Buddyjskie praktyki dla zdrowia - ebook

WPROWADZENIE

Wiele lat temu poznałam nauki Buddy dzięki małej książeczce, którą wtedy czytałam, Cud uważności, którą napisał wietnamski mnich, pacyfistyczny działacz i Mistrz Mahajana Zen, Thich Nhat Hanh.

Zaczęłam badać i próbować wprowadzić w życie nauki Buddy, codziennie medytując, co tydzień spotykając się ze społecznością buddyjską, co roku uczestnicząc w rekolekcjach oraz przebywając przez dłuższe okresy w klasztorach. Odbyłam miesięczne pielgrzymki do Nepalu i Indii oraz do miejsc związanych z życiem i naukami Buddy.

Poznałam pięć wskazań buddyjskich (to podstawowe nauczanie wykorzystywane przez wszystkie szkoły buddyjskie), zostałam wyświęcona w zakonie współistnienia Mahajana Zen i otrzymałam tytuł Dharmaczarja, czyli nauczyciela dharmy. Od 1998 roku prowadzę wykłady dotyczące dharmy, medytacje, spotkania i warsztaty dla dorosłych, więźniów, studentów i dzieci.

Dzięki moim studiom poznałam klucz do uzdrawiania w buddyzmie, który spoczywa na trzech klejnotach: Budda, dharma i sangha, oraz mogłam przekazać go innym.

Budda jest nauczycielem. Chociaż istnieje wiele postaci Buddy, to gdy mówimy o Buddzie, zazwyczaj mamy na myśli Buddę Siakjamuni Buddę (Siakjamuni to jego nazwisko), który mieszkał w Indiach w V w. p.n.e. Budda oznacza „przebudzony”. Ty i ja możemy zostać Buddą (czytasz tę książkę, ponieważ chcesz się obudzić, prawda?).

Dharma to nauki otrzymywane od Buddy, a także od samego siebie i przyjaciół oraz różnych zjawisk, takich jak drzewa, komary, gniew, deszcz, a nawet bóle brzucha. Praktyki, ćwiczenia i refleksje zawarte w niniejszej książce to tylko kilka przykładów dharmy.

Sangha jest duchową społecznością, która wspiera Buddę i dharmy. Aby otrzymać dostęp do potężnej mocy, która płynie z praktyk buddyjskich, musimy zmienić nasze życie oraz udać się do sanghy, gdzie możemy medytować z przyjaciółmi, zadawać pytania dotyczące naszej praktyki, badać dharmę i dzielić się naszymi spostrzeżeniami. Gdy już wybierzesz, zachęcam do znalezienia sanghy w swojej społeczności, aby zyskać wsparcie w podróży.

Niniejsza książka zaczyna się od krótkiego zarysu głównych szkół buddyjskich, a potem omówimy niektóre z wielu sposobów, w jakie Budda oferuje holistyczne uzdrowienie poprzez medytacje i rytuały dla buddystów i praktyków medytacji. Została napisana dla osób takich jak ty, które chcą dowiedzieć się, jak zapobiegać cierpieniu albo się wyleczyć, być dobrym dla innych i osiągnąć prawdziwe szczęście.

Poznasz sposoby, aby pozbyć się napięcia, stresu i niepokoju związanych z codziennym życiem w domu, w pracy oraz w podróży, a także złagodzić cierpienie. Zrozumiesz, jak wykorzystać brak cierpliwości, gniew i rozpacz, aby osiągnąć stabilizację, szczęście i spokój. Odkryjesz konkretne, praktyczne strategie, aby nie tylko tolerować te osoby wokół ciebie, które przyczyniają się do zdenerwowania, frustracji czy są zrzędliwe, ale wręcz cieszyć się ich towarzystwem. Wspólnie przeanalizujemy, w jaki sposób nauki Buddy mogą pomóc w leczeniu przy użyciu prostych, przyjemnych i kojących praktyk, w tym medytacji, mantr, wizualizacji, modlitw i rytuałów. Zapraszam cię, abyś dołączył do mnie podczas tej podróży w kierunku uzdrowienia.

1
UZDRAWIAJĄCE KORZENIE BUDDYZMU

Budda zrozumiał, że ciało, uczucia i umysł łączą się w złożony sposób oraz oddziałują na siebie oraz że człowiek składa się z pięciu współzależnych zmiennych, fizycznych, emocjonalnych i poznawczych elementów zwanych skandha: organizmu, uczuć, koncepcji, myśli i świadomości.

Wiele uzdrawiających nauk Buddy koncentruje się konkretnie na organizmie, szczególnie na oddechu, a omawia to w nawiązaniu do umysłu i uczuć, aby pomóc nam położyć kres cierpieniu i stworzyć warunki w celu osiągnięcia prawdziwego szczęścia. Dzięki tej książce poznasz wiele specyficznych, konkretnych praktyk buddyjskich dla ciebie i twojego organizmu, aby ustabilizować emocje i zrównoważyć umysł.

UŚWIĘCONA TRADYCJA BUDDYJSKA

Wszystkie nauki Buddy (w sanskrycie to sutry) dotyczą tego, jak zapobiegać schorzeniom na podłożu emocjonalnym i somatycznym, a także jak dbać o cierpiące ciało i umysł. Budda sądził, że aby naprawdę się uzdrowić, musimy nauczyć się osiągnąć stan harmonii umysłu, uspokoić ciało i ustabilizować emocje w codziennej perspektywie.

Tak jak lekarz, Budda zaleca:

• Obserwuj swój bieżący stan psychiczny (czy to gniew? Zmartwienie? Smutek? Strach?).

• Szukaj przyczyn swojego stanu.

• Wybierz, a potem zastosuj lekarstwo, aby pozbyć się cierpienia.

Aby się wyleczyć, należy nie tylko łagodzić objawy choroby, ale także leczyć przyczyny cierpienia przy użyciu medytacji, głębokiego oddychania, jogi, rytuału, medycyny, poradnictwa, terapii i tak dalej.

Spójrzmy najpierw na sposoby, w jakie różne szkoły buddyzmu oferują uzdrowienie.

BUDDYZM MAHAJANA

Szkoła Mahajana skupia się na zależności od uzdrowicieli nazywanych bodhisattwa. Bodhisattwa może być mityczną postacią lub konkretnym człowiekiem. Często nie wiemy, kim jest i tak naprawdę nie ma to znaczenia, ponieważ w istocie jest przykładem idealnego sposobu, aby wprowadzić nauki Buddy w nasze życie.

Pozwól, że przedstawię ci Awalokiteśwarę, czyli bodhisattwę o nieskończonym współczuciu i miłosierdziu oraz jednego z czterech najważniejszych bodhisattwów w buddyzmie Mahajana. Awalokiteśwara jest przedstawiany jako postać z wieloma ramionami i okiem w każdej ręce, aby tym lepiej obserwować cierpienie na świecie. Pomaga nam się uzdrowić, bo zawsze może nas ze współczuciem, uwagą i otwartością wysłuchać. Jego współczucie otwiera nasze serce, ale także uszy, oczy i umysł na cierpienie nasze i innych. Pomaga nam porzucić egocentryczną pokusę, zawstydza nas, gdy jesteśmy aroganccy, łagodzi, kiedy jesteśmy nieuprzejmi, spowalnia, gdy zachowujemy się bezmyślnie.

Mówi się, że jeśli czujesz ból, smutek, niepokój lub strach w sercu i wypowiesz imię Awalokiteśwary, skupiając swoją uwagę na wdechu i wydechu, złagodzą się nie tylko objawy bólu, ale też zadziała to na jego przyczynę, przynosząc ci pociechę i ukojenie.

BUDDA MEDYCYNY

Tradycja Buddy Medycyny, pochodząca z buddyzmu Mahajana, wyraźnie koncentruje się na uzdrowieniu.

Budda Medycyny, czyli inny doskonały przykład bodhisattwy Mahajana, jest przedstawiony jako postać w niebieskim kolorze, ubrana w szatę mnicha, która siedzi ze skrzyżowanymi nogami na lotosie. W lewej dłoni trzyma miseczkę. W prawej gałąź z owocami. Jest otoczona naturą.

Jako bodhisattwa, Budda Medycyny ślubował, że będzie pomagać wszystkim istotom zachować dobre zdrowie i położy kres ich cierpieniu. Osiąga to nie dzięki magii, ale poprzez przebudzenie wrodzonej mądrości, którą posiada każdy z nas.

Praktyka medytacyjna Buddy Medycyny nie ma zastępować głównego nurtu leczenia, ale wspierać uzdrowienie fizyczne, psychiczne i emocjonalne. Praktyka zaczyna się od medytacji z intonacją mantr i modlitwy, a następnie przechodzi do wizualizacji uzdrawiającej energii Buddy Medycyny, która promieniuje we wszystkich kierunkach, zwłaszcza w stronę cierpiącej osoby. Światło Buddy Medycyny obejmuje wszystko, a tę medytację uzdrawiającą można wykonywać dla siebie lub dla innych. Jest najpotężniejsza, gdy praktykuje się ją w grupie, skupiając się na osobie, która potrzebuje uzdrowienia.

BUDDYZM THERAWADA

Szkoła buddyzmu Therawada, najstarszej i najbardziej ortodoksyjnej tradycji buddyjskiej, kontynuuje starożytne praktyki lecznicze znane z dawnych klasztorów, koncentrując się na poszukiwaniu wyzwolenia duchowego. Chociaż wielu uczniów Buddy stało się znanymi nauczycielami, szkoła Therawada opiera swoją praktykę tylko na sutrach nauczanych przez samego Buddę. Szkoła Therawada kładzie nacisk na rozwój wiedzy poprzez medytację i osobiste doświadczenia, często stosując jedne z najbardziej znanych sutr Buddy, czyli cztery podstawy uważności. W tej sutrze Budda naucza o podziale uważności między cztery obszary:

Nasze ciało, w tym oddech.

Nasze uczucia, przy użyciu czteroetapowego programu:

1. Rozpoznanie uczucia. Nie ignoruj go; nie próbuj go też odepchnąć lub zmienić.

2. Nazwanie uczucia: czy jest przyjemne? Nieprzyjemne? Neutralne?

3. Zwrócenie uwagi, skąd pochodzi uczucie: czy bierze się z umysłu? Ciała?

4. Podjęcie działania, aby pracować nad uczuciem.

Umysł, który, bez osądzania, obserwuje nasze stany psychiczne, takie jak konsternacja, świadomość i niepokój, które przychodzą i odchodzą.

Obiekty naszego umysłu, które tak jak wszystkie zjawiska (w tym my sami) są nietrwałe i ze sobą połączone.

Według Buddy świadomość naszego fizycznego ciała, a także umysłu, uczuć i obiektów w umyśle jest najlepszym sposobem na pokonanie żalu i smutku, cierpienia i niepokoju oraz osiągnięcie stanu zadowolenia.

BUDDYZM ZEN

Wszystkie tradycje buddyjskie są zgodne z pięcioma wskazaniami Buddy, czyli ważnymi wytycznymi dotyczącymi zapobiegania cierpieniu fizycznemu i emocjonalnemu, które tkwi w nas samych i wszystkich istotach oraz uzdrawiania. Buddyzm zen skupia się na wprowadzeniu nauk Buddy w codziennym życiu, a te wskazania są przedmiotem praktyki zen. Pięć wytycznych pomaga pozbyć się nawyków, które blokują naszą podstawową dobroć; a w efekcie mówią nam, czego unikać i co zachować, aby położyć kres nieszczęściu i bólowi.

Pierwsze wskazanie uczy nas, aby chronić życie we wszystkich jego przejawach (w tym wszystkich ludzi i zwierzęta, rośliny i minerały, powietrze, wodę i glebę) oraz aby porzucić przemoc w nas samych, naszej rodzinie i świecie.

Drugie wskazanie informuje nas o konieczności praktykowania sprawiedliwości społecznej i hojności, a nie kradzieży, ucisku ani wykorzystywania innych żywych istot.

Trzecie nakazuje nam ćwiczyć odpowiedzialne zachowania seksualne, które chronią inne osoby, pary, rodziny i dzieci.

Czwarte przekazuje nam zasadę uważnego słuchania i mowy miłości, aby ustanowić lub przywrócić komunikację i pojednanie.

Piąte zobowiązuje nas, abyśmy nie dostarczali toksyn, takich jak narkotyki, alkohol i inne, do naszego ciała lub umysłu.

BUDDYZM WADŻRAJANA

Buddyjska szkoła Wadżrajana podkreśla znaczenie tantrycznych praktyk ezoterycznych. Praktycy objawiają się jako bóstwa poprzez medytację, wizualizację, rytuały i mantry. Dzieje się tak, gdy po latach nauki pod okiem mistrza uczeń zgłębia bardziej ezoteryczne poziomy praktyki. Głęboko ukryte tajemnice Wadżrajany są dostępne tylko dla tych, którzy przeszli przez prawidłową inicjację i przysięgli dochować tajemnicy.

Najbardziej znaną gałęzią buddyzmu Wadżrajana jest buddyzm tybetański, a jedna ze szkół jest prowadzona przez Dalajlamę.

Z perspektywy buddyzmu tybetańskiego umysł tworzy chorobę i zdrowie.

Oprócz stosowania mistycznych praktyk energetycznych buddystów Wadżrajana, tybetańska praktyka lecznicza obejmuje bodhisattwy, tak jak w tradycji Mahajana; oparcie na starożytnych sutrach Buddy, jak w buddyzmie Therawada; wykorzystanie mantr, modlitw i wizualizacji jak w przypadku Buddy Medycyny; oraz włączenie konkretnych wskazówek do codziennego życia, jak w buddyzmie zen. Medycyna tybetańska korzysta również z akupunktury i innych technik, a także zaleca stosowanie ziół pobłogosławionych modlitwami i mantrami, które zwiększają ich wrodzoną moc leczniczą.

LECZENIE NA WSCHODZIE I NA ZACHODZIE

Tradycyjna medycyna azjatycka skupia się na leczeniu objawów. W Japonii możesz otrzymać zalecenie kąpieli w źródłach mineralnych (gorące źródła), które mają ukoić ból; w Indiach ajurwedyjski uzdrowiciel może wcierać w skórę oleje zgodnie z zasadą doszy (energii). W Chinach, aby złagodzić objawy, lekarz może polecić jogę, tai chi, masaż, zioła lub akupunkturę.

Większość szkół buddyjskich czerpie zarówno ze wschodnich, jak i z zachodnich sposobów leczenia, a starożytne terapie są stosowane łącznie z lekami, witaminami, doradztwem i leczeniem. Wiele wschodnich tradycji uzdrawiania zostało przyjętych przez medycynę zachodnią; oprócz przepisywania leków, niektórzy zachodni lekarze zalecają masaż, jogę i medytacje.

Budda nauczał, że ciało i umysł są jednością, a zatem w celu wyleczenia jednego elementu musimy uleczyć też drugi. Istotne jest leczenie nie tylko objawów, ale i pozbycie się przyczyny cierpienia. Jak możemy korzystać z holistycznego podejścia (a także z nowoczesnych leków i terapii), aby pracować z powszechnymi obecnie problemami, takimi jak choroby serca, uzależnienia, przygnębienie, stany lękowe, niska samoocena i depresja? Praktyki opisane w tej części książki przynajmniej częściowo zapewniają odpowiedzi.

PODSTAWY PRAKTYKI BUDDYJSKIEJ

Budda nigdy nie proponował wyłącznie teoretycznych nauk; przekazywał tylko konkretne, praktyczne strategie, filozofię, techniki i metody, które można wykorzystać do zapobiegania cierpieniu w naszym codziennym życiu lub jego zakończenia. Jego holistyczna wizja medycyny obejmuje różnorodne środki lecznicze, a w tej książce poznamy wiele z nich.

MEDYTACJA

Jeśli odszukasz w słowniku pojęcie medytacji, możesz znaleźć definicję, która mówi: „akt myślenia, kontemplacji, zastanowienia”, ale to nie do końca oddaje istotę terminu. Medytacja jest bardziej podobna do tego, co się dzieje, gdy cieszysz się zachodem słońca. Nigdy nie pomyślisz: „Zachód słońca jest piękny, ponieważ długość fali światła łączy się z cząsteczkami”. Zamiast tego wystarczająco długo pozostajesz na miejscu, aby bez słów obserwować zachód słońca; doświadczasz piękna, aby przechodziło przez wszystkie pory i wypełniało cię swoim kolorem i światłem.

Uzdrawiająca radość płynąca z buddyjskiej medytacji wystarczy, by poznać siebie, w tym także te części, które mogą ci się nie podobać, czyli niepokój, rozpacz, żal, zazdrość, żal i tak dalej, abyś mógł odkryć współczucie, zrozumienie, przebaczenie, szczęście, życzliwość i miłość, które już w tobie są, tworzą ciebie. Medytacja leczy. Pomaga być szczęśliwym niezależnie od okoliczności zewnętrznych. Medytując codziennie przez zaledwie 15-30 minut, stopniowo pozbywasz się napięcia i stresu, zyskując wartość, spokój i ukojenie.

UWAŻNOŚĆ

Zapytano Buddę: „Co takiego praktykujesz ty i twoi mnisi?”. Budda odpowiedział: „Siedzimy. Jemy. Chodzimy”. „Ależ nie, to nie jest praktyka!”, ktoś mu się sprzeciwił. Wszyscy siedzą, jedzą i chodzą! Budda odpowiedział: „Tak, ale gdy siedzimy, wiemy, że siedzimy. Kiedy jemy, wiemy, że jemy. Gdy chodzimy, wiemy, że chodzimy”.

Praktyka opisana przez Buddę jest obecnie określana mianem uważności. Polega na koncentrowaniu uwagi na chwili obecnej i jej całkowitym zaakceptowaniu bez osądzania. Jeśli jesteś uważny, w pełni angażujesz się w to, co robisz, możesz bardziej cieszyć się życiowymi przyjemnościami, a także lepiej radzić sobie z nieprzyjemnymi ludźmi i zdarzeniami. Jeśli żyjesz uważnie, staje się mniej prawdopodobne, że uwikłasz się w sprawy z przeszłości, które mogą powodować żal lub zdenerwowanie, oraz lepiej będziesz łączyć się z innymi w teraźniejszości.

MEDYTACJA PODCZAS CHODZENIA DLA NAS WSZYSTKICH

Medytacja podczas chodzenia to praktyka, podczas której ciało i umysł w harmonii łączą się ze sobą. W książce proponuję kilka medytacji podczas chodzenia. Jednak jeśli korzystasz z wózka inwalidzkiego lub masz inne ograniczenia ruchu, nie musisz omijać tej praktyki. Zachęcamy zamiast tego do medytacji podczas chodzenia we własny sposób; opracuj ją tak, aby było ci wygodnie i z myślą o własnych potrzebach.

Zanim zaczniesz, usiądź na minutę lub dwie, oddychając głęboko, skupiając swoją uwagę na swoim ciele. Następnie, gdy rozpoczniesz medytację chodu, zwracaj uwagę na odczucia w głowie, szyi i (jeśli to możliwe) w barkach, ramionach, torsie, biodrach i nogach. Bądź świadomy swojego stanu pod kątem psychicznym i emocjonalnym. Zachowaj świadomość swojej lokalizacji w przestrzeni, dźwięków wokół ciebie, a także otoczenia i temperatury. Gdy będziesz już w pełni świadomy, rozpocznij twoją medytację.

Uważność pomaga nam pozbyć się stresu, złagodzić stany depresyjne i zaakceptować cierpienie. Dzięki regularnej praktyce uważności możesz stać się radośniejszy, bardziej zrelaksowany i stabilniejszy.

WIZUALIZACJA

Wizualizacja różni się od innych medytacji. W przypadku medytacji i uważności starasz się zatrzymać swój umysł, ale przy wizualizacji aktywujemy nasz umysł, włączając własne wrodzone zdolności do uzdrawiania.

Poznamy trzy rodzaje wizualizacji: znalezienie ukojenia, ulgi w bólu i przewodnictwa.