Bazylisa. Świat bizantyńskich cesarzowych (IV-XV wiek) - ebook

Autorzy opowiadają o kobietach na najwyższych szczeblach władzy w dziejach Bizancjum (IV–XV w.), ich roli w polityce i dworskich knowaniach, zwłaszcza w okresach przejściowych lub czasach kryzysu państwa, kiedy okoliczności sprzyjały podejmowaniu działań przez cesarskie małżonki bądź matki. Przez pryzmat losów cesarzowych przybliżają w barwny i bardzo przystępny sposób historię Bizancjum, dzieje obfitujące w dramatyczne wydarzenia, których uczestniczkami, a nierzadko również inicjatorkami, były tytułowe bazylisy. Czytelnik ma szansę podczas lektury nie tylko spotkać się z przedstawionymi z pasją, ożywionymi postaciami cesarzowych (opowieści o 25 niezwykłych kobietach – od Heleny, matki Konstantyna Wielkiego do Marii z Trapezuntu), ale również wkroczyć w ich świat codzienny sprzed stuleci: dowiedzieć się, jak można było zostać cesarzową, jak wyglądało życie na dworze, pożycie z cesarskim małżonkiem, macierzyństwo, udział w ceremoniach, religijność, jaka była rola tych kobiet w polityce, w intrygach, a wreszcie, co działo się z bazylisami po utracie pozycji.

„O cesarzowej Teofano, żonie Romana II, a później Nicefora Fokasa, pisali nie tylko znawcy dziejów Imperium Bizantyńskiego, ale i twórcy tej miary, co Guy de Maupassant czy na gruncie polskim Tadeusz Miciński. Jej życie bowiem z pewnością doskonale nadaje się na kanwę powieści czy dramatu. Mamy w nim wszystko, co pobudza wyobraźnię badacza, pisarza lub zwykłego śmiertelnika – piękną kobietę, która zrobiła wielką karierę – z córki szynkarza stała się władczynią najpotężniejszego wówczas państwa, wielkie namiętności – miłość, nienawiść, zdradę, żądzę władzy, a wreszcie zbrodnię”.

(z rozdziału Mężobójczyni? Teofano)

Wstęp 7

Część pierwsza. Na cesarskim dworze           9

I. Bizancjum – Konstantynopol – Nicea         11

II. Cesarzowe bizantyńskie. Garść informacji na początek      37

III. Drogi do cesarskiego pałacu     49

• Pochodzenie cesarzowych            49

• Konkursy na cesarską małżonkę  58

• Koronacje cesarzowych 64

• Cesarskie śluby i wesela               67

IV. Codzienne życie cesarzowych    71

• Pożycie małżeńskie         71

• Macierzyństwo 76

– Narodziny dzieci              76

– Opieka nad dziećmi        80

– Matki a dzieci. Więzi emocjonalne             83

• Udział w ceremoniach świeckich i religijnych         88

• Działalność fundacyjna i filantropijna     91

• Religijność        95

• Patronki uczonych i literatów      101

V. Rola cesarzowych w sprawowaniu władzy w państwie        103

• Władza zza tronu             105

• Regentki             109

• Samodzielne rządy          112

VI. Cesarzowe na „emeryturze”.       115

Losy cesarzowych po utracie pozycji „pierwszej damy”           115

• Miejsca wiecznego spoczynku     121

Część druga. Żywoty cesarzowych   125

1. Wzór bizantyńskiej cesarzowej. Helena - Małgorzata B. Leszka         126

2. Trzy żony Konstancjusza II. Bezimienna, siostra Gallusa, Euzebia, Faustyna - Małgorzata B. Leszka       134

3. Bizantyńska Herodiada. Eudoksja - Małgorzata B. Leszka   146

4. Cesarska siostra. Pulcheria - Małgorzata B. Leszka              156

5. Augusta z Palestyny. Atenais-Eudocja - Małgorzata B. Leszka            166

6. Ja cesarzowa. Weryna - Mirosław J. Leszka             176

7. Opoka cesarstwa. Ariadna - Mirosław J. Leszka     186

8. Niewierna bazylisa. Zenonis - Mirosław J. Leszka  194

9. Cesarzowa bez korony. Anicja Juliana - Mirosław J. Leszka                202

10. Od niewolnicy do cesarzowej. Lupicyna-Eufemia - Mirosław J. Leszka          212

11. Cesarska purpura albo śmierć. Teodora - Teresa Wolińska            222

12. Ambitna siostrzenica Teodory. Zofia - Mirosław J. Leszka 242

13. Bizantyńska Hekabe. Konstantyna - Mirosław J. Leszka     252

14. Żona tyrana. Leoncja - Mirosław J. Leszka             264

15. Pierwsza żona Herakliusza. Fabia-Eudocja - Małgorzata B. Leszka 276

16. Siostrzenica-żoną. Martyna - Mirosław J. Leszka 284

17. Bazyleus Romajów. Irena - Mirosław J. Leszka     294

18. Obrończyni ikon. Teodora - Małgorzata B. Leszka               306

19. Czarnooka piękność. Zoe - Mirosław J. Leszka      318

20. Mężobójczyni? Teofano - Mirosław J. Leszka        334

21. Siostry u władzy. Zoe i Teodora - Małgorzata B. Leszka      346

22. Ofiara Andronika. Maria z Antiochii - Mirosław J. Leszka 356

23. Łacinniczka na bizantyńskim tronie. Anna Sabaudzka - Małgorzata B. Leszka            364

24. Serbka na bizantyńskim tronie. Helena Dragasz - Zofia A. Brzozowska         372

25. Ostatnia cesarzowa Bizancjum. Maria z Trapezuntu - Mirosław J. Leszka    384

Cesarzowe bizantyńskie w telegraficznym skrócie. Notki biograficzne 391

Lista cesarzowych              401

Wskazówki bibliograficzne             405

Indeks    411