Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo - ebook

W publikacji zaprezentowano całość zagadnień związanych z apelacją jako środkiem zaskarżenia - z uwzględnieniem zarówno apelacji zwykłej, jak i apelacji uproszczonej – oraz z postępowaniem apelacyjnym. Szczegółowo omówiono konstrukcję apelacji, jej wymagania formalne jako pisma procesowego oraz jako środka odwoławczego.

Książka składa się z dwóch części.

Pierwsza z nich zawiera:
• klasyczny podartykułowy komentarz do przepisów art. 367–391 i 505(8)–505(13) k.p.c.,
• wybór najważniejszych orzeczeń ze wskazaniem dominującej linii orzeczniczej,
• schematy ułatwiające zrozumienie zasad postępowania apelacyjnego, uwzględniające m.in. występowanie w tym postępowaniu współuczestnictwa procesowego.

W drugiej części – suplemencie – umieszczono:
• przykłady i kazusy wyjaśniające funkcjonowanie wielu instytucji z zakresu postępowania odwoławczego,
• przykłady konstruowania zarzutów i wniosków apelacji oraz wzory poszczególnych elementów apelacji,
• wzór prawidłowo napisanej apelacji opatrzony szczegółowym komentarzem.

Publikacja jest przeznaczona dla pełnomocników procesowych, sędziów i wszystkich, którzy w swojej pracy zawodowej sporządzają apelacje i biorą udział w postępowaniu apelacyjnym. Stanowi nieodzowną pomoc dla aplikantów, w szczególności dla osób przystępujących do egzaminu zawodowego radcowskiego, adwokackiego i sędziowskiego.

Wykaz skrótów | str. 17
Słowo wstępne | str. 19

Rozdział I
Zaskarżalność apelacją | str. 21
**Art. 367. [Dopuszczalność apelacji]** | str. 21
Przepisy powiązane | str. 21
1. Zaskarżalność apelacją | str. 22
1.1. Zasada | str. 22
1.2. Wyjątek | str. 22
1.3. Rozróżnienie zaoczności | str. 23
Orzecznictwo | str. 23
2. Apelacja a rozstrzygnięcie o kosztach procesu za pierwszą instancję | str. 23
Kwestie praktyczne | str. 24
3. Apelacja a przedmiot zaskarżenia | str. 25
Orzecznictwo | str. 26
4. Apelacja a legitymacja i interes prawny w zaskarżeniu | str. 28
Orzecznictwo | str. 29
5. Umocowanie do wniesienia apelacji | str. 31
5.1. Zakres pełnomocnictwa | str. 31
Kwestie praktyczne | str. 33
5.2. Apelacja a udział w postępowaniu aplikantów | str. 33
Orzecznictwo | str. 34
6. Skład sądu drugiej instancji | str. 38
6.1. Zasada | str. 38
6.2. Wyjątki | str. 38
Orzecznictwo | str. 39

Rozdział II
Wymagania apelacji jako pisma procesowego | str. 40
**Art. 368. [Wymagania formalne apelacji]** | str. 40
Przepisy powiązane | str. 41
A. Apelacja jako pismo procesowe | str. 41
1. Oznaczenie sądu | str. 41
Orzecznictwo | str. 42
2. Oznaczenie stron | str. 42
3. Oznaczenie pisma procesowego | str. 43
3.1. Zasada | str. 43
3.2. Wyjątek | str. 43
Orzecznictwo | str. 44
4. Oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia | str. 45
4.1. Obowiązek oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia | str. 45
4.1.1. Zasada | str. 45
4.1.2. Wyjątek 1 | str. 45
Kwestie praktyczne | str. 46
4.1.3. Wyjątek 2 | str. 46
Kwestie praktyczne | str. 47
4.2. Sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia | str. 48
Orzecznictwo | str. 48
5. Zasady określania wartości przedmiotu zaskarżenia w zakresie odsetek | str. 55
Kwestie praktyczne | str. 55
6. Zasady określania wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się | str. 57
Kwestie praktyczne | str. 57
7. Zasady określania wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach dotyczących umowy najmu lub dzierżawy oraz w sprawach o wydanie rzeczy | str. 58
Kwestie praktyczne | str. 59
8. Kumulacja roszczeń w postępowaniu apelacyjnym | str. 60
8.1. Uwagi ogólne | str. 60
Kwestie praktyczne | str. 61
8.2. Określenie wartości przedmiotu zaskarżenia wyroków łącznych, częściowych i wstępnych oraz wyroków rozstrzygających o powództwie głównym i wzajemnym | str. 61
8.3. Określanie wartości przedmiotu zaskarżenia przy sformułowaniu żądania pozwu w sposób alternatywny, przemienny, ewentualny | str. 62
Orzecznictwo | str. 63
9. Podpis i załączniki | str. 75
9.1. Obowiązek podpisania apelacji | str. 75
Kwestie praktyczne | str. 75
Orzecznictwo | str. 76
9.2. Obowiązek dołączenia załączników | str. 78
Kwestie praktyczne | str. 79
Orzecznictwo | str. 79
10. Opłata od apelacji | str. 83
10.1. Uwagi ogólne | str. 83
10.2. Zasada | str. 84
10.3. Wyjątki | str. 84
Orzecznictwo | str. 85
B. Apelacja jako środek odwoławczy | str. 87
1. Oznaczenie wyroku | str. 87
2. Zakres zaskarżenia | str. 88
Przepisy powiązane | str. 88
3. Zarzuty i podstawy apelacji | str. 88
Przepisy powiązane | str. 88
3.1. Zasada | str. 88
3.2. Wyjątek | str. 90
Orzecznictwo | str. 91
4. Zarzuty naruszenia prawa procesowego | str. 91
Przepisy powiązane | str. 91
4.1. Uwagi wprowadzające | str. 92
4.2. Uchybienia prowadzące do nieważności postępowania | str. 92
4.3. Inne uchybienia procesowe a wpływ na rozstrzygnięcie | str. 93
4.4. Uchybienie procesowe – błędna ocena dowodów i błędów w postępowaniu dowodowym | str. 93
Kwestie praktyczne | str. 94
4.5. Zasada | str. 95
Kwestie praktyczne | str. 95
4.6. Wyjątek | str. 96
Kwestie praktyczne | str. 98
4.7. Naruszenia procesowe mające wpływ na ustalenie stanu faktycznego, niezwiązane wprost z postępowaniem dowodowym | str. 98
Kwestie praktyczne | str. 100
4.8. Zarzuty apelacji a zastrzeżenie do protokołu | str. 100
Orzecznictwo | str. 101
5. Zarzuty naruszenia prawa materialnego | str. 116
Przepisy powiązane | str. 116
5.1. Pojęcie prawa materialnego | str. 116
Kwestie praktyczne | str. 116
5.2. Postacie naruszenia prawa materialnego | str. 117
5.3. Błędna interpretacja przepisu | str. 117
Kwestie praktyczne | str. 117
5.4. Niewłaściwe zastosowanie prawa materialnego | str. 118
Kwestie praktyczne | str. 118
5.5. Błędne ustalenie stanu faktycznego przez sąd a błąd w stosowaniu prawa materialnego | str. 120
Kwestie praktyczne | str. 121
Orzecznictwo | str. 123
6. Wnioski apelacji | str. 137
Przepisy powiązane | str. 137
6.1. Obowiązek formułowania wniosków apelacji | str. 137
Kwestie praktyczne | str. 138
6.2. Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku | str. 139
6.2.1. Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku z powodu nieważności postępowania prowadzącej do odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania | str. 139
6.2.2. Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku z powodu nieważności postępowania prowadzącej do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania | str. 140
6.2.3. Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z innych przyczyn | str. 141
6.3. Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku | str. 141
7. Powołanie nowych faktów i dowodów w apelacji | str. 142
8. Wniosek o zasądzenie kosztów procesu | str. 142
8.1. Sposób formułowania wniosku apelacji o zasądzenie kosztów procesu za pierwszą instancję | str. 142
8.2. Wniosek o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego | str. 143
Orzecznictwo | str. 144

Rozdział III
Wniesienie apelacji | str. 149
**Art. 369. [Właściwość sądu]** | str. 149
Przepisy powiązane | str. 150
1. Sąd właściwy do wniesienia apelacji | str. 150
Kwestie praktyczne | str. 150
Orzecznictwo | str. 152
2. Termin do wniesienia apelacji | str. 153
2.1. Zasada | str. 153
2.2. Wyjątek | str. 153
Kwestie praktyczne | str. 154
Orzecznictwo | str. 154
3. Termin do wniesienia apelacji a reprezentacja przez pełnomocnika | str. 155
Kwestie praktyczne | str. 156
Orzecznictwo | str. 156
4. Termin do wniesienia apelacji a współuczestnictwo procesowe | str. 158
Kwestie praktyczne | str. 159
Orzecznictwo | str. 160
5. Przerwa biegu terminu do wniesienia apelacji | str. 161
5.1. Zasada | str. 161
5.2. Wyjątki | str. 162
Kwestie praktyczne | str. 163
Orzecznictwo | str. 164
6. Bieg terminu do wniesienia apelacji a powtórne doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem | str. 171
Orzecznictwo | str. 171

Rozdział IV
Przekazanie sprawy sądowi drugiej instancji | str. 172
**Art. 371. [Przedstawienie akt sądowi drugiej instancji]** | str. 172
Przepisy powiązane | str. 172
**Art. 3731. [Odpowiedź na apelację]** | str. 173
Przepisy powiązane | str. 173
Uwagi ogólne | str. 173
Kwestie praktyczne | str. 173
Orzecznictwo | str. 175

Rozdział V
Przyczyny odrzucenia apelacji | str. 178
**Art. 373. [Przesłanki odrzucenia apelacji]** | str. 178
Przepisy powiązane | str. 178
1. Odrzucenie apelacji z powodu uchybienia terminowi do jej wniesienia | str. 178
Kwestie praktyczne | str. 180
Orzecznictwo | str. 181
2. Odrzucenie apelacji z powodu braków formalnych i fiskalnych | str. 183
Kwestie praktyczne | str. 184
Orzecznictwo | str. 186
3. Odrzucenie apelacji z innych przyczyn | str. 194

Rozdział VI
Postępowanie przed sądem drugiej instancji | str. 195
**Art. 374. [Posiedzenie niejawne]** | str. 195
**Art. 375. [Wyznaczenie rozprawy]** | str. 195
Przepisy powiązane | str. 195
1. Zasada | str. 196
2. Wyjątki | str. 196
Kwestie praktyczne | str. 197
Orzecznictwo | str. 198
**Art. 376. [Rozpoznanie sprawy w postępowaniu apelacyjnym w nieobecności stron]** | str. 200
Przepisy powiązane | str. 200
1. Zasada | str. 200
2. Wyjątek | str. 201
Orzecznictwo | str. 201
**Art. 377. [Sprawozdanie]** | str. 202
Przepisy powiązane | str. 202
Odrębności rozprawy apelacyjnej | str. 202
**Art. 378. [Granice zaskarżenia]** | str. 203
Przepisy powiązane | str. 203
1. Granice apelacji | str. 204
Kwestie praktyczne | str. 204
Orzecznictwo | str. 205
2. Granice podmiotowe apelacji | str. 209
2.1. Uwaga wstępna | str. 209
2.2. Rodzaje współuczestnictwa procesowego | str. 209
2.2.1. Podział ogólny wielopodmiotowości | str. 209
2.2.2. Współuczestnictwo materialne | str. 210
2.2.3. Zobowiązanie solidarne | str. 211
2.2.4. Współuczestnictwo formalne | str. 211
Kwestie praktyczne | str. 212
2.2.5. Współuczestnictwo konieczne | str. 212
2.2.5.1. Zasada | str. 212
2.2.5.2. Wyjątek 1 | str. 213
Kwestie praktyczne | str. 213
2.2.5.3. Wyjątek 2 | str. 213
Kwestie praktyczne | str. 214
2.2.5.4. Wyjątek 3 | str. 215
2.2.5.5. Wyjątek 4 | str. 215
2.2.5.6. Wyjątek 5 | str. 215
2.2.6. Współuczestnictwo jednolite | str. 216
Kwestie praktyczne | str. 216
2.2.7. Przykładowe sytuacje wspólnoty praw i obowiązków na tle współuczestnictwa jednolitego i koniecznego | str. 217
Orzecznictwo | str. 218
2.3. Granice podmiotowe apelacji w przypadku współuczestnictwa | str. 225
3. Stosowanie **Art. 378 § 2** w postępowaniu apelacyjnym | str. 226
Orzecznictwo | str. 228
**Art. 379. [Nieważność]** | str. 232
Przepisy powiązane | str. 233
1. Przyczyny nieważności postępowania jako zarzut apelacji | str. 233
1.1. Uwagi wstępne | str. 233
1.2. Zasada | str. 233
1.3. Wyjątek | str. 233
Kwestie praktyczne | str. 234
Orzecznictwo | str. 234
2. Niedopuszczalność drogi sądowej jako przyczyna nieważności postępowania | str. 238
3. Brak zdolności sądowej i procesowej oraz brak w składzie organów jako przyczyna nieważności postępowania | str. 239
3.1. Decyzja sądu drugiej instancji w przypadku braku zdolności sądowej osoby fizycznej | str. 239
3.2. Decyzja sądu drugiej instancji w przypadku braku zdolności sądowej jednostki organizacyjnej | str. 240
3.3. Decyzja sądu drugiej instancji w przypadku braku zdolności procesowej | str. 241
3.4. Decyzja sądu drugiej instancji w przypadku braku w składzie organów jednostki organizacyjnej | str. 242
Kwestie praktyczne | str. 243
3.5. Decyzja sądu drugiej instancji w przypadku utraty zdolności sądowej lub procesowej, braku organu powołanego do reprezentowania strony lub przedstawiciela ustawowego w toku postępowania | str. 244
Kwestie praktyczne | str. 245
Orzecznictwo | str. 246
4. Nienależyte pełnomocnictwo jako przyczyna nieważności postępowania | str. 247
Kwestie praktyczne | str. 249
Orzecznictwo | str. 250
5. Powaga rzeczy osądzonej i zawisłość sporu jako przesłanka nieważności postępowania | str. 255
Orzecznictwo | str. 256
6. Wadliwy skład sądu jako przyczyna nieważności postępowania | str. 260
Orzecznictwo | str. 261
7. Wyłączenie sędziego z mocy ustawy jako przesłanka nieważności postępowania | str. 262
8. Pozbawienie możliwości obrony jako przyczyna nieważności postępowania | str. 262
Orzecznictwo | str. 263
**Art. 380. [Kontrola niezaskarżalnych postanowień]** | str. 272
Kwestie praktyczne | str. 273
Orzecznictwo | str. 274
**Art. 381. [Ograniczenie prezentowania nowych faktów i dowodów]** | str. 278
**Art. 382. [Podstawa orzeczenia sądu drugiej instancji]** | str. 278
Przepisy powiązane | str. 278
1. Zasada | str. 278
2. Wyjątki | str. 279
Kwestie praktyczne | str. 280
Orzecznictwo | str. 281
**Art. 383. [Rozszerzenie żądania]** | str. 290
Przepisy powiązane | str. 290
1. Pojęcie zmian przedmiotowych | str. 291
Orzecznictwo | str. 291
2. Zmiany ilościowe w postępowaniu apelacyjnym | str. 293
2.1. Zasada | str. 293
2.2. Wyjątek | str. 294
Orzecznictwo | str. 294
3. Zmiany jakościowe w postępowaniu apelacyjnym | str. 294
3.1. Zasada | str. 294
3.2. Wyjątek | str. 295
Orzecznictwo | str. 295
4. Tryb dokonania zmian przedmiotowych w postępowaniu apelacyjnym | str. 297
5. Skutki niedozwolonej zmiany powództwa w postępowaniu apelacyjnym | str. 298
Orzecznictwo | str. 298
**Art. 384. [Zakaz reformationis in peius]** | str. 300
1. Zasada | str. 301
2. Wyjątki | str. 301
Orzecznictwo | str. 302
**Art. 385. [Przyczyny oddalenia apelacji]** | str. 306
**Art. 386. [Inne rozstrzygnięcia]** | str. 306
Przepisy powiązane | str. 307
1. Rodzaje orzeczeń sądu drugiej instancji | str. 307
2. Wyroki reformatoryjne | str. 308
3. Postanowienia sądu drugiej instancji w kwestiach formalnych | str. 308
4. Wyrok (postanowienie co do istoty sprawy) uchylający wyrok (postanowienie co do istoty sprawy) sądu pierwszej instancji i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania | str. 310
5. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu za pierwszą instancję | str. 312
Orzecznictwo | str. 313
6. Postępowanie po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania | str. 330
Orzecznictwo | str. 331
**Art. 387. [Uzasadnienie]** | str. 333
Przepisy powiązane | str. 334
1. Uzasadnianie orzeczeń w postępowaniu apelacyjnym | str. 335
1.1. Zasada | str. 335
1.2. Wyjątki | str. 335
Kwestie praktyczne | str. 336
Orzecznictwo | str. 338
2. Konstrukcja uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji | str. 340
Orzecznictwo | str. 341
**Art. 3871. [Obowiązek zawiadamiania o zmianie miejsca zamieszkania]** | str. 346
Przepisy powiązane | str. 347
Orzecznictwo | str. 347
**Art. 388. [Wstrzymanie wykonania zaskarżonego orzeczenia]** | str. 347
Przepisy powiązane | str. 348
1. Wykonalność wyroku sądu drugiej instancji | str. 348
1.1. Zasada | str. 348
1.2. Wyjątki | str. 348
2. Wstrzymanie wykonania wyroku sądu drugiej instancji | str. 349
3. Wstrzymanie skuteczności wyroku sądu drugiej instancji | str. 350
Orzecznictwo | str. 351
**Art. 389. [Zwrot akt sądowi pierwszej instancji]** | str. 351
**Art. 390. [Przedstawienie zagadnienia prawnego Sądowi Najwyższemu]** | str. 351
1. Przesłanki przedstawienia zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu przez sąd drugiej instancji | str. 352
Orzecznictwo | str. 353
2. Moc wiążąca uchwały Sądu Najwyższego rozstrzygającej zagadnienie prawne | str. 360
Orzecznictwo | str. 360
**Art. 391. [Odpowiednie stosowanie]** | str. 362
Przepisy powiązane | str. 362
1. Ogólne zasady stosowania przepisów regulujących postępowanie przed sądem pierwszej instancji do postępowania apelacyjnego | str. 362
Orzecznictwo | str. 363
2. Zmiany podmiotowe w postępowaniu apelacyjnym | str. 364
Orzecznictwo | str. 365
3. Cofnięcie apelacji | str. 368
Orzecznictwo | str. 370
**Art. 3911. [Apelacja od wyroku stwierdzającego oczywistą bezzasadność powództwa]** | str. 373
1. Oczywista bezzasadność powództwa | str. 374
2. Rozpoznanie apelacji od wyroku stwierdzającego oczywistą bezzasadność powództwa | str. 375

Rozdział VII
Apelacja uproszczona | str. 379
**Art. 5058. [Apelacja w postępowaniu uproszczonym]** | str. 379
Przepisy powiązane | str. 380
1. Termin do wniesienia apelacji w postępowaniu uproszczonym | str. 380
2. Zrzeczenie się prawa do wniesienia apelacji | str. 380
Kwestie praktyczne | str. 381
**Art. 5059. [Zarzuty apelacji]** | str. 381
1. Podstawy apelacji uproszczonej | str. 382
2. Dopuszczalność podnoszenia dalszych zarzutów apelacji | str. 382
3. Ograniczony charakter apelacji uproszczonej | str. 383
Orzecznictwo | str. 383
**Art. 3671. [Skład orzekający]** | str. 385
1. Skład sądu w postępowaniu apelacyjnym uproszczonym | str. 385
2. Posiedzenie przewidziane do rozpoznania apelacji w postępowaniu uproszczonym | str. 385
Kwestie praktyczne | str. 386
Orzecznictwo | str. 387
**Art. 50512. [Rozstrzygnięcia]** | str. 391
1. Wyrok sądu drugiej instancji w postępowaniu uproszczonym | str. 391
1.1. Zasada | str. 391
1.2. Wyjątek | str. 392
Orzecznictwo | str. 393
2. Wskazania sądu drugiej instancji co do dalszego postępowania | str. 394
Orzecznictwo | str. 395
**Art. 50513. [Uproszczenia dotyczące uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji]** | str. 395

* * *
SUPLEMENT
Przykłady V
Schematy LXXV
Schemat 1. Apelacja (art. 368) | str. LXXVII
Schemat 2. Wielopodmiotowość w procesie cywilnym | str. LXXVIII
Schemat 3. Rodzaje współuczestnictwa procesowego a dokonywanie czynności procesowych w postępowaniu apelacyjnym | str. LXXX
Schemat 4. Apelacja jako pismo procesowe | str. LXXXI
Schemat 5. Działalność jurysdykcyjna sądu a zarzuty i wnioski apelacji | str. LXXXII
Schemat 6. Orzeczenia sądu apelacyjnego | str. LXXXIII