Armia w ruinie - ebook

O woj­sku piszę od pra­wie dwu­dzie­stu lat. Armia prze­żyła w tym cza­sie wiele ekip rzą­dzą­cych. Ale żadna z nich nie zruj­no­wała woj­ska tak, jak zro­bił to PiS.

Kiedy zaczy­na­łam roz­ma­wiać z żoł­nie­rzami do tej książki, nie zda­wa­łam sobie sprawy ze skali znisz­cze­nia. Wie­lo­krot­nie pisa­łam o róż­nych afe­rach w woj­sku, o nie­prze­my­śla­nych decy­zjach Macie­re­wi­cza czy Błasz­czaka. Ale to nie dawało obrazu cało­ści. Dopiero te roz­mowy uzmy­sło­wiły mi roz­miar kata­strofy. Wszystko pod­po­rząd­ko­wane zostało poli­tyce. Dobrzy dowódcy zostali zdy­mi­sjo­no­wani, na ich miej­sce wyzna­czono mier­nych, ale wier­nych. Dawne ścieżki kariery, kiedy trzeba było żmud­nie pra­co­wać na kolejny awans, zostały odwo­łane. Ofi­ce­rom zaofe­ro­wano bły­ska­wiczne kariery za lojal­ność albo koniec kariery za brak lojal­no­ści. Oso­bi­ste osią­gnię­cia, misje woj­skowe w Iraku czy Afga­ni­sta­nie zeszły na drugi plan. Nie one decy­do­wały o losie ofi­ce­rów, nie one się liczyły. To była rewo­lu­cja. Układy per­so­nalne zawsze miały jakieś zna­cze­nie, teraz stało się ina­czej – tylko one miały zna­cze­nie. Daw­niej intrygi były mar­gi­ne­sem, teraz były pro­wo­ko­wane od góry przez samego mini­stra obrony. W struk­tu­rze woj­ska nastą­piło trzę­sie­nie ziemi. Hie­rar­chię zastą­piła wojna o wła­dzę. Usłużni gene­ra­ło­wie wal­czyli o swoją pozy­cję intrygą, dono­sem, dys­po­zy­cyj­no­ścią. Te prak­tyki z cza­sem wędro­wały w dół. Przez osiem lat rzą­dów PiS apo­li­tyczna z zasady armia została prze­żarta rakiem poli­tyki. I jak mówią sami żoł­nie­rze – nikt już nie wie, czy posiada jesz­cze zdol­no­ści bojowe.

A wszystko to w momen­cie, kiedy Pol­ska stała się pań­stwem przy­fron­to­wym.

_Edyta Żemła_OFI­CER, WYKŁA­DOWCA AKA­DE­MICKI W AKA­DE­MII SZTUKI WOJEN­NEJ: Za PiS stało się coś, co zaszo­ko­wało nas wszyst­kich, całą armię. Macie­re­wicz prze­jął wła­dzę i na dzień dobry zli­kwi­do­wał naj­więk­szą uczel­nię woj­skową – Aka­de­mię Obrony Naro­do­wej w Rem­ber­to­wie. W jej miej­sce powo­łał Aka­de­mię Sztuki Wojen­nej. Cho­dziło o pozby­cie się sta­rej kadry i zastą­pie­nie jej zaufa­nymi ludźmi. Do aka­de­mii wkro­czyła wtedy jego gwar­dia, łamiąc ludziom krę­go­słupy, wyrzu­ca­jąc na bruk doświad­czo­nych ofi­ce­rów, zdej­mu­jąc por­trety byłych komen­dan­tów uczelni. To była rewo­lu­cja.

OFI­CER SIŁ POWIETRZ­NYCH: W 2016 roku koń­czy­łem dok­to­rat w aka­de­mii w Rem­ber­to­wie. Jesie­nią jesz­cze jeź­dzi­łem na ostat­nie egza­miny. Docho­dziło tam do sytu­acji tak żenu­ją­cych, że oso­bi­ście ciężko mi było to znieść. Moim pro­mo­to­rem był bar­dzo sza­no­wany i ceniony pro­fe­sor Julian Skrzyp. Star­szy czło­wiek, dobrze po sie­dem­dzie­siątce. Kie­dyś chciał wejść na obrony dok­to­ratów i zatrzy­mał się na bram­kach. Wyłą­czyli mu prze­pustkę. Wielu takich było. Uznani pro­fe­sorowie nagle się dowia­dy­wali, że nie są mile widziani w tej nowej Aka­de­mii Sztuki Wojen­nej. Przy­kro się robi, gdy stu­dent wcho­dzi do gabi­netu pro­fe­sora, któ­rego zna lata, który wpa­jał mu wie­dzę woj­skową, który jest dla niego auto­ry­te­tem, i patrzy, jak ten star­szy czło­wiek pakuje swoje rze­czy do kar­to­nów i po cichutku, bez nale­ży­tego poże­gna­nia, wycho­dzi, bo mu kazano natych­miast opu­ścić aka­de­mię, w którą wło­żył całe swoje życie.

OFI­CER WOJSK LĄDO­WYCH: Gdy Macie­re­wicz wszedł do MON-u, byłem na stu­diach gene­ral­skich w aka­de­mii w Rem­ber­to­wie. Nasz rocz­nik był ostat­nim, który ten kurs skoń­czył nor­mal­nie, a nie zaocz­nie czy week­en­dowo. Jesie­nią 2015 roku dotarła do nas infor­ma­cja, że nasz kurs zosta­nie roz­wią­zany, że zosta­niemy wyco­fani do jed­no­stek.

EDYTA ŻEMŁA: Dla­czego?

OFI­CER SIŁ POWIETRZ­NYCH: Dla­tego że na kurs skie­ro­wał nas poprzedni mini­ster obrony Tomasz Sie­mo­niak. Nie­ważne, że mie­li­śmy doświad­cze­nie, speł­nia­li­śmy kry­te­ria, mie­li­śmy dobre opi­nie, zda­wa­li­śmy egza­miny – uznano nas za ludzi Sie­mo­niaka i PO.

OFI­CER WOJSK LĄDO­WYCH: Na fali tych czy­stek pozbyto się wtedy więk­szo­ści pro­fe­so­rów bel­we­der­skich, któ­rzy wykła­dali na Aka­de­mii Obrony Naro­do­wej. Naukowcy, zwy­kle rów­nież doświad­czeni żoł­nie­rze, sami odcho­dzili, bo w gło­wach im się nie mie­ściło, że można pro­du­ko­wać ofi­ce­rów na week­en­do­wych kur­sach.

EDYTA ŻEMŁA: Jak to na week­en­do­wych kur­sach?

OFI­CER WOJSK LĄDO­WYCH: No tak. Przy­szedł bowiem taki moment, że wła­dza zro­biła potężną czystkę w armii, więc trzeba było szybko te luki uzu­peł­niać. I zaczęto się­gać po mło­dych lub przy­chyl­nych sobie ofi­ce­rów – nazwijmy ich „aktu­al­nie uta­len­to­wa­nymi”. Jed­nak stu­dia gene­ral­skie są cza­so­chłonne i bar­dzo wyma­ga­jące. Wcze­śniej ofi­ce­ro­wie, któ­rzy mieli być gene­ra­łami, musieli nie tylko spę­dzić mie­siące na pogłę­bio­nych szko­le­niach, ale też odbyć sze­reg podróży stu­dyj­nych po Pol­sce i świe­cie, patrząc, jak sys­tem bez­pie­czeń­stwa jest zbu­do­wany, pró­bu­jąc go zro­zu­mieć. Nagle oka­zało się, że w „armii Macie­re­wi­cza” czasu na stu­dia, które trwają pra­wie rok, nie ma. Pil­nie trzeba było napro­du­ko­wać kan­dy­da­tów na gene­rał­ków. Zro­biono więc w aka­de­mii tzw. WUML, czyli, jak to było za komuny, „wie­czo­rowy uni­wer­sy­tet mark­si­zmu-leni­ni­zmu” lub „tajne kom­plety”.

BYŁY OFI­CER SZTABU GENE­RAL­NEGO: Pol­ska była jedy­nym kra­jem NATO, który kształ­cił swo­ich przy­szłych gene­ra­łów na nie­sta­cjo­nar­nych kur­sach. Cho­dzi o pody­plo­mowe stu­dia poli­tyki obron­nej w Aka­de­mii Sztuki Wojen­nej. Muszą je ukoń­czyć wyżsi ofi­ce­ro­wie, aby móc awan­so­wać na pierw­szy sto­pień gene­ral­ski. Za Macie­re­wi­cza wybrani ofi­ce­ro­wie mogli je skoń­czyć zaocz­nie. W gło­wie nam się to nie mie­ściło. W dodatku okro­jono liczbę godzin na tych „taj­nych kom­ple­tach” i zre­zy­gno­wano z wyjaz­dów stu­dyj­nych. To była fik­cja, a nie rze­telne przy­go­to­wa­nie ofi­ce­rów do pia­sto­wa­nia naj­wyż­szych sta­no­wisk dowód­czych.

PUŁ­KOW­NIK, BYŁY PRA­COW­NIK AKA­DE­MII SZTUKI WOJEN­NEJ: Poziom kształ­ce­nia na tych kur­sach to był dra­mat. Kiedy Macie­re­wicz i nowe wła­dze uczelni pozbyli się naj­bar­dziej doświad­czo­nej kadry naukowo-dydak­tycz­nej, oka­zało się, że przy­szłych gene­ra­łów uczą porucz­nicy i kapi­ta­no­wie, sami zie­loni jak pie­truszka na wio­snę. Czego oni mogli nauczyć przy­szłych gene­ra­łów? Naj­za­baw­niej­sze, kto te „tajne kom­plety” skoń­czył. Dziś to „elita” pol­skiej armii. Absol­wen­tem „WUML” są na przy­kład sam rek­tor-komen­dant Aka­de­mii Para­fia­no­wicz, gen. Maciej Klisz, prawa ręka gen. Kukuły oraz oczy­wi­ście sam gen. Kukuła, obecny szef Sztabu Gene­ral­nego Woj­ska Pol­skiego i „zasłu­żony” twórca WOT-u.

EME­RY­TO­WANY GENE­RAŁ: W woj­sku o absol­wen­tach tych kur­sów mówiło się, że to „week­en­dowi gene­ra­ło­wie Macie­re­wi­cza”. Z dru­giej strony tych, któ­rzy zostali przez niego usu­nięci z armii, nazy­wało się „gene­ra­łami PO”. To wła­śnie wtedy woj­sko stało się upo­li­tycz­nione i podzie­lone.

PUŁ­KOW­NIK, BYŁY PRA­COW­NIK AKA­DE­MII SZTUKI WOJEN­NEJ: Nie­kom­pe­ten­cja i brak przy­go­to­wa­nia do służby nowych dowód­ców zaczęły odbi­jać się wkrótce na jako­ści szko­le­nia żoł­nie­rzy. Trudno się dzi­wić, gdy dowódcą bry­gady powietrz­no­de­san­to­wej zosta­wał ofi­cer, który ni­gdy nie ska­kał ze spa­do­chro­nem, dowódcą wojsk spe­cjal­nych ofi­cer z wojsk lądo­wych, a komen­dan­tem naj­więk­szej uczelni woj­sko­wej histo­ryk z dok­to­ra­tem o żoł­nier­zach wyklę­tych.

BYŁY OFI­CER SZTABU GENE­RAL­NEGO: Kiedy rek­to­rem Aka­de­mii, naj­więk­szej i naj­waż­niej­szej uczelni woj­sko­wej, został ppłk Ryszard Para­fia­no­wicz, nastą­pił cał­ko­wity jej upa­dek, bo Para­fia­no­wicz był cał­ko­wi­cie ste­ro­walny. Nie potra­fił się posta­wić poli­ty­kom.

URZĘD­NIK W MON-IE: Z wyzna­cze­niem Para­fia­no­wi­cza histo­ria była dość zabawna. Kiedy Macie­re­wicz przy­szedł do resortu, on był mło­dym pod­puł­kow­ni­kiem. Słu­żył chyba w Cen­trum Zarzą­dza­nia Kry­zy­so­wego przy mini­strze. Dwa lata wcze­śniej obro­nił dok­to­rat pod tytu­łem „Pod­zie­mie nie­pod­le­gło­ściowe na Suwalsz­czyź­nie 1944–1952”. Macie­re­wicz od kogoś zaufa­nego usły­szał, że ma u sie­bie ofi­cera, który napi­sał pracę o żoł­nier­zach wyklę­tych. Zła­pał Para­fia­no­wi­cza na kory­ta­rzu i z miej­sca zapro­po­no­wał mu sta­no­wi­sko rek­tora.

OFI­CER Z MON-U: Macie­re­wi­czowi Para­fia­no­wi­cza pod­su­nął płk Gaj. Wcze­śniej rek­to­rem aka­de­mii był płk dr hab. Dariusz Koze­raw­ski. Macie­re­wicz naci­skał na Koze­raw­skiego, by wyzna­czał na wykła­dow­ców ludzi zwią­za­nych z PiS-em. Darek odmó­wił i zło­żył wnio­sek o odej­ście do cywila. Wtedy ekipa Macie­re­wicza na gwałt zaczęła szu­kać następcy. W tej łapance wypły­nął Para­fia­no­wicz.

PUŁ­KOW­NIK, WYKŁA­DOWCA W AKA­DE­MII SZTUKI WOJEN­NEJ: Pod­puł­kow­nik, bez zna­jo­mo­ści języka angiel­skiego, bez doświad­cze­nia dowód­czego, ze świe­żym dok­to­ra­tem o żoł­nier­zach wyklę­tych zastą­pił płk. Koze­raw­skiego, pro­fe­sora bel­we­der­skiego, cenio­nego na świe­cie fachowca z dzie­dziny bez­pie­czeń­stwa mię­dzy­na­ro­do­wego oraz kon­flik­tów zbroj­nych, który brał udział w misjach woj­sko­wych w Koso­wie, Bośni, Moł­da­wii, Iraku i Afga­ni­sta­nie. Prze­cież to kpina.

OFI­CER WOJSK PAN­CER­NYCH: Sku­tek czy­stek Macie­re­wi­cza jest taki, że zro­biła się ogromna luka poko­le­niowa. Dziś już pra­wie nie mamy tych sta­rych ofi­ce­rów po praw­dzi­wych szko­łach ofi­cer­skich. Są tylko ci z nad­pro­duk­cji na bły­ska­wicz­nych kur­sach. Ten pro­blem dopiero zaczyna wycho­dzić. Jest takie powie­dze­nie, moim zda­niem naj­bar­dziej trafne w odnie­sie­niu do tego, co teraz mamy: „Stara armia to tra­ge­dia, młoda armia to kome­dia”. Dla­tego cią­głość poko­le­niowa musi być zacho­wana. Żoł­nie­rze powinni natu­ral­nie z woj­ska odcho­dzić i natu­ral­nie do niego prze­cho­dzić, natu­ral­nie obej­mo­wać kolejne sta­no­wi­ska, nie z pomi­nię­ciem jed­nego czy dwóch stopni. Nie powinni też awan­so­wać w try­bie przy­spie­szo­nym. Rozu­miem, gdyby wybu­chła wojna, tak jak na Ukra­inie. Wtedy takie przy­spie­szone awanse są uspra­wiedliwione. Nato­miast w cza­sie pokoju żoł­nie­rzy należy awan­so­wać zgod­nie z prag­ma­tyką, a prag­ma­tyka to mini­mum dwa, trzy lata na sta­no­wi­sku. W tym cza­sie żoł­nierz może zali­czyć pełny cykl szko­le­niowy, nabiera doświad­cze­nia. Prze­cież nie wszystko da się wyczy­tać z ksią­żek. Nie­któ­rych rze­czy trzeba samemu doświad­czyć, trzeba zmar­z­nąć, trzeba się spo­cić, trzeba się tro­chę „nabać”, trzeba się tro­chę nade­ner­wo­wać, trzeba tro­chę poznać ludzi, żeby to, co wyczyta się w książ­kach, można było spraw­dzić w prak­tyce, zoba­czyć, jak ludzie reagują.

EME­RY­TO­WANY GENE­RAŁ: Muszę powie­dzieć, żeby być w sto­sunku do sie­bie uczci­wym – psu­cie woj­ska nie zaczęło się nagle w roku 2015. Nega­tywne symp­tomy miały miej­sce i wcze­śniej. Ale skala i zakres były nie­po­rów­ny­walne z tym, co zro­bił PiS. Oni potrze­bo­wali tylko i wyłącz­nie swo­ich gene­ra­łów. Nie­ważne, że nie­kom­pe­tent­nych. Wła­dza dała nam wszyst­kim jasno do zro­zu­mie­nia, że ten czy ten to nasz gene­rał, nasz ofi­cer, nasz szef sztabu gene­ral­nego. Reszta była do uty­li­za­cji.

GENE­RAŁ, OD NIE­DAWNA W CYWILU: Jed­nego nie rozu­miem. Gdyby tak pana Macie­re­wi­cza czy pana Błasz­czaka zapy­tać, czy mając na oddziale czte­rech chi­rur­gów, a na stole ope­ra­cyj­nym leża­łaby ich żona albo córka, powie­rzy­liby ope­ra­cję sani­ta­riu­szowi? Podej­rze­wam, że do ope­ra­cji wyzna­czy­liby chi­rurga z naj­wyż­szymi kwa­li­fi­ka­cjami. Pytam więc, dla­czego do dowo­dze­nia woj­skiem skie­ro­wali sani­ta­riu­szy?

EME­RY­TO­WANY GENE­RAŁ: Doszło do tego, że młodsi stop­niem puł­kow­nicy zaczęli dowo­dzić gene­ra­łami. Przede wszyst­kim zakłó­cone zostały rela­cje. Każde woj­sko na świe­cie opiera się na hie­rar­chii. Hie­rar­chia w woj­sku to święta rzecz.

BYŁY OFI­CER SZTABU GENE­RAL­NEGO: Na dobre roz­po­czął się czas wielu nie­po­trzeb­nych emo­cji. Woj­sko zostało skłó­cone. Zamiast pod­no­sze­nia zdol­no­ści bojo­wych, zaczęły się ide­olo­giczne wojny mię­dzy ofi­ce­rami w służ­bie a tymi, któ­rzy ode­szli lub zostali usu­nięci. Sku­tecz­nie zresztą pod­sy­cane przez poli­ty­ków. To coraz bar­dziej obni­żało morale woj­ska i zaufa­nie spo­łe­czeń­stwa do sys­temu bez­pie­czeń­stwa pań­stwa.

OFI­CER Z DOWÓDZ­TWA GENE­RAL­NEGO: Nie­długo po tym, jak tra­fi­łem do dowódz­twa, wezwał mnie prze­ło­żony. To był nie tylko prze­ło­żony, ale też kolega. Kiedy wsze­dłem do gabi­netu, miał włą­czony TVN24, nie­po­jęte, bo wtedy nikt by się nie odwa­żył mieć w pracy włą­czo­nego innego kanału niż TVP Info. To było, jak PiS wpro­wa­dzał ustawę o obro­nie Ojczy­zny, a wice­pre­mie­rem do spraw bez­pie­czeń­stwa był Jaro­sław Kaczyń­ski. Kolega patrzy na mnie, potem wska­zuje ekran tele­wi­zora, na któ­rym jest Kaczyń­ski, i mówi: „Tego dziada trzeba by było zastrze­lić”. Wie pani, mnie, ofi­ce­rowi, jeśli żoł­nierz mówi takie słowa, od razu zapala się czer­wona lampka. Patrzę wokół, szu­kam urzą­dzeń, które przy­po­mi­nają nagry­wajkę, bo docho­dzi do mnie, że to jest pro­wo­ka­cja. Odpo­wie­dzia­łem: „Co ty mówisz? Mamy demo­kra­cję, takich rze­czy nie wolno mówić”. Myślę, że on wtedy zała­pał, że pro­wo­ka­cja im się nie udała, ale ja już prze­sta­łem tam wie­rzyć komu­kol­wiek. Teraz, z per­spek­tywy czasu, sądzę, że nas wszyst­kich obser­wo­wano i w ten spo­sób testo­wano. Spraw­dzali, kogo da się zła­mać, kto się nadaje do reso­cja­li­za­cji, a kto nie i trzeba go znisz­czyć.

BYŁY OFI­CER SZTABU GENE­RAL­NEGO: Jak przy­szedł PiS do MON-u, to atmos­fera zro­biła się gęsta, pełna stra­chu, pod­pier­da­la­nia. Śro­do­wi­sko woj­skowe jest małe. Każdy każ­dego gdzieś spo­tkał w woj­sko­wym życiu. Jeżeli ludzie widzą, że naj­pierw z kimś gadali, a nagle ten ktoś dostaje zwol­nie­nie, że kręci się wokół niego aferę, to się od niego odwra­cają. To nic, że na koniec wycho­dzi, że to zwy­kła ściema, że przy­szedł z góry roz­kaz, żeby żoł­nie­rza znisz­czyć, bo jego postawa wobec wła­dzy była nie­od­po­wied­nia. Mleko się już roz­lało i było po żoł­nie­rzu. Takie przy­kłady miały woj­sku poka­zać, że żoł­nie­rze muszą sie­dzieć cicho. Doświad­czy­łem tego na wła­snej skó­rze. Poszła plota i w ciągu jed­nego dnia wszy­scy się ode mnie odwró­cili. Wszy­scy. Dosta­łem zakaz posia­da­nia tele­fonu, nie brali mnie na strzel­nicę. Byłem total­nie wyklu­czony z życia jed­nostki. Choć nic złego nie zro­bi­łem, nie mam żad­nych zarzu­tów czy wyro­ków. Takich histo­rii było wtedy mnó­stwo, całe mnó­stwo.

OFI­CER WOJSK POWIETRZ­NO­DE­SAN­TO­WYCH: Opo­wiem pani pewną histo­rię. PiS przy­cho­dzi do wła­dzy i w struk­tu­rze jest dwóch pod­puł­kow­ni­ków: Bryś i Grodzki. Jeden jest sze­fem sztabu, drugi sze­fem szko­le­nia po aka­de­mii w NATO. Nagle dzwoni tele­fon z góry i na roz­mowy kadrowe do War­szawy jedzie nie Grodzki, a Bryś, bo Bryś ma zna­jo­mego w krę­gach wła­dzy. Zaczyna się jego „trans­port do góry”. Czemu tak? Ponie­waż ofi­ce­ro­wie pod­dają się wła­dzy. Myślą: „Jak już tutaj jestem, to może jesz­cze wyżej się­gnę, może jesz­cze przy­milę się tym albo tam­tym?”. I się przy­mi­lali. Aż żal było na to patrzeć.

Kie­dyś grupa ofi­ce­rów z gen. Jaro­sła­wem Miką, dowódcą gene­ral­nym, poje­chała do biskupa polo­wego Lecho­wi­cza. Biskup zebrał nas w pomiesz­cze­niu i powie­dział: „Czy pano­wie gene­ra­ło­wie oglą­dali TVP Info?”. Wszy­scy zaczęli przy­ta­ki­wać. Biskup pero­ro­wał, że jak to pięk­nie, jak to ład­nie ta nasza wła­dza rzą­dzi, że trzeba ją wspie­rać, i że to nasz, woj­sko­wych, obo­wią­zek. Nikt się nie zająk­nął, że mamy słu­żyć Pol­sce, bro­nić jej nie­pod­le­gło­ści i stać na straży Kon­sty­tu­cji, a nie wspie­rać taką czy inną wła­dzę poli­tyczną. Nikt nic nie powie­dział. Wszy­scy kiwali tylko gło­wami z Miką na czele. To poka­zuje, że część ofi­ce­rów naprawdę żyła tym zaszczu­ciem tele­wi­zyj­nej pro­pa­gandy, naprawdę nie­któ­rzy łykali ten prze­kaz.

OFI­CER ZE SZTABU: Zro­bił się duży ruch w inte­re­sie. Jed­nych zdej­mo­wano, innych wyzna­czano. Każ­dego, kogo zdjęto ze sta­no­wi­ska, a potem chciano przy­wró­cić, wcze­śniej wysy­łano na druty.

EDYTA ŻEMŁA: Czy ja dobrze sły­szę? Dowódcy prze­cho­dzili bada­nie na wykry­wa­czu kłamstw?

DOWÓDCA DYWI­ZJI: Tak, wła­dza do tego stop­nia nie ufała gene­ra­łom, że byli­śmy badani na wario­gra­fie przez służby. Zaczęło się od gen. Krzysz­tofa Motac­kiego, który był pierw­szym dowódcą Wie­lo­na­ro­do­wej Dywi­zji Pół­noc-Wschód w Elblągu. Pol­ska zobo­wią­zała się wyzna­czyć dowódcę elblą­skiej dywi­zji i część jej składu na szczy­cie NATO w War­sza­wie w lipcu 2016 roku. Dla Europy Wschod­niej to ważna struk­tura. Dywi­zja koor­dy­nuje dzia­ła­nia bata­lio­nów NATO na wschod­niej flance. Two­rze­nie tej struk­tury bar­dzo się jed­nak opóź­niało. Macie­re­wicz długo nie wyzna­czał żoł­nie­rzy. W końcu zaczęło naci­skać na nas NATO. Z Bruk­seli do Pol­ski moni­to­wano, że zgod­nie z har­mo­no­gra­mem jed­nostka ma osią­gnąć wstępną zdol­ność do połowy 2017 roku, a pełną goto­wość bojową do 2019 roku. Dopiero w poło­wie paź­dzier­nika 2017 roku Macie­re­wicz wyzna­czył dowódcę tej dywi­zji. Został nim gen. Motacki. Doświad­czony, dobry żoł­nierz. Dowódca dywi­zji, słu­żył w szta­bie gene­ral­nym, był w Afga­ni­sta­nie i Iraku. Skoń­czył zagra­niczne kursy, m.in. w NATO Defense Col­lege, US Naval Post­gra­du­ate School. Pro­blem w tym, że w 1989 roku jako młody ofi­cer został wysłany na kurs roz­po­zna­nia do ZSRR. Sprawa wyszła w mediach. Zro­biła się afera.

OFI­CER ZE SZTABU: Kiedy oka­zało się, że mini­ster, który za każ­dym drze­wem widzi Rusków, nagle wyzna­cza ofi­cera, który skoń­czył kurs orga­ni­zo­wany przez GRU, to w resor­cie zro­biło się gorąco. Chło­paki od Macie­re­wi­cza zaczęli kom­bi­no­wać, jak to przy­kryć. No i wymy­ślili. Wyszedł Macie­re­wicz do mediów i powie­dział, że gen. Motacki na wła­sną prośbę pod­dał się bada­niu wario­gra­fem i prze­szedł je pozy­tyw­nie. Nie wiem, czy zro­bił to rze­czy­wi­ście na wła­sną prośbę, ale potem wysy­ła­nie ofi­ce­rów na druty stało się wła­ści­wie powszechne. Jak chcieli kogoś udu­pić, to go naj­pierw o coś oskar­żali. Jak nie chcia­łeś prze­paść, to mówili, że musisz iść na druty. To było masa­kryczne. Mie­li­śmy wtedy dwa wyj­ścia: albo dać się upo­ko­rzyć i pójść na te druty, ale na­dal funk­cjo­no­wać, albo zabrać swoje zabawki i już z tym woj­skiem nie mieć nic wspól­nego. W ten spo­sób wykoń­czyli kilku ludzi. Dobrych porząd­nych ofi­ce­rów.

OFI­CER Z MON-U: Raz doszło do sytu­acji para­no­icz­nej. Na druty miał iść nawet płk Gaj. Kie­dyś Macie­re­wicz powie­dział, żeby się już nie odzy­wał, bo jest z WSI i mu już nie wie­rzy. Gaj powie­dział, że to bzdura, że ni­gdy w WSI nie był i ni­gdy z nimi nie współ­pra­co­wał, a jak mini­ster mu nie wie­rzy, to on może iść na druty. Macie­re­wicz, wście­kły, wtedy rzu­cił: „No dobrze, dobrze. To niech go Bączek weź­mie na wario­graf”. Temat na chwilę ucichł. Po dwóch tygo­dniach odbywa się odprawa kie­row­nic­twa resortu. Pod koniec spo­tka­nia, w punk­cie „sprawy różne”, głos zabiera szef SKW, Piotr Bączek. „Panie mini­strze – zwraca się do Macie­re­wicza – od dwóch tygo­dni codzien­nie pięć po siód­mej rano do mojego sekre­ta­riatu dzwoni jakiś puł­kow­nik Gaj i pyta, kiedy ma się zgło­sić na bada­nia wario­grafem”. Nie wiem, czy służby go prze­ba­dały, czy nie, ale bar­dzo się tego doma­gał.

OFI­CER DOWÓDZ­TWA OPE­RA­CYJ­NEGO: Wykań­cza­nie „nie swo­ich” gene­ra­łów zaczęło się za Macie­re­wi­cza, ale za Błasz­czaka przy­jęło już kurio­zalne roz­miary. Te ostat­nie trzy lata rzą­dów PiS-u, kiedy do MON-u wszedł Błasz­czak, już nie miały nic wspól­nego z woj­skiem. To były wojny pol­sko-pol­skie. Odsu­nięto wtedy na bok masę doświad­czo­nych gene­ra­łów. Jed­nym z nich był gen. Jaro­sław Gro­ma­dziń­ski. Na pole­ce­nie Błasz­czaka two­rzył „Żela­zną Dywi­zję”. Począt­kowo myśle­li­śmy, że to ulu­bie­niec mini­stra, czło­wiek nie do rusze­nia, a tu nagle z dnia na dzień zdej­mują go ze sta­no­wi­ska i prze­no­szą do rezerwy kadro­wej. Oka­zało się, że do Błasz­czaka tra­fiły wtedy jakieś ano­ni­mowe donosy na gene­rała. Podobno te ano­nimy pisali ludzie z krę­gów Kukuły, który czuł, że w oso­bie Gro­ma­dziń­skiego rośnie mu kon­ku­ren­cja. Błasz­czak i jego oto­cze­nie byli już wtedy pod wiel­kim wpły­wem Kukuły. Wycięli Gro­ma­dziń­skiego bez mru­gnię­cia okiem. Wcze­śniej jesz­cze strasz­nie go prze­czoł­gali. Naj­pierw służby zro­biły mu postę­po­wa­nie kon­tro­lne. Nic nie zna­la­zły. Potem wysłali go na druty, żeby spraw­dzić, czy na pewno nie kła­mie. On to wszystko prze­szedł. Ale dla Błasz­czaka i tak był spa­lony.

Wtedy do gen. Gro­ma­dziń­skiego rękę wycią­gnęli szef BBN-u Jacek Sie­wiera i Ame­ry­ka­nie. Tra­fił do ich Mię­dzy­na­ro­do­wego Zespołu do spraw Pomocy Ukra­inie w nie­miec­kim Wies­ba­den. Z tego, co sły­sze­li­śmy, robił tam dobrą robotę. Zresztą dostał za to naj­wyż­sze ukra­iń­skie odzna­cze­nie. To o czymś świad­czy. Gro­ma­dziń­ski, cokol­wiek by o nim mówić, to bar­dzo pra­co­wity i ambitny czło­wiek. Daje z sie­bie sto pro­cent. To też jeden z ostat­nich Mohi­ka­nów. Dowo­dził bry­gadą, dowo­dził dywi­zją, był w struk­tu­rach NATO, był w szta­bie, skoń­czył nor­malny kurs gene­ral­ski. Dla­tego, jak oka­zało się, że mamy obsa­dzić sta­no­wi­sko dowódcy Euro­kor­pusu, to Błasz­czak, chcąc nie chcąc, się­gnął po Gro­ma­dziń­skiego.

OFI­CER WOJSK LĄDO­WYCH: Gro­ma­dziń­skiego w końcu i tak wycięli, gdy był dowódcą Euro­kor­pusu. Zro­biły to jed­nak służby już za nowej wła­dzy, choć w sto­sunku do niego ni­gdy nie było żad­nych zarzu­tów natury kontr­wy­wia­dow­czej. Ale przez pry­watne ani­mo­zje w armii naj­waż­niej­szego pol­skiego gene­rała za gra­nicą obrzu­cono bło­tem. A prze­cież wystar­czy zoba­czyć prze­bieg służby gen. Gro­ma­dziń­skiego, jego aktyw­ność. On ni­gdy nie pra­co­wał przez osiem godzin i do domu. To jest ktoś, kto się poświęca ponad­stan­dar­dowo. Obecna ekipa chce się na nim ode­grać, bo wszedł z nimi w publiczną pole­mikę. W ten spo­sób usu­nięto jedy­nego czło­wieka, który mógłby zapro­wa­dzić porzą­dek w armii, jedy­nego, który jest ide­alny na te czasy. Takich dowód­ców jak Gro­ma­dziń­ski już pra­wie w armii nie mamy. Dziś zostali tacy, któ­rzy boją się żoł­nie­rzy, gdyż żoł­nierz może o coś zapy­tać. A jak zapyta, to dowódca nie odpo­wie, bo brak mu kom­pe­ten­cji. Więc lepiej nie dopusz­czać do sie­bie żoł­nie­rzy. A gen. Gro­ma­dziń­ski potra­fił powie­dzieć: „Nie wiem, ale się dowiem”. Zawsze też mówił: „Dzię­kuję, żoł­nierzu, za pyta­nie, bo jest to dla mnie sygnał, że muszę się tym zająć”. Do tego trzeba mieć IQ.

OFI­CER ZE SZTABU: Dobrym przy­kła­dem nisz­cze­nia przez PiS karier dobrych dowód­ców jest histo­ria gen. Grze­go­rza Grodz­kiego, który był dowódcą 6. Bry­gady. On nie wyczu­wał poli­tycz­nych drgań. Żoł­nierz z krwi i kości – jest roz­kaz, jest zada­nie, wyko­nać. Gość kom­plet­nie nie wie­dział, jak ta gra z mini­ster­stwem wygląda. Wpadł w taki kanał, że w kon­se­kwen­cji nie tylko zdjęli go ze sta­no­wi­ska z dnia na dzień, ale jesz­cze nasłali na niego pro­ku­ra­turę i służby. Do dziś nie wie, o co cho­dziło, o co jest oskar­żany. Nie wiem, czy pro­ku­ra­tor, który sta­wiał mu zarzuty, to wie. Przy­szło zle­ce­nie i tyle. Aż przy­kro patrzeć, jak Grze­siek do dziś, bo po wybo­rach nic się nie zmie­niło, despe­racko wal­czy o spra­wie­dli­wość i swoje dobre imię.

EME­RY­TO­WANY GENE­RAŁ: Leciały gene­ral­skie głowy, a PiS mia­no­wał swo­ich. Dobrym przy­kła­dem pisow­skiej kariery jest gen. Krzysz­tof Radom­ski, który za Macie­re­wi­cza został sze­fem Zarządu Wojsk Pan­cer­nych i Zme­cha­ni­zo­wa­nych w dowódz­twie gene­ral­nym.

OFI­CER SŁU­ŻĄCY W MON-IE: Mini­ster Macie­re­wicz nie kon­sul­to­wał kan­dy­da­tury Radom­skiego z gen. Miro­sła­wem Różań­skim, który był wtedy dowódcą gene­ral­nym. Różań­ski ni­gdy by się nie zgo­dził na tę kan­dy­da­turę, bo Radom­skiego nie cenił. Macie­re­wicz jed­nak nie pytał dowód­ców. Sam odwo­ły­wał ze sta­no­wisk i na nie wyzna­czał. Tak zaczęło się psu­cie woj­ska.

Potem gen. Różań­ski kil­ka­krot­nie pod­czas odpraw ośmie­szył gen. Radom­skiego. Udo­wod­nił, że szef Zarządu Wojsk Pan­cer­nych i Zme­cha­ni­zo­wa­nych nie wie, jak wygląda dru­żyna zme­cha­ni­zo­wana, nie wie, z czego się składa, w jaką broń jest wypo­sa­żona. Różań­ski tej nie­chęci nie ukry­wał nawet póź­niej, kiedy był już w cywilu, za co Radom­ski chciał się z nim nawet sądzić.

OFI­CER Z DOWÓDZ­TWA GENE­RAL­NEGO: To było pod­czas odprawy z pre­zy­den­tem Andrze­jem Dudą i mini­strem Macie­re­wi­czem. Przed­sta­wia­li­śmy wtedy poli­ty­kom zada­nia, jakie reali­zuje dowódz­two gene­ralne, i per­spek­tywę roz­woju woj­ska. Gen. Radom­ski, jako świeżo wyzna­czony przez mini­stra szef wojsk pan­cer­nych i zme­cha­ni­zo­wa­nych, sam się wtedy ośmie­szał. Dostał kilka pytań z poziomu dowódcy dru­żyny, a nie potra­fił na nie odpo­wie­dzieć. Nasz dowódca, gen. Różań­ski zapy­tał go na przy­kład, jaki jest skład dru­żyny. Nawet tego nie wie­dział. W tej odpra­wie uczest­ni­czyło kil­ku­na­stu ofi­ce­rów i wszy­scy tę kom­pro­mi­ta­cję nowego szefa inspek­to­ratu widzieli. Myślę, że Różań­ski nie chciał wtedy ośmie­szyć nomi­nata mini­stra, a jedy­nie wyka­zać jego nie­kom­pe­ten­cję do pia­sto­wa­nia sta­no­wi­ska, na które został wyzna­czony. Co cie­kawe, po tej odpra­wie gen. Radom­skiemu, choć się dość mocno skom­pro­mi­to­wał, włos z głowy nie spadł. Nato­miast sta­no­wi­sko stra­cił bar­dzo kom­pe­tentny dowódca gen. Tomasz Drew­niak, ówcze­sny inspek­tor sił powietrz­nych. Nie zgo­dził się z Macie­re­wi­czem, żeby kupo­wać dla pol­skiego lot­nic­twa stare F-16, które stały gdzieś na pustyni w Sta­nach Zjed­no­czo­nych. Opto­wał za tym, by Pol­ska weszła w pro­gram F-35. Na drugi dzień po odpra­wie ofi­ce­ro­wie z dowódz­twa gene­ralnego poje­chali do Dęblina i tam się dowie­dzieli, że gen. Drew­niak nie jest już inspek­torem sił powietrz­nych. Nato­miast kariera gen. Radom­skiego od tego momentu zaczęła roz­kwi­tać. Ta histo­ria dobrze poka­zuje, na jakich dowód­ców sta­wiał PiS. Sła­bych, niekom­pe­tentnych, mier­nych, ale usłuż­nych i wier­nych.

EME­RY­TO­WANY GENE­RAŁ: Radom­ski, który chciał szybko robić karierę, naprawdę roz­krę­cił się przy Błasz­czaku. Został wtedy sze­fem Inspek­to­ratu Kon­troli Woj­sko­wej, który żoł­nie­rze nazy­wali NKWD, a samego Radom­skiego „Berią”. Co prawda Kosi­niak-Kamysz zdjął go ze sta­no­wi­ska i prze­niósł do rezerwy kadro­wej, ale for­mal­nie słu­żył przez jakiś czas w woj­sku. Teraz już odszedł, ale nie został nawet uka­rany za to, że jako czynny żoł­nierz wystar­to­wał z list PiS-u w wybo­rach samo­rzą­do­wych.

GENE­RAŁ OD NIE­DAWNA W CYWILU: Możemy się tylko cie­szyć, że nie doświad­czamy tego, co Ukra­ina. Życie nie spraw­dziło, czy ludzie, któ­rzy są na sta­no­wi­skach w woj­sku wyzna­czeni przez PiS, nadają się, czy są sku­teczni i przy­czy­nią się do tego, żeby zdol­ność bojowa armii była z każ­dym dniem więk­sza. Tego nie wiemy, bo od momentu, kiedy PiS doszedł do wła­dzy, nie było spraw­dzia­nów goto­wo­ści bojo­wych jed­no­stek typu bry­gada, już nie mówię o dywi­zji.

EDYTA ŻEMŁA: Jak to nie było? Żad­nych? Mimo że tuż obok trwa peł­no­wy­mia­rowa wojna?

GENE­RAŁ OD NIE­DAWNA W CYWILU: Wiem, trudno w to uwie­rzyć, ale naprawdę ich nie było. Za goto­wość i zdol­ność bojową jed­nostki odpo­wiada każdy żoł­nierz na każ­dym sta­no­wi­sku, z dowódcą na czele. Dowódcy nie robią takich spraw­dzia­nów, bo jest im tak wygod­nie. Naj­waż­niej­sza stała się poka­zu­cha, a nie fak­tyczne ćwi­cze­nie woj­ska. Liczą się słupki na papie­rze. Komu­ni­katy, że mamy dwu­stu-, trzy­stu­ty­sięczną armię. Pytam, kto da wię­cej?

Kie­dyś mie­li­śmy trzy dywi­zje, teraz mamy ich niby sześć. Tylko że kie­dyś wszyst­kie były w pełni ukom­ple­to­wane, nasy­cone sprzę­tem i żoł­nie­rzami, a teraz żadna nie jest gotowa do wyj­ścia. To już nie jest woj­sko, tylko oby­wa­tele w mun­du­rach. Nie­stety to ofi­ce­ro­wie zhań­bili te mun­dury, zasto­so­wali się do wyma­gań poli­tycz­nych, nie mieli odwagi mieć innego zda­nia niż poli­tycy. Woj­sko to widzi, dla­tego morale leci na łeb na szyję. Nato­miast jeżeli nie ma morale w woj­sku, to nie ma woj­ska. Morale to jest goto­wość fizyczna i psy­chiczna do pono­sze­nia wszel­kich ofiar, z ofiarą życia włącz­nie. Ale nikt nie będzie gotowy, jeśli nie jest prze­ko­nany, że ta ofiara nie będzie nada­remna i w słusz­nej spra­wie pono­szona.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki