-
W empik go
Cukrzyca. Jak z nią żyć - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
21 lutego 2018
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
PDF
czytaj
na laptopie
czytaj
na tablecie
Format e-booków, który możesz odczytywać na tablecie oraz
laptopie. Pliki PDF są odczytywane również przez czytniki i smartfony,
jednakze względu na komfort czytania i brak możliwości skalowania
czcionki, czytanie plików PDF na tych urządzeniach może być męczące dla
oczu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na laptopie
Pliki PDF zabezpieczone watermarkiem możesz odczytać na dowolnym
laptopie po zainstalowaniu czytnika dokumentów PDF. Najpowszechniejszym
programem, który umożliwi odczytanie pliku PDF na laptopie, jest Adobe
Reader. W zależności od potrzeb, możesz zainstalować również inny
program - e-booki PDF pod względem sposobu odczytywania nie różnią
niczym od powszechnie stosowanych dokumentów PDF, które odczytujemy
każdego dnia.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Cukrzyca. Jak z nią żyć - ebook
Czym jest cukrzyca? Jak wygląda życie diabetyka? Kiedy mierzyć poziom cukru? Jakie insuliny są dostępne na polskim rynku? Na te i wiele innych pytań odpowiada doświadczona edukatorka i pielęgniarka diabetologiczna.
Jeśli u Ciebie lub kogoś z Twoich bliskich zdiagnozowano cukrzycę, ta książka pomoże Ci oswoić chorobę i nauczy Cię, jak z nią żyć na co dzień: pracować, uprawiać hobby, podróżować. Wystarczy bowiem zdobyć dostateczną wiedzę o cukrzycy, aby zapewnić sobie odpowiednią samoopiekę i cieszyć się niezależnością. Pamiętaj jednak, że nic nie zastąpi porady profesjonalnego personelu medycznego.
Z tego poradnika dowiesz się m.in.:
- na czym polega samokontrola w cukrzycy,
- jaki wybrać system do pomiaru glikemii,
- jak wyliczyć wymienniki węglowodanowe i białkowo-tłuszczowe,
- w jaki sposób wstrzykiwać insulinę,
- jakich potraw unikać,
- jakie prawa i obowiązki ma diabetyk.
Poznasz także niekonwencjonalne metody wspomagające leczenie chorób przewlekłych. W książce znajdziesz również przykładowy tygodniowy jadłospis diabetyka.
O Autorce:
Dorota Drozd, pielęgniarka posiadającą specjalizację diabetologiczną, edukator diabetologiczny i psychodietetyk, członkini Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego i Europejskiej Fundacji Pielęgniarek Diabetologicznych (European Fundation Nurses in Diabetes. Praktykuje i opiekuje się osobami chorymi na cukrzycę w Poradni Diabetologicznej Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 w Lublinie. Jest autorką książek Kuchnia polska dla diabetyków oraz Kuchnia świata dla diabetyków wydanych przez Wydawnictwo RM oraz licznych artykułów popularnonaukowych. Bierze udział w wielu konferencjach w kraju i za granicą.
Spis treści
Od Autorki
CZYM JEST CUKRZYCA?
Po co nam trzustka?
Glukoza i insulina
Czynniki sprzyjające rozwojowi cukrzycy i grupy ryzyka
Kryteria rozpoznania cukrzycy
Rodzaje cukrzycy
Remisja choroby
ŻYWIENIE – LEK BEZ RECEPTY
O czym świadczy BMI?
Węglowodany w diecie diabetyka
Tłuszcze w diecie diabetyka
Białka w diecie diabetyka
Wymienniki białkowo-tłuszczowe
Zamienniki cukru
SAMOKONTROLA
Glukometry
Systemy do ciągłego monitorowania glikemii
Stany hipo- i hiperglikemii
Oznaczanie poziomu glukozy i ciał ketonowych w moczu
Oznaczenie hemoglobiny glikowanej
Zespół stopy cukrzycowej
SPOSOBY LECZENIA CUKRZYCY
Insulinoterapia
Chirurgia metaboliczna
Przeszczep
ŻYCIE Z CUKRZYCĄ – ASPEKTY PRAWNE
Cukrzyca w przedszkolu i szkole
Słodka” podróż
Cukrzyca a prawo jazdy
Diabetyk w pracy
ZABIEGI NIEKONWENCJONALNE W LECZENIU CUKRZYCY
Automasaż
Masaż bańką chińską
Taniec terapeutyczny
Joga i medytacja
DODATEK
Tygodniowy jadłospis diabetyka
Ważne adresy i numery telefonów
Polecane książki i czasopisma
SŁOWNIK TERMINÓW DIABETOLOGICZNYCH
| Kategoria: | Poradniki |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7773-846-7 |
| Rozmiar pliku: | 4,5 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Od Autorki
Oddaję w ręce czytelników poradnik, który jest owocem mojego wieloletniego doświadczenia zawodowego w opiece nad osobami chorymi na cukrzycę. Mam nadzieję, że będzie pomocny nie tylko „słodkim” ludziom, ale też ich bliskim.
Cukrzyca jest bardzo specyficzną chorobą, nie boli, ale też nie daje od siebie odpocząć, nie można się z nią rozstać nawet na minutę. Niemniej jednak wczesne rozpoznanie i duża wiedza o niej dają dobre rokowania. Wyedukowany diabetyk, zaangażowany w proces leczenia, może wieść normalne życie.
Dziś diabetologia oferuje wiele metod leczenia. Przestrzeganie właściwej diety, stosowanie się do zaleceń terapeutycznych, otwartość na nowe rozwiązania techniczne typu nowoczesne glukometry i aplikacje do monitorowania glikemii sprawiają, że trzeba mieć zaufanie do specjalisty zajmującego się leczeniem cukrzycy.
W książce starałam się w przystępny sposób wyjaśnić, czym jest cukrzyca i co współczesna diabetologia może zaoferować diabetykom. Duży nacisk położyłam na sposób odżywiania się, który stanowi formę terapii. Na końcu poradnika zamieściłam słowniczek trudniejszych terminów medycznych potrzebnych w dialogu z zespołem leczącym. Czytelnik poradnika będzie mógł także zapoznać się z przepisami prawa dotyczącymi diabetyków, przydatnymi w szkole, pracy i podróży.
Książkę dedykuję wszystkim osobom chorym na cukrzycę.
Dorota DrozdCzym jest cukrzyca?
Jeśli diabetolog (specjalista zajmujący się leczeniem cukrzycy) właśnie stwierdził, że jesteś pełnoprawnym diabetykiem, zapewne twój świat stanął na głowie. Wyparcie choroby jest najczęstszą reakcją na diagnozę. Jednak warto pamiętać, że im wcześniej choroba zostanie wykryta, tym mniej spustoszeń dokona w organizmie. W zaakceptowaniu nowego stanu pomogą ci interaktywne zespoły edukacyjne z poradni diabetologicznych. Zatem po rozpoznaniu cukrzycy należy udać się do edukatora diabetologicznego, który będzie twoim życiowym przewodnikiem – udzieli wskazówek na temat diety, aktywności fizycznej i samokontroli. Możesz też zasięgnąć porady u psychologa, psychiatry i podologa (specjalisty, który zajmuje się profilaktyką i pielęgnacją stopy cukrzycowej).
Cukrzyca to choroba, która towarzyszy ludzkości od czasów pradawnych. Jako schorzenie o nazwie Diabetes mellitus została zdiagnozowana przez medyków egipskich i perskich – mówią o niej np. zachowane papirusy i księgi.
Dziś cukrzyca w świetle najnowszych badań to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (czyli podwyższonym poziomem cukru we krwi na czczo lub po posiłku), wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.
O hiperglikemii mówimy wtedy, kiedy poziom cukru (inaczej glikemia) we krwi badany na czczo wynosi 126 mg/dl i więcej. Z kolei z hiperglikemią poposiłkową mamy do czynienia wtedy, kiedy poziom cukru badany po godzinie od rozpoczęcia przyjmowania posiłku wynosi co najmniej 160 mg/dl i kiedy dwie godziny po posiłku jest większy niż 140 mg/dl.
Po co nam trzustka?
O typie cukrzycy, rokowaniach, obrazie schorzenia i postępowaniu terapeutycznym decyduje głównie stan trzustki.
Trzustka jest narządem gruczołowym, znajdującym się w górnej części jamy brzusznej. Składa się z dwóch rodzajów tkanek: pęcherzykowej oraz wyspowej. Pęcherzyki trzustkowe pełnią funkcję zewnątrzwydzielniczą (produkują enzymy trawienne), z kolei wysepki trzustkowe (zwane także wysepkami Langerhansa) pełnią funkcję wewnątrzwydzielniczą (produkują hormony, m.in. glukagon i insulinę).
Trzustka to gruczoł zarządzający poziomem cukru w organizmie. Jeśli w krwiobiegu poziom cukru spadnie, trzustka wydziela glukagon, który informuje wątrobę, aby ta uwolniła zapasy glukozy. Jeśli zaś poziom glukozy we krwi wzrośnie, trzustka wydziela insulinę, a ta transportuje nadmiar glukozy w głąb komórek.
Większość wysepek Langerhansa, bo aż 60%, składa się z komórek beta wytwarzających insulinę. Około 25% stanowią komórki alfa produkujące glukagon. Pozostałe komórki – D i F – to 15% wysp trzustki.
W przypadku cukrzycy kluczowe są komórki alfa i beta. Jeśli w krwiobiegu poziom cukru spadnie, trzustka wydziela glukagon, który informuje wątrobę, aby ta uwolniła zapasy glukozy. Jeśli zaś poziom glukozy we krwi wzrośnie, trzustka wydziela insulinę, a ta transportuje nadmiar glukozy w głąb komórek.
W cukrzycy typu 1 oraz LADA komórki beta produkujące insulinę ulegają uszkodzeniu i trzustka traci zdolność wytwarzania insuliny. Jest to choroba autoimmunologiczna – system odpornościowy traktuje trzustkę jak ciało obce komórki i ją niszczy.
W przypadku cukrzycy typu 2 trzustka nadal produkuje insulinę, ale nie w takiej ilości, aby zaspokoić potrzeby całego organizmu. Główną przyczyną tego stanu jest zbyt duża masa ciała osoby chorej – trzustka nie nadąża z produkcją względem zwiększonych potrzeb. W długo toczącym się procesie chorobowym cukrzycy typu 2 trzustka może ulec uszkodzeniu i całkowicie zaprzestać wytwarzania insuliny.
Glukoza i insulina
Glukoza to cukier prosty będący podstawowym paliwem dla organizmu człowieka. Jest niezbędna do prawidłowego metabolizmu komórkowego. Na jej brak są szczególnie wrażliwe komórki nerwowe – wszelkie zaburzenia w dostarczaniu glukozy do mózgu wywołują jego dysfunkcje, które określane są mianem neuroglikopenii. Przewlekłe i nawracające stany hipoglikemiczne prowadzą do powstawania ogniskowych uszkodzeń mózgu, a te są przyczyną zmian osobowości, ubytków pamięci, demencji. Wahania poziomów glukozy we krwi stwarzają ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera.
Glukoza odżywia komórki ludzkiego organizmu. Do tego, by mogła się do nich przedostać, konieczna jest insulina.
Czym jest właściwie insulina? To hormon niezbędny do prawidłowej gospodarki węglowodanowej. Jak już wspomniano, wydzielają ją wyspy trzustkowe Langerhansa, które mają również wpływ na przemianę białek i tłuszczów. W sytuacji gdy w organizmie brakuje insuliny, glukoza nie może przedostać się do komórek i gromadzi się we krwi. Wówczas reakcją obronną organizmu jest usunięcie nadmiaru cukru przez rozcieńczenie go wodą i wydalenie wraz z moczem.
Niedożywiony organizm (mózg, serce, płuca, nerki) jest osłabiony i zaczyna spalać własny tłuszcz. Komórki pozbawione paliwa glukozowego nie mogą prowadzić żadnych procesów życiowych. Przy dłuższym braku insuliny dochodzi do rozwoju kwasicy ketonowej , która objawia się:
- bólami brzucha,
- nudnościami i wymiotami,
- zaburzeniami świadomości,
- śpiączką cukrzycową.
W organizmie istnieją dwa źródła glukozy i dwa źródła napływu insuliny. Insulina bazowa służy do podstawowego zaopatrzenia organizmu, czyli odpowiada za utrzymanie pracy serca, płuc i prawidłowej ciepłoty ciała (temperatury). Źródłem insuliny bazowej jest glukoza wątrobowa pochodząca z zapasów glikogenu zmagazynowanych w wątrobie. Zużycie insuliny bazowej szacuje się na około 50% całego dobowego zapotrzebowania organizmu. Czynnikami przyspieszającymi wyrzut glukozy wątrobowej, a zatem i podwyższenia glikemii, są hormony (adrenalina, kortyzol, hormon wzrostu, glukagon). Zużycie insuliny bazowej nie ma nic wspólnego z posiłkami.
Z kolei insulina posiłkowa zużywana jest na regulację poziomu cukru, który dostarczamy organizmowi wraz z pokarmem.
U osoby zdrowej mechanizmy regulacyjne działają tak, że obydwa źródła insuliny pracują nad odżywieniem komórek po posiłkach i w przerwach pomiędzy nimi.
Czynniki sprzyjające rozwojowi cukrzycy i grupy ryzyka
Naukowcy debatują na temat przyczyn zachorowalności na cukrzycę. Koncentrują się na znalezieniu czynników sprawczych choroby i ich eliminacji. Udowodniono, że skłonność do choroby nie jest tylko „winą” rodzinnych obciążeń genetycznych. Mimo że składa się na nią cała gama predyspozycji dziedziczonych po przodkach, to jednak czynniki środowiskowe są „starterem” choroby.
Jednym z pierwszych czynników środowiskowych sprzyjających rozwojowi cukrzycy są infekcje wirusowe. Obserwacje pokazują sezonowość rozpoznań zachorowań na cukrzycę, związaną z aktywnością wirusów. Mogą one działać, aktywując układ odpornościowy lub bezpośrednio niszczyć komórki beta trzustki. Szczególnie groźne wydają się enterowirusy, do których należą np. wirusy polio, coxsackie. Zakażenia nimi szerzą się głównie przez przewód pokarmowy, a czasami drogą kropelkową. Większość infekcji spowodowana przez te wirusy przebiega bezobjawowo.
O sprzyjanie zapadalności na chorobę „słodkich” ludzi podejrzewana jest także… nadmierna higiena. Układ immunologiczny nie może być całkowicie izolowany od bakterii, ponieważ wówczas nie wytworzy odpowiednich przeciwciał. Z kolei duża dawka drobnoustrojów może sparaliżować system obronny, który staje się wrażliwszy na bodźce, a to prowadzi do autoagresji i chorób autoimmunologicznych (organizm zaczyna traktować swoje komórki jako wrogie).
Zaobserwowano również, że w środowiskach, w których podstawą diety jest mleko krowie i jego przetwory, odsetek ludzi chorych na cukrzycę jest większy. Ponadto jeśli w diecie bogatej w mleko krowie przyjmuje się ogromne ilości glutenu, trzustka jest bardziej obciążona, co może wpływać na wrażliwość organizmu na insulinę.
Czynniki genetyczne odgrywają większą rolę w zachorowaniach na cukrzycę typu 2. Jeżeli w linii wstępnych (rodzice, dziadkowie) odnotowano jej występowanie, można się spodziewać cukrzycy typu 2 u zstępnych. Według niektórych źródeł istnieje 50-procentowe prawdopodobieństwo odziedziczenia tego schorzenia po rodzicach. Jeśli jedno z bliźniąt jednojajowych choruje na cukrzycę typu 2, drugie na pewno dotknie ten sam los.
Dane epidemiologiczne wykazują, że ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 wynosi 2–3%, jeżeli na ten typ cukrzycy choruje matka, i 5–9%, gdy chory jest ojciec. Jeżeli obydwoje rodzice mają cukrzycę typu 1, ryzyko zachorowania dziecka wzrasta aż do 20%. Jeśli choroba ujawni się u jednego z bliźniąt jednojajowych, prawdopodobieństwo pojawienia się jej u drugiego wynosi 35%.
Geny, które mogą być odpowiedzialne za zachorowalność na cukrzycę wśród dzieci, zazwyczaj uaktywniają się, gdy organizm zaczyna wytwarzać białko, zwane interferonem typu 1 (białko to produkują komórki atakowane przez wirus). Nie można niestety dzisiaj zapobiegać destrukcji wysp trzustkowych.
Cukrzyca jest chorobą złożoną i nie ma jednej przyczyny jej pojawienia się. Zwykle mówi się o trzech czynnikach, które łącznie mogą zwiększać ryzyko zachorowania. Są to: stres, geny i styl życia. Na geny nie mamy wpływu, ale zmiana stylu życia pozwala znacznie zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania na cukrzycę typu 2. Z kolei w cukrzycy typu 1 odpowiedni sposób postępowania sprawia, że nie wystąpią powikłania, a chory może korzystać z pełni życia. Podsumowując: badaniu przesiewowemu co trzy lata powinny poddawać się osoby, które ukończyły 45. rok życia.
Niezależnie od wieku na cukrzycę narażone są:
- osoby z nadwagą i otyłością (mające patologiczny ciężar ciała oraz obwód w talii: kobiety powyżej 80 cm, mężczyźni powyżej 94 cm),
- osoby mało aktywne fizycznie,
- osoby ze stwierdzonym stanem przedcukrzycowym,
- osoby z wywiadem cukrzycy w rodzinie,
- kobiety z przebytą cukrzycą ciążową,
- kobiety, które urodziły dziecko o masie ciała wyższej niż 4 kg,
- osoby z rozpoznanym nadciśnieniem,
- osoby z podwyższonym cholesterolem,
- kobiety z chorobami endokrynologicznymi.
Cukrzyca a śmiertelność
Cukrzyca jest chorobą, która nie boli. Powikłania rodzą się w utajeniu, a choroba sieje w organizmie gwałtowne spustoszenie.
Pierwszym powikłaniem w cukrzycy są zaburzenia sercowo-naczyniowe. Na zawał serca umiera co dziewiąty diabetyk z cukrzycą typu 1 i co 12 z cukrzycą typu 2.
Szacuje się, że średnia długość życia diabetyka w porównaniu do populacji ogólnej jest krótsza o 8–12 lat. Paradoksalnie statystyka ta dotyczy krajów wysoko rozwiniętych. W krajach ubogich przedstawia się nieco lepiej. Cukrzycę uznaje się za piątą przyczynę zgonów w Europie.
Kryteria rozpoznania cukrzycy
Rodzaje cukrzycy
Remisja choroby
Oddaję w ręce czytelników poradnik, który jest owocem mojego wieloletniego doświadczenia zawodowego w opiece nad osobami chorymi na cukrzycę. Mam nadzieję, że będzie pomocny nie tylko „słodkim” ludziom, ale też ich bliskim.
Cukrzyca jest bardzo specyficzną chorobą, nie boli, ale też nie daje od siebie odpocząć, nie można się z nią rozstać nawet na minutę. Niemniej jednak wczesne rozpoznanie i duża wiedza o niej dają dobre rokowania. Wyedukowany diabetyk, zaangażowany w proces leczenia, może wieść normalne życie.
Dziś diabetologia oferuje wiele metod leczenia. Przestrzeganie właściwej diety, stosowanie się do zaleceń terapeutycznych, otwartość na nowe rozwiązania techniczne typu nowoczesne glukometry i aplikacje do monitorowania glikemii sprawiają, że trzeba mieć zaufanie do specjalisty zajmującego się leczeniem cukrzycy.
W książce starałam się w przystępny sposób wyjaśnić, czym jest cukrzyca i co współczesna diabetologia może zaoferować diabetykom. Duży nacisk położyłam na sposób odżywiania się, który stanowi formę terapii. Na końcu poradnika zamieściłam słowniczek trudniejszych terminów medycznych potrzebnych w dialogu z zespołem leczącym. Czytelnik poradnika będzie mógł także zapoznać się z przepisami prawa dotyczącymi diabetyków, przydatnymi w szkole, pracy i podróży.
Książkę dedykuję wszystkim osobom chorym na cukrzycę.
Dorota DrozdCzym jest cukrzyca?
Jeśli diabetolog (specjalista zajmujący się leczeniem cukrzycy) właśnie stwierdził, że jesteś pełnoprawnym diabetykiem, zapewne twój świat stanął na głowie. Wyparcie choroby jest najczęstszą reakcją na diagnozę. Jednak warto pamiętać, że im wcześniej choroba zostanie wykryta, tym mniej spustoszeń dokona w organizmie. W zaakceptowaniu nowego stanu pomogą ci interaktywne zespoły edukacyjne z poradni diabetologicznych. Zatem po rozpoznaniu cukrzycy należy udać się do edukatora diabetologicznego, który będzie twoim życiowym przewodnikiem – udzieli wskazówek na temat diety, aktywności fizycznej i samokontroli. Możesz też zasięgnąć porady u psychologa, psychiatry i podologa (specjalisty, który zajmuje się profilaktyką i pielęgnacją stopy cukrzycowej).
Cukrzyca to choroba, która towarzyszy ludzkości od czasów pradawnych. Jako schorzenie o nazwie Diabetes mellitus została zdiagnozowana przez medyków egipskich i perskich – mówią o niej np. zachowane papirusy i księgi.
Dziś cukrzyca w świetle najnowszych badań to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (czyli podwyższonym poziomem cukru we krwi na czczo lub po posiłku), wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.
O hiperglikemii mówimy wtedy, kiedy poziom cukru (inaczej glikemia) we krwi badany na czczo wynosi 126 mg/dl i więcej. Z kolei z hiperglikemią poposiłkową mamy do czynienia wtedy, kiedy poziom cukru badany po godzinie od rozpoczęcia przyjmowania posiłku wynosi co najmniej 160 mg/dl i kiedy dwie godziny po posiłku jest większy niż 140 mg/dl.
Po co nam trzustka?
O typie cukrzycy, rokowaniach, obrazie schorzenia i postępowaniu terapeutycznym decyduje głównie stan trzustki.
Trzustka jest narządem gruczołowym, znajdującym się w górnej części jamy brzusznej. Składa się z dwóch rodzajów tkanek: pęcherzykowej oraz wyspowej. Pęcherzyki trzustkowe pełnią funkcję zewnątrzwydzielniczą (produkują enzymy trawienne), z kolei wysepki trzustkowe (zwane także wysepkami Langerhansa) pełnią funkcję wewnątrzwydzielniczą (produkują hormony, m.in. glukagon i insulinę).
Trzustka to gruczoł zarządzający poziomem cukru w organizmie. Jeśli w krwiobiegu poziom cukru spadnie, trzustka wydziela glukagon, który informuje wątrobę, aby ta uwolniła zapasy glukozy. Jeśli zaś poziom glukozy we krwi wzrośnie, trzustka wydziela insulinę, a ta transportuje nadmiar glukozy w głąb komórek.
Większość wysepek Langerhansa, bo aż 60%, składa się z komórek beta wytwarzających insulinę. Około 25% stanowią komórki alfa produkujące glukagon. Pozostałe komórki – D i F – to 15% wysp trzustki.
W przypadku cukrzycy kluczowe są komórki alfa i beta. Jeśli w krwiobiegu poziom cukru spadnie, trzustka wydziela glukagon, który informuje wątrobę, aby ta uwolniła zapasy glukozy. Jeśli zaś poziom glukozy we krwi wzrośnie, trzustka wydziela insulinę, a ta transportuje nadmiar glukozy w głąb komórek.
W cukrzycy typu 1 oraz LADA komórki beta produkujące insulinę ulegają uszkodzeniu i trzustka traci zdolność wytwarzania insuliny. Jest to choroba autoimmunologiczna – system odpornościowy traktuje trzustkę jak ciało obce komórki i ją niszczy.
W przypadku cukrzycy typu 2 trzustka nadal produkuje insulinę, ale nie w takiej ilości, aby zaspokoić potrzeby całego organizmu. Główną przyczyną tego stanu jest zbyt duża masa ciała osoby chorej – trzustka nie nadąża z produkcją względem zwiększonych potrzeb. W długo toczącym się procesie chorobowym cukrzycy typu 2 trzustka może ulec uszkodzeniu i całkowicie zaprzestać wytwarzania insuliny.
Glukoza i insulina
Glukoza to cukier prosty będący podstawowym paliwem dla organizmu człowieka. Jest niezbędna do prawidłowego metabolizmu komórkowego. Na jej brak są szczególnie wrażliwe komórki nerwowe – wszelkie zaburzenia w dostarczaniu glukozy do mózgu wywołują jego dysfunkcje, które określane są mianem neuroglikopenii. Przewlekłe i nawracające stany hipoglikemiczne prowadzą do powstawania ogniskowych uszkodzeń mózgu, a te są przyczyną zmian osobowości, ubytków pamięci, demencji. Wahania poziomów glukozy we krwi stwarzają ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera.
Glukoza odżywia komórki ludzkiego organizmu. Do tego, by mogła się do nich przedostać, konieczna jest insulina.
Czym jest właściwie insulina? To hormon niezbędny do prawidłowej gospodarki węglowodanowej. Jak już wspomniano, wydzielają ją wyspy trzustkowe Langerhansa, które mają również wpływ na przemianę białek i tłuszczów. W sytuacji gdy w organizmie brakuje insuliny, glukoza nie może przedostać się do komórek i gromadzi się we krwi. Wówczas reakcją obronną organizmu jest usunięcie nadmiaru cukru przez rozcieńczenie go wodą i wydalenie wraz z moczem.
Niedożywiony organizm (mózg, serce, płuca, nerki) jest osłabiony i zaczyna spalać własny tłuszcz. Komórki pozbawione paliwa glukozowego nie mogą prowadzić żadnych procesów życiowych. Przy dłuższym braku insuliny dochodzi do rozwoju kwasicy ketonowej , która objawia się:
- bólami brzucha,
- nudnościami i wymiotami,
- zaburzeniami świadomości,
- śpiączką cukrzycową.
W organizmie istnieją dwa źródła glukozy i dwa źródła napływu insuliny. Insulina bazowa służy do podstawowego zaopatrzenia organizmu, czyli odpowiada za utrzymanie pracy serca, płuc i prawidłowej ciepłoty ciała (temperatury). Źródłem insuliny bazowej jest glukoza wątrobowa pochodząca z zapasów glikogenu zmagazynowanych w wątrobie. Zużycie insuliny bazowej szacuje się na około 50% całego dobowego zapotrzebowania organizmu. Czynnikami przyspieszającymi wyrzut glukozy wątrobowej, a zatem i podwyższenia glikemii, są hormony (adrenalina, kortyzol, hormon wzrostu, glukagon). Zużycie insuliny bazowej nie ma nic wspólnego z posiłkami.
Z kolei insulina posiłkowa zużywana jest na regulację poziomu cukru, który dostarczamy organizmowi wraz z pokarmem.
U osoby zdrowej mechanizmy regulacyjne działają tak, że obydwa źródła insuliny pracują nad odżywieniem komórek po posiłkach i w przerwach pomiędzy nimi.
Czynniki sprzyjające rozwojowi cukrzycy i grupy ryzyka
Naukowcy debatują na temat przyczyn zachorowalności na cukrzycę. Koncentrują się na znalezieniu czynników sprawczych choroby i ich eliminacji. Udowodniono, że skłonność do choroby nie jest tylko „winą” rodzinnych obciążeń genetycznych. Mimo że składa się na nią cała gama predyspozycji dziedziczonych po przodkach, to jednak czynniki środowiskowe są „starterem” choroby.
Jednym z pierwszych czynników środowiskowych sprzyjających rozwojowi cukrzycy są infekcje wirusowe. Obserwacje pokazują sezonowość rozpoznań zachorowań na cukrzycę, związaną z aktywnością wirusów. Mogą one działać, aktywując układ odpornościowy lub bezpośrednio niszczyć komórki beta trzustki. Szczególnie groźne wydają się enterowirusy, do których należą np. wirusy polio, coxsackie. Zakażenia nimi szerzą się głównie przez przewód pokarmowy, a czasami drogą kropelkową. Większość infekcji spowodowana przez te wirusy przebiega bezobjawowo.
O sprzyjanie zapadalności na chorobę „słodkich” ludzi podejrzewana jest także… nadmierna higiena. Układ immunologiczny nie może być całkowicie izolowany od bakterii, ponieważ wówczas nie wytworzy odpowiednich przeciwciał. Z kolei duża dawka drobnoustrojów może sparaliżować system obronny, który staje się wrażliwszy na bodźce, a to prowadzi do autoagresji i chorób autoimmunologicznych (organizm zaczyna traktować swoje komórki jako wrogie).
Zaobserwowano również, że w środowiskach, w których podstawą diety jest mleko krowie i jego przetwory, odsetek ludzi chorych na cukrzycę jest większy. Ponadto jeśli w diecie bogatej w mleko krowie przyjmuje się ogromne ilości glutenu, trzustka jest bardziej obciążona, co może wpływać na wrażliwość organizmu na insulinę.
Czynniki genetyczne odgrywają większą rolę w zachorowaniach na cukrzycę typu 2. Jeżeli w linii wstępnych (rodzice, dziadkowie) odnotowano jej występowanie, można się spodziewać cukrzycy typu 2 u zstępnych. Według niektórych źródeł istnieje 50-procentowe prawdopodobieństwo odziedziczenia tego schorzenia po rodzicach. Jeśli jedno z bliźniąt jednojajowych choruje na cukrzycę typu 2, drugie na pewno dotknie ten sam los.
Dane epidemiologiczne wykazują, że ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 wynosi 2–3%, jeżeli na ten typ cukrzycy choruje matka, i 5–9%, gdy chory jest ojciec. Jeżeli obydwoje rodzice mają cukrzycę typu 1, ryzyko zachorowania dziecka wzrasta aż do 20%. Jeśli choroba ujawni się u jednego z bliźniąt jednojajowych, prawdopodobieństwo pojawienia się jej u drugiego wynosi 35%.
Geny, które mogą być odpowiedzialne za zachorowalność na cukrzycę wśród dzieci, zazwyczaj uaktywniają się, gdy organizm zaczyna wytwarzać białko, zwane interferonem typu 1 (białko to produkują komórki atakowane przez wirus). Nie można niestety dzisiaj zapobiegać destrukcji wysp trzustkowych.
Cukrzyca jest chorobą złożoną i nie ma jednej przyczyny jej pojawienia się. Zwykle mówi się o trzech czynnikach, które łącznie mogą zwiększać ryzyko zachorowania. Są to: stres, geny i styl życia. Na geny nie mamy wpływu, ale zmiana stylu życia pozwala znacznie zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania na cukrzycę typu 2. Z kolei w cukrzycy typu 1 odpowiedni sposób postępowania sprawia, że nie wystąpią powikłania, a chory może korzystać z pełni życia. Podsumowując: badaniu przesiewowemu co trzy lata powinny poddawać się osoby, które ukończyły 45. rok życia.
Niezależnie od wieku na cukrzycę narażone są:
- osoby z nadwagą i otyłością (mające patologiczny ciężar ciała oraz obwód w talii: kobiety powyżej 80 cm, mężczyźni powyżej 94 cm),
- osoby mało aktywne fizycznie,
- osoby ze stwierdzonym stanem przedcukrzycowym,
- osoby z wywiadem cukrzycy w rodzinie,
- kobiety z przebytą cukrzycą ciążową,
- kobiety, które urodziły dziecko o masie ciała wyższej niż 4 kg,
- osoby z rozpoznanym nadciśnieniem,
- osoby z podwyższonym cholesterolem,
- kobiety z chorobami endokrynologicznymi.
Cukrzyca a śmiertelność
Cukrzyca jest chorobą, która nie boli. Powikłania rodzą się w utajeniu, a choroba sieje w organizmie gwałtowne spustoszenie.
Pierwszym powikłaniem w cukrzycy są zaburzenia sercowo-naczyniowe. Na zawał serca umiera co dziewiąty diabetyk z cukrzycą typu 1 i co 12 z cukrzycą typu 2.
Szacuje się, że średnia długość życia diabetyka w porównaniu do populacji ogólnej jest krótsza o 8–12 lat. Paradoksalnie statystyka ta dotyczy krajów wysoko rozwiniętych. W krajach ubogich przedstawia się nieco lepiej. Cukrzycę uznaje się za piątą przyczynę zgonów w Europie.
Kryteria rozpoznania cukrzycy
Rodzaje cukrzycy
Remisja choroby
więcej..
