-
W empik go
Cuda Matki Bożej Nieustającej Pomocy - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
7 czerwca 2023
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Cuda Matki Bożej Nieustającej Pomocy - ebook
„O Matko Nieustającej Pomocy, z największą ufnością przychodzę dzisiaj
przed Twój święty obraz, aby błagać o pomoc Twoją…”
To pierwsze słowa modlitwy rzymskiej, którą odmawiają ludzie na całym świecie, zwracając się do Maryi gotowej zawsze wspierać swoje dzieci. Do tej Matki można przyjść z wielkimi i małymi życiowymi sprawami. Świadectwa osób, które doświadczyły Jej pomocy potwierdzają, że dla Maryi żadna prośba nie jest nieistotna. Otacza wszystkich nieustanną opieką.
Jedna z moich córek rozeszła się z mężem. Zwróciłam się z prośbą do Matki Najświętszej, aby uratowała ich małżeństwo. Przez dziesięć lat codziennie odmawiałam cząstkę różańca i ufałam... Wreszcie niespodziewanie się zeszli. Tak wielka jest moc Matki Najświętszej Nieustającej Pomocy…
MODLITWA
Panie Jezu Chryste, Ty dałeś nam swoją Rodzicielkę Maryję, której sławny obraz czcimy jako Matkę gotową nieustannie pomagać, spraw, abyśmy gorliwie wypraszając Jej macierzyńską pomoc, nieustannie doznawali owoców Twego odkupienia. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen.
W książce znajdziesz m.in. świadectwa cudów i łask wyproszonych za przyczyną Matki Bożej Nieustającej Pomocy, tekst o duchowym znaczeniu tej ikony, a także Nowennę Nieustanną i inne modlitwy za wstawiennictwem Maryi.
| Kategoria: | Wiara i religia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-277-3559-1 |
| Rozmiar pliku: | 1,1 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Przesłanie ikony Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Marek Kotyński CSsR
Wizerunek Matki Bożej Nieustającej Pomocy jest ikoną, obrazem religijnym przeznaczonym do medytacji i modlitwy, dlatego anonimowy malarz, który ją stworzył, pragnął nie tyle dać wyraz swojej artystycznej fantazji, ile zakomunikować przede wszystkim pewne przesłanie duchowe. Właściwie każdy obraz religijny zawiera w sobie jakieś „przesłanie duchowe”, jednak w odniesieniu do ikony stwierdzenie to jest adekwatne tylko częściowo. Święty wizerunek zwany „ikoną” (grec. eikon – obraz), czerpiąc z wielowiekowej tradycji sztuki chrześcijańskiej i bazując na chrześcijańskim Objawieniu, aspiruje do wyrażania (zawierania i przekazywania) rzeczywistości teologiczno-duchowej w służbie religijnemu poznaniu. Poprzez medytację ikony człowiek wierzący zostaje pobudzony do modlitwy i uzdolniony przez Ducha Świętego do wejścia w autentyczną wewnętrzną relację z przedstawionymi na ikonie postaciami.
1. Najgłębszy sens ikony
Dla chrześcijan istnienie Boga jest przedmiotem wiary; Bóg jest „pierwszym i ostatnim” (Iz 44,6), jest Początkiem i Końcem wszystkiego (por. Ap 22,13), jedynym Panem wszechświata i Zbawicielem człowieka. Bóg jest niczym nieograniczony (por. Iz 6,1; 1 Krl 8,27), z niczym nieporównywalny (por. Ps 139,7–12), ma absolutną władzę nad istnieniem oraz przyszłością (por. Wj 3,13). Jednak tenże Bóg, będący pełnią bytu i wszelkiej doskonałości, pochylił się nad ludźmi w Abrahamie i coraz wyraźniej zaczął objawiać im siebie. Objawiając się Izraelowi, wyjawił swoje imię JAHWE – „Jestem, który Jestem” (Wj 3,14), i ukazał, że z siebie samego jest On tym wszystkim, czym jest: Prawdą i Dobrocią, Bogiem żywym, wiernym i współczującym, który pamięta o swoich obietnicach. Udowodnił On swemu ludowi, że jest bliski, miłosierny i litościwy. Gdy nadeszła pełnia czasów, Bóg objawił się człowiekowi w sposób definitywny i całkowity w Jezusie z Nazaretu, który był obiecanym Mesjaszem, Synem Bożym, i swoimi czynami, cudami oraz nauczaniem objawił Boga jako nieskończoną Miłość. Chrystus Zbawiciel jest zatem prawdziwą ikoną Boga, „obrazem Boga niewidzialnego” (Kol 1,15), dlatego powiedział o sobie: „Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca” (J 14,9).
Od tego momentu starotestamentowy zakaz czynienia materialnych wyobrażeń Boga, wynikający z istniejącego kiedyś niebezpieczeństwa idolatrii, przestał być aktualny1. Dlatego VII Sobór Powszechny (787) wypracował naukę o ikonach, stwierdzając między innymi:
przedmiotem kultu powinny być nie tylko wizerunki drogocennego i ożywiającego Krzyża, lecz tak samo czcigodne i święte obrazy malowane, ułożone w mozaikę lub wykonane innym sposobem, które umieszcza się ze czcią w świętych kościołach Bożych, na naczyniach liturgicznych i na szatach, na ścianach czy na desce, w domach czy przy drogach. Są one wyobrażeniami naszego Pana Jezusa Chrystusa, Boga i Zbawiciela, Niepokalanej Pani naszej, świętej Bożej Rodzicielki, godnych czci Aniołów oraz wszystkich świętych i świątobliwych mężów. „Cześć oddawana wizerunkowi przechodzi na prototyp”; a kto składa hołd obrazowi, ten go składa Istocie, którą obraz przedstawia2.
Orzeczenia tego Soboru syntezują praktycznie całą patrystyczną myśl Kościoła dotyczącą wcielenia i rozbudowują doktrynę chrystologiczną, wyprowadzając właściwe wnioski i wyciągając daleko idące konsekwencje na temat kultu ikony w chrześcijaństwie. Ogromny wkład w tę dziedzinę wniosły dzieła mnicha-teologa Teodora Studyty (759–826), który w ramach arystotelesowskiej teorii bytu zdołał najbardziej klarownie wykazać zależność porządku poznawczego i porządku bytowego w ikonie. W opozycji do ikonoklastów dowiódł on, że ikona przedstawia osobę Zbawiciela, który w konsekwencji wcielenia poddał się regułom opisywalności. Studyta rozpracował też newralgiczny problem obecności osobowej prototypu, ujawnianej i przekazywanej przez ikonę. Prototyp jest realnie obecny w obrazie, lecz chodzi tu o obecność czysto osobowo-relacyjną i na tym zasadza się godność ikony. Dlatego modląc się przed ikoną, modlimy się bezpośrednio do Chrystusa. Całując ikonę, całujemy Chrystusa. Kłaniając się ikonie, kłaniamy się Chrystusowi3. Dlatego ikona uświęca (poprzez modlitwę i medytację, jaką człowiek zanosi do Boga, wpatrując się w święty wizerunek), jednak nie na sposób sakramentu, lecz na mocy relacji ukierunkowanej ku osobie przedstawianej (drewno ikony nie staje się narzędziem łaski, jak w przypadku sakramentu).
Nowożytna myśl prawosławna rozbudowała jeszcze bardziej tę zasadniczą doktrynę Kościoła, używając współczesnego języka teologicznego, dzięki dokonaniom takich teologów, jak chociażby Leonid Uspienski, Paul Evdokimov czy Sergiusz Bułgakow, podkreślając z mocą, że podstawowy i najważniejszy walor każdej ikony polega właśnie na jej podobieństwie do przedstawianego prototypu, przed którym wierny świątobliwie się modli.
Wymiary tej refleksji nie pozwalają jednak szerzej zająć się tym zagadnieniem, które zostało już zresztą dobrze opracowane w literaturze teologicznej, także w języku polskim. Uwzględniając i akcentując zarysowaną powyżej rzeczywistość ikony, niniejszy tekst zwraca uwagę tylko na niektóre aspekty symboliki i malarskiego układu postaci jednego z najpopularniejszych w chrześcijaństwie obrazów, jakim jest ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy, w celu przybliżenia jego ewangelicznego przesłania i pogłębienia modlitewnej medytacji czytelnika.
2. Ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy
W przeszłości chrześcijanie odznaczali się większą zdolnością odczytywania prawd wiary i duchowego przesłania zawartego w świętych obrazach – nawet niepiśmienni umieli zagłębić się w ukryte treści teologiczne i duchowe wyrażone za pomocą kolorów, symboli, znaków i gestów malarskich. Potrafili uczynić z nich przedmiot swojej refleksji oraz głębokiej modlitwy, obejmującej różne wymiary życia, czyli medytacji. Medytacja przed ikoną okazuje się bowiem szczególnie wartościowa w odkrywaniu i rozwijaniu osobistej więzi z Chrystusem, zwłaszcza w dzisiejszej kulturze, określanej jako kultura obrazu. Potwierdzają to świadectwa mistyków, na przykład św. Teresy z Ávili, zachęcającej swoje mniszki do korzystania z obrazów w pogłębionej modlitwie: „Radzę każdej, by postarała się dla siebie o jaki, według własnego upodobania, obrazek czy figurę Pana naszego, nie po to, by je nosić ukryte w zanadrzu i nigdy na nie spojrzeć, ale aby przed tym wyobrażeniem jak najczęściej z Nim rozmawiać. On sam poda wam do serca, co Mu macie powiedzieć” (Droga doskonałości, XXVI, 9).
Jednakże tak kiedyś, jak i dzisiaj wierni potrzebują odpowiedniego wprowadzenia w treść i przesłanie obrazu przez osobę zaznajomioną z podstawami ikonografii i mającą osobiste doświadczenie w dziedzinie ducha, zwłaszcza w medytacji nad ikoną – na przykład przez duszpasterza. Nabożeństwo Nieustannej Nowenny odprawiane przed ikoną Matki Bożej Nieustającej Pomocy jest znakomitą okazją do mądrego i pouczającego wdrożenia wiernych zarówno w wymiar duchowej obecności świętych przedstawianych na ikonie, jak i w przesłanie zawarte w tym konkretnym świętym obrazie.
Rzymski oryginał obrazu Nieustającej Pomocy jest ikoną procesyjną, której oddawano cześć publiczną, prowadząc w modlitewnych pochodach, i nad którą pochylano się w żarliwej osobistej modlitwie w domu lub w kościele. Stąd właśnie jej skromne rozmiary (54 × 41,5 cm), na miarę człowieka, dające poczucie bliskości z osobami przedstawionymi na obrazie oraz ułatwiające osobisty, wolny od lęku kontakt modlitewny. Jest ona namalowana techniką cieplną na desce orzechowej, nie znamy jednak jej pochodzenia ani autora. W czasach, w których powstała, ikonopisarze nie podpisywali swych dzieł, gdyż swoim talentem i pracą nie chcieli zdobywać sobie popularności, ale spełnić posługę względem wspólnoty wierzących.
Już na początku trzeba sobie uświadomić, że mamy do czynienia z obrazem pasyjnym – zwanym w obrządku rzymskokatolickim Matką Bożą Bolesną, a cechy kompozycyjno-formalne malunku (zwłaszcza wyprostowana dłoń Matki wskazująca na Syna) są charakterystyczne dla typu ikonograficznego określanego na Wschodzie jako Hodegetria (grec. Przewodniczka, Wskazująca Drogę)4. Należy też stwierdzić, że na naszej ikonie są wyraźnie widoczne zarówno wpływy malarstwa bizantyjsko-kreteńskiego, w szczególności duże podobieństwo do niektórych ikon Andreasa Ritzosa (1422–1492), jak i wpływy zachodnie, głównie w twarzy, która utraciła charakterystyczną bizantyjsko-kreteńską surowość. Mogłoby to wskazywać na pochodzenie ikony z kręgów szesnastowiecznego malarstwa wenecko-kreteńskiego.
Opisując oddziaływanie każdego dzieła sztuki, można wyrazić je trójkątem: artysta, jego dzieło i oglądający. Jednak w przypadku ikony to stanowczo za mało. Tradycja wschodnia mówi, że ikona jest widzialnym znakiem niewidzialnej obecności, że przebija przez nią obecność nadprzyrodzona, że „objawia” ona Boga. To właśnie dzięki niej, dzięki duchowej, lecz realnej obecności świętych osób, działanie ikony wychodzi poza relację dzieła, jego twórcy oraz odbiorcy.
Dzieła sztuki odwołują się do naszych zmysłów i starają się poruszyć nasze naturalne uczucia. Ikona również działa na nasze zmysły, ale nie chce się na nich zatrzymać ani igrać tylko z naszymi emocjami. Dlatego na pierwszy rzut oka wydaje się schematyczna, „sztywna” w odbiorze, żeby oglądający nie zwracał uwagi na to, co drugorzędne, a uruchomił swoje „zmysły wewnętrzne” i dostroił je tak, aby odbierały rzeczywistość duchową, aby przez wiarę nawiązał kontakt z przedstawianą osobą. Twarze czy sylwetki na ikonie muszą być oczywiście wystarczająco rozpoznawalne, lecz nie są one portretami, „nawiązują” tylko do prawdziwych osób, obecnych duchowo poprzez medium ikony. Ikona nie chce nawet odwzorowywać tego, co duchowe; doprowadziłoby to do jej zniszczenia i byłoby po prostu niemożliwe. Pragnie natomiast udostępnić świat duchowy, obecny i rozpoznawalny przez wiarę.
------------------------------------------------------------------------
1 Jego celem było „nie pozwolić, by naród wybrany wielbił i otaczał kultem stworzenie zamiast Stwórcy”; L. Uspienski, Teologia ikony, tłum. M. Żurowska, Poznań 1993, s. 17. Równocześnie jednak chodziło o ustrzeżenie ludzi od przekonania, że to, co sobie wyobrażają, jest Bogiem, że Bóg jest wyobrażalny na ludzki sposób, a poprzez wyobrażenie staje się obecny.
2 Dokumenty soborów powszechnych: tekst grecki, łaciński, polski. T.1: Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2002, s. 337, 339.
3 S. Bułgakow, Ikona i kult ikony, tłum. H. Paprocki, Bydgoszcz 2002, s. 76.
4 Niektóre ikony tego typu, bardzo podobne w układzie rysunku do Nieustającej Pomocy, różnią się od niej w kolorach oraz niektórych szczegółach, ukazując Maryję, której prawa dłoń nie dotyka dłoni Jezusa, lecz opuszczona niżej i wyprostowana jeszcze wyraźniej wskazuje na Zbawiciela, eksponując zasadnicze cechy formalne Hodegetrii.Spis treści
Wstęp
Przesłanie ikony Matki Bożej Nieustającej Pomocy
1. Najgłębszy sens ikony
2. Ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy
3. Wymowa gestów
4. Światło ikony
Świadectwa
Cudownie ocalony
Jej zawdzięczam zdrowie i życie
Pewne zdarzenie postrzegam jako mały cud
W rękach Boga i Maryi
Błagałem Maryję ze łzami w oczach
Tylko Tobie mogę zawdzięczać tę wielką łaskę
Uratowana z morskiej topieli
Krzyknęłam tylko Twoje imię
Nie dopuściłaś, o Matko Najdroższa, do tego…
Powierzając syna
Matka Boża Nieustającej Pomocy pomogła mi rozeznać powołanie
Dzięki Matce Bożej
Dłoń Maryi
Modliłam się i ufałam
Całe to zmartwienie z ufnością i z nadzieją w sercu powierzyłam Matce
Podziękowania z Nowenny Nieustannej do Matki Bożej Nieustającej Pomocy
MODLITWY
Nieustanna Nowenna do Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Modlitwa rzymska
Wezwania dziękczynne
Wezwania błagalne
Zakończenie
Antyfona
Różne modlitwy przez wstawiennictwo Matki Bożej Nieustającej Pomocy
W sprawach materialnych
W chorobie
Za rodzinę
Za dzieci
Litania do Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Sanktuaria
Bibliografia
Marek Kotyński CSsR
Wizerunek Matki Bożej Nieustającej Pomocy jest ikoną, obrazem religijnym przeznaczonym do medytacji i modlitwy, dlatego anonimowy malarz, który ją stworzył, pragnął nie tyle dać wyraz swojej artystycznej fantazji, ile zakomunikować przede wszystkim pewne przesłanie duchowe. Właściwie każdy obraz religijny zawiera w sobie jakieś „przesłanie duchowe”, jednak w odniesieniu do ikony stwierdzenie to jest adekwatne tylko częściowo. Święty wizerunek zwany „ikoną” (grec. eikon – obraz), czerpiąc z wielowiekowej tradycji sztuki chrześcijańskiej i bazując na chrześcijańskim Objawieniu, aspiruje do wyrażania (zawierania i przekazywania) rzeczywistości teologiczno-duchowej w służbie religijnemu poznaniu. Poprzez medytację ikony człowiek wierzący zostaje pobudzony do modlitwy i uzdolniony przez Ducha Świętego do wejścia w autentyczną wewnętrzną relację z przedstawionymi na ikonie postaciami.
1. Najgłębszy sens ikony
Dla chrześcijan istnienie Boga jest przedmiotem wiary; Bóg jest „pierwszym i ostatnim” (Iz 44,6), jest Początkiem i Końcem wszystkiego (por. Ap 22,13), jedynym Panem wszechświata i Zbawicielem człowieka. Bóg jest niczym nieograniczony (por. Iz 6,1; 1 Krl 8,27), z niczym nieporównywalny (por. Ps 139,7–12), ma absolutną władzę nad istnieniem oraz przyszłością (por. Wj 3,13). Jednak tenże Bóg, będący pełnią bytu i wszelkiej doskonałości, pochylił się nad ludźmi w Abrahamie i coraz wyraźniej zaczął objawiać im siebie. Objawiając się Izraelowi, wyjawił swoje imię JAHWE – „Jestem, który Jestem” (Wj 3,14), i ukazał, że z siebie samego jest On tym wszystkim, czym jest: Prawdą i Dobrocią, Bogiem żywym, wiernym i współczującym, który pamięta o swoich obietnicach. Udowodnił On swemu ludowi, że jest bliski, miłosierny i litościwy. Gdy nadeszła pełnia czasów, Bóg objawił się człowiekowi w sposób definitywny i całkowity w Jezusie z Nazaretu, który był obiecanym Mesjaszem, Synem Bożym, i swoimi czynami, cudami oraz nauczaniem objawił Boga jako nieskończoną Miłość. Chrystus Zbawiciel jest zatem prawdziwą ikoną Boga, „obrazem Boga niewidzialnego” (Kol 1,15), dlatego powiedział o sobie: „Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca” (J 14,9).
Od tego momentu starotestamentowy zakaz czynienia materialnych wyobrażeń Boga, wynikający z istniejącego kiedyś niebezpieczeństwa idolatrii, przestał być aktualny1. Dlatego VII Sobór Powszechny (787) wypracował naukę o ikonach, stwierdzając między innymi:
przedmiotem kultu powinny być nie tylko wizerunki drogocennego i ożywiającego Krzyża, lecz tak samo czcigodne i święte obrazy malowane, ułożone w mozaikę lub wykonane innym sposobem, które umieszcza się ze czcią w świętych kościołach Bożych, na naczyniach liturgicznych i na szatach, na ścianach czy na desce, w domach czy przy drogach. Są one wyobrażeniami naszego Pana Jezusa Chrystusa, Boga i Zbawiciela, Niepokalanej Pani naszej, świętej Bożej Rodzicielki, godnych czci Aniołów oraz wszystkich świętych i świątobliwych mężów. „Cześć oddawana wizerunkowi przechodzi na prototyp”; a kto składa hołd obrazowi, ten go składa Istocie, którą obraz przedstawia2.
Orzeczenia tego Soboru syntezują praktycznie całą patrystyczną myśl Kościoła dotyczącą wcielenia i rozbudowują doktrynę chrystologiczną, wyprowadzając właściwe wnioski i wyciągając daleko idące konsekwencje na temat kultu ikony w chrześcijaństwie. Ogromny wkład w tę dziedzinę wniosły dzieła mnicha-teologa Teodora Studyty (759–826), który w ramach arystotelesowskiej teorii bytu zdołał najbardziej klarownie wykazać zależność porządku poznawczego i porządku bytowego w ikonie. W opozycji do ikonoklastów dowiódł on, że ikona przedstawia osobę Zbawiciela, który w konsekwencji wcielenia poddał się regułom opisywalności. Studyta rozpracował też newralgiczny problem obecności osobowej prototypu, ujawnianej i przekazywanej przez ikonę. Prototyp jest realnie obecny w obrazie, lecz chodzi tu o obecność czysto osobowo-relacyjną i na tym zasadza się godność ikony. Dlatego modląc się przed ikoną, modlimy się bezpośrednio do Chrystusa. Całując ikonę, całujemy Chrystusa. Kłaniając się ikonie, kłaniamy się Chrystusowi3. Dlatego ikona uświęca (poprzez modlitwę i medytację, jaką człowiek zanosi do Boga, wpatrując się w święty wizerunek), jednak nie na sposób sakramentu, lecz na mocy relacji ukierunkowanej ku osobie przedstawianej (drewno ikony nie staje się narzędziem łaski, jak w przypadku sakramentu).
Nowożytna myśl prawosławna rozbudowała jeszcze bardziej tę zasadniczą doktrynę Kościoła, używając współczesnego języka teologicznego, dzięki dokonaniom takich teologów, jak chociażby Leonid Uspienski, Paul Evdokimov czy Sergiusz Bułgakow, podkreślając z mocą, że podstawowy i najważniejszy walor każdej ikony polega właśnie na jej podobieństwie do przedstawianego prototypu, przed którym wierny świątobliwie się modli.
Wymiary tej refleksji nie pozwalają jednak szerzej zająć się tym zagadnieniem, które zostało już zresztą dobrze opracowane w literaturze teologicznej, także w języku polskim. Uwzględniając i akcentując zarysowaną powyżej rzeczywistość ikony, niniejszy tekst zwraca uwagę tylko na niektóre aspekty symboliki i malarskiego układu postaci jednego z najpopularniejszych w chrześcijaństwie obrazów, jakim jest ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy, w celu przybliżenia jego ewangelicznego przesłania i pogłębienia modlitewnej medytacji czytelnika.
2. Ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy
W przeszłości chrześcijanie odznaczali się większą zdolnością odczytywania prawd wiary i duchowego przesłania zawartego w świętych obrazach – nawet niepiśmienni umieli zagłębić się w ukryte treści teologiczne i duchowe wyrażone za pomocą kolorów, symboli, znaków i gestów malarskich. Potrafili uczynić z nich przedmiot swojej refleksji oraz głębokiej modlitwy, obejmującej różne wymiary życia, czyli medytacji. Medytacja przed ikoną okazuje się bowiem szczególnie wartościowa w odkrywaniu i rozwijaniu osobistej więzi z Chrystusem, zwłaszcza w dzisiejszej kulturze, określanej jako kultura obrazu. Potwierdzają to świadectwa mistyków, na przykład św. Teresy z Ávili, zachęcającej swoje mniszki do korzystania z obrazów w pogłębionej modlitwie: „Radzę każdej, by postarała się dla siebie o jaki, według własnego upodobania, obrazek czy figurę Pana naszego, nie po to, by je nosić ukryte w zanadrzu i nigdy na nie spojrzeć, ale aby przed tym wyobrażeniem jak najczęściej z Nim rozmawiać. On sam poda wam do serca, co Mu macie powiedzieć” (Droga doskonałości, XXVI, 9).
Jednakże tak kiedyś, jak i dzisiaj wierni potrzebują odpowiedniego wprowadzenia w treść i przesłanie obrazu przez osobę zaznajomioną z podstawami ikonografii i mającą osobiste doświadczenie w dziedzinie ducha, zwłaszcza w medytacji nad ikoną – na przykład przez duszpasterza. Nabożeństwo Nieustannej Nowenny odprawiane przed ikoną Matki Bożej Nieustającej Pomocy jest znakomitą okazją do mądrego i pouczającego wdrożenia wiernych zarówno w wymiar duchowej obecności świętych przedstawianych na ikonie, jak i w przesłanie zawarte w tym konkretnym świętym obrazie.
Rzymski oryginał obrazu Nieustającej Pomocy jest ikoną procesyjną, której oddawano cześć publiczną, prowadząc w modlitewnych pochodach, i nad którą pochylano się w żarliwej osobistej modlitwie w domu lub w kościele. Stąd właśnie jej skromne rozmiary (54 × 41,5 cm), na miarę człowieka, dające poczucie bliskości z osobami przedstawionymi na obrazie oraz ułatwiające osobisty, wolny od lęku kontakt modlitewny. Jest ona namalowana techniką cieplną na desce orzechowej, nie znamy jednak jej pochodzenia ani autora. W czasach, w których powstała, ikonopisarze nie podpisywali swych dzieł, gdyż swoim talentem i pracą nie chcieli zdobywać sobie popularności, ale spełnić posługę względem wspólnoty wierzących.
Już na początku trzeba sobie uświadomić, że mamy do czynienia z obrazem pasyjnym – zwanym w obrządku rzymskokatolickim Matką Bożą Bolesną, a cechy kompozycyjno-formalne malunku (zwłaszcza wyprostowana dłoń Matki wskazująca na Syna) są charakterystyczne dla typu ikonograficznego określanego na Wschodzie jako Hodegetria (grec. Przewodniczka, Wskazująca Drogę)4. Należy też stwierdzić, że na naszej ikonie są wyraźnie widoczne zarówno wpływy malarstwa bizantyjsko-kreteńskiego, w szczególności duże podobieństwo do niektórych ikon Andreasa Ritzosa (1422–1492), jak i wpływy zachodnie, głównie w twarzy, która utraciła charakterystyczną bizantyjsko-kreteńską surowość. Mogłoby to wskazywać na pochodzenie ikony z kręgów szesnastowiecznego malarstwa wenecko-kreteńskiego.
Opisując oddziaływanie każdego dzieła sztuki, można wyrazić je trójkątem: artysta, jego dzieło i oglądający. Jednak w przypadku ikony to stanowczo za mało. Tradycja wschodnia mówi, że ikona jest widzialnym znakiem niewidzialnej obecności, że przebija przez nią obecność nadprzyrodzona, że „objawia” ona Boga. To właśnie dzięki niej, dzięki duchowej, lecz realnej obecności świętych osób, działanie ikony wychodzi poza relację dzieła, jego twórcy oraz odbiorcy.
Dzieła sztuki odwołują się do naszych zmysłów i starają się poruszyć nasze naturalne uczucia. Ikona również działa na nasze zmysły, ale nie chce się na nich zatrzymać ani igrać tylko z naszymi emocjami. Dlatego na pierwszy rzut oka wydaje się schematyczna, „sztywna” w odbiorze, żeby oglądający nie zwracał uwagi na to, co drugorzędne, a uruchomił swoje „zmysły wewnętrzne” i dostroił je tak, aby odbierały rzeczywistość duchową, aby przez wiarę nawiązał kontakt z przedstawianą osobą. Twarze czy sylwetki na ikonie muszą być oczywiście wystarczająco rozpoznawalne, lecz nie są one portretami, „nawiązują” tylko do prawdziwych osób, obecnych duchowo poprzez medium ikony. Ikona nie chce nawet odwzorowywać tego, co duchowe; doprowadziłoby to do jej zniszczenia i byłoby po prostu niemożliwe. Pragnie natomiast udostępnić świat duchowy, obecny i rozpoznawalny przez wiarę.
------------------------------------------------------------------------
1 Jego celem było „nie pozwolić, by naród wybrany wielbił i otaczał kultem stworzenie zamiast Stwórcy”; L. Uspienski, Teologia ikony, tłum. M. Żurowska, Poznań 1993, s. 17. Równocześnie jednak chodziło o ustrzeżenie ludzi od przekonania, że to, co sobie wyobrażają, jest Bogiem, że Bóg jest wyobrażalny na ludzki sposób, a poprzez wyobrażenie staje się obecny.
2 Dokumenty soborów powszechnych: tekst grecki, łaciński, polski. T.1: Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2002, s. 337, 339.
3 S. Bułgakow, Ikona i kult ikony, tłum. H. Paprocki, Bydgoszcz 2002, s. 76.
4 Niektóre ikony tego typu, bardzo podobne w układzie rysunku do Nieustającej Pomocy, różnią się od niej w kolorach oraz niektórych szczegółach, ukazując Maryję, której prawa dłoń nie dotyka dłoni Jezusa, lecz opuszczona niżej i wyprostowana jeszcze wyraźniej wskazuje na Zbawiciela, eksponując zasadnicze cechy formalne Hodegetrii.Spis treści
Wstęp
Przesłanie ikony Matki Bożej Nieustającej Pomocy
1. Najgłębszy sens ikony
2. Ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy
3. Wymowa gestów
4. Światło ikony
Świadectwa
Cudownie ocalony
Jej zawdzięczam zdrowie i życie
Pewne zdarzenie postrzegam jako mały cud
W rękach Boga i Maryi
Błagałem Maryję ze łzami w oczach
Tylko Tobie mogę zawdzięczać tę wielką łaskę
Uratowana z morskiej topieli
Krzyknęłam tylko Twoje imię
Nie dopuściłaś, o Matko Najdroższa, do tego…
Powierzając syna
Matka Boża Nieustającej Pomocy pomogła mi rozeznać powołanie
Dzięki Matce Bożej
Dłoń Maryi
Modliłam się i ufałam
Całe to zmartwienie z ufnością i z nadzieją w sercu powierzyłam Matce
Podziękowania z Nowenny Nieustannej do Matki Bożej Nieustającej Pomocy
MODLITWY
Nieustanna Nowenna do Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Modlitwa rzymska
Wezwania dziękczynne
Wezwania błagalne
Zakończenie
Antyfona
Różne modlitwy przez wstawiennictwo Matki Bożej Nieustającej Pomocy
W sprawach materialnych
W chorobie
Za rodzinę
Za dzieci
Litania do Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Sanktuaria
Bibliografia
więcej..
