziemi”, gdzie leżą opuszczona Atlantyda i Elizjum, żeglowała pod wieczorną gwiazdą przewodnią ku Krainie Tęsknoty Serca. I w marzeniach tych była bogatsza, aniżeli w rzeczywistości; gdyż rzeczy widzialne przemijają, niewidzialne zaś trwają wiecznie.