-
W empik go
Antyczna sztuka wojenna. Tom II. Republika Rzymska - ebook
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Antyczna sztuka wojenna. Tom II. Republika Rzymska - ebook
Autor przedstawił organizację armii Republiki Rzymskiej, przebieg wojen punickich, podbój świata śródziemnomorskiego przez Rzymian. Księga siódma poświęcona została Cezarowi i jego osiągnięciom w walkach toczonych przeciwko barbarzyńcom, jak również podczas wojny domowej i bitwie pod Farsalos, w której pokonał Pompejusza. Co ciekawe, opisy kampanii opatrzone są tłem wydarzeń politycznych, dzięki czemu nie tracą swojego kontekstu. Na końcu książki zamieszczono kolorowe mapki.
| Kategoria: | Historia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-65855-76-3 |
| Rozmiar pliku: | 3,4 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
ŹRÓDŁA I LITERATURA NOTA O ŹRÓDŁACH
O epoce hellenistycznej zwykło się mówić, że wiadomo o niej bardzo wiele, a jeszcze więcej nie wiadomo. Większość źródeł o charakterze literackim, kronikarskim, nie dotrwała do naszych czasów. Ich autorzy znani są z przekazów późniejszych. Bezpośrednio korzystali z nich historycy żyjący na ogół dopiero w czasach rzymskich, zarówno Grecy, jak i Rzymianie. Ponieważ postacie autorów tych zaginionych dzieł są znane w zasadzie tylko znawcom hellenizmu, warto o nich tutaj wspomnieć.
Zaginęły otóż dzieła takich dziejopisarzy, jak Megastenes, ambasador Seleukosa I Nikatora na dworze Czandragupty na przełomie IV i III w. p.n.e., czy Duris z Samos, który treść swej narracji rozpoczął na czasach Filipa II, a zakończył na 280 r. p.n.e. Nie zachowały się też przekazy bezpośredniego świadka wojen diadochów, Hieronima z Kardii, ani współczesnego mu, zapewne wszakże nieco odeń młodszego Timajosa z Tauromenion, który opisał wydarzenia, jakie miały miejsce w poleis Sycylii i Wielkiej Grecji do 264 r. p.n.e. Tychże zagadnień dotyczyło także niezachowane dzieło Kaliasza z Syrakuz. Dla III w. p.n.e. jednym z ważniejszych dzieł byłyby przekazy Fylarchosa z Aten (lub Naukratis w Egipcie), który narrację doprowadził do 219 r. p.n.e., a korzystać z niej będą zarówno Plutarch, jak i Pompejusz Trogus (zob. niżej) Nie zachowała się także narracja Posejdoniosa z Apamei w Syrii, zmarłego w 50 r. p.n.e., który był kontynuatorem dokonań historiograficznych opisanego niżej Polibiusza (Polybiosa). O ostatnich latach czasów hellenistycznych pisał z kolei aleksandryjski historyk Timagenes, współczesny cesarzowi Oktawianowi Augustowi (przełom I w. p.n.e. i I w. n.e.).
Dzieło Historiai (Dzieje) Polibiusza z Megalopolis, żyjącego w II w. p.n.e., jest najwcześniejszą zachowaną prawie w całości narracją pochodzącą bezpośrednio z czasów hellenizmu. Polibiusz opisuje wszakże wydarzenia począwszy od 264 r. p.n.e., ale czyni przy tym liczne dygresje do czasów wcześniejszych. Zasadniczo jednak jest podstawowym źródłem dla czasów sobie współczesnych. Z następnego stulecia, zatem z czasów absolutnego już schyłku epoki, pochodzą dzieła Diodora Sycylijskiego, Strabona i rzymskiego historyka Tytusa Liwiusza, który zresztą w znacznym stopniu oparł swoją narrację na przekazie Polibiusza. Pozostałe źródła pochodzą z czasów późniejszych, najczęściej z epoki rozkwitu Cesarstwa Rzymskiego, przy czym ich autorami najczęściej byli historycy greccy.
Treść narracji części pierwszej, poświęconej następcom Aleksandra Wielkiego, diadochom, aż do schyłku IV w. p.n.e. opiera się zasadniczo na pracy Diodora Sycylijskiego zawartej w księgach XVIII-XXI jego Biblioteki historycznej. Te same księgi są głównym źródłem opisu wydarzeń na helleńskim zachodzie dotyczących poczynań tyrana Syrakuz, a następnie króla Agatoklesa, przy czym pewne problemy stwarza w tym zagadnieniu chronologia. Z kolei mniej więcej od bitwy pod Ipsos dzieło Diodora, które od tego miejsca jest niekompletne, uzupełniają, a niejednokrotnie zastępują żywoty Demetriusza Poliorketesa oraz w pewnych szczegółach Pyrrusa napisane przez Plutarcha z Cheronei, historyka greckiego żyjącego w drugiej połowie I w. n.e. i pierwszej następnego stulecia. Podstawą rekonstrukcji wydarzeń z samego końca epoki diadochów są zachowane fragmenty dzieła historyka o imieniu Memnon, pochodzącego z Heraklei Pontyjskiej.
Powyższe źródła nie wyczerpują wszakże wiedzy o czasach, kiedy wodzowie Aleksandra Wielkiego toczyli walki o spadek po nim. Dla pierwszych lat tych wydarzeń nieocenione pozostają fragmenty dzieła Flawiusza Arriana z Nikomedii, dotyczące właśnie czasów diadochów. Zawierają one pewne nieliczne wprawdzie, ale nigdzie indziej nie odnotowane wydarzenia dotyczące działań morskich. Dla tychże i kolejnych lat wiele interesujących szczegółów militarnych i marynistycznych, zwłaszcza dotyczących podstępów wojennych, przekazał Polien. Niemniej ciekawe informacje znaleźć można u Pauzaniasza i Justyna. W niewielkim stopniu natomiast o problematyce morskiej pisze Plutarch w żywotach Fokiona i Eumenesa, toteż można się nimi podeprzeć jedynie w kwestiach ogólnego zarysu wydarzeń.
Krótka dygresja dotycząca podróży Pyteasza z Marsylii opisana została na podstawie informacji zaczerpniętych z księgi V Biblioteki historycznej Diodora, kilku wzmianek u Strabona oraz na podstawie dzieła Pliniusza Starszego.
Dla pierwszych lat epoki epigonów nie zachowała się w źródłach ciągła narracja. Wspomniany wcześniej Memnon z Heraklei Pontyjskiej opisał wojnę Ptolemeusza Keraunosa z Antygonem Gonatasem, zaś najazdowi Celtów na Helladę prawie w całości księgę X Przewodnika po Helladzie poświęcił Pauzaniasz. Wydarzenia tych i kolejnych lat opierają się również na informacjach zawartych w księgach XXIV-XXVII dzieła Justyna oraz odpowiadających im Prologach Pompejusza Trogusa. Kalliksejnos oraz Appian z Aleksandrii we Wstępie (Prooimion) do swego dzieła, przedstawili z kolei liczebność, stan i siłę floty egipskiej w czasach Ptolemeusza II Filadelfosa. Wiele interesujących wiadomości podają również Pauzaniasz oraz Polien, przy czym najczęściej są one luźno rozrzucone w formie krótkich epizodów bądź dygresji w księgach I-IV, VII i VIII dzieła pierwszego z wymienionych i księgach II i IV Podstępów Poliena. Opis późniejszych czasów doby epigonów oparty jest na biografiach Aratosa, Agisa i Kleomenesa z Żywotów Plutarcha, Dziejach Polibiusza zawartych w księgach II-V, Wojnach iliryjskich i Wojnach syryjskich Appiana. Drobne wzmianki można też znaleźć w Prologach XXVIII i XXIX Pompejusza Trogusa.
W rekonstrukcji wydarzeń morskich tych czasów pomocne są również nieliczne, ale bardzo interesujące wiadomości zawarte w zachowanych z tamtych czasów inskrypcjach, a także luźno rozrzucone wzmianki oraz dygresje u Plutarcha w Moraliach (183c i 545b) i biografiach Demetriusza Poliorketesa oraz Pelopidasa, w dziele Atenajosa (w księgach V i VIII), a także w zachowanych fragmentach dzieł Filochorosa i Diogenesa Laertiosa (z księgi VII). Dotyczą one na przykład bitew pod Kos i Andros, działań Antygona Dozona w Karii, zasięgu panowania Lagidów nad Morzem Egejskim czy owych ogromnych okrętów, w których wiosła poruszało trzydziestu bądź czterdziestu wioślarzy w sekcji. Suplement dotyczący helleńskiego zachodu opiera się przede wszystkim na Plutarchowej biografii Pyrrusa, a oprócz tego na Prologach XVII i XXIII Pompejusza Trogusa i księgach XVII, XXIII, XXV Zarysu dziejów powszechnych Justyna, księgach I i IV dzieła Pauzaniasza, księdze I Dziejów Polibiusza oraz Wojnach macedońskich Appiana.
Omówienie czasów zmierzchu i upadku świata hellenistycznego nastręcza nieco mniej trudności. Ciągłe narracje dla tych czasów zachowały się u Polibiusza do samego końca jego dzieła (oczywiście pomijając fragmenty zaginione), u Appiana w Wojnach macedońskich i Wojnach syryjskich, u Tytusa Liwiusza w księgach XXIII-XLV oraz u Pompejusza Trogusa w Prologu XXXV i u Justyna w i księgach XXIX, XXXI-XXXIII, XXXV i XXXVII Zarysu dziejów. Ich uzupełnienie stanowią żywoty Aratosa, Filopojmena, Tytusa Kwinkcjusza Flaminiusza napisane przez Plutarcha oraz w mniejszym stopniu księgi I, IV, VII i VIII Przewodnika Pauzaniasza i księgi IV i V Podstępów wojennych Poliena. Wydarzenia na zachodzie dotyczące upadku Syrakuz i Tarentu dokładnie przedstawiają Polibiusz (księga VIII Dziejów), Plutarch w żywocie Marcellusa oraz Tytus Liwiusz w księdze XXV. O podróżniku Eudoksosie pisał Strabon w księdze II Geografii. Ostatnie lata i wydarzenia można z kolei zrekonstruować w oparciu o Prologi XXXVII, XXXIX i XL Pompejusza Trogusa, księgi XXXVIII-XL Zarysu dziejów Justyna, drobne fragmenty księgi VII Przewodnika Pauzaniasza oraz o luźno rozrzucone wiadomości w księgach XXX-XL dzieła Kasjusza Diona Kokcejana. O wojnach Rzymian z Mitrydatesem VI Eupatorem najwięcej wiadomości zawierają Wojny mitrydatejskie Appiana oraz biografie Sulli, Lukullusa i Pompejusza Wielkiego z Żywotów Plutarcha. Pierwsze i ostatnie z dzieł wymienionych w poprzednim zdaniu są podstawą rekonstrukcji wydarzeń omawiających likwidację piractwa morskiego, zaś czasy Cezara, Kleopatry i Marka Antoniusza aż do bitwy pod Akcjum można odtworzyć na podstawie Wojen domowych Appiana, Plutarchowych biografii Cezara i Antoniusza, ksiąg XLI-LI Historii rzymskiej Kasjusza Diona oraz księgi II dzieła Wallejusza Paterkulusa.
Zagadnień morskich hellenizmu nie można traktować w oderwaniu od całej helleńskiej starożytności, dlatego też nie można pominąć źródeł poprzedzających epokę, jaka nastała po Aleksandrze Wielkim. Stąd dla bliższego zrozumienia zjawisk, jakie zachodziły wówczas na morzu, zajrzeć trzeba także do dzieł wcześniejszych, od Homera i Hezjoda począwszy, przez Herodota, Tukidydesa i Ksenofonta na historykach Aleksandra Wielkiego skończywszy. Starożytni Hellenowie bowiem, żyjący w epoce, którą w XIX w. wyodrębnił i nazwał, zresztą przez pomyłkę, hellenizmem niemiecki historyk Johan Gustaw Droysen, traktowali swe czasy jako prostą kontynuację lat wcześniejszych.
O epoce hellenistycznej zwykło się mówić, że wiadomo o niej bardzo wiele, a jeszcze więcej nie wiadomo. Większość źródeł o charakterze literackim, kronikarskim, nie dotrwała do naszych czasów. Ich autorzy znani są z przekazów późniejszych. Bezpośrednio korzystali z nich historycy żyjący na ogół dopiero w czasach rzymskich, zarówno Grecy, jak i Rzymianie. Ponieważ postacie autorów tych zaginionych dzieł są znane w zasadzie tylko znawcom hellenizmu, warto o nich tutaj wspomnieć.
Zaginęły otóż dzieła takich dziejopisarzy, jak Megastenes, ambasador Seleukosa I Nikatora na dworze Czandragupty na przełomie IV i III w. p.n.e., czy Duris z Samos, który treść swej narracji rozpoczął na czasach Filipa II, a zakończył na 280 r. p.n.e. Nie zachowały się też przekazy bezpośredniego świadka wojen diadochów, Hieronima z Kardii, ani współczesnego mu, zapewne wszakże nieco odeń młodszego Timajosa z Tauromenion, który opisał wydarzenia, jakie miały miejsce w poleis Sycylii i Wielkiej Grecji do 264 r. p.n.e. Tychże zagadnień dotyczyło także niezachowane dzieło Kaliasza z Syrakuz. Dla III w. p.n.e. jednym z ważniejszych dzieł byłyby przekazy Fylarchosa z Aten (lub Naukratis w Egipcie), który narrację doprowadził do 219 r. p.n.e., a korzystać z niej będą zarówno Plutarch, jak i Pompejusz Trogus (zob. niżej) Nie zachowała się także narracja Posejdoniosa z Apamei w Syrii, zmarłego w 50 r. p.n.e., który był kontynuatorem dokonań historiograficznych opisanego niżej Polibiusza (Polybiosa). O ostatnich latach czasów hellenistycznych pisał z kolei aleksandryjski historyk Timagenes, współczesny cesarzowi Oktawianowi Augustowi (przełom I w. p.n.e. i I w. n.e.).
Dzieło Historiai (Dzieje) Polibiusza z Megalopolis, żyjącego w II w. p.n.e., jest najwcześniejszą zachowaną prawie w całości narracją pochodzącą bezpośrednio z czasów hellenizmu. Polibiusz opisuje wszakże wydarzenia począwszy od 264 r. p.n.e., ale czyni przy tym liczne dygresje do czasów wcześniejszych. Zasadniczo jednak jest podstawowym źródłem dla czasów sobie współczesnych. Z następnego stulecia, zatem z czasów absolutnego już schyłku epoki, pochodzą dzieła Diodora Sycylijskiego, Strabona i rzymskiego historyka Tytusa Liwiusza, który zresztą w znacznym stopniu oparł swoją narrację na przekazie Polibiusza. Pozostałe źródła pochodzą z czasów późniejszych, najczęściej z epoki rozkwitu Cesarstwa Rzymskiego, przy czym ich autorami najczęściej byli historycy greccy.
Treść narracji części pierwszej, poświęconej następcom Aleksandra Wielkiego, diadochom, aż do schyłku IV w. p.n.e. opiera się zasadniczo na pracy Diodora Sycylijskiego zawartej w księgach XVIII-XXI jego Biblioteki historycznej. Te same księgi są głównym źródłem opisu wydarzeń na helleńskim zachodzie dotyczących poczynań tyrana Syrakuz, a następnie króla Agatoklesa, przy czym pewne problemy stwarza w tym zagadnieniu chronologia. Z kolei mniej więcej od bitwy pod Ipsos dzieło Diodora, które od tego miejsca jest niekompletne, uzupełniają, a niejednokrotnie zastępują żywoty Demetriusza Poliorketesa oraz w pewnych szczegółach Pyrrusa napisane przez Plutarcha z Cheronei, historyka greckiego żyjącego w drugiej połowie I w. n.e. i pierwszej następnego stulecia. Podstawą rekonstrukcji wydarzeń z samego końca epoki diadochów są zachowane fragmenty dzieła historyka o imieniu Memnon, pochodzącego z Heraklei Pontyjskiej.
Powyższe źródła nie wyczerpują wszakże wiedzy o czasach, kiedy wodzowie Aleksandra Wielkiego toczyli walki o spadek po nim. Dla pierwszych lat tych wydarzeń nieocenione pozostają fragmenty dzieła Flawiusza Arriana z Nikomedii, dotyczące właśnie czasów diadochów. Zawierają one pewne nieliczne wprawdzie, ale nigdzie indziej nie odnotowane wydarzenia dotyczące działań morskich. Dla tychże i kolejnych lat wiele interesujących szczegółów militarnych i marynistycznych, zwłaszcza dotyczących podstępów wojennych, przekazał Polien. Niemniej ciekawe informacje znaleźć można u Pauzaniasza i Justyna. W niewielkim stopniu natomiast o problematyce morskiej pisze Plutarch w żywotach Fokiona i Eumenesa, toteż można się nimi podeprzeć jedynie w kwestiach ogólnego zarysu wydarzeń.
Krótka dygresja dotycząca podróży Pyteasza z Marsylii opisana została na podstawie informacji zaczerpniętych z księgi V Biblioteki historycznej Diodora, kilku wzmianek u Strabona oraz na podstawie dzieła Pliniusza Starszego.
Dla pierwszych lat epoki epigonów nie zachowała się w źródłach ciągła narracja. Wspomniany wcześniej Memnon z Heraklei Pontyjskiej opisał wojnę Ptolemeusza Keraunosa z Antygonem Gonatasem, zaś najazdowi Celtów na Helladę prawie w całości księgę X Przewodnika po Helladzie poświęcił Pauzaniasz. Wydarzenia tych i kolejnych lat opierają się również na informacjach zawartych w księgach XXIV-XXVII dzieła Justyna oraz odpowiadających im Prologach Pompejusza Trogusa. Kalliksejnos oraz Appian z Aleksandrii we Wstępie (Prooimion) do swego dzieła, przedstawili z kolei liczebność, stan i siłę floty egipskiej w czasach Ptolemeusza II Filadelfosa. Wiele interesujących wiadomości podają również Pauzaniasz oraz Polien, przy czym najczęściej są one luźno rozrzucone w formie krótkich epizodów bądź dygresji w księgach I-IV, VII i VIII dzieła pierwszego z wymienionych i księgach II i IV Podstępów Poliena. Opis późniejszych czasów doby epigonów oparty jest na biografiach Aratosa, Agisa i Kleomenesa z Żywotów Plutarcha, Dziejach Polibiusza zawartych w księgach II-V, Wojnach iliryjskich i Wojnach syryjskich Appiana. Drobne wzmianki można też znaleźć w Prologach XXVIII i XXIX Pompejusza Trogusa.
W rekonstrukcji wydarzeń morskich tych czasów pomocne są również nieliczne, ale bardzo interesujące wiadomości zawarte w zachowanych z tamtych czasów inskrypcjach, a także luźno rozrzucone wzmianki oraz dygresje u Plutarcha w Moraliach (183c i 545b) i biografiach Demetriusza Poliorketesa oraz Pelopidasa, w dziele Atenajosa (w księgach V i VIII), a także w zachowanych fragmentach dzieł Filochorosa i Diogenesa Laertiosa (z księgi VII). Dotyczą one na przykład bitew pod Kos i Andros, działań Antygona Dozona w Karii, zasięgu panowania Lagidów nad Morzem Egejskim czy owych ogromnych okrętów, w których wiosła poruszało trzydziestu bądź czterdziestu wioślarzy w sekcji. Suplement dotyczący helleńskiego zachodu opiera się przede wszystkim na Plutarchowej biografii Pyrrusa, a oprócz tego na Prologach XVII i XXIII Pompejusza Trogusa i księgach XVII, XXIII, XXV Zarysu dziejów powszechnych Justyna, księgach I i IV dzieła Pauzaniasza, księdze I Dziejów Polibiusza oraz Wojnach macedońskich Appiana.
Omówienie czasów zmierzchu i upadku świata hellenistycznego nastręcza nieco mniej trudności. Ciągłe narracje dla tych czasów zachowały się u Polibiusza do samego końca jego dzieła (oczywiście pomijając fragmenty zaginione), u Appiana w Wojnach macedońskich i Wojnach syryjskich, u Tytusa Liwiusza w księgach XXIII-XLV oraz u Pompejusza Trogusa w Prologu XXXV i u Justyna w i księgach XXIX, XXXI-XXXIII, XXXV i XXXVII Zarysu dziejów. Ich uzupełnienie stanowią żywoty Aratosa, Filopojmena, Tytusa Kwinkcjusza Flaminiusza napisane przez Plutarcha oraz w mniejszym stopniu księgi I, IV, VII i VIII Przewodnika Pauzaniasza i księgi IV i V Podstępów wojennych Poliena. Wydarzenia na zachodzie dotyczące upadku Syrakuz i Tarentu dokładnie przedstawiają Polibiusz (księga VIII Dziejów), Plutarch w żywocie Marcellusa oraz Tytus Liwiusz w księdze XXV. O podróżniku Eudoksosie pisał Strabon w księdze II Geografii. Ostatnie lata i wydarzenia można z kolei zrekonstruować w oparciu o Prologi XXXVII, XXXIX i XL Pompejusza Trogusa, księgi XXXVIII-XL Zarysu dziejów Justyna, drobne fragmenty księgi VII Przewodnika Pauzaniasza oraz o luźno rozrzucone wiadomości w księgach XXX-XL dzieła Kasjusza Diona Kokcejana. O wojnach Rzymian z Mitrydatesem VI Eupatorem najwięcej wiadomości zawierają Wojny mitrydatejskie Appiana oraz biografie Sulli, Lukullusa i Pompejusza Wielkiego z Żywotów Plutarcha. Pierwsze i ostatnie z dzieł wymienionych w poprzednim zdaniu są podstawą rekonstrukcji wydarzeń omawiających likwidację piractwa morskiego, zaś czasy Cezara, Kleopatry i Marka Antoniusza aż do bitwy pod Akcjum można odtworzyć na podstawie Wojen domowych Appiana, Plutarchowych biografii Cezara i Antoniusza, ksiąg XLI-LI Historii rzymskiej Kasjusza Diona oraz księgi II dzieła Wallejusza Paterkulusa.
Zagadnień morskich hellenizmu nie można traktować w oderwaniu od całej helleńskiej starożytności, dlatego też nie można pominąć źródeł poprzedzających epokę, jaka nastała po Aleksandrze Wielkim. Stąd dla bliższego zrozumienia zjawisk, jakie zachodziły wówczas na morzu, zajrzeć trzeba także do dzieł wcześniejszych, od Homera i Hezjoda począwszy, przez Herodota, Tukidydesa i Ksenofonta na historykach Aleksandra Wielkiego skończywszy. Starożytni Hellenowie bowiem, żyjący w epoce, którą w XIX w. wyodrębnił i nazwał, zresztą przez pomyłkę, hellenizmem niemiecki historyk Johan Gustaw Droysen, traktowali swe czasy jako prostą kontynuację lat wcześniejszych.
więcej..
