Chiński dla bystrzaków - ebook

Rozdział 4. Poznawanie nowych osób

W tym rozdziale:

- żartobliwa wymiana zdań z nowo poznaną osobą
- marudzenie na temat pracy
- dzielenie się wiadomościami na temat rodziny i domu

Przyjacielska wymiana zdań z osobą dopiero co poznaną jest dobrym sposobem na zacieśnienie więzi. Dzięki przyjacielskiej wymianie zdań poznajemy bliżej pasażera w samolocie z fotela obok czy współpracowników z biura. W tym rozdziale podzielę się z Tobą kilkoma wyrażeniami i pytaniami, które są przydatne w zacieśnianiu więzów przyjaźni.

Xiánliáo (śien liao) oznacza pogawędkę, a xiántán (śien t’an) znaczy gadać, gawędzić, plotkować. Oba słowa oddają ducha tego, co będziemy ćwiczyć w tym rozdziale.

Nawiązywanie więzi z drugą osobą

Zadanie pytania jest doskonałym sposobem na rozpoczęcie rozmowy. Poniżej podaję kilka pytań, o których warto pamiętać w takiej chwili:

- Shéi? (szej; Kto?)
- Shénme? (szeme; Co?)
- Zài năr? (dzaj nar; Gdzie?)
- Shénme shíhòu? (szeme szy hoł; Kiedy?)
- Wèishénme? (łej szeme; Dlaczego?)
- Zĕnme? (dzeme; Jak?)
- Duō jiŭ? (dło dzioł; Jak długo?)

Poniżej znajdziesz kilka przykładów użycia powyższych zaimków pytajnych w prostych zdaniach. Można ich czasami używać osobno.

- Tā shì shéi? (t’a szy szej; Kim on/ona jest?)
- Nĭ yào shénme? (ni jao szeme; Czego sobie życzysz? Dosłownie: Czego chcesz?)
- Jĭ diăn zhōng?/ Xiànzài jĭ diăn? (dzi dien dżung/ śien dzaj dzi dien; Która godzina?/Która jest teraz godzina?)
- Cèsuŏ zài năr? (c’e sło dzaj nar; Gdzie jest toaleta?)
- Nĭ shénme shíhòu chī fàn? (ni szeme szy hoł cz’y fan; Kiedy jadasz (posiłki))?
- Nĭ wèishénme yào qù Zhōngguó? (ni łej szeme jao ć’ü dżungło; Dlaczego chcesz pojechać do Chin?)
- Nĭ zĕnme yàng? (ni dzeme jang; Jak leci? Jak się masz?)
- Nĭ yĭjīng zài zhèr duō jiŭ le? (ni ji dzin dzaj dżer dło dzioł ly; Jak długo już tu jesteś?)

Zagadnięty którymś z powyższych pytań możesz użyć jednej z poniższych odpowiedzi. Tworzą one podstawę prawie każdej swobodnej rozmowy i są niezwykle przydatne w nauce języka obcego.

- Wŏ bùdŏng. (ło bu dung; Nie rozumiem).
- Wŏ bùzhīdào. (ło bu dży dao; Nie wiem).
- Wŏ búrènshi tā. (ło bu żen szy t’a; Nie znam go/jej).
- Duìbùqĭ. (dłej bu ć’i; Przepraszam).
- Hĕn bàoqiàn. (hen bao ć’ien; Bardzo mi przykro).

Pogawędka

Molly nie ma zegarka i nie wie, która godzina. Pyta o godzinę przechodnia na ulicy.

Molly: Duìbùqĭ. Qĭng wèn, xiànzài jĭ diăn zhōng?

Dłej bu ć’i. Ć’ing łen, śien dzaj dzi dien dżung?

Przepraszam. (Czy mogę spytać) Która jest teraz godzina?

Przechodzień: Xiànzài yīdiăn bàn.

Śien dzaj ji dien ban.

Jest pierwsza trzydzieści.

Molly: Hăo. Xièxiè nĭ.

Hao. Śie śie ni.

Świetnie. Dziękuję.

Przechodzień: Bú kèqì.

Bu k’y ć’i.

Nie ma za co.

Molly: Máfan nĭ, sì lù chēzhàn zài năr?

Ma fan ni, sy lu cz’e dżan dzaj nar?

Przepraszam za kłopot, (ale czy mógłby mi pan powiedzieć) gdzie jest przystanek autobusu nr 4?

Przechodzień: Chēzhàn jiù zài nàr.

Cz’e dżan dzioł dzaj nar.

Przystanek autobusowy jest tam.

Molly: Hăo. Xièxiè.

Hao. Śie śie.

Świetnie. Dziękuję.

Przechodzień: Méi wèntí.

Mej łen t’i.

Nie ma za co.

Słówka do zapamiętania

----------------------- -------------------------- ---------------------------
Xiànzài jĭdiăn zhōng? śien dzaj dzi dien dżung Która jest teraz godzina?
chēzhàn cz’e dżan przystanek autobusowy
Méi wèntí mej łen t’i Nie ma za co.
----------------------- -------------------------- ---------------------------

Jak zadawać proste pytania na pierwszym spotkaniu?

Poniżej znajdziesz listę prostych pytań, które możesz zadać dopiero co poznanym osobom. (By przypomnieć sobie przykładowe odpowiedzi, a także kilka zdań o sobie, wróć do rozdziału 3).

- Nĭ jiào shénme míngzi? (ni dziao szeme ming dzy; Jak się nazywasz?)
- Nĭ niánjì duō dà? (ni nien dzi dło da; Ile masz lat?)
- Nĭ zhù zài năr? (ni dżu dzaj nar; Gdzie mieszkasz?)
- Nĭ jiéhūn le méiyŏu? (ni dzie hłun ly mejoł; Czy jesteś zamężna/żonaty?)
- Nĭ yŏu háizi ma? (ni joł haj dzy ma; Czy masz dzieci?)
- Nĭ zuò shénme gōngzuò? (ni dzło szeme gung dzło; Czym się zajmujesz (zawodowo)?
- Nĭ huì jiăng zhōngwén ma? (ni hłej dziang dżung łen ma; Czy mówisz po chińsku?)
- Nĭ xĭhuān kàn diànyĭng ma? (ni śi hłan k’an dien jing ma; Czy lubisz oglądać filmy?)
- Nĭ shénme shíhòu zŏu? (ni szeme szy hoł dzoł; Kiedy wychodzisz/wyjeżdżasz?)
- Jīntiān de tiānqì zĕnme yàng? (dzin t’ien dy t’ien ć’i dzeme jang; Jaka jest dziś pogoda?)

Rozmowa o rodzinie

Aby móc porozmawiać o rodzinie, dobrze jest znać kilka poniższych słów:

- àirén (aj żen; współmałżonek/współmałżonka — zwykle używane w Chinach Ludowych)
- tàitài (t’aj t’aj; żona)
- qīzi (ć’i dzy; żona — zwrot książkowy)
- zhàngfu (dżang fu; mąż)
- fùmŭ (fu mu; rodzice)
- xiōngdì jiĕmèi (śiung di dzie mej; rodzeństwo)
- mŭqīn (mu ć’in; matka)
- fùqīn (fu ć’in; ojciec)
- háizi (haj dzy; dziecko)
- érzi (ar dzy; syn)
- nǚér (nü ar; córka)
- zŭfù (dzu fu; dziadek)
- zŭmŭ (dzu mu; babcia)
- sūnzi (słun dzy; wnuczek)
- sūnnǚ (słun nü; wnuczka)

Pogawędka

Lĭ Huá spotyka koleżankę z klasy swojej córki — Beverly — i pyta o jej rodzinę.

Lĭ Huá: Beverly, nĭ yŏu méiyŏu xiōngdì jiĕmèi?

Beverly, ni joł mejoł śiung di dzie mej?

Beverly, czy masz rodzeństwo?

Beverly: Wŏ yŏu yíge jiĕjie. Tā shíwŭ suì. Bĭ wŏ dà liăngsuì.

Ło joł ji gy dzie dzie. T’a szy łu słej. Bi ło da liang słej.

Mam starszą siostrę. Ma piętnaście lat. Jest starsza ode mnie o dwa lata.

Lĭ Huá: Tā yĕ huì jiăng zhōngwén ma?

T’a je hłej dziang dżung łen ma?

Czy ona też mówi po chińsku?

Beverly: Búhuì. Tā zhĭ huì yīngyŭ.

Bu hłej. T’a dży hłej jing jü.

Nie. Ona mówi tylko po angielsku.

Lĭ Huá: Nĭde fùmŭ zhù zài năr?

Ni dy fu mu dżu dzaj nar?

Gdzie mieszkają twoi rodzice?

Beverly: Wŏmen dōu zhù zài Bĕijīng. Wŏ bàba shì wàijiāoguān.

Ło men doł dżu dzaj Bei dzing. Ło baba szy łaj dziao głan.

Wszyscy mieszkamy w Pekinie. Mój tato jest dyplomatą.

Lĭ Huá: Nà tài hăo le.

Na t’aj hao ly.

To świetnie.

Słówka do zapamiętania

------------- ---------------- ------------------
jiăng dziang mówić, opowiadać
zhù dżu mieszkać
wàijiāoguān łaj dziao głan dyplomata
bōlányŭ bło lan jü język polski
zhōngwén dżung łen język chiński
------------- ---------------- ------------------

Pogawędka o pracy

To, czym się zajmujesz, mówi wiele o tym, kim jesteś, może być także doskonałym tematem rozmowy, gdy wyczerpałeś już wszystkie inne wątki. Aby spytać kogoś o gōngzuò (gung dzło; pracę), możesz powiedzieć: Nĭ zuò shénme gōngzuò? (ni dzło szeme gung dzło; Czym się zajmujesz?). Możesz nawet zaryzykować i zgadywać, np. Nĭ shì lăoshī ma? (ni szy lao szy ma; Jesteś nauczycielem?).

Poniżej podaję listę zawodów — być może znajdziesz na niej zawód swój lub Twojego rozmówcy:

- lăoshī (lao szy; nauczyciel)
- jiàoshòu (dziao szoł; profesor)
- lǜshī (lü szy; prawnik)
- yīshēng (ji szeng; lekarz)
- hùshì (hu szy; pielęgniarka)
- biānjí (bien dzi; redaktor)
- kuàijì (k’łaj dzi; księgowa)
- shuĭnuăngōng (szłej nłan gung; hydraulik)
- diàngōng (dien gung; elektryk)
- yănyuán (jen jłen; aktor)
- zhúguăn (dżu głan; dyrektor, nadzorca)
- fēixíngyuán (fej śing jłen; pilot)
- chéngwùyuán (cz’eng łu jłen; stewardesa)
- hăiguān guānyuán (haj głan głan jłen; celnik)
- lièchēyuán (lie cz’e jłen; konduktor)
- jiēxiànyuán (dzie śien jłen; telefonistka, operator)
- qiántái fúwùyuán (ć’ien t’aj fu łu jłen; recepcjonistka)
- kèfáng fúwùyuán (k’y fang fu łu jłen; pokojówka w hotelu)
- chūnàyuán (cz’u na jłen; kasjer w banku)
- yóudìyuán (joł di jłen; listonosz)
- cáifeng (c’aj feng; krawiec)

Przydatne mogą okazać się także słowa związane z pracą:

- bàn rì gōngzuò (ban ży gung dzło; praca na pół etatu)
- quán rì gōngzuò (ć’łen ży gung dzło; praca na cały etat)
- shīyè (szy je; bezrobotny)
- miànshì (mien szy; rozmowa kwalifikacyjna)
- jīnglĭ (dzing li; kierownik)
- gùyuán (gu jłen; pracownik)
- gùzhŭ (gu dżu; pracodawca)

W Chinach dānwèi (dan łej; jednostka w pracy, do której się przynależy) przez dłuższy czas była ważnym elementem życia. Termin ten odnosił się do miejsca pracy, które mogło być wyznaczone wszędzie w kraju. Dānwèi to jednostka, która była odpowiedzialna za podległych sobie pracowników, a także za ich problemy i błędy. Gdy usłyszysz przez telefon: Nĭ năr? (ni nar; dosłownie: Skąd jesteś?), powinieneś wiedzieć, że pytany jesteś pewnie o swoją dānwèi. W czasach przewodniczącego Mao Zedonga (przywódcy Chińskiej Partii Komunistycznej, który ogłosił Chińską Republikę Ludową w 1949 roku) młodzi ludzie zaraz po ukończeniu szkoły średniej byli przypisywani do pracy i nie myśleli o założeniu rodziny, dopóki nie wiedzieli, dokąd zostaną wysłani. Zdarzało się, że niektórzy byli wysyłani do pracy na obrzeżach północnych Chin, gdy tymczasem ich narzeczeni musieli pracować na południu. Mogli się widywać tylko podczas Chińskiego Nowego Roku. Dānwèi przypisywała swoim podopiecznym mieszkania, a także wymuszała stosowanie się do polityki rządowej, np. polityki jednego dziecka. Do niedawna, by móc się pobrać, mieć dziecko czy otrzymać przywileje rządowe, potrzebna była zgoda dānwèi. Termin ten zachował znaczenie jedynie w przypadku pracowników sektora publicznego. W sektorze prywatnym oznacza po prostu stanowisko pracy, jaką się wykonuje, bez bagażu ideologicznego.

Pogawędka

Yáng i Xiăo Liú rozmawiają o swoich zawodach, które są bardzo różne. Xiăo Liú jest pielęgniarką w jednym z miast prowincji Henan, niedaleko słynnego klasztoru Shaolin.

Xiăo Liú: Yáng, nĭ zuò shénme gōngzuò?

Jang, ni dzło szeme gung dzło?

Czym się zajmujesz, Jang?

Yáng: Wŏ shì lánqiú duìyuán.

Ło szy lan ć’ioł dłej jłen.

Gram w koszykówkę. (Dosłownie: Jestem graczem w koszykówkę).

Xiăo Liú: Nà hĕn yŏuyìsi.

Na hen joł ji sy.

To bardzo ciekawe.

Yáng: Nĭ ne?

Ni ny?

A ty?

Xiăo Liú: Wŏ shì hùshì. Wŏ zài Kāifēng dìyī yīyuàn gōngzuò.

Ło szy hu szy. Ło dzaj K’aj feng di ji ji jłen gung dzło.

Ja jestem pielęgniarką. Pracuję w szpitalu nr 1 w Kaifengu.

Yáng: Nán bùnán?

Nan bu nan?

Czy to trudna (praca)?

Xiăo Liú: Bù nán. Wŏ hĕn xĭhuān wŏde zhíyè.

Bu nan. Ło hen śi hłan ło dy dży je.

Nietrudna. Bardzo lubię swoją pracę.

Słówka do zapamiętania

--------- ----------- --------------
zhíyè dży je zawód
nán nan trudny
xĭhuān śi hłan lubić
yīyuàn ji jłen szpital
gōngzuò gung dzło pracować
hùshì hu szy pielęgniarka
--------- ----------- --------------

Rozmowa o miejscu zamieszkania

Po wstępnej rozmowie ludzie czasami wymieniają się adresami i numerami telefonu, by zostać w kontakcie. Wtedy może pojawić się zdanie, którego nauczyłeś się na początku tego rozdziału: Nĭ zhù zài năr? (ni dżu dzaj nar; Gdzie mieszkasz?). Oto kilka dodatkowych pytań na podobny temat:

- Nĭde dìzhĭ shì shénme? (ni dy di dży szy szeme; Jaki jest twój adres?)
- Nĭde diànhuà hàomă duōshăo? (ni dy dien hła hao ma dło szao; Jaki jest twój numer telefonu?)
- Nĭ shénme shíhòu zài jiā? (ni szeme szy hoł dzaj dzia; Kiedy będziesz w domu?)

Gdy zechcesz poopowiadać o swoim domu, poniższe zdania będą jak znalazł:

- Wŏmen zhù de shì fángzi. (ło men dżu dy szy fang dzy; Mieszkamy w mieszkaniu/apartamencie).
- Tā zhù de shì gōngyù. (t’a dżu dy szy gung jü; Ona mieszka w bloku).
- Tāmen yŏu yíge yuànzi. (t’a men joł ji gy jłen dzy; Oni mają podwórko).
- Nĭ yŏu yíge huāyuán. (ni joł ji gy hła jłen; Ty masz ogród).
- Wŏ zhù zài chénglĭ. (ło dżu dzaj cz’eng li; Mieszkam w mieście).
- Wŏ zhù zài jiāowài. (ło dżu dzaj dziao łaj; Mieszkam na przedmieściach).
- Wŏ zhù zài nóngcūn. (ło dżu dzaj nung c’łun; Mieszkam na wsi).

Oprócz diànhuà hàomă (dien hła hao ma; numeru telefonu) i dìzhĭ (di dży; adresu) większość ludzi wymienia diànzĭ yóuxiāng dìzhĭ (dien dzy joł śiang di dży; adres mailowy). W bardziej oficjalnych sytuacjach właściwa jest także wymiana míngpiàn (ming p’ien; wizytówek). (W rozdziale 2 znajdziesz instrukcję, jak wymawiać liczebniki).

Pogawędka

Beverly spotyka Alison na konferencji w Wuhanie i stwierdza, że Alicja może być doskonałą partnerką w jej projekcie elektronicznym.

Beverly: Zhè shì wŏde míngpiàn. Yŏu dìzhĭ, diànhuà hàomă, hé diànzĭ yóuxiāng dìzhĭ.

Dży szy ło dy ming p’ien. Joł di dży, dien hła hao ma, he dien dzy joł śiang di dży.

To moja wizytówka. (Znajdziesz) tam mój adres, numer telefonu i adres mailowy.

Alison: Xièxiè.

Śie śie.

Dziękuję.

Beverly: Kĕshì wŏde diànhuà hàomă biàn le. Xiànzài shì (650) 721-0000.

K’y szy ło dy dien hła hao ma bien ly. Śien dzaj szy lioł łu ling, ć’i ar jao, ling ling ling ling.

Ale zmienił się mój numer telefonu. Teraz to (650) 721-0000.

Alison: Hăo. Xièxiè.

Hao. Śie śie.

Dobrze. Dziękuję.

Beverly: Yŏu kōng, qĭng gĕi wŏ dă diàn huà.

Joł k’ung, ć’ing gej ło da dien hła.

Gdy będziesz miała chwilę, zadzwoń, proszę.

Alison: Yídìng huì.

Ji ding hłej.

Na pewno zadzwonię.

Słówka do zapamiętania

----------------------- --------------------------- ----------------
dă diànhuà da dien hła (za)dzwonić
diànhuà hàomă dien hła hao ma numer telefonu
găibiàn gaj bien zmienić
míngpiàn ming p’ien wizytówka
diànzĭ yóuxiāng dìzhĭ dien dzy joł śiang di dży adres mailowy
----------------------- --------------------------- ----------------

Gry i zabawy

Połącz nazwy zawodów po polsku z ich chińskimi odpowiednikami. Odpowiedzi znajdziesz w dodatku C.

--------------- ------------
yīshēng piłkarz
lăoshī lekarz
fēixíngyuán pilot
zúqiú duìyuán nauczyciel
--------------- ------------