Budownictwo elektroenergetycznej infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej - ebook

PRZEDMOWA

Niniejszy podręcznik poświęcony jest zagadnieniom budownictwa infrastruktury elektroenergetycznej, do której zalicza się linie przesyłowe i stacje o napięciu znamionowym 400 kV i 220 kV oraz stacje i linie przesyłowo-rozdzielcze wysokich napięć (110 kV). W krajowej literaturze przedmiotu, choć ostatnio pojawiły się interesujące monografie podejmujące omawianą problematykę od strony projektowej i konstrukcyjnej (np.: A. Hoły, Podstawy projektowania elektroenergetycznych linii napowietrznych. Mechanika przewodów, Medium, Warszawa 2014; Z. Mendera, L. Szojda, G. Wandzik, Projektowanie stalowych słupów linii elektroenergetycznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018), brakowało pozycji podchodzących do niej w sposób kompleksowy/interdyscyplinarny. Najwyraźniej uznano, że skoro wiele zagadnień dotyczy budownictwa, to trzeba je zostawić inżynierom budowlanym, inżynierowie elektroenergetycy zaś skupią się na zagadnieniach stricte elektrycznych.

W efekcie nie zajmowano się tą problematyką w sposób wystarczający dla kształcenia kadr potrzebnych do realizacji zadań rozwojowych budowy/przebudowy obiektów elektroenergetycznych. Autor – na podstawie własnych doświadczeń ze sfery gospodarki, nabytych w trakcie pracy na stanowiskach kierowniczych w firmach wykonawczych budownictwa elektroenergetycznego, a także jako nauczyciel akademicki – uznał, że istnieje pilna potrzeba opracowania monografii użytecznej nie tylko dla studentów wydziałów elektrotechniki/budownictwa, ale też dla inżynierów i budowniczych – specjalistów od infrastruktury elektroenergetycznej. Prezentowana książka, w opinii autora, może być pomocna dla osób zajmujących się problematyką budownictwa elektroenergetycznego infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej, a w części dotyczącej ekonomiki budownictwa elektroenergetycznej infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej – dla firm elektroenergetycznych oraz dla osób odpowiedzialnych za planowanie, projektowanie i wykonawstwo, jako narzędzie do szacowania całkowitych kosztów budowy obiektów elektroenergetycznych w fazie sporządzania koncepcji oraz zatwierdzania decyzji o trasie, rozwiązaniu technicznym i sposobie realizacji inwestycji budownictwa elektroenergetycznego.

W podręczniku wykorzystano obszerne materiały zawarte w wielu publikacjach, przywołanych w wykazie literatury, materiały udostępnione przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne PSE SA, Elbud Bis Sp. z o.o., b. Towarzystwo Projektowo-Wykonawcze Budownictwa Elektroenergetycznego Elbud, a także materiały ilustracyjne firm zagranicznych. Opracowanie składa się z Przedmowy i Zakończenia oraz pięciu następujących części:

• część 1 – Zagadnienia ogólne,

• część 2 – Elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokich napięć,

• część 3 – Elektroenergetyczne linie kablowe wysokich napięć,

• część 4 – Stacje elektroenergetyczne wysokich napięć,

• część 5 – Rachunek ekonomiczny budowy infrastruktury elektroenergetycznej.

Podręcznik kończy podsumowanie, w którym przedstawiono główne zalecenia dotyczące zastosowania opisanej problematyki w praktyce.

Uprzejmie dziękuję Polskim Sieciom Elektroenergetycznym SA i Politechnice Gdańskiej za dofinansowanie wydania niniejszego podręcznika. Ponadto Polskie Sieci Elektroenergetyczne i Valmont Structures O/Polska umożliwiły mi wykorzystanie swoich materiałów źródłowych, za co pragnę złożyć serdeczne podziękowania.

Przy określaniu tematyki i zakresu podręcznika, a następnie w trakcie realizacji, zawsze mogłem liczyć na twórczą i krytyczną życzliwość oraz wsparcie intelektualne wybitnych specjalistów w dziedzinie budownictwa sieciowego i długoletnich dyrektorów/członków zarządu firmy Elbud Gdańsk Holding – panów Janusza Knutha i Mirosława Klimko, z którymi miałem zaszczyt pracować i którym jestem zobowiązany za poświęcony mi czas. Wyrazy wdzięczności należą się także prezesom zarządu firmy Elbud Bis Warszawa – panom Markowi i Pawłowi Wróblewskim, za udostępnienie materiałów i instrukcji budowy obiektów elektroenergetycznych. Bardzo dziękuję również panu dr. inż. Tadeuszowi Szczepańskiemu, którego cenne uwagi i materiały dotyczące łącza stałoprądowego Polska–Szwecja przyczyniły się do nadania tej części pracy ostatecznego kształtu.

Książka zyskała dużo na poprawności i precyzji dzięki pracy i zaangażowaniu pani Anety Tkaczyk, która podjęła się bardzo trudnego (ze względu na obszerność publikacji) procesu korekty wydawniczej, za co uprzejmie dziękuję. Wreszcie w trakcie składania roboczej wersji podręcznika nieocenioną pomoc okazał pan Piotr Ruciński, któremu należą się szczególnie gorące podziękowania. Ponadto uważam za miły obowiązek podziękować tym wszystkim, którzy swoimi radami, opiniami i czynną współpracą w trakcie przygotowywania i pisania pracy pośrednio przyczynili się do powstania niniejszego podręcznika.

Waldemar Kamrat

Gdańsk, 2022 rokWYKAZ WAŻNIEJSZYCH OZNACZEŃ I SKRÓTÓW

Oznaczenia:

I – nakłady inwestycyjne

KdR – suma dyskontowa wartości Kt sprowadzanych na rok R

Kr – koszty roczne

Kt – koszty roczne w roku t

Nt – zysk netto w roku t

P – roczny przychód

R – rok, na który sprowadza się wartości pieniężne

S – sprzedaż

T – podatek

Tb – liczba lat budowy inwestycji

Y – odsetki od kredytów

Z – zysk netto (ogólnie)

– wartość średnia j-tej cechy diagnostycznej

c – cena jednostkowa

d – decyzja (ogólnie)

do – decyzja optymalna

ep – stopa ryzyka inwestycyjnego

f – miara oceny strategii inwestycyjnej

gj – stopień realizacji j-tego kryterium

i – numer rozważanej strategii inwestycyjnej

j – numer cechy diagnostycznej

k – liczba cech diagnostycznych

n – liczba lat

p – stopa dyskonta

r – współczynnik rocznych kosztów kapitałowych

rs – stopa bezpieczeństwa inwestycji

sj – odchylenie standardowe j-tej cechy diagnostycznej

t – liczba strategii inwestycyjnych

u – funkcja użyteczności

wz – współczynnik zysku

xij – realizacja liczbowa j-tej cechy w i-tej strategii inwestycyjnej

y – minimalny stopień realizacji celu

z – pierwszy rok przyjętego okresu sprowadzania

α – poziom rozróżnialności oceny

γ – współczynnik ryzyka

δ – współczynnik odchylenia

λ j – współczynnik wagowy j-tej cechy diagnostycznej

µ – współczynnik wagowy (ogólnie)

ν – sposób podziału zakresu oceny

Skróty

NCFt – skumulowany przepływ pieniężny w roku t (Net Cumulative Flow)

CF – przepływy finansowe (Cash Flow)

FC – roczne koszty stałe produkcji (Fixed Costs)

SP – jednostkowa cena sprzedaży (Sale Price)

VC – jednostkowe zmienne koszty produkcji (Variable Costs)

IRR – wewnętrzna stopa zwrotu (Internal Rate of Return)

MIRR – zmodyfikowana stopa zwrotu (Modified Internal Rate of Return)

NPV – zaktualizowana wartość netto (Net Present Value)

PBP – prosty okres zwrotu (Pay-Back Period)

ROE – stopa zwrotu od kapitału zakładowego (Return of Equity)

ROI – stopa zwrotu inwestycji (Return of Investment)

NN – najwyższe napięcia (220–750 kV)

WN – wysokie napięcia (60–110 kV)

SN – średnie napięcia (6–30 kV)

nn – niskie napięcia (<1 kV)

KSE – Krajowy System Elektroenergetyczny

OSP – Operator Systemu Przesyłowego

OSD – Operator Systemu Dystrybucyjnego

ENTSO-E – Europejska Sieć Operatorów Elektroenergetycznych Systemów Przesyłowych (European Network of Transmission System Operators for Electricity)

CIGRE – Komitet Wielkich Sieci Elektrycznych (fr. Conseil international des grands réseaux électriques)

SCADA – system nadzoru, kontroli i zbierania danych (Supervisory Control and Data Acquisition)

LCC – koszt cyklu życia (Life Cycle Cost)

LCCA – koszty nabycia

LCCO – koszty posiadania

LCCL – koszty likwidacji

DPV – zdyskontowana wartość bieżąca przyszłego przepływu pieniężnego

FV – wartość nominalna przyszłego przepływu pieniężnego

EAZ – elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa

SPZ – samoczynne ponowne załączenie

AIS – urządzenia rozdzielcze w izolacji powietrznej (Air Insulated Switchgear)

MTS – urządzenia rozdzielcze w technologii mieszanej (Mixed Technology Switchgear)

GIS – urządzenia rozdzielcze w izolacji gazowej (Gas Insulated Switchgear)

1S – układ rozdzielni z jednym systemem szyn zbiorczych

2S – układ rozdzielni z dwoma systemami szyn zbiorczych

3S – układ rozdzielni z trzema systemami szyn zbiorczych

3/2W – układ rozdzielni z trzema wyłącznikami na dwa pola – półtorawyłącznikowy

2W – układ rozdzielni z dwoma wyłącznikami na pole – dwuwyłącznikowy

ETN – elektroenergetyczna telefonia nośna

SSiN – system sygnalizacji i nadzoru1
Wstęp

1.1. Definicje i określenia podstawowych pojęć

Poniżej zestawiono podstawowe definicje, pojęcia i oznaczenia zastosowane w pracy, takie jak:

• infrastruktura przesyłowa – linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu 220, 400, 750 kV,

• infrastruktura dystrybucyjna – linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu powyżej 1 kV do 110 kV (umownie),

• decyzja – wybór wartości liczby zmiennych określających stan procesu,

• funkcja celu – zależność/kryterium, według których ocenia się skutki powziętej decyzji,

• przęsło linii – element linii od słupa do słupa,

• technologie przesyłania energii elektrycznej – zestaw środków technicznych zlokalizowanych w infrastrukturze służącej do przesyłania energii,

• rozdzielnia – wydzielony układ elektroenergetyczny (w odrębnym pomieszczeniu lub terenie) związany z wykonywanymi zadaniami,

• rozdzielnica – element rozdzielni składający się z szyn zbiorczych, zespołów aparatury elektroenergetycznej, która tworzy układ zdolny do rozdzielania energii elektrycznej o jednym napięciu,

• łącze stałoprądowe – układ do przesyłania energii prądem stałym,

• łącznik trójpołożeniowy – łącznik spełniający funkcję odłącznika i uziemnika.

1.2. Podstawowe determinanty procesów budowlanych w elektroenergetyce

Budownictwo jest sferą gospodarki, w której realizacja poszczególnych procesów technologicznych i organizacyjnych zachodzi w specyficznych warunkach. W związku z tym budownictwo elektroenergetyczne, a w szczególności budowa infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej, przebiega w istotnie odmienny sposób niż procesy o charakterze przemysłowym .

W warunkach gospodarki rynkowej dużego znaczenia nabiera problematyka działalności inwestycyjnej, a w szczególności – zagadnienie racjonalnych decyzji co do realizacji budowy infrastruktury elektroenergetycznej. W ich podejmowaniu kluczowe są dwa rodzaje ocen przebiegu procesów inwestowania: intensywność oraz efektywność. Intensywność inwestowania jest z reguły mierzona wielkością strumienia efektów (rezultatów procesu) w przyjętej jednostce czasu, natomiast efektywność to miara użyteczności działania określona relacją między strumieniem wyjściowym i wejściowym, tj. między efektami i nakładami.

Należy stwierdzić, że warunki rynkowe wywierają na gospodarkę swoistą presję, która wyraża się w poczuciu zagrożenia funkcjonowania. Dlatego naczelną przesłanką wszelkich działań jest dbałość o rozwój i stabilność gospodarki. Dość często wskazuje się, że w gospodarce rynkowej kryterium racjonalności działania jest maksymalizacja zysku. Jest to zbyt duże uproszczenie. Dążenie do maksymalizacji zysku może doprowadzić do zaniedbywania nakładów na analizę potrzeb odbiorców i ich kształtowanie, tj. na marketing, badanie rynku, na prace badawczo-wdrożeniowe związane z doskonaleniem procesów gospodarczych, w tym przygotowanie nowych produktów, na analizę konkurencji, a także zdobywanie nowych obszarów rynkowych.

Za jeden z ważniejszych celów działania podmiotów w gospodarce rynkowej należy uznać dążenie do maksymalizacji wartości podmiotu gospodarczego, na którą składają się nie tylko składniki materialne, ale też niematerialne. Do niematerialnych składników należą m.in. opinie o: jakości, niezawodności produktów, solidnej obsłudze klientów, perspektywach rozwojowych czy ustabilizowanej sytuacji finansowej .

Istotnym warunkiem rozwoju jest konieczność programowania i kształtowania określonych stosunków z otoczeniem. Są to powiązania gospodarcze z bankami, instytucjami finansowymi, z władzami lokalnymi i centralnymi. Do tego dochodzą instytucje prawa publicznego i osoby fizyczne.

Przekonanie o skuteczności polityki budowania oraz promowania rozwoju infrastruktury elektroenergetycznej wynika w dłuższej perspektywie z takich przesłanek, jak , :

− aktywność ekonomiczna,

− konkurencyjność pobudzająca innowacyjność i adaptacyjność gospodarki,

− samoczynny mechanizm tworzenia kapitału, istniejący w gospodarce i opierający się na sprawnych rynkach kapitałowych, konkurencji i przedsiębiorczości,

− efektywność ekonomiczna.

Z powyższych uwarunkowań wynika znacząca rola inwestowania w systemy elektroenergetyczne jako podstawowego czynnika wzrostu i rozwoju gospodarczego.

Literatura z zakresu ekonomii podaje szereg definicji terminu „inwestycja”. Jedna z nich brzmi następująco: „inwestycja jest bieżącym wyrzeczeniem dla przyszłych korzyści, przy czym teraźniejszość jest względnie dobrze znana, natomiast przyszłość to tajemnica. Zatem inwestycja jest wyrzeczeniem się pewnego dla niepewnej korzyści” .

Zwykle inwestuje się w przedsięwzięcia gospodarcze z zamiarem pomnażania inwestowanego kapitału. Wiadomo jednak z doświadczenia, że nikt nie może nikomu zagwarantować osiągnięcia sukcesu w podejmowanych przedsięwzięciach inwestycyjnych. Można natomiast analizować postępowanie weryfikacyjne, oparte na współczesnej wiedzy, przy którego zastosowaniu uzasadnione jest oczekiwanie, że projekty inwestycyjne/przedsięwzięcia budowlane dopuszczone do realizacji pomnożą zainwestowane środki finansowe.

Ważna rola i znaczenie inwestycji wynika z wielkości ponoszonych nakładów, okresu inwestowania i wpływu na przyszły stan gospodarki. W związku z tym programowanie inwestycji wymaga szczególnie głębokich i systematycznych analiz. W celu zapewnienia prawidłowej realizacji procesu inwestowania oraz uzyskania zakładanego efektu zadaniem inwestora powinno być podjęcie czynności wymienionych na rysunku 1.1 .

Do cech odróżniających procesy inwestycji rzeczowych od procesów eksploatacyjnych należy rozkład nakładów w czasie. Dopiero po okresie ponoszenia nakładów, tj. w trakcie eksploatacji, może nastąpić okres, w którym zrealizowany projekt inwestycyjny/przedsięwzięcie budowlane przynosi dochody.

Inwestowanie, jeżeli jest prowadzone dużym nakładem środków, wywołuje poważne zmiany w profilu finansowym inwestora. Zmiany te często pogarszają jego sytuację ekonomiczną. Wiąże się to ze zwiększeniem wartości środków trwałych w rezultacie trwania procesu inwestycyjnego, co wpływa na zwiększenie kosztów stałych firmy. Jednym z najtrudniejszych problemów zarządzania finansami przedsiębiorstw jest podejmowanie inwestycji rzeczowych, w których wyniku następuje powiększenie majątku trwałego. Jak już

Rys. 1.1. Schemat procesu decyzyjnego inwestora według

wspomniano, decyzje inwestycyjne i realizacje przedsięwzięć budowlanych ze swojej natury mają charakter długoterminowy.

Okres lokowania środków pieniężnych w majątku trwałym może wynosić kilka lat (w wypadku dość szybko zmieniającego się wyposażenia technicznego) lub nawet kilkanaście – w wypadku budynków czy obiektów infrastruktury technicznej (linie elektroenergetyczne, stacje energetyczne, obiekty towarzyszące itp.).

Przed podjęciem decyzji o wydatkowaniu nakładów inwestycyjnych na długie okresy należy również uwzględnić , :

− ogólną koniunkturę w gospodarce,

− warunki techniczne i ekonomiczne gospodarowania,

− wielkość popytu,

− warunki na rynku pracy,

− działania konkurencji,

− sytuację na rynkach finansowych.

Trzeba zauważyć, że mimo znaczących różnic inwestowanie w majątek trwały ma także pewne cechy inwestycji finansowych (kapitałowych), np. w papiery wartościowe. Podobieństwo to polega na tym, że w obu wypadkach występuje również niepewność i ryzyko inwestowania, z tym jednak, że problematyka inwestycji rzeczowych jest bardziej złożona, ponieważ jest związana z analizą tendencji nie tylko na rynku pieniężnym i kapitałowym, ale też na wielu innych rynkach.

Ogólnie wiadomo, że między poszczególnymi przedsięwzięciami inwestycyjnymi i zadaniami strategicznymi musi istnieć ścisłe powiązanie co do celów, którym mają one służyć.

Z powyższych uwarunkowań wynika, że współczesne procesy inwestycyjne rzadko kiedy przebiegają w warunkach zdeterminowanych, najczęściej zaś w warunkach niepewności bądź (w najlepszym wypadku) ryzyka inwestowania , . Rodzi to określone trudności w planowaniu, programowaniu i realizacji procesów inwestycyjnych/przedsięwzięć budowlanych w elektroenergetyce.

1.3. Holistyczne podejście do realizacji przedsięwzięć budowlanych

Podana uprzednio definicja inwestycji w odniesieniu do przedsięwzięć budowlanych podkreśla następujące cechy charakterystyczne inwestycji:

1) elementy psychologiczne i socjologiczne – ze względu na wyrzeczenia związane z rezygnacją z bieżącej konsumpcji,

2) element czasu będący nieodłącznym czynnikiem w inwestowaniu, ponieważ inwestujący wyrzeka się bieżących korzyści na rzecz przyszłych, co oznacza, że upływ czasu, mimo że sam w sobie nie jest przyczyną powstawania przyszłych korzyści, musi wystąpić, aby inwestycja je przyniosła,

3) element ryzyka bądź niepewności, gdyż przyszłe korzyści mogą wystąpić, ale także inwestujący może ponieść straty.

Ogólnie inwestowanie jest procesem gospodarczym, który podlega sterowaniu ekonomicznemu podobnie do wszystkich innych procesów gospodarczych. Proces inwestycyjny można zdefiniować jako zbiór wzajemnie połączonych czynności i działań związanych z realizacją decyzji ustalającej potrzebę i cel inwestowania w środki majątku trwałego, zdolne do pełnienia funkcji, do których są przeznaczone. Przygotowanie, realizacja i uruchomienie każdej inwestycji wymaga odpowiedniego okresu. Wszystkie niezbędne czynności tworzą kolejne fazy procesu inwestycyjnego. Proces inwestycyjny można także zdefiniować jako zespół działań od rozpoczęcia programowania zamierzenia rozwojowego do osiągnięcia projektowanej zdolności produkcyjnej .

Celem inwestowania jest osiągnięcie efektów gospodarczych określonych w decyzji uruchamiającej ten proces, które są przedstawione w dokumentacji projektowej. Proces inwestycyjny rozpoczyna się z chwilą powzięcia (na podstawie wcześniej przeprowadzonych badań i studiów) decyzji o potrzebie i celu inwestowania, upoważniającej do podjęcia prac związanych z przygotowaniem i realizacją inwestycji, a kończy się z chwilą osiągnięcia określonego w dokumentacji projektowej efektu gospodarczego (osiągnięcie projektowanej zdolności produkcyjnej, tj. usługowej lub użytkowej).

Cykl realizacji inwestycji jest to okres trwający od dnia rozpoczęcia realizacji inwestycji, tzn. od dnia przekazania placu budowy wykonawcy (generalnemu wykonawcy) przez inwestora (generalnego realizatora inwestycji, zamawiającego) do dnia zakończenia realizacji inwestycji, tzn. do dnia przekazania inwestycji do użytku lub eksploatacji, a jeżeli tego inwestycja wymaga – po przeprowadzeniu rozruchu technologicznego. Cykl realizacji inwestycji ustalony w studium wykonalności projektu (dokumentacji uproszczonej) ma charakter obowiązujący i nie obejmuje okresu związanego z przygotowaniem placu budowy .

Działalność inwestycyjną charakteryzują pewne prawidłowości, niezależne od rodzaju realizowanych inwestycji. W przebiegu procesu inwestycyjnego można wyodrębnić cztery podstawowe etapy, w których są wykonywane pewne działania (jednocześnie lub w określonej kolejności):

1) programowania inwestycji,

2) projektowania inwestycji,

3) realizacji inwestycji,

4) dochodzenia do projektowanej zdolności produkcyjnej.

Istotnym zagadnieniem jest cykl życia projektu inwestycyjnego, zawierający trzy fazy:

1) przedinwestycyjną,

2) inwestycyjną (realizacyjną),

3) operacyjną.

Ze względu na zwykle ograniczone środki finansowe i jednocześnie potrzebę prowadzenia działalności inwestycyjnej niezwykle istotne (dla każdego podmiotu gospodarczego) jest metodyczne podejście do przygotowania i oceny projektów inwestycyjnych, jako że niewłaściwemu przygotowaniu projektów towarzyszy zwykle ryzyko marnotrawstwa zasobów i niedostatecznego wykorzystywania możliwości finansowania głównie ze źródeł zewnętrznych . Dlatego też projekty inwestycyjne przedsięwzięć budowlanych muszą być określone, sformułowane, a także ocenione w kategoriach techniczno-ekonomicznych i finansowych możliwości ich realizacji oraz związanych z nimi nakładów, kosztów, jak również korzyści społecznych.

Zgodnie z najczęściej prezentowanym w literaturze przedmiotu obrazem cyklu życia projektu inwestycyjnego faza przedinwestycyjna składa się z następujących etapów :

− studium możliwości (pomysł projektu),

− studium przedrealizacyjne (wstępna selekcja; pre-feasibility study),

− ostateczna techniczno-ekonomiczna wersja projektu (feasibility study),

− raport oceniający (decyzja inwestycyjna),

− negocjacje, zawieranie umów i kontraktów.

Należy zwrócić uwagę, że poszczególne etapy tej fazy są realizowane oddzielnie, natomiast wyniki tych opracowań mają pomóc inwestorowi w dokonaniu prawidłowej oceny i podjęciu decyzji.

Ogólnie studium możliwości zawiera koncepcję pomysłu projektu inwestycyjnego/przedsięwzięcia budowlanego i wstępną ocenę opłacalności jego realizacji na podstawie analizy popytu, jej spójności z programem rozwoju, perspektywami danej dziedziny gospodarczej i konkurentów krajowych oraz zagranicznych, a nawet prognoz rozwoju poszczególnych regionów kraju.

Studium przedrealizacyjne powinno zawierać zestawienia już bardziej szczegółowych wymagań, założeń i jednocześnie ograniczeń, które musi wziąć pod uwagę projektant opracowujący w racjonalny sposób szczegółowe rozwiązania inwestycji, takie jak: skala, struktura i nowoczesność programu produkcyjnego, metody i formy zbytu oraz marketingu, rozwiązania konstrukcyjne i przestrzenne budynków i budowli, dobór maszyn i urządzeń oraz technologii .

Ostateczna wersja projektu inwestycji to zbiór standardowych opracowań technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych, które mają stanowić podstawę do podjęcia decyzji i następnie realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego. Dla zachowania porównywalności poszczególnych projektów w praktyce inwestycyjnej należy dbać o w miarę jednolity układ formalny i metodyczny takich studiów i opracowań projektowych .

Realizacja poszczególnych faz procesu inwestycyjnego wymaga zaangażowania określonych nakładów kapitałowych w czasie. Zjawisko narastania zaangażowanych środków w trakcie realizacji kolejnych faz cyklu inwestycyjnego przedstawiono na rysunku 1.2.

Relatywnie małe zaangażowanie kapitału w pierwszych fazach cyklu inwestycyjnego nie oznacza, że nie wymagają one szczególnej uwagi i analizy ze strony inwestora. Wręcz przeciwnie – w fazie programowania i projektowania rozstrzyga się w zasadzie kwestię poziomu efektywności inwestycji. Zasady i metody prowadzenia analizy opłacalności różnych wariantów, które należy ocenić w etapie przedrealizacyjnym, wpływają następnie na ogólną efektywność inwestycji.

Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że działalność inwestycyjna w zakresie realizacji przedsięwzięć budowlanych w elektroenergetyce nie stanowi autonomicznego, wyizolowanego obszaru, który można kształtować w sposób zupełnie swobodny, niezależny od innych obszarów działania. Projekt każdej inwestycji powinien bowiem

Rys. 1.2. Nakłady w cyklu inwestycyjnym według

wynikać z ogólnej strategii rozwojowej, powinien stanowić formę jej realizacji, ale z drugiej strony musi też być ściśle skoordynowany z bieżącymi działaniami i stanem otoczenia oraz uwzględniać bezpieczeństwo energetyczne. Sposób koordynowania i harmonizacji procesu inwestycyjnego z wymienionymi obszarami w poszczególnych fazach cyklu inwestycyjnego przedstawiono na rysunku 1.3.

Efektywność przedsięwzięcia inwestycyjnego będzie zależeć m.in. od tego:

1) jak wszechstronnie i kompleksowo oceniono nakłady i efekty związane z przedsięwzięciem rozwojowym i zmiany wywołane w otoczeniu,

2) czy rzeczywiście w wieloetapowym procesie przygotowywania projektu poszczególni jego animatorzy, autorzy i wykonawcy posługują się kompleksowym rachunkiem ekonomicznym do oceny możliwie jak największej liczby zarówno ogólnych, jak i cząstkowych rozwiązań wariantowych,

3) czy wybrano i zastosowano poprawnie metody do oceny efektywności określonego rodzaju przedsięwzięć/inwestycji.

Rys. 1.3. Powiązanie inwestycji z innymi sferami działalności według

Holistyczne podejście do realizacji przedsięwzięć budowlanych w warunkach rynkowych zdaniem autora powinno być odzwierciedlone w kompleksowej analizie, uwzględniającej różnorodne uwarunkowania realizacyjne, otoczenie formalnoprawne, ryzyko i niepewność inwestowania, a także integrację poziomów inwestowania i aspektów energetycznych, ekonomicznych oraz ekologicznych . Trzeba zatem poszukiwać takich metod, które są w stanie sprostać współczesnym wymaganiom realizacji przedsięwzięć budowlanych w elektroenergetyce.

Literatura

Flak W. i in.: Inwestor – inwestycje rzeczowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2000.

Gawron H.: Ocena efektywności inwestycji. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej 1997.

Jaworski K.M.: Metodologia projektowania realizacji budowy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1999.

Kamrat W.: Metody oceny efektywności inwestowania w elektroenergetyce. Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej 2004.2
Prawne aspekty procesu budowlanego w odniesieniu do elektroenergetycznej infrastruktury sieciowej

2.1. Uwagi ogólne

Krajowe rozwiązania prawne w obszarze infrastruktury sieciowej mają ogromne znaczenie dla prawidłowego i szybkiego procesu jej rozwoju i modernizacji. Niestety mają też sporo ograniczeń, luk i braków. Ukierunkowane są bowiem na obiekty kubaturowe i nie uwzględniają specyfiki obiektów liniowych , . Zgodnie z Prawem budowlanym (Dz.U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126) „obiekt budowlany należy projektować, budować, użytkować i utrzymywać zgodnie z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, obowiązującymi Polskimi Normami oraz zasadami wiedzy technicznej”. Trzeba zauważyć, że Ustawa o normalizacji (Dz.U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386) z 12 września 2002 r. zniosła obowiązek stosowania norm, dając projektantom większą swobodę tworzenia, ale przeniosła na nich pełną odpowiedzialność za wykonany projekt . Znajomość norm można uznać za element wiedzy technicznej, więc projektanci zawsze będą się nimi posługiwać, choćby ze względu na to, że są one sankcjonowane i uznawane przez firmy elektroenergetyczne i odniesienie się do nich w projekcie zawsze stanowi „decydujący argument” na jego obronę. Dlatego projektanci posługują się normami i gotowymi katalogami różnych firm. Stosowane do niedawna normy PN-E-05100-1 i SEP-E-003 są obecnie zastępowane w ramach harmonizacji z prawem Unii Europejskiej normami europejskimi, przy czym wybór właściwej normy należy do projektanta.

Reasumując, regulacje prawne są często niejasne, nieprecyzyjne i zmienne na skutek częstych nowelizacji. Dotyczyło to szczególnie ustaw: , , , i . Nadmierne rozproszenie i skomplikowanie przepisów oraz utrudnienia z nich wynikające przyczyniają się do powstania barier: formalnoprawnych, administracyjnych, środowiskowych i społecznych, skutecznie ograniczających szybkość i efektywność procesu inwestycyjnego. Prowadzi to do znacznego wydłużenia cyklu inwestycyjnego dla obiektów sieciowych lub może całkowicie zablokować ich realizację , . Ponadto owe bariery stanowią znaczne obciążenie finansowe dla operatorów systemów (inwestorów) i stwarzają zagrożenie w pozyskaniu środków unijnych, z których często się korzysta przy finansowaniu inwestycji sieciowych.

Inwestycje sieciowe dotyczą terenów o zróżnicowanym statusie własnościowym (grunty prywatne, samorządowe, w zarządzie jednostek państwowych) i ochronnym (rolne, leśne, obszary o specjalnym znaczeniu dla środowiska, parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, uzdrowiska, obszary zagrożone powodziami, stanowiska archeologiczne, obszary zabytkowe, obszary nadgraniczne, obszary nadmorskie itd.) , . Przy ich realizacji bardzo często wchodzi się w kolizję z innymi inwestycjami liniowymi (drogi, linie kolejowe, inne linie elektroenergetyczne, telekomunikacja, gazociągi, wodociągi, kanalizacja, sieć ciepłownicza) i przeszkodami naturalnymi (rzeki, zbiorniki wodne). Ponadto ich realizacja wymaga uzyskania zgody ze strony setek, a nawet tysięcy właścicieli działek, na których zostanie zrealizowana inwestycja sieciowa (w celu uzyskania prawa do dysponowania terenem). Niektóre z tych działek mogą mieć nieuregulowany status własności, co wydłuża procedury prawno-administracyjne. Dodatkowo taka inwestycja jest realizowana często w bezpośrednim lub bliskim sąsiedztwie wielu tysięcy działek, których właściciele lub użytkownicy mogą obawiać się potencjalnie niekorzystnego oddziaływania środowiskowego takiej inwestycji , .

2.2. Uregulowania prawne

Realizacja sieciowych inwestycji elektroenergetycznych wymaga od inwestorów (operatorów systemów) znajomości i stosowania wielu ustaw, rozporządzeń, przepisów szczegółowych i norm. Szczególnie istotne są tutaj regulacje prawne zawarte w ustawach dotyczących:

− planowania i zagospodarowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, prawa budowlanego , , ,

− ochrony środowiska, udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, ochrony przyrody, ochrony gruntów rolnych i leśnych, zmian niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu , , , , , a także różnorodnych aspektów funkcjonowania gospodarki, w szczególności:

− postępowania administracyjnego, postępowania cywilnego prawa energetycznego, odnawialnych źródeł energii, kodeksu cywilnego, prawa zamówień publicznych , , , , .

Powyższe regulacje prawne powinny być stosowane w korespondencji z zasadami prawa zawartymi w innych aktach, takich jak: prawo geodezyjne i kartograficzne, prawo geologiczne i górnicze, prawo wodne, prawo o odpadach, drogach publicznych, systemach oceny zgodności i nadzoru, normalizacji, ochronie przeciwpożarowej , , , , , , , .

Wśród regulacji związanych z realizacją inwestycji sieciowych znajduje się grupa ustaw dotyczących istotnych zagadnień ochrony środowiska, które określają aspekty środowiskowe i społeczne związane z ochroną środowiska w zakresie przygotowania i realizacji tych inwestycji , , , , , , . Zawarte w tych ustawach regulacje prawne wprowadzają rozwiązania i procedury dotyczące ochrony środowiska, które wymagają konsultacji społecznych i akceptacji społeczności lokalnej dla realizacji inwestycji sieciowej. Przy czym szczególnie ważna w tym obszarze jest ustawa , która zapewnia tzw. społeczny udział w projekcie i podkreśla wagę konsultacji społecznych oraz jednoznacznie określa rolę i miejsce społeczeństwa w sprawach dotyczących ochrony środowiska . Akceptacja społeczna w obszarze ochrony środowiska jest szczególnie istotna w sprawach dotyczących: ujęcia inwestycji w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy i pozyskania decyzji środowiskowej .

Realizacja inwestycji sieciowych wymaga przygotowania złożonej dokumentacji na potrzeby procesu decyzyjnego, obejmującej zagadnienia techniczno-ekonomiczne oraz formalnoprawne. W obszarze formalnoprawnym są to różnorodne uzgodnienia, pozwolenia, opinie i decyzje, co powoduje, że etap ten jest obecnie najważniejszym i najdłuższym etapem przygotowania procesu inwestycji , .

Podstawowe etapy realizacji procedur formalnoprawnych dla inwestycji sieciowych obejmują , , :

− ujęcie inwestycji w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

− wprowadzenie inwestycji do miejscowego planu zagospodarowania terenu lub ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego w drodze decyzji,

− uzyskanie pozwolenia na budowę,

− uzyskanie pozwolenia na użytkowanie inwestycji (po zakończeniu budowy).

Ujęcie inwestycji w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i wprowadzenie inwestycji do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy odbywa się na podstawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym .

Uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę jest realizowane na podstawie ustawy – Prawo budowlane i wymaga:

− opracowania projektu przez projektantów posiadających stosowne uprawnienia,

− uzyskania wymaganych uzgodnień, opinii i pozwoleń dla rozwiązań projektowych, wynikających m.in. z przepisów ochrony środowiska, o ochronie gruntów rolnych i leśnych, przepisów przeciwpożarowych, o ewidencji uzbrojenia podziemnego,

− uzyskania prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane,

− opracowania raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,

− przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia i uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach , .3
Problemy formalnoprawne i środowiskowe związane z budową infrastruktury elektroenergetycznej

3.1. Uwagi ogólne

Zagadnienia formalnoprawne związane z budową infrastruktury elektroenergetycznej finalnie sprowadzają się do możliwości uzyskania pozwolenia na budowę. W tym celu wymagane jest umieszczenie trasy linii bądź posadowienia stacji w planach zagospodarowania przestrzennego danego terenu, uzyskanie prawa do terenu od właścicieli (w fazie projektowania i wykonawstwa), a także opracowanie analizy oddziaływania infrastruktury na środowisko wraz z przedstawieniem sposobów redukcji negatywnych skutków tego oddziaływania , .

Wprowadzanie coraz wyższych napięć, poza ewidentnymi korzyściami związanymi ze zmniejszeniem jednostkowych kosztów przesyłu oraz zwiększeniem mocy przesyłanej, może być przyczyną uciążliwości dla społeczności lokalnych i w związku z tym napotyka na różne przeszkody natury społecznej. Trudności te wiążą się z brakiem akceptacji planów budowy infrastruktury przez ogół społeczności lokalnych i z przełamaniem oporu psychicznego związanego z nieuzasadnionym przekonaniem ludzi o szkodliwości oddziaływania infrastruktury na ludzi i środowisko ze względu na pole energetyczne, hałas, zakłócenia odbioru programów TV i radiowych, wpływu na zdrowie i psychikę itp. , . Rosnąca świadomość społeczeństwa w połączeniu z aktami prawnymi oraz koniecznością przestrzegania obowiązującego prawa powoduje, że udział kosztów pozatechnicznych staje się coraz większy .

W związku z powyżej zasygnalizowanymi utrudnieniami budowa infrastruktury elektroenergetycznej staje się problemem nie tylko technicznym, ale też natury społecznej. Wiąże się to oczywiście z wydłużeniem procesu budowy, a przez to powstaniem nowych, bardziej znaczących kosztów pozatechnicznych, co powoduje wzrost kosztów całkowitych budowy infrastruktury elektroenergetycznej . W ostatnich latach obserwuje się zatem tendencję do zlecania kompleksowych usług budowy infrastruktury wraz z projektem technicznym i uzyskaniem pozwolenia na budowę.

Umieszczenie infrastruktury elektroenergetycznej w planie inwestycyjnym przedsiębiorstwa zajmującego się przesyłem lub dystrybucją energii elektrycznej jest wynikiem analizy techniczno-ekonomicznej struktury sieci obsługiwanej przez dane przedsiębiorstwo i korzyści płynących z budowy takiej infrastruktury. Dla linii przesyłowych o napięciach znamionowych 400 kV i 220 kV, których właścicielem w Polsce są Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE), będące operatorem systemu przesyłowego, budowa nowych obiektów ma na celu głównie poprawę warunków sieciowych, czyli:

− zwiększenie niezawodności zasilania stacji węzłowych transformatorowo-rozdzielczych 400/220/110 kV,

− zmniejszenie strat przesyłu (istotne zwłaszcza w wypadku przesyłu mocy przy wyższym napięciu do odległych regionów kraju),

− zmniejszenie negatywnych skutków ewentualnej awarii systemowej poprzez bardziej rozbudowaną sieć o dużej możliwości przesyłu mocy,

− zwiększenie możliwości regulacji rozpływów mocy w celu zmniejszenia strat sieciowych.

Linie 110 kV, generalnie będące we władaniu operatorów systemów dystrybucyjnych lub będące własnością dużych zakładów przemysłowych takich jak huty, kopalnie, zakłady chemiczne czy rafinerie, to głównie linie o charakterze rozdzielczym zasilające konkretnych odbiorców. Rzadko linie 110 kV mają charakter linii przesyłowych (tzw. linie w koordynacji PSE), aczkolwiek w wypadku awaryjnych lub planowych wyłączeń linii najwyższych napięć (NN) biorą na siebie również funkcje linii przesyłowo-rozdzielczych.

Linie 110 kV najczęściej są budowane w celu zasilenia nowo powstałych stacji 110/15 (20) kV, ewentualnie w związku z rozbudową istniejących stacji WN/SN i zwiększeniem pewności zasilania. Innym charakterystycznym przypadkiem budowy nowych linii rozdzielczych 110 kV jest konieczność zwiększenia mocy przesyłanej. Wtedy obok lub w miejscu linii istniejącej stawia się drugą, jedno- lub wielotorową linię 110 kV.

We wszystkich wypadkach – czy to linii przesyłowych, czy też rozdzielczych – przy zdeterminowanym napięciu znamionowym linii parametry wpływające na rodzaj przyszłego zadania inwestycyjnego i w znacznym stopniu je ograniczające to :

− moc przesyłana,

− długość linii,

− usytuowanie linii.

W zależności od koniecznej mocy, jaka ma być przesłana, oraz od długości linii w fazie projektowania dobiera się rodzaj linii i przekrój przewodów roboczych, co narzuca dobór odpowiednich konstrukcji nośnych. Natomiast od trasy przebiegu linii, a także charakteru terenu zależy dobór fundamentów i uziemienia słupów oraz izolacji. Ogólnie usytuowanie linii jest tym czynnikiem, który przy narzuconych parametrach głównych linii (jedno- czy wielotorowa, przekrój przewodu) ma największy wpływ na koszty techniczne budowy linii .

3.2. Zagadnienia wpływające na możliwości i sposoby rozwiązania procesu projektowania i budowy infrastruktury w kontekście obowiązującego w Polsce prawodawstwa

Projektowanie infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej wiąże się nierozerwalnie z jej umieszczeniem w projektach zagospodarowania terenu, z uzyskaniem pozwolenia na budowę oraz z uzyskaniem prawa do terenu od właścicieli gruntów.

Aktualny stan prawny oparty jest na tzw. systemie oddziaływania inwestycji na środowisko. System ten w Polsce ciągle jest jeszcze kształtowany. System ocen oddziaływania na środowisko wymaga od inwestora przeprowadzania ocen na kilku etapach projektowania i budowania infrastruktury elektroenergetycznej. Wymogi takie stawia m.in. ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawa – Prawo budowlane.

Oceny oddziaływania na środowisko muszą jednocześnie odnosić się do zagadnień wynikających ze specyfiki ocenianego obiektu i uwarunkowań stwarzanych przez jego otoczenie. Wykonawca oceny nie może także pomijać kwestii związanych z wymogami formalnymi stawianymi dokumentom, do których ocena jest dołączana (mowa np. o wniosku o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu). Należy też pamiętać o konieczności ustosunkowania się w ocenie do wymogów określonych w przepisach szczególnych, czyli w tym wypadku w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym oraz w Zarządzeniu Ministra właściwego ds. energetyki dotyczącym szczegółowych wytycznych projektowania i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych w zakresie ochrony ludzi i środowiska przed oddziaływaniem pola elektromagnetycznego , a także do wymagań technicznych określonych w normach istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska. Zarządzenie określa rodzaje inwestycji „mogących pogorszyć stan środowiska” oraz „szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi”. I tak inwestycjami, które mogą pogorszyć stan środowiska, według paragrafu 3, ust. 8, litera I są linie i urządzenia elektroenergetyczne o napięciu znamionowym od 110 do 220 kV, natomiast inwestycjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska i zdrowia ludzi według paragrafu 2, pkt 23 są linie i urządzenia elektroenergetyczne o napięciach znamionowych 400 kV i 750 kV . Zakwalifikowanie inwestycji do jednej z tych kategorii determinuje zakres uzgodnień na poszczególnych etapach lokalizowania inwestycji. Zakres i procedura uzgodnień decyzji administracyjnych wydawanych w toku lokalizowania inwestycji wynikają z ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska , , , .

Zgodnie z art. 39 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym zmiana zagospodarowania terenu wymaga ustalenia warunków jego zabudowy i zagospodarowania. Uzgodnienia decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu przeprowadza właściwy wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydawane na potrzeby inwestycji uznawanych za mogące pogorszyć stan środowiska muszą być uzgadniane z wojewodą i właściwym państwowym terenowym inspektorem sanitarnym. Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydawane na potrzeby inwestycji uznawanych za szczególnie szkodliwe dla środowiska i zdrowia ludzi muszą być uzgadniane z Ministrem właściwym do spraw środowiska oraz Głównym Inspektorem Sanitarnym , .

Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym wymaga, aby decyzja była wydana na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, o ile gmina posiada taki aktualny plan. W razie braku planu ustawa przewiduje pewne szczególne wymagania co do podejmowania decyzji. Musi być ona wtedy przygotowana przez osobę posiadającą uprawnienia urbanistyczne, a proponowane do określenia w decyzji warunki muszą być przedstawione wojewodzie w celu stwierdzenia ich zgodności z planem zagospodarowania przestrzennego. W takim wypadku ustawa wyraźnie stanowi, że podjęcie decyzji poprzedzone być musi obowiązkowo przeprowadzeniem rozprawy administracyjnej z udziałem społeczeństwa. O terminie rozprawy organ pisemnie powiadamia zainteresowanych oraz dodatkowo podaje go do publicznej wiadomości w prasie lokalnej lub w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Przez osoby zainteresowane rozumieć należy przede wszystkim strony postępowania (tzn. zwłaszcza właścicieli danego terenu lub sąsiednich gruntów), ale także wszystkie inne osoby lub organizacje, które mogą być zainteresowane rozstrzygnięciem z punktu widzenia interesu społecznego.

Niezależnie od tego, czy decyzja wydawana jest na podstawie ustaleń planu, czy też nie, kluczowe znaczenie dla zaspokojenia wymagań ochrony środowiska w procedurze ustalania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu ma wyróżnienie kategorii inwestycji „szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi” oraz inwestycji, które mogą pogorszyć stan środowiska. Rozróżnienie między tymi dwoma kategoriami inwestycji odgrywa podstawową rolę w kontekście uzgadniania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Warunki dotyczące inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi (w wypadku linii przesyłowych są to linie o napięciu znamionowym wyższym od 220 kV) muszą być uzgodnione przez Ministra właściwego do spraw środowiska i Głównego Inspektora Sanitarnego, natomiast inwestycje, które mogą pogorszyć stan środowiska, muszą być uzgodnione przez wojewodę i właściwego Terenowego Inspektora Sanitarnego , .

Kolejnym etapem procesu inwestycyjnego jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Ustawa – Prawo budowlane określa w art. 29 sytuacje, w których pozwolenie takie nie jest wymagane. W wypadku większości z tych sytuacji wymagane jest jednak zgłoszenie właściwemu organowi zamiaru podjęcia prac, a jeśli organ stwierdzi, że ich realizacja może spowodować pogorszenie stanu środowiska lub dóbr kultury albo zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia, może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia. Praktycznie wszystkie prace inwestycyjne na obiektach elektroenergetycznych wymagają uzyskania pozwolenia na budowę .

Zgodnie z art. 32 ustawy – Prawo budowlane pozwolenie może być wydane po uprzednim uzyskaniu niezbędnych uzgodnień. W grę wchodzi tu m.in. art. 69 ust. 5 ustawy o ochronie środowiska, zgodnie z którym rozwiązania projektowe inwestycji, które mogą pogorszyć stan środowiska, podlegają ocenie rzeczoznawcy wskazanego przez wojewodę oraz uzgodnieniu z tym organem.

W świetle systemu ocen oddziaływania na środowisko trzeba przyjąć, że w wypadku wszystkich inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi do wniosku na budowę dołączyć należy ocenę oddziaływania na środowisko sporządzoną lub akceptowaną przez biegłego (z listy rzeczoznawców Ministra właściwego do spraw środowiska).

Organy dokonujące uzgodnień decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu powinny otrzymać wraz z wnioskiem o takie uzgodnienia następujące materiały:

− projekt decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu przygotowany przez organ gminy; projekt ten musi odpowiadać warunkom określonym w art. 42 ustawy i zawierać uwarunkowania wynikające z przepisów szczególnych,

− wniosek inwestora o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; wniosek ten musi odpowiadać wymogom określonym w art. 41, ust. 2,

− ocenę oddziaływania na środowisko, zgodną z wymogami ustalonymi w rozporządzeniu,

− wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zawierający informacje o sposobach wykorzystania terenów objętych potencjalnym oddziaływaniem infrastruktury,

− w wypadku decyzji wydawanej na potrzeby przebudowy istniejącego obiektu – kopie decyzji administracyjnych dotyczących tego obiektu wydanych uprzednio.

Określone decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu oraz poziomy negatywnych oddziaływań infrastruktury elektroenergetycznej muszą być uwzględnione przy podejmowaniu decyzji o pozwoleniu na budowę . Organ udzielający pozwolenia na budowę może (w przypadkach uzasadnionych koniecznością sprawdzenia dotrzymania warunków np. ochrony środowiska) nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu.

Uzyskanie prawomocnego pozwolenia na budowę wiąże się z uzyskaniem prawa do terenu. Łączy się to z wyrażeniem przez wszystkich właścicieli lub władających terenem zgody na przeprowadzenie linii nad działkami i parcelami, a także zgody na postawienie słupów i prowadzenie prac budowlano-montażowych. W razie niewyrażenia zgody przez poszczególnych właścicieli (nawet przez pojedyncze osoby lub instytucje) proces uzyskania pozwolenia na budowę może zostać na bardzo długi okres wstrzymany lub nawet całkowicie uniemożliwiony , .

Stan prawny w Polsce nawet w pojedynczych przypadkach uniemożliwia wyegzekwowanie przymusowego wejścia na teren, a organom władnym (urzędom rejonowym lub gminnym) – wydanie prawomocnego pozwolenia na budowę. Dlatego też w celu pozytywnego ukończenia procesu przygotowania inwestycji (projektu technicznego łącznie z uzyskaniem pozwolenia na budowę) konieczne jest każdorazowo uzyskanie kompletu zgód właścicieli terenów na trasie przebiegu linii bądź posadowienia stacji elektroenergetycznej.O AUTORZE

Prof. dr hab. inż. WALDEMAR KAMRAT

Profesor tytularny (2006 r.), pracownik Politechniki Gdańskiej, Wydziału Elektrotechniki i Automatyki, Katedry Elektroenergetyki specjalizujący się w zagadnieniach elektroenergetyki/ciepłownictwa/gazownictwa, posiadający ponad 40-letni staż pracy zawodowej.

Przez wiele lat pracował w przemyśle na stanowiskach kierowniczych, budując obiekty energetyczne (w kraju i za granicą). Pełnił wiele najwyższych stanowisk kierowniczych w przemyśle, szczególnie energetycznym (w zarządach i radach nadzorczych dużych firm energetycznych).