Burżuazyjna godność. Dlaczego ekonomia nie potrafi wyjaśnić współczesnego świata? - ebook

Burżuazyjna godność. Dlaczego ekonomia nie potrafi wyjaśnić współczesnego świata? Deirdre Nansen McCloskey jest najlepszym przedstawieniem kontrowersji związanych z początkami rewolucji przemysłowej. Ekonomiści od kilkudziesięciu lat wysuwają coraz to nowe hipotezy mające tłumaczyć, dlaczego to właśnie w Wielkiej Brytanii pod koniec XVIII wieku nastąpił nagły wzrost bogactwa.

McCloskey uczestniczyła aktywnie w tych badaniach od kilkudziesięciu lat i z czasem zdała sobie sprawę, że większość hipotez ekonomistów nie jest w stanie wytłumaczyć wzrostu tak gwałtownego jak ten, którego doświadczyła Najpierw Wielka Brytania, a potem większość świata zachodniego. McCloskey tłumaczy w swojej książce, dlaczego rewolucji przemysłowej nie wytłumaczą: grodzenia, handel z koloniami, imperializm brytyjski, bliskość pokładów węgla, rozwój nauki czy lepsze geny Brytyjczyków. Zdaniem McCloskey kluczem do zrozumienia niespotykanego wcześniej rozwoju gospodarczego jest innowacyjna działalność przedsiębiorców, którzy niestrudzenie dokonują zmian w procesach produkcji i organizacji firm, czy eksperymentują z tworzeniem nowych dóbr. Tam, gdzie innowacyjni przedsiębiorcy byli pogardzani, tam do dzisiaj panuje bieda. Tam, gdzie społeczeństwo przyjęło szeroko burżuazyjne cnoty za swoje własne – gdzie przedsiębiorca stawał się społecznym bohaterem – tam nastąpił rozwój, pisze McCloskey.

Burżuazyjna godność to niezwykła podróż po faktach i teoriach dotyczących rewolucji przemysłowej i nowoczesnego wzrostu gospodarczego. Autorka skupia się na ideach, a w szczególności na rozprzestrzenianiu się idei związanych z godnością burżuazyjnego życia. […] Powszechny rozwój życia gospodarczego wymaga pojawienia się idei, które by legitymizowały działania powiązane z życiem gospodarczym i uznawały je za wartościowe z punktu widzenia moralności.

Peter J. Boettke

Jest to przede wszystkim traktat krytykujący historyczny materializm, będący grzechem zarówno lewicy, jak i prawicy. Należy jeszcze mocniej powiązać idee, tę „ciemną materię historii”, z historią wzrostu zamożności i innowacyjności.

Joel Mokyr

Bogaci i wolni dzięki burżuazji – przedmowa do wydania polskiego

Przedmowa i podziękowania

1. Choć współczesność wezbrała przypływem gospodarczym, to nie w gospodarce należy szukać jej przyczyn

2. To liberalne idee legły u podłoża innowacji

3. A nowa retoryka wzięła te idee pod swoje skrzydła

4. Wiele innych potencjalnych wyjaśnień zazwyczaj spala na panewce

5. Właściwa opowieść wychwala „kapitalizm”

6. Świat jest obecnie co najmniej szesnaście razy bardziej rozwinięty

7. Istotne było poszerzenie zakresu możliwości, a nie wzrost „szczęścia” rozumianego jako zasób przyjemności

8. A biedni zwyciężyli

9. Zatem twórcze niszczenie można uzasadnić względami utylitarnymi

10. Brytyjscy ekonomiści nie dostrzegli przypływu

11. Liczby mówią jednak za siebie

12. Wysforowanie się Wielkiej Brytanii (i Europy) było chwilowe

13. A kolejni mogli przeskoczyć etapy rozwoju

14. To nie zapobiegliwość wywołała przypływ

15. Fundamentalizm kapitałowy prowadzi na manowce

16. Nie było żadnej fali chciwości czy protestanckiej etyki

17. „Niekończąca się” akumulacja nie jest znakiem współczesności

18. Powodem nie była też akumulacja pierwotna ani grzech wywłaszczenia

19. Ani akumulacja kapitału ludzkiego (do niedawna)

20. Przypływu nie wywołał też transport czy inne przetasowania wewnętrzne

21. Ani geografia czy surowce naturalne

22. Czy nawet węgiel

23. Przyczyną nie był handel zagraniczny, choć światowe ceny były kontekstem

24. I wątpliwa jest logika, wedle której to handel zagraniczny był motorem wzrostu

25. Nawet dynamiczne efekty handlu zagranicznego były niewielkie

26. Wpływ handlu niewolnikami czy brytyjskiego imperializmu na Europę był ciągle mały

27. Inne formy wyzysku zewnętrznego i wewnętrznego były równie niezyskowne dla zwykłych Europejczyków

28. Przyczyną nie był też rozwój komercjalizacji

29. Ani spór o podział łupów

30. Eugeniczny materializm niczego nie wyjaśnia

31. Neodarwinizm błądzi w obliczeniach

32. A cechy dziedziczne cofają się

33. Instytucji nie można postrzegać wyłącznie jako ograniczeń tworzących zachęty

34. Dlatego wyjaśnieniem nie są lepsze instytucje, jak rzekomo te z 1689 roku

35. Ponadto całkowity brak własności ma się nijak do miejsca i czasu

36. A chronologia w kwestii własności i zachęt została błędnie oszacowana

37. Rutyna Maksa U nie przyniosła rezultatów

38. Przyczyną nie był rozwój nauki

39. Lecz spleciona z oświeceniem burżuazyjna godność i wolność

40. To nie była alokacja

41. To były słowa

42. Krótko mówiąc, to godność i wolność dla zwykłych ludzi były największymi efektami zewnętrznymi

43. Ten model da się sformalizować

44. Tępienie burżuazji niesie krzywdę ubogim

45. Dlatego w erze burżuazji nie ma podstaw do pesymizmu, jeśli chodzi o stan środowiska naturalnego czy politykę

46. Lecz pogodnego, choć ostrożnego optymizmu

Literatura