-
W empik go
Ciepła wdówka: komedja w trzech aktach - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 stycznia 2011
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Ciepła wdówka: komedja w trzech aktach - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
| Kategoria: | Klasyka |
| Zabezpieczenie: | brak |
| Rozmiar pliku: | 218 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
CIEPŁA WDÓWKA
komedja w trzech aktach przez
Michała Bałuckiego
Lwów i Warszawa
Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego
Drukarnia Księgarni Polskiej Bernarda Połonieckiego
Lwów – ul. Chorążczyzny 27. tel. Nr. 4-32
OSOBY:
BARON PUSZ
HORTENSJA STROIŃSKA
FELA, jej krewna
ANTOŚ, jej siostrzeniec
ŁAPISZEWSKI, obywatel
LAURA, FLORA, jego córki
BOLIMOWSKI, doktor
SYMFORJAN, TYMOTEUSZ, JABCZYŃSCY
ZUPKIEWICZ, restaurator
JAN, służący Stroińskiej
KELNER
Rzecz dzieje się w miejscu kąpielowem w Galicji.AKT I
Scena przedstawia ogródek przed restauracją. Między drzewami stoły okrągłe mniejsze i jeden na środku większy. Przed restauracją weranda. Na ścianach i słupkach różne ogłoszenia, afisz teatralny i t… d.
Scena I.
ZUPKIEWICZ, ANTOŚ, potem BARON.
(Słychać w dali muzykę, kelnerzy uwijają się po scenie, nakrywając stoły, znosząc karafki, szklanki, gazety):
ZUPKIEWICZ
(wychodzi z restauracji w nankinowem ubraniu i fezie, z tabakierką w ręku) : żywo, żywo! Zwijać się chłopcy! Muzyka już się kończy, gości co ino patrzeć. O! Już jakiś facet wali tu prosto; jakiś nowy pasażer (idzie ku wchodzącemu z lewej Antosiowi, kłaniając się) : Sługa, służka jasnego pana; moje uszanowanie. Mam honor: Zupkiewicz, właściciel tego zakładu.
ANTOŚ
(w podróżnem ubraniu, jasne spodnie, czarna lekka marynarka, kapelusz z szerokiemi krysami, krawat z fantazją zawiązany; torebka i szal) : Mój łaskawco, gdziebym ja tu mógł znaleźć dr. Bolimowskiego?
ZUPKIEWICZ
(recytuje) : Doktora Bolimowskiego – drugi dom w alejach na prawo, pierwsze piętro, ordynuje od 7-mej rano i od 3 – 4 popołudniu.
ANTOŚ.
Do bani z takiem gadaniem. Ja chcę wiedzieć, gdzie teraz mógłbym go chwycić.
ZUPKIEWICZ.
Jest zapewne u którego z pacjentów, ale tutaj będzie za małe pół godziny.
ANTOŚ.
Na pe?
ZUPKIEWICZ.
Jakto na pe?
ANTOŚ.
No, czy na pewno?
ZUPKIEWICZ.
Z wszelką pewnością.
ANTOŚ.
W takim razie zaczekam tu na niego. (Kładzie szal i torebkę przy stoliku na lewo) .
ZUPKIEWICZ
(strzepując przed nim obrus tak, że na niego lecą okruchy) : Czem mogę służyć jasnemu panu? Jest kawusia wiejska, herbatka, mleczko prosto od krowy, graham specjalny.
ANTOŚ.
To dajże mi łaskawco wiejskiej kawy i kawałek tego specjalnego z masłem.
ZUPKIEWICZ.
W tej chwili. (Do kelnera) : Kawa raz i porcja grahama z masłem, tylko na jednej nodze. (Kelner odchodzi szybko do restauracji) : Może jasny pan tymczasem gazetkę pozwoli. „Kurjer” – „Czas” „Reforma” – lista gości. (Kładzie przed nim stos gazet) : Służę panu dobrodziejowi.
ANTOŚ
(biorąc gazetę) : Przedewszystkiem, panie Rosołkiewicz…
ZUPKIEWICZ.
Zupkiewicz, do usług jasnego pana.
ANTOŚ.
Schowaj sobie pan do kieszeni tego jasnego pana, bo nie jestem żadnym jasnym panem i jak pan widzi, oprócz ten tego (wskazuje na spodnie) nic jasnego nie mam ani na sobie, ani w sobie.
ZUPKIEWICZ.
Nic nie szkodzi, niech sobie jasny pan nic z tego nie robi, bo my tu byle komu – to jest chciałem właściwie powiedzieć, każdemu z gości ten tytuł oddajemy. Goście to lubią, a dla nas to niewielka fatyga, honor zaś niemały dla zakładu, że obsługujemy samych jasnych panów.
ANTOŚ.
Teraz to rozumię, skąd się tu w Galicji nabrało tylu jasnych panów, skoroście ich sobie sami naknocili.
ZUPKIEWICZ.
He, he, he, figlarz z pana dobrodzieja. (Podaje mu tabakierkę) : Może tabaczki?
ANTOŚ.
Dziękuję – nie używam.
ZUPKIEWICZ.
Albanka.
ANTOŚ.
Nawet Albanki.
ZUPKIEWICZ
(widząc kelnera wchodzącego) : Jest kawka dla jasnego pana.
ANTOŚ.
Wściekłeś się pan z tym jasnym panem, czy co?
ZUPKIEWICZ.
Więc jakże mam tytułować?
ANTOŚ.
Pan – po prostu pan.
ZUPKIEWICZ
(do kelnera) : Ty durniu jeden, cymbale jakiś!
ANTOŚ
(zdziwiony odwraca się): Cooo?
ZUPKIEWICZ.
Przepraszam, ale ja to mówię do tego cymbała. Niech się tylko jasny pan przypatrzy, jaką on dał panu wodę. (Pokazuje do światła) : 0, jakieś męty, prochy, czy coś (próbuje) i do tego ciepła, tfu, świństwo z przeproszeniem honoru pańskiego, nie woda. (Do kelnera) : To się taką wodę gościom podaje?
ANTOŚ.
Nie żółć się łaskawco po próżnicy, bo ja i tak tego gęsiego trunku nie używam.
ZUPKIEWICZ.
Wolno jasnemu panu pić albo nie pić, jak się podoba, ale u mnie gość musi być obsłużony, jak się należy, bo ja moich gości za durniów mieć nie mogę. (Do kelnera) . Idź mi zaraz przynieść świeżej wody dla jasnego pana – prosto ze studni, rozumiesz? Tylko raz – dwa. (Po odejściu kelnera biorąc filiżankę z rąk Antosia, który właśnie chciał nalewać kawę) : Przepraszam, ale muszę zobaczyć czy ten gałgan wytarł jak się należy. (Zagląda w głąb fi-
liżanki) : A co? nie powiedziałem? kurzu na palec. (Wyciera obrusem i stawia) .
ANTOŚ
(z uśmiechem) : A to piła! (Głośno) : Panie Zupkiewicz!
ZUPKIEWICZ.
Proszę!
ANTOŚ.
Czy pan wszystkich swoich gości w ten sposób obsługuje?
ZUPKIEWICZ.
Wszystkich bez wyjątku, bo u mnie każdy pan za swoje pieniądze.
ANTOŚ.
I mimo to chodzą do pana?
ZUPKIEWICZ
(urażony i zdziwiony) : Jakto, czy chodzą? A gdzież mają chodzić, skoro w całym zakładzie ta jedna tylko jest restauracja?
ANTOŚ.
A to znowu inna historja!
ZUPKIEWICZ.
(na stronie) : Głupiec i idjota! I bądź tu usłużnym dla takich. (Zmienia nagle ton) : Sługa! służka pana barona dobrodzieja! (Podbiega, podaje stołek przy stoliku na prawo i strzepuje obrus) .
BARON.
(w stroju kąpielowym, białym wełnianym lub w paski – spodnie zawinięte płytkie, lakierki, kolorowe skarpetki, kolorowa koszula, pasek, krawat jasny, rękawiczki kolorowe, kapelusz ryżowy z wstążką, kubek niebieski z białą serwetką w środku, gwoździk przy klapie marynarki, szkiełko w oku, figura śmieszna) : Nie było tu jakich listów do mnie?
ZUPKIEWICZ.
Dotąd nie, panie baronie.
BARON.
I nie pytał się nikt o mnie?
ZUPKIEWICZ.
Nikt, proszę pana barona. (Gdy usiadł) . Co jasny pan rozkaże?
BARON.
(biorąc gazetę) : Jak zwykle.
ZUPKIEWICZ.
Herbatka i dwa jajka na miękko. Zaraz służę jasnemu panu baronowi. Sam pobiegnę do kuchni. (Wychodzi do restauracji) .
ANTOŚ
(który barona obserwował od czasu wejścia) : Dalibóg, nie mylę się – to on. (Idzie do baro-
na i kładzie mu rękę na ramieniu) : Mundek! serwus! (Gdy baron odsuwa się i mierzy go wzrokiem hardo). Cóż to? nie poznajesz mnie? Antek, kolega szkolny.
BARON.
Daruj pan, ale ja miałem tylu kolegów szkolnych, że trudno…
ANTOŚ.
E, cóż u stu djabłów. Nie zawracaj gitary, przecież to nie tak dawno, jakeśmy się widzieli w Monachium. Naciągnąłeś mnie wtedy na dwieście koron i potem puściłeś kantem.
BARON.
(żywo) : Silence! Regarde le domestiąue! – (Ciszej) : Któż widział takie rzeczy mówić przy służbie.
ANTOŚ.
Widzisz bratku, to tobie moje korony lepiej niż ja utkwiły w łepecie.
BARON.
Nie miałem sposobności wrócić ci tej bagatelki, bo mój wyjazd z Monachjum nastąpił tak nagle.
ANTOŚ
(siadając przy nim) : A wiem, wiem, słyszałem. Dałeś drapaka przed jakąś dułcyneą, z którą miałeś się żenić.
BARON
(zajadając jaja) : Z panną Olimpją Rahuską. Dzień ślubu był już nawet oznaczony, i o mały włos nie zrobiłem tego głupstwa, bo panna była wcale ładna i szalenie we mnie zakochana, ale dowiedziałem się, że posag, o którym rodzice tyle mówili, ograniczał się do mizernych dochodów z jakiejś lichej wioszczyny.
ANTOŚ.
I drapnąłeś.
BARON.
No, mój kochany, cóż miałem robić! Ja nie mam nic.
ANTOŚ.
Prócz długów.
BARON.
Nie mogłem więc panny narażać na niepewną przyszłość, zawiązywać jej losu.
ANTOŚ.
(drwiąco) : A więc tylko z litości nad panną?
BARON.
(zajadając smacznie) : Nie uwierzysz, ile mnie to kosztowało, ale musiałem dla nazwiska, które noszę.
ANTOŚ.
Jakto?
BARON.
Widzisz, gdybym był zwyczajnym człowiekiem, jakimś tam sobie szlachetką lub mieszczuchem, to może byłbym się zdecydował marnieć na lichej wioszczynie z miłości dla panny, ale baronowi Pusz nie wolno tego robić.
ANTOŚ
(z ironją) : Tak, racja.
BARON
(zapalając się) : My mamy obowiązki wobec naszego rodu, wobec naszej tarczy herbowej. „Noblesse oblige”.
ANTOŚ
(j… w.) : Tak. Twoi praszczurowie w grobie by się poprzewracali do góry grzbietami, gdyby się dowiedzieli, że ich potomek ożenił się z panną gołą, bez pieniędzy.
BARON.
Uważasz, tu nie idzie o same pieniądze, ale o to znaczenie, o tę pozycję, jaką one dają w świecie. Trzeba być praktycznym, mój kochany. Dosyć długo żyliśmy ideałami, dziś trzeba nam rozpocząć życie na serjo.
ANTOŚ.
I ożenić się bogato. A jeżeli nie znajdziesz takiej z majątkiem?
BARON
(triumfująco) : Właśnie, że już znalazłem.
ANTOŚ.
Gdzie?
BARON.
Tutaj. Kobieta już w pewnym wieku, ale jeszcze wcale nie źle się prezentuje, kiedyś nawet musiała być bardzo piękną. – Tyle tylko, że posiwiała przedwcześnie.
ANTOŚ.
Bagatela!
BARON.
Ale to wskutek zmartwień, bo jej nieboszczyk mąż, miał być podobno nieznośnym człowiekiem, maltretował ją, gnębił, prześladował zazdrością, ale za to zostawił 50.000 w gotówce i wieś. Czy ty pojmujesz, co to można zrobić z takim majątkiem, jakie przyjemne wrażenia można mieć za takie pieniądze – co?
ANTOŚ.
Nawet „delirium tremens”.
BARON.
To też koło mojej wdówki kręcą się legjony konkurentów: zrujnowana szlachta, bankierzy na dorobku, wojskowi, i cywile, wszystko to poluje na moją wdówkę, że im się opędzić nie można. Czy uwierzysz, że od paru tygodni, odkąd jestem, nie pozwolili mi sam na sam z nią pogadać, nawet choćby dziesięć minut. Ledwie przyjdę i zacznę z nią rozmawiać, wnet jeden, drugi, jak z pod ziemi wyrasta. Kiedyś wywiozłem ją umyślnie na leśniczówkę, aby tam na łonie natury i w ciszy lasów w romantyczny sposób wypowiedzieć jej moje uczucie – i cóż powiesz: zajeżdżamy a tam już cała gromada tych błaznów czeka na nią z muzyką i z kwiatami.
ANTOŚ
(śmiejąc się) : Biedny baronek. I gotowi ci wdówkę zdmuchnąć z przed nosa.
BARON
(z lekceważeniem i dumą) : O to się nie boję, bo choćby nic innego nie przemawiało za mną, to mój tytuł daje mi bezwzględną wyższość nad tamtymi. Pomyślno, baron! Którażby nie chciała zostać baronową!
ANTOŚ.
Chyba, żeby mogła zostać hrabiną.
BARON.
A wiesz, że groziło mi nawet coś podobnego. Przed tygodniem zjawił się tu w istocie jakiś hrabia. Głupi jak but, goły jak święty turecki, ale hrabia i zabrał się do mojej wdówki. Na szczęście wyczytał gdzieś w którejś gazecie, że w Tatrach jest bardzo bogata i bardzo piękna Flora. Był pewny, że to jakaś panna na wydaniu, i pojechał starać się o nią. Nim się spostrzeże i wróci, ja tymczasem uwinę się z moją wdówką. Bo trzeba ci wiedzieć, że kobiecina przepada za mną.
ANTOŚ
(drwiąco) : Przepada.
BARON.
Jak mnie tylko jakiś czas nie widzi, zaraz pyta: gdzie baron? Co się z naszym baronem stało? A potem wymówki: baronie, gdzie ty się chowasz, zaniedbujesz mnie, jak honor kocham! To też jestem ciągle prawie w jej towarzystwie, załatwiam wszystkie jej interesa. (Przypomina sobie) : O sapristi! To mi przypomina, że miałem zamówić dla niej na dziś fotografa. (Wstaje) . Dlatego daruj, ale muszę spieszyć. (Wdziewa rękawiczki) : A może jeszcze się zobaczymy. Długo tu zabawisz?
ANTOŚ.
Nie wiem jeszcze.
BARON.
W każdym razie do widzenia. (Podaje mu dwa palce – do kelnera) : Zapisać na rachunek. – (Do Antosia, robiąc gest ręką) : Adieu! ( Wychodzi na lewo) .
ANTOŚ.
(patrząc za nim): Miły ananas. I są tacy, którzy utrzymują, że u nas w Galicji niema przemysłu. A toż to przemysłowiec, że proszę siadać.
KELNER
(do Antosia) : Idzie już pan doktor tutaj.
ANTOŚ.
Gdzie? gdzie? (Ujrzawszy wchodzącego, rzuca mu się na szyję z żywą radością) : Vaterku najdroższy!
Scena III.
ANTOŚ, DOKTOR.
DOKTOR.
(Twarz sympatyczna, ogolona, włosy siwe, długi krawat biały, ubranie czarne, wzruszony i uradowany) : Antoś! Antoś! Jak się masz chłopcze. Pokażno się, niech ci się przypatrzę. Dobrze wyglądasz, na psa urok, cera zdrowa, oczy wesołe.
ANTOŚ.
A broda? Pycha! Co?
DOKTOR.
(klepiąc go) : Mężczyzna całą gębą. (Bierze go pod rękę i prowadzi do stolika na prawo) . – Kiedyż przyjechałeś?
ANTOŚ.
Przed godziną.
DOKTOR.
(siada) : Cóż bardzo się zdziwiłeś, odebrawszy mój list?
ANTOŚ.
Jeszcze by też. Dama, która mnie wzywa aż z Monachjum dla zrobienia portretu. Ce n'est pas hi, hi! U nas w Galicji to niesłychana rzecz. Kiedyś, gdy jeszcze tu mieszkałem, to mi się nieraz trafiało, że ta i owa damulka, nawet hrabina, czasem wdepnęły do mojej budy, kokietowały mnie i robiły do mnie perskie oko.
DOKTOR.
Jakto, perskie oko?
ANTOŚ.
No, niby kokietowały mnie, żeby tylko wytumanić ode mnie jaki mały obrazek na loterję fantową, rozumie się gratis. Ale, żeby która zamawiała sobie portret i to bez targowania się o cenę – to dalibóg fenomen. Już z góry czuję respekt dla tej niewiasty. Cóż to za jedna. (Nakłada sobie tytoń do małej prostej fajeczki) .
DOKTOR.
Znasz ją dobrze. Pani Strońska.
ANTOŚ
(zdziwiony) : Moja ciotka?
DOKTOR.
Tak.
ANTOŚ.
I czemużeś mi tego doktorze zaraz nie napisał?
DOKTOR.
Taka była jej wola.
ANTOŚ.
Niby dlaczego?
komedja w trzech aktach przez
Michała Bałuckiego
Lwów i Warszawa
Nakładem Księgarni Polskiej B. Połonieckiego
Drukarnia Księgarni Polskiej Bernarda Połonieckiego
Lwów – ul. Chorążczyzny 27. tel. Nr. 4-32
OSOBY:
BARON PUSZ
HORTENSJA STROIŃSKA
FELA, jej krewna
ANTOŚ, jej siostrzeniec
ŁAPISZEWSKI, obywatel
LAURA, FLORA, jego córki
BOLIMOWSKI, doktor
SYMFORJAN, TYMOTEUSZ, JABCZYŃSCY
ZUPKIEWICZ, restaurator
JAN, służący Stroińskiej
KELNER
Rzecz dzieje się w miejscu kąpielowem w Galicji.AKT I
Scena przedstawia ogródek przed restauracją. Między drzewami stoły okrągłe mniejsze i jeden na środku większy. Przed restauracją weranda. Na ścianach i słupkach różne ogłoszenia, afisz teatralny i t… d.
Scena I.
ZUPKIEWICZ, ANTOŚ, potem BARON.
(Słychać w dali muzykę, kelnerzy uwijają się po scenie, nakrywając stoły, znosząc karafki, szklanki, gazety):
ZUPKIEWICZ
(wychodzi z restauracji w nankinowem ubraniu i fezie, z tabakierką w ręku) : żywo, żywo! Zwijać się chłopcy! Muzyka już się kończy, gości co ino patrzeć. O! Już jakiś facet wali tu prosto; jakiś nowy pasażer (idzie ku wchodzącemu z lewej Antosiowi, kłaniając się) : Sługa, służka jasnego pana; moje uszanowanie. Mam honor: Zupkiewicz, właściciel tego zakładu.
ANTOŚ
(w podróżnem ubraniu, jasne spodnie, czarna lekka marynarka, kapelusz z szerokiemi krysami, krawat z fantazją zawiązany; torebka i szal) : Mój łaskawco, gdziebym ja tu mógł znaleźć dr. Bolimowskiego?
ZUPKIEWICZ
(recytuje) : Doktora Bolimowskiego – drugi dom w alejach na prawo, pierwsze piętro, ordynuje od 7-mej rano i od 3 – 4 popołudniu.
ANTOŚ.
Do bani z takiem gadaniem. Ja chcę wiedzieć, gdzie teraz mógłbym go chwycić.
ZUPKIEWICZ.
Jest zapewne u którego z pacjentów, ale tutaj będzie za małe pół godziny.
ANTOŚ.
Na pe?
ZUPKIEWICZ.
Jakto na pe?
ANTOŚ.
No, czy na pewno?
ZUPKIEWICZ.
Z wszelką pewnością.
ANTOŚ.
W takim razie zaczekam tu na niego. (Kładzie szal i torebkę przy stoliku na lewo) .
ZUPKIEWICZ
(strzepując przed nim obrus tak, że na niego lecą okruchy) : Czem mogę służyć jasnemu panu? Jest kawusia wiejska, herbatka, mleczko prosto od krowy, graham specjalny.
ANTOŚ.
To dajże mi łaskawco wiejskiej kawy i kawałek tego specjalnego z masłem.
ZUPKIEWICZ.
W tej chwili. (Do kelnera) : Kawa raz i porcja grahama z masłem, tylko na jednej nodze. (Kelner odchodzi szybko do restauracji) : Może jasny pan tymczasem gazetkę pozwoli. „Kurjer” – „Czas” „Reforma” – lista gości. (Kładzie przed nim stos gazet) : Służę panu dobrodziejowi.
ANTOŚ
(biorąc gazetę) : Przedewszystkiem, panie Rosołkiewicz…
ZUPKIEWICZ.
Zupkiewicz, do usług jasnego pana.
ANTOŚ.
Schowaj sobie pan do kieszeni tego jasnego pana, bo nie jestem żadnym jasnym panem i jak pan widzi, oprócz ten tego (wskazuje na spodnie) nic jasnego nie mam ani na sobie, ani w sobie.
ZUPKIEWICZ.
Nic nie szkodzi, niech sobie jasny pan nic z tego nie robi, bo my tu byle komu – to jest chciałem właściwie powiedzieć, każdemu z gości ten tytuł oddajemy. Goście to lubią, a dla nas to niewielka fatyga, honor zaś niemały dla zakładu, że obsługujemy samych jasnych panów.
ANTOŚ.
Teraz to rozumię, skąd się tu w Galicji nabrało tylu jasnych panów, skoroście ich sobie sami naknocili.
ZUPKIEWICZ.
He, he, he, figlarz z pana dobrodzieja. (Podaje mu tabakierkę) : Może tabaczki?
ANTOŚ.
Dziękuję – nie używam.
ZUPKIEWICZ.
Albanka.
ANTOŚ.
Nawet Albanki.
ZUPKIEWICZ
(widząc kelnera wchodzącego) : Jest kawka dla jasnego pana.
ANTOŚ.
Wściekłeś się pan z tym jasnym panem, czy co?
ZUPKIEWICZ.
Więc jakże mam tytułować?
ANTOŚ.
Pan – po prostu pan.
ZUPKIEWICZ
(do kelnera) : Ty durniu jeden, cymbale jakiś!
ANTOŚ
(zdziwiony odwraca się): Cooo?
ZUPKIEWICZ.
Przepraszam, ale ja to mówię do tego cymbała. Niech się tylko jasny pan przypatrzy, jaką on dał panu wodę. (Pokazuje do światła) : 0, jakieś męty, prochy, czy coś (próbuje) i do tego ciepła, tfu, świństwo z przeproszeniem honoru pańskiego, nie woda. (Do kelnera) : To się taką wodę gościom podaje?
ANTOŚ.
Nie żółć się łaskawco po próżnicy, bo ja i tak tego gęsiego trunku nie używam.
ZUPKIEWICZ.
Wolno jasnemu panu pić albo nie pić, jak się podoba, ale u mnie gość musi być obsłużony, jak się należy, bo ja moich gości za durniów mieć nie mogę. (Do kelnera) . Idź mi zaraz przynieść świeżej wody dla jasnego pana – prosto ze studni, rozumiesz? Tylko raz – dwa. (Po odejściu kelnera biorąc filiżankę z rąk Antosia, który właśnie chciał nalewać kawę) : Przepraszam, ale muszę zobaczyć czy ten gałgan wytarł jak się należy. (Zagląda w głąb fi-
liżanki) : A co? nie powiedziałem? kurzu na palec. (Wyciera obrusem i stawia) .
ANTOŚ
(z uśmiechem) : A to piła! (Głośno) : Panie Zupkiewicz!
ZUPKIEWICZ.
Proszę!
ANTOŚ.
Czy pan wszystkich swoich gości w ten sposób obsługuje?
ZUPKIEWICZ.
Wszystkich bez wyjątku, bo u mnie każdy pan za swoje pieniądze.
ANTOŚ.
I mimo to chodzą do pana?
ZUPKIEWICZ
(urażony i zdziwiony) : Jakto, czy chodzą? A gdzież mają chodzić, skoro w całym zakładzie ta jedna tylko jest restauracja?
ANTOŚ.
A to znowu inna historja!
ZUPKIEWICZ.
(na stronie) : Głupiec i idjota! I bądź tu usłużnym dla takich. (Zmienia nagle ton) : Sługa! służka pana barona dobrodzieja! (Podbiega, podaje stołek przy stoliku na prawo i strzepuje obrus) .
BARON.
(w stroju kąpielowym, białym wełnianym lub w paski – spodnie zawinięte płytkie, lakierki, kolorowe skarpetki, kolorowa koszula, pasek, krawat jasny, rękawiczki kolorowe, kapelusz ryżowy z wstążką, kubek niebieski z białą serwetką w środku, gwoździk przy klapie marynarki, szkiełko w oku, figura śmieszna) : Nie było tu jakich listów do mnie?
ZUPKIEWICZ.
Dotąd nie, panie baronie.
BARON.
I nie pytał się nikt o mnie?
ZUPKIEWICZ.
Nikt, proszę pana barona. (Gdy usiadł) . Co jasny pan rozkaże?
BARON.
(biorąc gazetę) : Jak zwykle.
ZUPKIEWICZ.
Herbatka i dwa jajka na miękko. Zaraz służę jasnemu panu baronowi. Sam pobiegnę do kuchni. (Wychodzi do restauracji) .
ANTOŚ
(który barona obserwował od czasu wejścia) : Dalibóg, nie mylę się – to on. (Idzie do baro-
na i kładzie mu rękę na ramieniu) : Mundek! serwus! (Gdy baron odsuwa się i mierzy go wzrokiem hardo). Cóż to? nie poznajesz mnie? Antek, kolega szkolny.
BARON.
Daruj pan, ale ja miałem tylu kolegów szkolnych, że trudno…
ANTOŚ.
E, cóż u stu djabłów. Nie zawracaj gitary, przecież to nie tak dawno, jakeśmy się widzieli w Monachium. Naciągnąłeś mnie wtedy na dwieście koron i potem puściłeś kantem.
BARON.
(żywo) : Silence! Regarde le domestiąue! – (Ciszej) : Któż widział takie rzeczy mówić przy służbie.
ANTOŚ.
Widzisz bratku, to tobie moje korony lepiej niż ja utkwiły w łepecie.
BARON.
Nie miałem sposobności wrócić ci tej bagatelki, bo mój wyjazd z Monachjum nastąpił tak nagle.
ANTOŚ
(siadając przy nim) : A wiem, wiem, słyszałem. Dałeś drapaka przed jakąś dułcyneą, z którą miałeś się żenić.
BARON
(zajadając jaja) : Z panną Olimpją Rahuską. Dzień ślubu był już nawet oznaczony, i o mały włos nie zrobiłem tego głupstwa, bo panna była wcale ładna i szalenie we mnie zakochana, ale dowiedziałem się, że posag, o którym rodzice tyle mówili, ograniczał się do mizernych dochodów z jakiejś lichej wioszczyny.
ANTOŚ.
I drapnąłeś.
BARON.
No, mój kochany, cóż miałem robić! Ja nie mam nic.
ANTOŚ.
Prócz długów.
BARON.
Nie mogłem więc panny narażać na niepewną przyszłość, zawiązywać jej losu.
ANTOŚ.
(drwiąco) : A więc tylko z litości nad panną?
BARON.
(zajadając smacznie) : Nie uwierzysz, ile mnie to kosztowało, ale musiałem dla nazwiska, które noszę.
ANTOŚ.
Jakto?
BARON.
Widzisz, gdybym był zwyczajnym człowiekiem, jakimś tam sobie szlachetką lub mieszczuchem, to może byłbym się zdecydował marnieć na lichej wioszczynie z miłości dla panny, ale baronowi Pusz nie wolno tego robić.
ANTOŚ
(z ironją) : Tak, racja.
BARON
(zapalając się) : My mamy obowiązki wobec naszego rodu, wobec naszej tarczy herbowej. „Noblesse oblige”.
ANTOŚ
(j… w.) : Tak. Twoi praszczurowie w grobie by się poprzewracali do góry grzbietami, gdyby się dowiedzieli, że ich potomek ożenił się z panną gołą, bez pieniędzy.
BARON.
Uważasz, tu nie idzie o same pieniądze, ale o to znaczenie, o tę pozycję, jaką one dają w świecie. Trzeba być praktycznym, mój kochany. Dosyć długo żyliśmy ideałami, dziś trzeba nam rozpocząć życie na serjo.
ANTOŚ.
I ożenić się bogato. A jeżeli nie znajdziesz takiej z majątkiem?
BARON
(triumfująco) : Właśnie, że już znalazłem.
ANTOŚ.
Gdzie?
BARON.
Tutaj. Kobieta już w pewnym wieku, ale jeszcze wcale nie źle się prezentuje, kiedyś nawet musiała być bardzo piękną. – Tyle tylko, że posiwiała przedwcześnie.
ANTOŚ.
Bagatela!
BARON.
Ale to wskutek zmartwień, bo jej nieboszczyk mąż, miał być podobno nieznośnym człowiekiem, maltretował ją, gnębił, prześladował zazdrością, ale za to zostawił 50.000 w gotówce i wieś. Czy ty pojmujesz, co to można zrobić z takim majątkiem, jakie przyjemne wrażenia można mieć za takie pieniądze – co?
ANTOŚ.
Nawet „delirium tremens”.
BARON.
To też koło mojej wdówki kręcą się legjony konkurentów: zrujnowana szlachta, bankierzy na dorobku, wojskowi, i cywile, wszystko to poluje na moją wdówkę, że im się opędzić nie można. Czy uwierzysz, że od paru tygodni, odkąd jestem, nie pozwolili mi sam na sam z nią pogadać, nawet choćby dziesięć minut. Ledwie przyjdę i zacznę z nią rozmawiać, wnet jeden, drugi, jak z pod ziemi wyrasta. Kiedyś wywiozłem ją umyślnie na leśniczówkę, aby tam na łonie natury i w ciszy lasów w romantyczny sposób wypowiedzieć jej moje uczucie – i cóż powiesz: zajeżdżamy a tam już cała gromada tych błaznów czeka na nią z muzyką i z kwiatami.
ANTOŚ
(śmiejąc się) : Biedny baronek. I gotowi ci wdówkę zdmuchnąć z przed nosa.
BARON
(z lekceważeniem i dumą) : O to się nie boję, bo choćby nic innego nie przemawiało za mną, to mój tytuł daje mi bezwzględną wyższość nad tamtymi. Pomyślno, baron! Którażby nie chciała zostać baronową!
ANTOŚ.
Chyba, żeby mogła zostać hrabiną.
BARON.
A wiesz, że groziło mi nawet coś podobnego. Przed tygodniem zjawił się tu w istocie jakiś hrabia. Głupi jak but, goły jak święty turecki, ale hrabia i zabrał się do mojej wdówki. Na szczęście wyczytał gdzieś w którejś gazecie, że w Tatrach jest bardzo bogata i bardzo piękna Flora. Był pewny, że to jakaś panna na wydaniu, i pojechał starać się o nią. Nim się spostrzeże i wróci, ja tymczasem uwinę się z moją wdówką. Bo trzeba ci wiedzieć, że kobiecina przepada za mną.
ANTOŚ
(drwiąco) : Przepada.
BARON.
Jak mnie tylko jakiś czas nie widzi, zaraz pyta: gdzie baron? Co się z naszym baronem stało? A potem wymówki: baronie, gdzie ty się chowasz, zaniedbujesz mnie, jak honor kocham! To też jestem ciągle prawie w jej towarzystwie, załatwiam wszystkie jej interesa. (Przypomina sobie) : O sapristi! To mi przypomina, że miałem zamówić dla niej na dziś fotografa. (Wstaje) . Dlatego daruj, ale muszę spieszyć. (Wdziewa rękawiczki) : A może jeszcze się zobaczymy. Długo tu zabawisz?
ANTOŚ.
Nie wiem jeszcze.
BARON.
W każdym razie do widzenia. (Podaje mu dwa palce – do kelnera) : Zapisać na rachunek. – (Do Antosia, robiąc gest ręką) : Adieu! ( Wychodzi na lewo) .
ANTOŚ.
(patrząc za nim): Miły ananas. I są tacy, którzy utrzymują, że u nas w Galicji niema przemysłu. A toż to przemysłowiec, że proszę siadać.
KELNER
(do Antosia) : Idzie już pan doktor tutaj.
ANTOŚ.
Gdzie? gdzie? (Ujrzawszy wchodzącego, rzuca mu się na szyję z żywą radością) : Vaterku najdroższy!
Scena III.
ANTOŚ, DOKTOR.
DOKTOR.
(Twarz sympatyczna, ogolona, włosy siwe, długi krawat biały, ubranie czarne, wzruszony i uradowany) : Antoś! Antoś! Jak się masz chłopcze. Pokażno się, niech ci się przypatrzę. Dobrze wyglądasz, na psa urok, cera zdrowa, oczy wesołe.
ANTOŚ.
A broda? Pycha! Co?
DOKTOR.
(klepiąc go) : Mężczyzna całą gębą. (Bierze go pod rękę i prowadzi do stolika na prawo) . – Kiedyż przyjechałeś?
ANTOŚ.
Przed godziną.
DOKTOR.
(siada) : Cóż bardzo się zdziwiłeś, odebrawszy mój list?
ANTOŚ.
Jeszcze by też. Dama, która mnie wzywa aż z Monachjum dla zrobienia portretu. Ce n'est pas hi, hi! U nas w Galicji to niesłychana rzecz. Kiedyś, gdy jeszcze tu mieszkałem, to mi się nieraz trafiało, że ta i owa damulka, nawet hrabina, czasem wdepnęły do mojej budy, kokietowały mnie i robiły do mnie perskie oko.
DOKTOR.
Jakto, perskie oko?
ANTOŚ.
No, niby kokietowały mnie, żeby tylko wytumanić ode mnie jaki mały obrazek na loterję fantową, rozumie się gratis. Ale, żeby która zamawiała sobie portret i to bez targowania się o cenę – to dalibóg fenomen. Już z góry czuję respekt dla tej niewiasty. Cóż to za jedna. (Nakłada sobie tytoń do małej prostej fajeczki) .
DOKTOR.
Znasz ją dobrze. Pani Strońska.
ANTOŚ
(zdziwiony) : Moja ciotka?
DOKTOR.
Tak.
ANTOŚ.
I czemużeś mi tego doktorze zaraz nie napisał?
DOKTOR.
Taka była jej wola.
ANTOŚ.
Niby dlaczego?
więcej..
