-
W empik go
Celebrytyzacja polityki w Stanach Zjednoczonych - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
20 sierpnia 2015
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Celebrytyzacja polityki w Stanach Zjednoczonych - ebook
"Książka Andrzeja Grabarczuka sytuuje się na przecięciu kilku dyscyplin: kulturoznawstwa, medioznawstwa oraz politologii (ujmującej zjawiska marketingu politycznego). Jej tematem są zaś wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych, a więc wydarzenie szczególne w świecie globalnej polityki, ogniskujące nie tylko uwagę Amerykanów, ale, można powiedzieć bez wielkiej przesady, całego świata. Wraz z autorem śledzić możemy – analizując dyskursy wyborcze w polskich mediach – jak polityka staje się częścią świata popkultury i jak gwiazdy show biznesu wkraczają w świat polityki. W planie ogólniejszym więc jest to książka o przemianach życia publicznego, które zdaje się brać ostateczny rozbrat z ideałami klasycznie pojmowanej polityki i zastępować mężów stanu celebrytami niemalże zamieszkującymi telewizyjne studia. Jest to więc lektura z pewnością skłaniająca do refleksji, a być może też napisana ku przestrodze".
Prof. Mariusz Czubaj
Andrzej Grabarczuk – doktor nauk humanistycznych z zakresu kulturoznawstwa. Autor książki „Uprawnienia wojenne prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki” (2011). Dziennikarz związany z Polską Agencją Prasową. Specjalizuje się w tematyce stylu życia i kultury popularnej. Mieszka w Warszawie, pochodzi z Krasnegostawu (woj. lubelskie).
| Kategoria: | Media i dziennikarstwo |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-63434-64-9 |
| Rozmiar pliku: | 1,4 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Jest dwóch wielkich aktorów w Stanach Zjednoczonych.
Pan jest tym drugim.
Franklin D. Roosevelt
w rozmowie z Orsonem Wellesem
Wprowadzenie
Kiedy John F. Kennedy junior, syn trzydziestego piątego prezydenta Stanów Zjednoczonych, stworzył w 1995 roku magazyn „George”, tłumaczył, że polityka jest „kolejnym aspektem życia kulturalnego, nie tak znowu odmiennym od sportu, muzyki czy sztuki”¹. Chciał przybliżać ludziom świat władzy poprzez ukazanie go w stylistyce godnej „Vanity Fair” czy „Esquire”. Formuła, jaką przyjęto dla „George’a”, łączyła cechy magazynu lifestyle’owego i politycznego, tworząc unikalny produkt na amerykańskim rynku prasowym. Na okładce pierwszego numeru była supermodelka Cindy Crawford, która w białej peruce udawała George’a Washingtona. W środku zamieszczono między innymi wywiad Kennedy’ego z George’em Wallace’em, wieloletnim gubernatorem Alabamy, i felieton Madonny, która rozważała swoje kwalifikacje, by zostać prezydentem. Oto jeden z ciekawszych przykładów celebrytyzacji polityki w mediach na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat.
Pod pojęciem tym rozumiem przedstawianie polityków i procesów politycznych w środkach masowego przekazu w konwencji, jaką wykorzystuje się przy publikacjach poświęconych celebrytom. Celebrytyzacja polityki wyraża się również w tym, że media opisują zaangażowanie postaci show-biznesu na niwie politycznej. Z jednej strony funkcjonariusze publiczni upodabniają się do idoli masowej wyobraźni, z drugiej gwiazdy sceny lub ekranu wchodzą w rolę mężów stanu.
Poszukiwanie przejawów celebrytyzacji polityki w mediach było główną osią analizy, jakiej się podjąłem. Za materiał badawczy posłużyły mi artykuły poświęcone prezydenckiej kampanii wyborczej w Stanach Zjednoczonych w 2012 roku w wybranych polskich mediach. Swoje zainteresowanie skierowałem ku amerykańskiej scenie politycznej, gdyż nigdzie indziej popkultura i polityka nie funkcjonują w tak silnej symbiozie. Ukazujące się w Polsce publikacje o wydarzeniach za oceanem nie pozostają bez konsekwencji. Wszak to one kształtują wizerunek USA wśród Polaków i wpływają na postawę polskiej klasy politycznej. Obserwując amerykańskie kampanie wyborcze, twierdzę, że można przewidzieć, jak będzie wyglądać przyszłość komunikowania politycznego w Europie i Polsce.
Metodą badawczą, którą wykorzystałem, jest analiza zawartości mediów. Nim do niej przystąpiłem, postawiłem następujące hipotezy:
1. Teksty o ewidentnej wymowie celebrytyzacyjnej stanowią wyraźną mniejszość w stosunku do publikacji akcentujących inną tematykę. Pierwiastki celebrytyzacji znacznie częściej występują w charakterze dygresji, uzupełnienia do merytorycznych publikacji na temat polityki.
2. W polskich mediach najczęściej występującym tematem wpisującym się w celebrytyzację polityki jest ten dotyczący bliskich i rodziny polityków. Gdy chodzi o drugi aspekt celebrytyzacji – o zaangażowanie gwiazd show-biznesu na scenie politycznej – ten problem podejmowany jest przez media sporadycznie.
3. Wskaźnik celebrytyzacji polityki w publikacjach internetowych jest wyższy niż w tych drukowanych.
4. Media rozrywkowe („Fakt”, „Super Express”, „Plejada” i „Pudelek”) w znikomym stopniu podejmują temat amerykańskiej kampanii prezydenckiej. Aczkolwiek większość ukazujących się w tych tytułach publikacji ma silny pierwiastek celebrytyzacji.
5. Tytuły o orientacji liberalnej („Gazeta Wyborcza”, „Polityka”, NaTemat.pl) są bardziej scelebrytyzowane od tych o profilu konserwatywnym („Rzeczpospolita”, „Uważam Rze”, Salon24.pl).
6. Media przeważnie negatywnie wartościują wątki celebrytyzacyjne pojawiające się w artykułach.
Z podejść badawczych w studiach nad komunikowaniem politycznym wymienię interakcyjne, rynkowe (marketingowe) oraz medioznawcze. Interakcjoniści postrzegają komunikowanie jako proces wymiany symbolicznych znaczeń i bazują na analizie wzajemnych oddziaływań podmiotów biorących udział w komunikowaniu. Dla przykładu, Erving Goffman, ważny przedstawiciel tej szkoły, w 1959 roku zarysował dramaturgiczną koncepcję życia społecznego, w której komunikowanie jest konfrontacją aktora z przeciwnikiem². To interakcjoniści ukuli powszechnie stosowane w nauce o komunikowaniu, mediach i polityce metafory, między innymi: aktor polityczny, spektakl polityczny, widownia itd³.
Podejście rynkowe jest skutkiem pojawienia się marketingu politycznego w praktyce kampanijnej. Wynika ono z politologicznej teorii racjonalnego wyboru, zakładającej, że podmioty polityczne kierują się racjonalną kalkulacją zysków i strat. Do nowych realiów dostosowano filozofię i siatkę pojęciową charakterystyczną dla marketingu. Pojawia się więc tutaj rynek polityczny, towar, cena czy klient. Opracowywane są różne techniki i narzędzia, które służą podstawowemu celowi, jakim jest pozyskanie poparcia wyborców.
Perspektywa medioznawcza zakłada z kolei spojrzenie na komunikowanie przez pryzmat relacji media – polityka. Wielu naukowców w strukturze złotego trójkąta komunikowania politycznego (liderzy – media – publiczność) najwięcej uwagi koncentruje właśnie na mediach. Są one pośrednikami między elitami politycznymi i zwykłymi obywatelami. Wiedza o polityce pochodzi w coraz większym stopniu z mediów, a nie osobistego doświadczenia obywatela. Dochodzi do mediatyzacji, czyli „procesu pośrednictwa mediów w poznawaniu świata; wpływania przez media na postrzeganie przez człowieka rzeczywistości niedostępnej bezpośrednio doświadczeniu wraz z konsekwencjami takiego pośrednictwa: kształtowaniem obrazu całej rzeczywistości społecznej, a nawet kompleksowych obrazów pod wpływem konstrukcji medialnych”⁴.
Pora na omówienie kompozycji tej książki. Pierwszy rozdział ma przede wszystkim wymiar teoretyczno-historyczny. Najpierw wyjaśnię w nim jedno z kluczowych pojęć w pracy, jakim jest celebryta. Termin ten uważany jest przez wielu za nieprecyzyjny i brakuje jego klarownych definicji. Idąc dalej, przedstawię różne klasyfikacje celebrytów i wyjaśnię funkcje społeczne owych bohaterów kultury popularnej. W dalszej części pierwszego rozdziału opisuję fenomen „znanych z tego, że są znani” w ujęciu historycznym. Owszem, kultura celebrytów jest zjawiskiem nowym, ale sława istnieje od ponad dwóch tysięcy lat. Ten rozdział uzupełnię rozważaniami na temat tego, jak na przestrzeni lat, z perspektywy amerykańskiej, kształtowały się relacje między światem gwiazd i polityki.
Kolejną część poświęcę aktualnym tendencjom w komunikowaniu politycznym. Na pierwszy plan wybija się tytułowa celebrytyzacja sceny politycznej, czyli upodabnianie się polityków do gwiazd show-biznesu i vice versa. Wyjaśniając, czym jest to zjawisko, przedstawię między innymi typologię politycznych celebrytów. Następny podrozdział dotyczy marketingu politycznego. By wypromować kandydata i zachęcić ludzi do głosowania na niego, należy użyć odpowiednich technik marketingowych. Według ich założeń, tak jak można sprzedać produkt i usługę, tak można i polityka. W dalszej kolejności przyjrzę się zmianom w dziennikarstwie informacyjnym, które sprowadzają się do tabloidyzacji i infotainmentu, czyli przedkładania wiadomości sensacyjnych i emocjonalnych nad istotne wydarzenia społeczno-polityczne.
Rozdział trzeci traktuje o wizerunku Stanów Zjednoczonych w polskim piśmiennictwie. Uwaga Polaków ku amerykańskiej ziemi kieruje się niezmiennie już od XVIII wieku. Obraz Stanów jest nad wyraz barwny. Ten leżący za oceanem kraj oceniany jest z różnych punktów widzenia – emigrantów, polityków, pisarzy, dziennikarzy czy naukowców. Emigranci w swoich listach i pamiętnikach pisali o katorżniczej pracy, codziennej egzystencji i bogaceniu się, z kolei przedstawiciele inteligencji deliberowali najczęściej o demokratycznych ideałach i unikalnym społeczeństwie. Mojej uwadze nie umknie też propaganda antyamerykańska głoszona w epoce PRL-u oraz spojrzenie Polaków na Amerykę po 1989 roku.
Następną część pracy uważam za kluczową. Podejmę w niej analizę zawartości wybranych polskich mediów pod kątem celebrytyzacji polityki. Poprzedzę ją krótką charakterystyką tytułów będących przedmiotem monitoringu i szkicem tła badawczego, którym są wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2012 roku.
Przechodząc do literatury przedmiotu, z książek traktujących w sposób ogólny o celebrities szczególne znaczenie ma dla mnie dzieło Daniela Boorstina The Image. A Guide to Pseudo-Events in America⁵, które jako pierwsze dotyka ich problemu. To Boorstin opisał fenomen celebryty i ukuł słynną definicję, że jest to osoba znana z tego, że jest znana. Podjęty przez tego autora problem rozwijają inni badacze. W szeregu cennych pozycji znajduje się Celebrity⁶ brytyjskiego socjologa Chrisa Rojeka. Autor w swojej pracy dokonuje między innymi rozróżnienia pomiędzy różnymi typami celebrytów i snuje rozważania na temat tego, że kultura celebrytów to nowa świecka religia. Co interesujące, badania obejmujące ten obszar kultury popularnej prężnie rozwijają się również w Australii. Warte przytoczenia są prace dwóch teoretyków: P. Davida Marshalla Celebrity and Power: Fame in Contemporary Culture⁷ i Graeme Turnera Understanding Celebrity⁸. Jeżeliby natomiast szukać prapoczątków zjawiska celebrytów, nie do przecenienia wydaje się książka The Frenzy of Renown. Fame and Its History⁹ Leo Braudy’ego. Dokumentuje ona, jak podejście do sławy ewoluowało na przestrzeni wieków. Wreszcie warto wspomnieć o czasopiśmie „Celebrity Studies”, które uznaje się za pierwszy periodyk naukowy poświęcony wyłącznie bohaterom popkultury.
Drugą grupę w bibliografii stanowią książki postrzegające politykę przez pryzmat kultury celebrities. Pracami o bardziej empirycznym i historycznym charakterze są Celebrity Politics¹⁰ Darrella M. Westa i Johna Ormana, Celebrity-in-chief. How Show Business Took Over the White House¹¹ Alana Schroedera, Power and the Glitter: The Hollywood-Washington Connection¹² Ronalda Brownsteina oraz Scorpion Tongues. Gossip, Celebrity, and American Politics¹³ Gail Collins. Socjologiczne i kulturoznawcze ujęcie problemu przedstawione jest między innymi w Media and the Restyling of Politics¹⁴ Johna Cornera i Dicka Pelsa, Politics & Popular Culture¹⁵ Johna Streeta i Entertaining the Citizen: When Politics and Popular Culture Converge¹⁶ Liesbet van Zoonen.
Przygotowując się do napisania tej książki, miałem trudność ze znalezieniem polskojęzycznych publikacji mających punkty wspólne z tematem mojej analizy. Chociaż na rynku wydawniczym jest coraz więcej prac z zakresu komunikacji politycznej i marketingu politycznego, natrafiłem tylko na incydentalne wzmianki o powiązaniach gwiazd popkultury ze światem polityki.
Spośród nielicznych polskojęzycznych pozycji naukowych dotyczących celebrities najpierw wspomnę książkę Znani z tego, że są znani. Celebryci w kulturze tabloidów¹⁷ Wiesława Godzica. Jej autor rozpropagował termin celebryta w Polsce. Godzic rozważa znaczenie gwiazd w kulturze współczesnej i szuka na to odpowiedzi, analizując polskie środowisko medialne. O celebrytyzacji życia publicznego pisze Małgorzata Molęda-Zdziech. Jej książka Czas celebrytów. Mediatyzacja życia publicznego¹⁸ analizuje, jak gwiazdy przejmują role tradycyjnie przypisane kiedyś autorytetom. O politycznej stronie celebrytyzacji wzmiankuje Tomasz Olczyk w Politrozrywce i popperswazji¹⁹ – przedmiotem swojego zainteresowania autor czyni reklamę telewizyjną. Praca Tomasza Płudowskiego Komunikacja polityczna w amerykańskich kampaniach politycznych²⁰ to z kolei najbardziej precyzyjne studium o politycznym zastosowaniu mediów w USA. W luźniejszej formie omawiał ten sam problem Tomasz Lis. Książka Jak to się robi w Ameryce²¹ nie omija wątku gwiazd i napisana jest w stylu dziennikarskim.
Kolejną grupę tematyczną w bibliografii tworzą pozycje dedykowane temu, jak Polacy postrzegają Stany Zjednoczone. O Ameryce widzianej polskimi oczyma można dowiedzieć się głównie z książek podróżniczych. Swoimi przemyśleniami z wyprawy do Nowego Świata pierwszy – jeszcze w XVIII wieku – podzielił się Tomasz Kajetan Węgierski. Za nim poszli chociażby Henryk Sienkiewicz²², Czesław Miłosz²³ czy też Julia Hartwig²⁴. Niezwykle cenną pozycją w zrozumieniu obrazu Ameryki widzianej polskimi oczyma jest katalog Stany Zjednoczone Ameryki w polskiej historiografii i publicystyce 1764–1919²⁵, który powstał w związku z wystawą organizowaną przez Bibliotekę Główną Województwa Mazowieckiego. Zbliżoną tematykę prezentuje praca Magdaleny Piechoty pt. Jaka Ameryka? Polscy reportażyści dwudziestolecia międzywojennego o Stanach Zjednoczonych²⁶. Z kolei Małgorzatę Szymkowską-Bartyzel interesują nie publikacje prasowe, lecz komunikaty reklamowe. Konkretnie – zawarte w nich motywy kulturowe Stanów Zjednoczonych. Swoje spostrzeżenia opisała w książce Amerykański mit, polski konsument, czyli reklamowe oblicza Ameryki²⁷. Intrygujące spojrzenia na USA prezentują listy emigrantów polskich do rodzin w kraju i ich pamiętniki. Opracowywał je między innymi Florian Znaniecki²⁸. Zdecydowanie więcej można odnaleźć badań skupiających się na percepcji spraw polskich przez Amerykanów lub inne zagraniczne nacje. Wśród tego typu pozycji wymienię dla przykładu Polską wojnę w obcym filmie²⁹ Rafała Marszałka, raport Obraz Polski w prasie krajów członkowskich Unii Europejskiej³⁰ Instytutu Spraw Publicznych czy szereg artykułów³¹, które ukazały się w czasopismach medioznawczych.
Niniejsza praca, przynajmniej w części, opisuje świat celebrities w kategoriach naukowych. Uczeni z rezerwą podchodzą do badania tego wycinka kultury popularnej. Uważają, że jest zbyt trywialny, by być godnym dogłębnej akademickiej analizy. Niesłusznie. Show-biznes i jego wytwory tak mocno przekładają się na kolejne sfery naszego życia, w tym na politykę, że nie można ich bagatelizować.
Pan jest tym drugim.
Franklin D. Roosevelt
w rozmowie z Orsonem Wellesem
Wprowadzenie
Kiedy John F. Kennedy junior, syn trzydziestego piątego prezydenta Stanów Zjednoczonych, stworzył w 1995 roku magazyn „George”, tłumaczył, że polityka jest „kolejnym aspektem życia kulturalnego, nie tak znowu odmiennym od sportu, muzyki czy sztuki”¹. Chciał przybliżać ludziom świat władzy poprzez ukazanie go w stylistyce godnej „Vanity Fair” czy „Esquire”. Formuła, jaką przyjęto dla „George’a”, łączyła cechy magazynu lifestyle’owego i politycznego, tworząc unikalny produkt na amerykańskim rynku prasowym. Na okładce pierwszego numeru była supermodelka Cindy Crawford, która w białej peruce udawała George’a Washingtona. W środku zamieszczono między innymi wywiad Kennedy’ego z George’em Wallace’em, wieloletnim gubernatorem Alabamy, i felieton Madonny, która rozważała swoje kwalifikacje, by zostać prezydentem. Oto jeden z ciekawszych przykładów celebrytyzacji polityki w mediach na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat.
Pod pojęciem tym rozumiem przedstawianie polityków i procesów politycznych w środkach masowego przekazu w konwencji, jaką wykorzystuje się przy publikacjach poświęconych celebrytom. Celebrytyzacja polityki wyraża się również w tym, że media opisują zaangażowanie postaci show-biznesu na niwie politycznej. Z jednej strony funkcjonariusze publiczni upodabniają się do idoli masowej wyobraźni, z drugiej gwiazdy sceny lub ekranu wchodzą w rolę mężów stanu.
Poszukiwanie przejawów celebrytyzacji polityki w mediach było główną osią analizy, jakiej się podjąłem. Za materiał badawczy posłużyły mi artykuły poświęcone prezydenckiej kampanii wyborczej w Stanach Zjednoczonych w 2012 roku w wybranych polskich mediach. Swoje zainteresowanie skierowałem ku amerykańskiej scenie politycznej, gdyż nigdzie indziej popkultura i polityka nie funkcjonują w tak silnej symbiozie. Ukazujące się w Polsce publikacje o wydarzeniach za oceanem nie pozostają bez konsekwencji. Wszak to one kształtują wizerunek USA wśród Polaków i wpływają na postawę polskiej klasy politycznej. Obserwując amerykańskie kampanie wyborcze, twierdzę, że można przewidzieć, jak będzie wyglądać przyszłość komunikowania politycznego w Europie i Polsce.
Metodą badawczą, którą wykorzystałem, jest analiza zawartości mediów. Nim do niej przystąpiłem, postawiłem następujące hipotezy:
1. Teksty o ewidentnej wymowie celebrytyzacyjnej stanowią wyraźną mniejszość w stosunku do publikacji akcentujących inną tematykę. Pierwiastki celebrytyzacji znacznie częściej występują w charakterze dygresji, uzupełnienia do merytorycznych publikacji na temat polityki.
2. W polskich mediach najczęściej występującym tematem wpisującym się w celebrytyzację polityki jest ten dotyczący bliskich i rodziny polityków. Gdy chodzi o drugi aspekt celebrytyzacji – o zaangażowanie gwiazd show-biznesu na scenie politycznej – ten problem podejmowany jest przez media sporadycznie.
3. Wskaźnik celebrytyzacji polityki w publikacjach internetowych jest wyższy niż w tych drukowanych.
4. Media rozrywkowe („Fakt”, „Super Express”, „Plejada” i „Pudelek”) w znikomym stopniu podejmują temat amerykańskiej kampanii prezydenckiej. Aczkolwiek większość ukazujących się w tych tytułach publikacji ma silny pierwiastek celebrytyzacji.
5. Tytuły o orientacji liberalnej („Gazeta Wyborcza”, „Polityka”, NaTemat.pl) są bardziej scelebrytyzowane od tych o profilu konserwatywnym („Rzeczpospolita”, „Uważam Rze”, Salon24.pl).
6. Media przeważnie negatywnie wartościują wątki celebrytyzacyjne pojawiające się w artykułach.
Z podejść badawczych w studiach nad komunikowaniem politycznym wymienię interakcyjne, rynkowe (marketingowe) oraz medioznawcze. Interakcjoniści postrzegają komunikowanie jako proces wymiany symbolicznych znaczeń i bazują na analizie wzajemnych oddziaływań podmiotów biorących udział w komunikowaniu. Dla przykładu, Erving Goffman, ważny przedstawiciel tej szkoły, w 1959 roku zarysował dramaturgiczną koncepcję życia społecznego, w której komunikowanie jest konfrontacją aktora z przeciwnikiem². To interakcjoniści ukuli powszechnie stosowane w nauce o komunikowaniu, mediach i polityce metafory, między innymi: aktor polityczny, spektakl polityczny, widownia itd³.
Podejście rynkowe jest skutkiem pojawienia się marketingu politycznego w praktyce kampanijnej. Wynika ono z politologicznej teorii racjonalnego wyboru, zakładającej, że podmioty polityczne kierują się racjonalną kalkulacją zysków i strat. Do nowych realiów dostosowano filozofię i siatkę pojęciową charakterystyczną dla marketingu. Pojawia się więc tutaj rynek polityczny, towar, cena czy klient. Opracowywane są różne techniki i narzędzia, które służą podstawowemu celowi, jakim jest pozyskanie poparcia wyborców.
Perspektywa medioznawcza zakłada z kolei spojrzenie na komunikowanie przez pryzmat relacji media – polityka. Wielu naukowców w strukturze złotego trójkąta komunikowania politycznego (liderzy – media – publiczność) najwięcej uwagi koncentruje właśnie na mediach. Są one pośrednikami między elitami politycznymi i zwykłymi obywatelami. Wiedza o polityce pochodzi w coraz większym stopniu z mediów, a nie osobistego doświadczenia obywatela. Dochodzi do mediatyzacji, czyli „procesu pośrednictwa mediów w poznawaniu świata; wpływania przez media na postrzeganie przez człowieka rzeczywistości niedostępnej bezpośrednio doświadczeniu wraz z konsekwencjami takiego pośrednictwa: kształtowaniem obrazu całej rzeczywistości społecznej, a nawet kompleksowych obrazów pod wpływem konstrukcji medialnych”⁴.
Pora na omówienie kompozycji tej książki. Pierwszy rozdział ma przede wszystkim wymiar teoretyczno-historyczny. Najpierw wyjaśnię w nim jedno z kluczowych pojęć w pracy, jakim jest celebryta. Termin ten uważany jest przez wielu za nieprecyzyjny i brakuje jego klarownych definicji. Idąc dalej, przedstawię różne klasyfikacje celebrytów i wyjaśnię funkcje społeczne owych bohaterów kultury popularnej. W dalszej części pierwszego rozdziału opisuję fenomen „znanych z tego, że są znani” w ujęciu historycznym. Owszem, kultura celebrytów jest zjawiskiem nowym, ale sława istnieje od ponad dwóch tysięcy lat. Ten rozdział uzupełnię rozważaniami na temat tego, jak na przestrzeni lat, z perspektywy amerykańskiej, kształtowały się relacje między światem gwiazd i polityki.
Kolejną część poświęcę aktualnym tendencjom w komunikowaniu politycznym. Na pierwszy plan wybija się tytułowa celebrytyzacja sceny politycznej, czyli upodabnianie się polityków do gwiazd show-biznesu i vice versa. Wyjaśniając, czym jest to zjawisko, przedstawię między innymi typologię politycznych celebrytów. Następny podrozdział dotyczy marketingu politycznego. By wypromować kandydata i zachęcić ludzi do głosowania na niego, należy użyć odpowiednich technik marketingowych. Według ich założeń, tak jak można sprzedać produkt i usługę, tak można i polityka. W dalszej kolejności przyjrzę się zmianom w dziennikarstwie informacyjnym, które sprowadzają się do tabloidyzacji i infotainmentu, czyli przedkładania wiadomości sensacyjnych i emocjonalnych nad istotne wydarzenia społeczno-polityczne.
Rozdział trzeci traktuje o wizerunku Stanów Zjednoczonych w polskim piśmiennictwie. Uwaga Polaków ku amerykańskiej ziemi kieruje się niezmiennie już od XVIII wieku. Obraz Stanów jest nad wyraz barwny. Ten leżący za oceanem kraj oceniany jest z różnych punktów widzenia – emigrantów, polityków, pisarzy, dziennikarzy czy naukowców. Emigranci w swoich listach i pamiętnikach pisali o katorżniczej pracy, codziennej egzystencji i bogaceniu się, z kolei przedstawiciele inteligencji deliberowali najczęściej o demokratycznych ideałach i unikalnym społeczeństwie. Mojej uwadze nie umknie też propaganda antyamerykańska głoszona w epoce PRL-u oraz spojrzenie Polaków na Amerykę po 1989 roku.
Następną część pracy uważam za kluczową. Podejmę w niej analizę zawartości wybranych polskich mediów pod kątem celebrytyzacji polityki. Poprzedzę ją krótką charakterystyką tytułów będących przedmiotem monitoringu i szkicem tła badawczego, którym są wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2012 roku.
Przechodząc do literatury przedmiotu, z książek traktujących w sposób ogólny o celebrities szczególne znaczenie ma dla mnie dzieło Daniela Boorstina The Image. A Guide to Pseudo-Events in America⁵, które jako pierwsze dotyka ich problemu. To Boorstin opisał fenomen celebryty i ukuł słynną definicję, że jest to osoba znana z tego, że jest znana. Podjęty przez tego autora problem rozwijają inni badacze. W szeregu cennych pozycji znajduje się Celebrity⁶ brytyjskiego socjologa Chrisa Rojeka. Autor w swojej pracy dokonuje między innymi rozróżnienia pomiędzy różnymi typami celebrytów i snuje rozważania na temat tego, że kultura celebrytów to nowa świecka religia. Co interesujące, badania obejmujące ten obszar kultury popularnej prężnie rozwijają się również w Australii. Warte przytoczenia są prace dwóch teoretyków: P. Davida Marshalla Celebrity and Power: Fame in Contemporary Culture⁷ i Graeme Turnera Understanding Celebrity⁸. Jeżeliby natomiast szukać prapoczątków zjawiska celebrytów, nie do przecenienia wydaje się książka The Frenzy of Renown. Fame and Its History⁹ Leo Braudy’ego. Dokumentuje ona, jak podejście do sławy ewoluowało na przestrzeni wieków. Wreszcie warto wspomnieć o czasopiśmie „Celebrity Studies”, które uznaje się za pierwszy periodyk naukowy poświęcony wyłącznie bohaterom popkultury.
Drugą grupę w bibliografii stanowią książki postrzegające politykę przez pryzmat kultury celebrities. Pracami o bardziej empirycznym i historycznym charakterze są Celebrity Politics¹⁰ Darrella M. Westa i Johna Ormana, Celebrity-in-chief. How Show Business Took Over the White House¹¹ Alana Schroedera, Power and the Glitter: The Hollywood-Washington Connection¹² Ronalda Brownsteina oraz Scorpion Tongues. Gossip, Celebrity, and American Politics¹³ Gail Collins. Socjologiczne i kulturoznawcze ujęcie problemu przedstawione jest między innymi w Media and the Restyling of Politics¹⁴ Johna Cornera i Dicka Pelsa, Politics & Popular Culture¹⁵ Johna Streeta i Entertaining the Citizen: When Politics and Popular Culture Converge¹⁶ Liesbet van Zoonen.
Przygotowując się do napisania tej książki, miałem trudność ze znalezieniem polskojęzycznych publikacji mających punkty wspólne z tematem mojej analizy. Chociaż na rynku wydawniczym jest coraz więcej prac z zakresu komunikacji politycznej i marketingu politycznego, natrafiłem tylko na incydentalne wzmianki o powiązaniach gwiazd popkultury ze światem polityki.
Spośród nielicznych polskojęzycznych pozycji naukowych dotyczących celebrities najpierw wspomnę książkę Znani z tego, że są znani. Celebryci w kulturze tabloidów¹⁷ Wiesława Godzica. Jej autor rozpropagował termin celebryta w Polsce. Godzic rozważa znaczenie gwiazd w kulturze współczesnej i szuka na to odpowiedzi, analizując polskie środowisko medialne. O celebrytyzacji życia publicznego pisze Małgorzata Molęda-Zdziech. Jej książka Czas celebrytów. Mediatyzacja życia publicznego¹⁸ analizuje, jak gwiazdy przejmują role tradycyjnie przypisane kiedyś autorytetom. O politycznej stronie celebrytyzacji wzmiankuje Tomasz Olczyk w Politrozrywce i popperswazji¹⁹ – przedmiotem swojego zainteresowania autor czyni reklamę telewizyjną. Praca Tomasza Płudowskiego Komunikacja polityczna w amerykańskich kampaniach politycznych²⁰ to z kolei najbardziej precyzyjne studium o politycznym zastosowaniu mediów w USA. W luźniejszej formie omawiał ten sam problem Tomasz Lis. Książka Jak to się robi w Ameryce²¹ nie omija wątku gwiazd i napisana jest w stylu dziennikarskim.
Kolejną grupę tematyczną w bibliografii tworzą pozycje dedykowane temu, jak Polacy postrzegają Stany Zjednoczone. O Ameryce widzianej polskimi oczyma można dowiedzieć się głównie z książek podróżniczych. Swoimi przemyśleniami z wyprawy do Nowego Świata pierwszy – jeszcze w XVIII wieku – podzielił się Tomasz Kajetan Węgierski. Za nim poszli chociażby Henryk Sienkiewicz²², Czesław Miłosz²³ czy też Julia Hartwig²⁴. Niezwykle cenną pozycją w zrozumieniu obrazu Ameryki widzianej polskimi oczyma jest katalog Stany Zjednoczone Ameryki w polskiej historiografii i publicystyce 1764–1919²⁵, który powstał w związku z wystawą organizowaną przez Bibliotekę Główną Województwa Mazowieckiego. Zbliżoną tematykę prezentuje praca Magdaleny Piechoty pt. Jaka Ameryka? Polscy reportażyści dwudziestolecia międzywojennego o Stanach Zjednoczonych²⁶. Z kolei Małgorzatę Szymkowską-Bartyzel interesują nie publikacje prasowe, lecz komunikaty reklamowe. Konkretnie – zawarte w nich motywy kulturowe Stanów Zjednoczonych. Swoje spostrzeżenia opisała w książce Amerykański mit, polski konsument, czyli reklamowe oblicza Ameryki²⁷. Intrygujące spojrzenia na USA prezentują listy emigrantów polskich do rodzin w kraju i ich pamiętniki. Opracowywał je między innymi Florian Znaniecki²⁸. Zdecydowanie więcej można odnaleźć badań skupiających się na percepcji spraw polskich przez Amerykanów lub inne zagraniczne nacje. Wśród tego typu pozycji wymienię dla przykładu Polską wojnę w obcym filmie²⁹ Rafała Marszałka, raport Obraz Polski w prasie krajów członkowskich Unii Europejskiej³⁰ Instytutu Spraw Publicznych czy szereg artykułów³¹, które ukazały się w czasopismach medioznawczych.
Niniejsza praca, przynajmniej w części, opisuje świat celebrities w kategoriach naukowych. Uczeni z rezerwą podchodzą do badania tego wycinka kultury popularnej. Uważają, że jest zbyt trywialny, by być godnym dogłębnej akademickiej analizy. Niesłusznie. Show-biznes i jego wytwory tak mocno przekładają się na kolejne sfery naszego życia, w tym na politykę, że nie można ich bagatelizować.
więcej..
