- nowość
Asyria. Powstanie i upadek pierwszego imperium w historii świata - ebook
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Asyria. Powstanie i upadek pierwszego imperium w historii świata - ebook
Pasjonujący wykład z historii cywilizacji pozwalający lepiej zrozumieć dzień dzisiejszy.
Imperium Asyrii u szczytu swej potęgi rozciągało się od Morza Śródziemnego do Zatoki Perskiej. Asyryjskie podboje są dobrze znane m.in. z Biblii i dzieł greckich historyków, lecz blisko dwieście lat badań archeologicznych pozwala nam spojrzeć na Asyrię szerzej. Z obszernych bibliotek, monumentalnych rzeźb, korespondencji i dokumentów zachowanych na glinianych tabliczkach wyłania się barwny obraz Asyryjczyków, ich państwa, kultury i codziennego życia. Frahm, czerpiąc z tych źródeł, kreśli żywe postaci władców, następców tronu, egzorcystów, buntowników i wasali wraz z ich pełnymi przepychu pałacami, obleganymi miastami i rozległymi peryferiami imperium. Dowiadujemy się wiele o niezwykle sprawnym systemie łączności i ogromnej sieci handlowej, ważnej roli kobiet z rodów królewskich, a także o wpływie epidemii i zmian klimatycznych na kondycję państwa.
Imperium asyryjskie upadło pod koniec VII wieku p.n.e., lecz jego spuścizna i tradycja zapoczątkowały tworzenie wielkich, wieloetnicznych struktur państwowych, co wykorzystali później Babilończycy, Persowie i Rzymianie.
„Pasjonująca i świetnie napisana historia Asyryjczyków, czarnych charakterów Starego Testamentu, którzy tak naprawdę byli twórcami jednego z najważniejszych imperiów starożytności. Książka przedstawia nam szczegółowy obraz ich życia, dokonań i codziennych zajęć. Frahm podważa stereotypy na temat Asyryjczyków i ma spore szanse, by zmienić ich obraz w naszych oczach”. Lloyd Llewellyn-Jones, autor Persów.
| Kategoria: | Historia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8338-931-8 |
| Rozmiar pliku: | 4,7 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Najważniejsi władcy Asyrii
Przedstawiona tu lista zawiera imiona i lata panowania najważniejszych władców Asyrii, podane w nieco uproszczonej formie (bez znaków specjalnych), zastosowanej dla zapisu imion ze starożytnego Bliskiego Wschodu w całej książce. Liczba poprzedzająca imię władcy wskazuje na jego pozycję na _Asyryjskiej Liście Królów_ (ALK), asyryjskiej kronice królewskiej znanej z kopii sporządzonej w I tysiącleciu p.n.e. W tej postaci kończy się ona na panowaniu Salmanasara V (nr 109). Następujący po nim władcy zostali opisani analogicznie, od numeru 110 do numeru 117. Ititi i Zarriqum nie pojawiają się w ALK, lecz zostali ujęci w tym wykazie ze względu na ich znaczenie historyczne; z drugiej zaś strony części imion występujących w ALK, ale słabo potwierdzonych w innych źródłach, nie uwzględniono. Imiona najważniejszych żon królów nowoasyryjskich, jeśli są znane, podano kursywą.
Daty panowania królów od Tiglat-pilesara I (nr 87) można ustalić z całkowitą pewnością, lecz w przypadku wcześniejszych władców należy liczyć się z marginesem błędu. Podane daty są zgodne z wymienionymi w publikacji Gojka Barjamovica _Assur Before Assyria_ (w przygotowaniu).
Zgodnie z mezopotamską praktyką kalendarzową pierwszy rok przypisywany konkretnemu władcy nie jest rokiem jego wstąpienia na tron, lecz pierwszym pełnym rokiem jego panowania. Dotyczy to na przykład Salmanasara III (ALK 102), który rządził od 858 do 824 p.n.e., chociaż objął tron jeszcze w roku 859 p.n.e.
Trzecie tysiąclecie p.n.e.
00 Ititi XXIII wiek
---- ----------------------------- ------------------
00 Zarriqum (lub Sarriqum) połowa XXI wieku
27 Sulili/Sule ok. 2025?
Okres staroasyryjski
30 Puzur-Aszur I ok. 2020?
----- -------------------------- --------------------
31 Szalim-ahum
32 Ilu-szumma
33 Eriszum I ok. 1969–1930
34 Ikunum ok. 1929–1916
35 Szarrum-kin (Sargon I) ok. 1915–1876
36 Puzur-Aszur II ok. 1875–1868
37 Naram-Sin ok. 1867–1834/1824
38 Eriszum II ok. 1833/1823–1809
39 Szamszi-Adad I ok. 1808–1776
40 Iszme-Dagan I ok. 1775–1736
40a Mut-Aszkur
40b Rimusz
40d Puzur-Sin
Okres przejściowy
41 Aszur-dugul
---- --------------------- ---------------
47 Adasi ok. 1730
48 Belum-bani ok. 1729–1719
54 Kidin-Ninua ok. 1630–1616
57 Szamszi-Adad II ok. 1597–1591
58 Iszme-Dagan II ok. 1590–1574
59 Szamszi-Adad III ok. 1573–1557
60 Aszur-nirari I ok. 1556–1530
61 Puzur-Aszur III ok. 1529–1505
62 Enlil-nasir I ok. 1504–1491
69 Aszur-bel-niszeszu ok. 1417–1409
Okres średnioasyryjski
73 Aszur-uballit I ok. 1363–1328
---- ----------------------- ---------------
76 Adad-nirari I ok. 1305–1274
77 Salmanasar I ok. 1273–1244
78 Tukulti-Ninurta I ok. 1243–1207
79 Aszur-nadin-apli ok. 1206–1203
80 Aszur-nirari III ok. 1202–1197
81 Enlil-kudurri-usur ok. 1196–1192
82 Ninurta-apil-Ekur ok. 1191–1179
83 Aszur-dan I ok. 1178–1133
84 Ninurta-tukulti-Aszur ok. 1133?
87 Tiglat-pilesar I 1114–1076
89 Aszur-bel-kala 1073–1056
92 Aszurnasirpal I 1049–1031
93 Salmanasar II 1030–1019
94 Aszur-nirari IV 1018–1013
95 Aszur-rabi II 1012–972
97 Tiglat-pilesar II 966–935
Okres nowoasyryjski
98 Aszur-dan II 934–912
----- --------------------- ---------- -------------------------------------
99 Adad-nirari II 911–891
100 Tukulti-Ninurta II 890–884
101 Aszurnasirpal II 883–859 _Mullissu-mukanniszat-Ninua_*
102 Salmanasar III 858–824
103 Szamszi-Adad V 823–811 _Sammu-ramat_ (Semiramida)
104 Adad-nirari III 810–783
105 Salmanasar IV 782–773 _Hama_
106 Aszur-dan III 772–755
107 Aszur-nirari V 754–745
108 Tiglat-pilesar III 744–727 _Jaba_
109 Salmanasar V 726–722 _Banitu_ (?)
110 Sargon II 721–705 1) _Ra’ima_
2) _Atalja_
111 Senacherib 704–681 1) _Taszmetu-szarrat_
2) _Naqia_
112 Asarhaddon 680–669 _Eszarra-hammat_
113 Aszurbanipal 668–631 _Libbali-szarrat_
114 Aszur-etel-ilani 630–627?
115 Sin-szumu-liszir 627?
116 Sin-szarra-iszkun 626?–612
117 Aszur-uballit II 611–609
* Symbol oznacza małżeństwo.Uwagi na temat tłumaczenia
W tłumaczeniach tekstów asyryjskich i babilońskich nawiasy kwadratowe – jak w – oznaczają niepełne fragmenty tekstu, poddane rekonstrukcji, podczas gdy w zwykłych nawiasach – jak w (starożytny) – są podawane wyjaśnienia znaczeń poszczególnych wyrażeń. Gdy uzupełnienia nie są oznaczone, wspominają o tym przypisy końcowe. Tłumaczenia opierają się na cytowanych wydaniach tekstów, poddanych w razie konieczności pewnej korekcie ze strony autora książki. Cytaty z Biblii pochodzą z Biblii Tysiąclecia.Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
1.
Cytat z Asarhaddona, zob. RINAP 4, 21: iv 80–v 1; 135: 9’–12’.
2.
RINAP 4, 184, rev. 13. Oryginalny cytat jest w 3 os. l. poj.
3.
Eckart Frahm, _Images of Assyria in Nineteenth- and Twentieth-Century Western Scholarship_, w: _Orientalism, Assyriology and the Bible_, pod. red. Stevena W. Hollowaya (Sheffield: Sheffield Phoenix Press, 2006), s. 74–94. Cytat z Księgi Nahuma pochodzi z rozdziału 3,1.
4.
Cytat za: Mogens Trolle Larsen, _The Conquest of Assyria: Excavations in an Antique Land_ (London: Routledge, 1996), s. 13.
5.
Larsen, _Conquest of Assyria_, s. 15–16.
6.
„Jak było naprawdę” (niem. _wie es eigentlich gewesen_) to zwrot użyty przez dziewiętnastowiecznego niemieckiego historyka Leopolda von Rankego we wstępie do pierwszej części jego pracy _Geschichte der romanischen und germanischen Völker von 1494 bis 1535_ (Leipzig 1824).
7.
Wciągająca opowieść o wczesnych badaniach stanowisk asyryjskich w północnym Iraku, na której opierają się te akapity, jest zawarta w: Larsen, _Conquest of Assyria_.
8.
Więcej szczegółów, zob. Grant Frame, _Lost in the Tigris_, w: _Neo-Assyrian Sources in Context_, red. Shigeo Yamada (Helsinki: Neo-Assyrian Text Corpus Project, 2018), s. 215–238.
9.
Zob. rozdział 18.
10.
Zob. Peter T. Daniels, _Edward Hincks’s Decipherment of Mesopotamian Cuneiform_, w: _The Edward Hincks Bicentenary Lectures_, red. Kevin J. Cathcart (Dublin: Dublin Department of Near Eastern Languages, University College Dublin, 1994), s. 30–57.
11.
_Inscription of Tiglath Pileser I., King of Assyria, B.C. 1150_, przekład Henry Rawlinson, Fox Talbot, dr Hincks i dr Oppert (London: Royal Asiatic Society i J.W. Parker and Son, 1857).
12.
Jeśli chodzi o pojęcie „pierwszej połowy historii”, zob. William W. Hallo, _Assyriology and the Canon_, „American Scholar” 59, nr 1 (Winter 1990), s. 105–108.
13.
David Damrosch, _The Buried Book: The Loss and Rediscovery of the Great Epic of Gilgamesh_ (New York: Holt, 2007), s. 9–33.
14.
Jak na razie najlepsze źródło na temat Aszur to: Walter Andrae, _Das wiedererstandene Assur_, wyd. 2, poprawione i uzupełnione przez Barthela Hrouda (Münich: C.H. Beck, 1977).
15.
Szersze spojrzenie, zob. Mogens Trolle Larsen, _Ancient Kanesh: A Merchant Colony in Bronze Age Anatolia_ (Cambridge: Cambridge University Press, 2015).
16.
Podsumowanie niedawnych prac na terenie cytadeli Tall Szajch Hamad, zob. praca pod red. Hartmuta Kühnego, _Die Zitadelle von Dūr-Katlimmu in mittel und neuassyrischer Zeit_ (Wiesbaden: Harrassowitz, 2021).
17.
Jason Ur, _Physical and Cultural Landscapes of Assyria_, w: _A Companion to Assyria_, pod red. Eckarta Frahma (Malden, MA: Wiley, 2017), s. 13–35.
18.
Mikko Luukko i Greta Van Buylaere, _Languages and Writing Systems in Assyria_, w: Frahm, _Companion to Assyria_, s. 313–335.
19.
Edycja tabliczek z traktatem znajduje się w: SAA 2, nr 6.
20.
Zob. Beate Pongratz-Leisten_, Religion and Ideology in Assyria_ (Berlin: De Gruyter, 2015), s. 115.
21.
Nicholas Postgate, _The Bread of Aššur_, „Iraq” 77 (2015), s. 159–172.
22.
Co do roli i funkcji wizerunków władców w sztuce starożytnego Bliskiego Wschodu, zob. Paolo Matthiae, _I volti del potere: Alle origini del ritratto nell’arte dell’Oriente Antico_ (Torino: Einaudi, 2020).
23.
Dominique Charpin i Jean-Marie Durand, _Aššur avant l’Assyrie_, MARI 8 (1997), s. 367–392.
24.
Na temat terminu „ustrój mieszany” (_mixed constitution_), zob. Mario Liverani, _From City-State to Empire: The Case of Assyria_, w: _The Roman Empire in Context: Historical and Comparative Perspectives_, pod red. Johanna P. Arnasona i Kurta A. Raaflauba (Malden, MA: Wiley-Blackwell, 2011), s. 251–269. Poglądy Hegla na historię, zob. _Lectures on the Philosophy of History_ (oryginalny tytuł: _Vorlesungen über die Philosophie der Weltgeschichte_, wyd. pol.: _Wykłady z filozofii dziejów_, przeł. Janusz Grabowski, Adam Landman, Warszawa: PWN, 1958), opublikowane po jego śmierci w 1837.
25.
Wilfred G. Lambert, _The God Aššur_, „Iraq” 45 (1985), s. 82–86.
26.
Jeśli chodzi o asyryjską religię i ideologię na przestrzeni wieków, zob. Pongratz-Leisten, _Religion and Ideology_.
27.
Zob. Robert Rollinger, _Assyria in Classical Sources_, w: Frahm, _Companion to Assyria_, s. 570–582; Dante, _De monarchia_, II.8 (wyd. pol.: _Monarchia_, przeł. Władysław Seńko, Warszawa: Hachette Polska, 2010).
28.
Zob. Larsen, _Ancient Kanesh_, s. 43, oraz rozdział 12 niniejszej książki.
29.
Zdjęcie byka z rysunkiem planszy do gry (BM 118809b, RINAP 2, 162–171, ex. 24), zob. British Museum, www.britishmuseum.org/collection/object/W_1850-1228-4_1, dostęp 5 listopada 2021. Jak przekazał mi Julian Reade, takie plansze do gier można znaleźć na kolosach także w innych miejscach.
30.
Zob. Karen Radner, _An Imperial Communication Network: The State Correspondence of the Neo-Assyrian Empire_, w: _State Correspondence in the Ancient World: From New Kingdom Egypt to the Roman Empire_, pod red. Karen Radner (Oxford: Oxford University Press, 2014), s. 64–93.
Przedstawiona tu lista zawiera imiona i lata panowania najważniejszych władców Asyrii, podane w nieco uproszczonej formie (bez znaków specjalnych), zastosowanej dla zapisu imion ze starożytnego Bliskiego Wschodu w całej książce. Liczba poprzedzająca imię władcy wskazuje na jego pozycję na _Asyryjskiej Liście Królów_ (ALK), asyryjskiej kronice królewskiej znanej z kopii sporządzonej w I tysiącleciu p.n.e. W tej postaci kończy się ona na panowaniu Salmanasara V (nr 109). Następujący po nim władcy zostali opisani analogicznie, od numeru 110 do numeru 117. Ititi i Zarriqum nie pojawiają się w ALK, lecz zostali ujęci w tym wykazie ze względu na ich znaczenie historyczne; z drugiej zaś strony części imion występujących w ALK, ale słabo potwierdzonych w innych źródłach, nie uwzględniono. Imiona najważniejszych żon królów nowoasyryjskich, jeśli są znane, podano kursywą.
Daty panowania królów od Tiglat-pilesara I (nr 87) można ustalić z całkowitą pewnością, lecz w przypadku wcześniejszych władców należy liczyć się z marginesem błędu. Podane daty są zgodne z wymienionymi w publikacji Gojka Barjamovica _Assur Before Assyria_ (w przygotowaniu).
Zgodnie z mezopotamską praktyką kalendarzową pierwszy rok przypisywany konkretnemu władcy nie jest rokiem jego wstąpienia na tron, lecz pierwszym pełnym rokiem jego panowania. Dotyczy to na przykład Salmanasara III (ALK 102), który rządził od 858 do 824 p.n.e., chociaż objął tron jeszcze w roku 859 p.n.e.
Trzecie tysiąclecie p.n.e.
00 Ititi XXIII wiek
---- ----------------------------- ------------------
00 Zarriqum (lub Sarriqum) połowa XXI wieku
27 Sulili/Sule ok. 2025?
Okres staroasyryjski
30 Puzur-Aszur I ok. 2020?
----- -------------------------- --------------------
31 Szalim-ahum
32 Ilu-szumma
33 Eriszum I ok. 1969–1930
34 Ikunum ok. 1929–1916
35 Szarrum-kin (Sargon I) ok. 1915–1876
36 Puzur-Aszur II ok. 1875–1868
37 Naram-Sin ok. 1867–1834/1824
38 Eriszum II ok. 1833/1823–1809
39 Szamszi-Adad I ok. 1808–1776
40 Iszme-Dagan I ok. 1775–1736
40a Mut-Aszkur
40b Rimusz
40d Puzur-Sin
Okres przejściowy
41 Aszur-dugul
---- --------------------- ---------------
47 Adasi ok. 1730
48 Belum-bani ok. 1729–1719
54 Kidin-Ninua ok. 1630–1616
57 Szamszi-Adad II ok. 1597–1591
58 Iszme-Dagan II ok. 1590–1574
59 Szamszi-Adad III ok. 1573–1557
60 Aszur-nirari I ok. 1556–1530
61 Puzur-Aszur III ok. 1529–1505
62 Enlil-nasir I ok. 1504–1491
69 Aszur-bel-niszeszu ok. 1417–1409
Okres średnioasyryjski
73 Aszur-uballit I ok. 1363–1328
---- ----------------------- ---------------
76 Adad-nirari I ok. 1305–1274
77 Salmanasar I ok. 1273–1244
78 Tukulti-Ninurta I ok. 1243–1207
79 Aszur-nadin-apli ok. 1206–1203
80 Aszur-nirari III ok. 1202–1197
81 Enlil-kudurri-usur ok. 1196–1192
82 Ninurta-apil-Ekur ok. 1191–1179
83 Aszur-dan I ok. 1178–1133
84 Ninurta-tukulti-Aszur ok. 1133?
87 Tiglat-pilesar I 1114–1076
89 Aszur-bel-kala 1073–1056
92 Aszurnasirpal I 1049–1031
93 Salmanasar II 1030–1019
94 Aszur-nirari IV 1018–1013
95 Aszur-rabi II 1012–972
97 Tiglat-pilesar II 966–935
Okres nowoasyryjski
98 Aszur-dan II 934–912
----- --------------------- ---------- -------------------------------------
99 Adad-nirari II 911–891
100 Tukulti-Ninurta II 890–884
101 Aszurnasirpal II 883–859 _Mullissu-mukanniszat-Ninua_*
102 Salmanasar III 858–824
103 Szamszi-Adad V 823–811 _Sammu-ramat_ (Semiramida)
104 Adad-nirari III 810–783
105 Salmanasar IV 782–773 _Hama_
106 Aszur-dan III 772–755
107 Aszur-nirari V 754–745
108 Tiglat-pilesar III 744–727 _Jaba_
109 Salmanasar V 726–722 _Banitu_ (?)
110 Sargon II 721–705 1) _Ra’ima_
2) _Atalja_
111 Senacherib 704–681 1) _Taszmetu-szarrat_
2) _Naqia_
112 Asarhaddon 680–669 _Eszarra-hammat_
113 Aszurbanipal 668–631 _Libbali-szarrat_
114 Aszur-etel-ilani 630–627?
115 Sin-szumu-liszir 627?
116 Sin-szarra-iszkun 626?–612
117 Aszur-uballit II 611–609
* Symbol oznacza małżeństwo.Uwagi na temat tłumaczenia
W tłumaczeniach tekstów asyryjskich i babilońskich nawiasy kwadratowe – jak w – oznaczają niepełne fragmenty tekstu, poddane rekonstrukcji, podczas gdy w zwykłych nawiasach – jak w (starożytny) – są podawane wyjaśnienia znaczeń poszczególnych wyrażeń. Gdy uzupełnienia nie są oznaczone, wspominają o tym przypisy końcowe. Tłumaczenia opierają się na cytowanych wydaniach tekstów, poddanych w razie konieczności pewnej korekcie ze strony autora książki. Cytaty z Biblii pochodzą z Biblii Tysiąclecia.Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
1.
Cytat z Asarhaddona, zob. RINAP 4, 21: iv 80–v 1; 135: 9’–12’.
2.
RINAP 4, 184, rev. 13. Oryginalny cytat jest w 3 os. l. poj.
3.
Eckart Frahm, _Images of Assyria in Nineteenth- and Twentieth-Century Western Scholarship_, w: _Orientalism, Assyriology and the Bible_, pod. red. Stevena W. Hollowaya (Sheffield: Sheffield Phoenix Press, 2006), s. 74–94. Cytat z Księgi Nahuma pochodzi z rozdziału 3,1.
4.
Cytat za: Mogens Trolle Larsen, _The Conquest of Assyria: Excavations in an Antique Land_ (London: Routledge, 1996), s. 13.
5.
Larsen, _Conquest of Assyria_, s. 15–16.
6.
„Jak było naprawdę” (niem. _wie es eigentlich gewesen_) to zwrot użyty przez dziewiętnastowiecznego niemieckiego historyka Leopolda von Rankego we wstępie do pierwszej części jego pracy _Geschichte der romanischen und germanischen Völker von 1494 bis 1535_ (Leipzig 1824).
7.
Wciągająca opowieść o wczesnych badaniach stanowisk asyryjskich w północnym Iraku, na której opierają się te akapity, jest zawarta w: Larsen, _Conquest of Assyria_.
8.
Więcej szczegółów, zob. Grant Frame, _Lost in the Tigris_, w: _Neo-Assyrian Sources in Context_, red. Shigeo Yamada (Helsinki: Neo-Assyrian Text Corpus Project, 2018), s. 215–238.
9.
Zob. rozdział 18.
10.
Zob. Peter T. Daniels, _Edward Hincks’s Decipherment of Mesopotamian Cuneiform_, w: _The Edward Hincks Bicentenary Lectures_, red. Kevin J. Cathcart (Dublin: Dublin Department of Near Eastern Languages, University College Dublin, 1994), s. 30–57.
11.
_Inscription of Tiglath Pileser I., King of Assyria, B.C. 1150_, przekład Henry Rawlinson, Fox Talbot, dr Hincks i dr Oppert (London: Royal Asiatic Society i J.W. Parker and Son, 1857).
12.
Jeśli chodzi o pojęcie „pierwszej połowy historii”, zob. William W. Hallo, _Assyriology and the Canon_, „American Scholar” 59, nr 1 (Winter 1990), s. 105–108.
13.
David Damrosch, _The Buried Book: The Loss and Rediscovery of the Great Epic of Gilgamesh_ (New York: Holt, 2007), s. 9–33.
14.
Jak na razie najlepsze źródło na temat Aszur to: Walter Andrae, _Das wiedererstandene Assur_, wyd. 2, poprawione i uzupełnione przez Barthela Hrouda (Münich: C.H. Beck, 1977).
15.
Szersze spojrzenie, zob. Mogens Trolle Larsen, _Ancient Kanesh: A Merchant Colony in Bronze Age Anatolia_ (Cambridge: Cambridge University Press, 2015).
16.
Podsumowanie niedawnych prac na terenie cytadeli Tall Szajch Hamad, zob. praca pod red. Hartmuta Kühnego, _Die Zitadelle von Dūr-Katlimmu in mittel und neuassyrischer Zeit_ (Wiesbaden: Harrassowitz, 2021).
17.
Jason Ur, _Physical and Cultural Landscapes of Assyria_, w: _A Companion to Assyria_, pod red. Eckarta Frahma (Malden, MA: Wiley, 2017), s. 13–35.
18.
Mikko Luukko i Greta Van Buylaere, _Languages and Writing Systems in Assyria_, w: Frahm, _Companion to Assyria_, s. 313–335.
19.
Edycja tabliczek z traktatem znajduje się w: SAA 2, nr 6.
20.
Zob. Beate Pongratz-Leisten_, Religion and Ideology in Assyria_ (Berlin: De Gruyter, 2015), s. 115.
21.
Nicholas Postgate, _The Bread of Aššur_, „Iraq” 77 (2015), s. 159–172.
22.
Co do roli i funkcji wizerunków władców w sztuce starożytnego Bliskiego Wschodu, zob. Paolo Matthiae, _I volti del potere: Alle origini del ritratto nell’arte dell’Oriente Antico_ (Torino: Einaudi, 2020).
23.
Dominique Charpin i Jean-Marie Durand, _Aššur avant l’Assyrie_, MARI 8 (1997), s. 367–392.
24.
Na temat terminu „ustrój mieszany” (_mixed constitution_), zob. Mario Liverani, _From City-State to Empire: The Case of Assyria_, w: _The Roman Empire in Context: Historical and Comparative Perspectives_, pod red. Johanna P. Arnasona i Kurta A. Raaflauba (Malden, MA: Wiley-Blackwell, 2011), s. 251–269. Poglądy Hegla na historię, zob. _Lectures on the Philosophy of History_ (oryginalny tytuł: _Vorlesungen über die Philosophie der Weltgeschichte_, wyd. pol.: _Wykłady z filozofii dziejów_, przeł. Janusz Grabowski, Adam Landman, Warszawa: PWN, 1958), opublikowane po jego śmierci w 1837.
25.
Wilfred G. Lambert, _The God Aššur_, „Iraq” 45 (1985), s. 82–86.
26.
Jeśli chodzi o asyryjską religię i ideologię na przestrzeni wieków, zob. Pongratz-Leisten, _Religion and Ideology_.
27.
Zob. Robert Rollinger, _Assyria in Classical Sources_, w: Frahm, _Companion to Assyria_, s. 570–582; Dante, _De monarchia_, II.8 (wyd. pol.: _Monarchia_, przeł. Władysław Seńko, Warszawa: Hachette Polska, 2010).
28.
Zob. Larsen, _Ancient Kanesh_, s. 43, oraz rozdział 12 niniejszej książki.
29.
Zdjęcie byka z rysunkiem planszy do gry (BM 118809b, RINAP 2, 162–171, ex. 24), zob. British Museum, www.britishmuseum.org/collection/object/W_1850-1228-4_1, dostęp 5 listopada 2021. Jak przekazał mi Julian Reade, takie plansze do gier można znaleźć na kolosach także w innych miejscach.
30.
Zob. Karen Radner, _An Imperial Communication Network: The State Correspondence of the Neo-Assyrian Empire_, w: _State Correspondence in the Ancient World: From New Kingdom Egypt to the Roman Empire_, pod red. Karen Radner (Oxford: Oxford University Press, 2014), s. 64–93.
więcej..
