COVID-19 – pandemia naszych czasów - ebook

Wstęp

Niepokojące wieści płynące z mediów na temat obecnej pandemii COVID-19 skłoniły mnie, emerytowanego profesora, niegdyś pełniącego funkcję kierownika Zakładu Mikrobiologii i Epidemiologii Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii w Warszawie, do zajrzenia w światowe zasoby literatury biomedycznej (PubMed). I cóż tam dostrzegłem?

Po wpisaniu hasła „COVID-19” otrzymałem jako wynik tej elektronicznej kwerendy (za lata 2020-2021) ponad 90 tysięcy wyników w postaci artykułów naukowych opublikowanych w języku angielskim. Zaskakujące było również, że prawie w 100% były to publikacje dostępne bezpłatnie. We wcześniejszych latach prawie za każdy artykuł należało wnieść opłatę co najmniej 10 dolarów. W większości publikacji mojej obecnej, elektronicznej kwerendy na początku artykułu zamieszczono następującą informację: „Począwszy od stycznia 2020 r., ELSEVIER¹ utworzył ratunkowe centrum bezpłatnej informacji w języku ANGIELSKIM oraz MANDARYŃSKIM na temat COVID-19. Gospodarzem tego centrum jest platforma ELSEVIER CONNECT, mająca stronę internetową do publikowania nowych informacji. Niniejszym Elsevier zezwala na używanie wszystkich wyników badań związanych z pandemią COVID-19, dostępnych w zasobach Centrali PubMed oraz innych bazach danych fundowanych ze środków publicznych, z prawem nieograniczonego ich użycia i analizy w jakiejkolwiek formie z potwierdzeniem ich oryginalnego źródła. Zgodę na to pozwolenie udostępnia Elsevier bezpłatnie przez okres aktywności centrum”².

I rzeczywiście, jak nigdy dotąd wszystkie lub prawie wszystkie publikacje można było czytać, oczywiście w języku angielskim, bez oglądania się na sprawy finansowe. Świadczy to dobitnie o skali zagrożenia obecną pandemią COVID-19, która objęła swym zasięgiem cały świat i spowodowała solidarność instytucji zajmujących się biomedycyną.

Ale prześledzenie takich zasobów informacji na temat tej współczesnej zarazy przekracza możliwości pojedynczego, choćby najgenialniejszego badacza. Dotyczy to również zespołów badaczy. W cytowanej bazie danych jest np. praca sygnowana przez ponad 300 (trzystu)! współautorów – przedstawicieli różnych laboratoriów badawczych.

W piśmiennictwie mojego opracowania cytuję też prace, które są sygnowane przez około 30 współautorów.

W tej sytuacji sięgnąłem po „broń ostateczną”. Wpisałem do bazy danych PubMed, zawierającej ponad 32 miliony pozycji światowego piśmiennictwa biomedycznego, dwa hasła: „COVID-19” oraz „Artificial Intelligence” (Sztuczna Inteligencja). I otrzymałem jako wynik liczbę 1330 artykułów naukowych, opublikowanych w 2020 i 2021 r. Świadczy to o ogromnej dynamice zainteresowania badaczy tą nowopowstającą techniką badawczą.

Zastosowanie jej techniki z dziedziny IT (Technologie Informatyczne) stwarza szanse stawienia czoła wyzwaniom dzisiejszego świata, w którym nie liczą się granice państw, dotychczasowe separacje społeczeństw, w obrębie których bytowały endemicznie liczne drobnoustroje, pozostające w dynamicznej równowadze z populacjami ludzkimi i zwierzęcymi.

Bardzo istotnym elementem mojego opracowania są informacje na temat nowoczesnych metod otrzymywania szczepionek przeciwwirusowych. Istnienie tych nowych technologii, testowanych wcześniej doświadczalnie w ograniczonym zakresie do zwalczania różnych chorób, pozwoliły na wyjątkowo szybkie zastosowanie ich do walki z pandemią o niespotykanych dotąd rozmiarach – COVID-19.

Chciałbym tu dodać, że w niniejszej pracy wykorzystałem niektóre z wcześniejszych moich omówień zagadnień prezentowanych tutaj w celu uzyskania pełniejszego obrazu przedstawianej tematyki. Są to informacje zawarte w rozdziale _My i drobnoustroje – kto tu rządzi?_ w wydanej przez Wydawnictwo Borgis monografii mojego autorstwa _Czy zdrowie to miraż. Drogi, rozdroża i bezdroża myśli_³.

Składam również podziękowania Redakcji Wydawnictwa „α-medica press” za zgodę na przedruk obszernych fragmentów z rozdziału _Technologie badawcze OMICS – biologia in silico_ zawartego w mojej publikacji _Człowiek i drobnoustroje. Współistnienie i konfrontacja_, wyd. II, 2008 r.

_Autor_

------------------------------------------------------------------------

¹ ELSEVIER jest globalną firmą zajmującą się analizą informacji, która pomaga instytucjom i profesjonalistom w prowadzeniu badań naukowych, rozwijaniu opieki zdrowotnej, poprawianiu wydajności podejmowanych decyzji dla dobra ludzkości.

² Tłum. autora.

³ Niniejszym proszę Redakcję Wydawnictwa Borgis o zgodę na ten przedruk.1. Biosfera globu ziemskiego

Ludzie, podobnie jak całe królestwa zwierząt i roślin, żyją w otoczeniu ogromnej liczby drobnoustrojów. Człowiek – gatunek _Homo sapiens_ – jest jednym z ponad 4600 gatunków ssaków, które bytują w ciągłym kontakcie z drobnoustrojami, których liczbę gatunków __ zamieszkujących nasz glob ziemski szacuje się na około 3 miliardy, z czego zidentyfikowano mniej niż 0,5%.

Według szacunków opublikowanych w 2021 r. w czasopiśmie „Science”, całkowita biomasa Ziemi, przeliczona na jej główny składnik – węgiel – wynosi 550 miliardów ton. Z tego 80% przypada na rośliny, 13% na bakterie, 0,04% na organizmy zwierzęce, a tylko 0,06% na ludzi.

Organizmy żyjące w otchłaniach oceanów stanowią zaledwie 1% całkowitej biomasy kuli ziemskiej. Szacuje się natomiast, że masa wirusów żyjących/przebywających w oceanach to 22 miliony ton.

Jak widać, drobnoustroje mają znaczny udział wśród tzw. przyrody ożywionej.

Należy w tym miejscu dodać, że obecność drobnoustrojów na świecie (dotyczy to bakterii, wirusów i mikroskopijnych grzybów), także w bezpośrednim otoczeniu człowieka, nie jest jakimś złem, lecz wykształconą w procesie ewolucyjnych przemian koniecznością ekologiczną, z uwagi na niezbędne procesy rozkładu organizmów obumarłych i zapewnienia krążenia pierwiastków w przyrodzie; zapewniają to właśnie drobnoustroje. Tak jest urządzony świat.

Drobnoustroje są wszechobecne. Nie jest wolne od nich ciało zdrowego człowieka. Drobnoustroje bytujące w ciele człowieka tworzą mikrobiom, w skład którego wchodzą głównie bakterie, ale też niektóre grzyby (drożdżaki), pierwotniaki i wirusy. Żyją one (z wyjątkiem wirusów, których materiał genetyczny znajduje się we wnętrzu komórek) na wszystkich powierzchniach ciała człowieka – na skórze, śluzówkach jamy ustnej, nosogardzieli i dróg oddechowych, dróg rodnych, moczowych i oczywiście jelita. Ponadto niektóre bakterie żyją wewnątrz komórek organizmu człowieka. Jesteśmy dosłownie otoczeni drobnoustrojami; żyjemy zwykle w równowadze między organizmem człowieka, tzw. gospodarza i mikrobiota. Dotyczy to oczywiście również zwierząt.

Stosunek liczby komórek drobnoustrojów żyjących na człowieku do liczby jego komórek wynosi 10 do 1. Tak, to nie jest pomyłka. Liczba komórek drobnoustrojów zasiedlających nasz organizm wynosi bowiem 10¹⁴, a liczba komórek człowieka – 10¹³.

Organizm człowieka jest hybrydą – drobnoustroje stanowią 70% komórek organizmu człowieka i wywierają wpływ na większość procesów życiowych oraz psychikę.

Zespół tworzony przez człowieka-gospodarza i jego mikrobiom hipotetycznie traktowany jest jako SUPERORGANIZM. Oznacza to, że bez obecności „własnych” drobnoustrojów człowiek nie mógłby egzystować. Potrzebne są nie tylko jako osłona przed inwazją organizmów środowiskowych obcych – patogennych, które mogłyby zabić nowo zasiedlonego człowieka.

Bardzo ważne funkcje pełnią mikrobiota przewodu pokarmowego. Są to: udział w procesach trawienia, w tym wspomaganie trawienia laktozy, wpływ na gospodarkę lipidową, biosynteza niektórych witamin – B1 i kwasu foliowego, poza tym immunomodulacja i dużo, dużo więcej.