Czarny Lampart, Czerwony Wilk - ebook

POSTA­CIE WYSTĘ­PU­JĄCE W TEJ OPO­WIE­ŚCI

W Dżu­bie, U KU I GAN­GA­TOM

KUASZ DARA – syn Kuasz Netu, król Pół­noc­nego Kró­le­stwa, ina­czej Król Pająk

TRO­PI­CIEL – myśliwy znany tylko pod tym prze­zwi­skiem

JEGO OJCIEC

JEGO MATKA

JEGO UKO­CHANY WUJ – wielki wódz ludu Ku

KU – ple­mię i jego nad­rzeczne tery­to­rium

GAN­GA­TOM – ple­mię i jego nad­rzeczne tery­to­rium, wro­go­wie Ku

LUALA LUALA – ple­mię i jego nad­rzeczne tery­to­rium na pół­noc od Ku

ABOY­AMI – ojciec

AYODELE – jego syn

CZA­ROW­NIK – nekro­manta z ludu Ku

ITAKI – wiedźma żyjąca nad rzeką

KAVA/ASANI – mło­dzie­niec z ludu Ku

LAM­PART – zmien­no­kształtny myśliwy, znany jesz­cze pod kil­koma innymi imio­nami

YUM­BOE – leśne skrzaty i opie­ku­no­wie dzieci

SAN­GOMA – anty­wiedźma

MINGI, a więc:

Żyra­fik

Dymka

Albi­no­sek

Kulek

Złą­czone Bliź­nięta

ASAN­BO­SAM – mię­so­żerny potwór

WÓDZ PLE­MIE­NIA GAN­GA­TOM

W MALA­KALU

AESI – kanc­lerz Kuasz Dary

BUN­SZI/POPELE – liengu, zmien­no­kształtna syrena

SOGO­LON – Wiedźma Księ­życa

SADOGO – ogo, jeden z moca­rzy, któ­rzy nie są olbrzy­mami

AMADU KASAU­URA – pan nie­wol­ni­ków

BIBI – jego sługa

NSAKA NE VAMPI – najem­nica

NYKA – najem­nik

FUMELI – łucz­nik Lam­parta

BELE­KUN WIELKI – czło­nek star­szy­zny

ADA­GA­DŻI MĄDRY – czło­nek star­szy­zny

AMAKI WYKRĘTNY – czło­nek star­szy­zny, któ­rego nikt nie zna

NUYA – kobieta opę­tana przez ptaka-bły­ska­wicę

BUL­TUN­DŻI – mści­cielki

ZOG­BANU – trolle, pier­wot­nie z Krwa­wych Bagien

VENIN – dziew­czyna cho­wana po to, aby być poży­wie­niem dla zog­banu

CZIP­FA­LAM­BULA – wielka ryba

GOMIDY – nie­kiedy miłe stwory leśne

EUELE – zły gomid

EGBERE – jego krew­niak, zły, kiedy głodny

ANDŻONU – duch Mrocz­nych Ziem, który czyta w ser­cach

SZA­LONY MAŁ­PI­SZON – obłą­kany mał­po­lud

W Kon­go­rze

BASU FUMAN­GURU – czło­nek star­szy­zny Pół­noc­nego Kró­le­stwa, zgła­dzony

JEGO ŻONA – zgła­dzona

JEGO SYNO­WIE – zgła­dzeni

SIE­DEM SKRZY­DEŁ – najem­nicy

KAFUTA – pan domo­stwa

PANI UADADA – wła­ści­cielka bur­delu

EKO­IYE – dziwka, który uwiel­bia cywet

BAWÓŁ – bar­dzo zmyślny bawół

ARMIA WODZA KON­GORU – miej­scowi kon­sta­ble

MOSSI Z AZARU – trzeci pre­fekt armii wodza Kon­goru

MAZAM­BEZI – pre­fekt

CZER­WONY OGO – kolejny ogo

NIE­BIE­SKI OGO – kolejny ogo

MISTRZ UCIECH – orga­ni­za­tor walk

LALA – jego nie­wol­nica

WIEDŹMY MAU­ANA – syreny ziemne, ina­czej liengu błotne

TOKO­LO­SZE – mały cho­chlik, który staje się nie­wi­dzialny

W Dolingo i Mueru

STA­RZEC – pan domu i griot z Połu­dnia

KRÓ­LOWA DOLINGO – jak stoi napi­sane

JEJ KANC­LERZ

MAŁY NIE­WOL­NIK

BIALI UCZENI – namrocz­niejsi nekro­manci i alche­micy

ZŁY IBE­DŻI – nie­wy­da­rzony bliź­niak

DŻA­KUU – biały straż­nik króla Batuty

IPUN­DULU – wam­pir, ptak-bły­ska­wica

SASA­BON­SAM – skrzy­dlaty brat Asan­bo­sama

ADZE – wam­pir i rój robac­twa

ELOKO – tra­wia­sty troll i ludo­jad

LIS­SI­SOLO Z AKU­MÓW – sio­stra Kuasz Dary, mniszka boskiego sto­wa­rzy­sze­nia sióstr

SKRZY­DŁO­CIE­NIE – nocne demony, które służą Aesiemu

W Mitu

IKEDE – griot z Połu­dnia

KAMANGU – syn

NIGULI – syn

KOSU – syn

LOEMBE – syn

NKANGA – syn

CHAM­SIN – córka

W Malan­gice i Połu­dnio­wym Kró­le­stwie

MŁODA WIEDŹMA

KUPIEC

JEGO ŻONA

ICH SYN

KAMI­KU­AYO – biały uczony prze­mie­niony w potwora1

Dziecko nie żyje. Nie ma potrzeby wie­dzieć nic wię­cej.

Mówią, że na połu­dniu jest kró­lowa, która zabija posłańca przy­no­szą­cego złe wie­ści. Czy pod­pi­suję więc wyrok na sie­bie, gdy gło­szę nowinę o śmierci chłopca? Prawda pożera kłam­stwo, jak kro­ko­dyl pożera księ­życ, a moje świa­dec­two będzie dziś takie samo jak jutro. Nie, nie ja go zabi­łem. Choć życzył­bym mu śmierci. Pra­gną­łem jej jak żar­łok koź­liny. Och, napiąć łuk i strze­lić wprost w jego czarne serce, zoba­czyć, jak try­ska czarną krwią, zoba­czyć, jak prze­staje mru­gać oczami i patrzy, ale już nie widzi, słu­chać, jak char­ko­cze, sły­szeć, jak w piersi mu rzęzi ago­nia i jak mówi, patrz­cie, mój nie­szczę­sny duch opusz­cza to naj­bar­dziej nie­szczę­sne ciało, uśmiech­nąć się na taką nowinę, zatań­czyć z rado­ści nad taką stratą. Och, jakże pła­wię się w tej pysze. Ale nie, nie ja go zabi­łem.

_Bi odżu ri enu a pamo._

Nie o wszyst­kim, co widzi oko, winny opo­wie­dzieć usta.

Ta cela jest więk­sza od poprzed­niej. Czuję woń zakrze­płej krwi zgła­dzo­nych ludzi; sły­szę krzyki ich duchów. W waszym chle­bie miesz­kają chrząsz­cze, w waszej wodzie miesz­kają szczyny dzie­się­ciu i dwóch straż­ni­ków i kozy, którą ruchają oni dla ucie­chy. Opo­wie­dzieć ci histo­rię?

Jestem czło­wie­kiem przez nie­któ­rych zwa­nym wil­kiem. Dziecko nie żyje. Wiem, że sta­ru­cha przy­nio­sła ci inne wie­ści. Okrzyk­nij­cie go mor­dercą, mówi. Choć mój jedyny smu­tek to tylko, że jej nie zabi­łem. Rudo­włosa powie­działa, że głowę dziecka nawie­dzały dia­bły. Jeśli wie­rzysz w dia­bły. Ja wie­rzę w złą krew. Wyglą­dasz na czło­wieka, który ni­gdy nie prze­lał niczy­jej krwi. A jed­nak krew klei ci palce. Chło­piec, któ­re­goś obrze­zał, dziew­czynka za mała dla two­jego wiel­kiego… Popatrz, jak drżysz z ucie­chy. Spójrz na sie­bie.

Opo­wiem ci histo­rię.

Zaczyna się od Lam­parta.

I wiedźmy.

Wielki inkwi­zy­to­rze.

Kapła­nie fety­szowy.

Nie, nie wezwiesz straż­ni­ków.

Być może moje usta powie­dzą za dużo, zanim tamci zawrą mi je pał­kami.

Przyj­rzyj się sobie. Czło­wiek z dwu­stoma kro­wami, co roz­ko­szuje się skraw­kiem chło­pię­cej skórki i pipką dziew­czynki, która nie powinna być kobietą żad­nego męż­czy­zny. Bo tego wła­śnie pra­gniesz, czy nie tak? Małej mrocz­nej rze­czy, któ­rej nie znaj­dziesz w trzy­dzie­stu wor­kach złota ani u dwu­stu krów, ani dwu­stu żon. Pra­gniesz tego, co utra­ci­łeś – nie, co ci ode­brano. Tego świa­tła, widzisz i pra­gniesz – świa­tła nie od słońca ani od boga gro­mów na noc­nym nie­bie, lecz świa­tła bez skazy, świa­tła w chłopcu, który nie zaznał kobiety, w dziew­czynce, którą kupi­łeś z myślą o ożenku, ale nie dla­tego, że potrze­bu­jesz żony, bo prze­cież masz dwie­ście krów, ale po to, żeby mieć żonę, którą możesz roz­po­ło­wić, bo tego świa­tła szu­kasz w dziu­rach, czar­nych, mokrych, nie­wy­ro­śnię­tych, świa­tła, za któ­rym uga­niają się wam­piry, i będziesz je miał, wystro­jone w rytuał, obrze­za­nie dla chłopca, kon­su­ma­cja dla dziew­czynki, a gdy uto­czysz z nich krew, ślinę, spermę i szczyny, ponie­siesz to na swo­jej skó­rze, żeby pójść do drzewa iroko i wyko­rzy­stać byle dziurę, co tam znaj­dziesz.

Dziecko nie żyje i tak samo wszy­scy inni.

Wędro­wa­łem długo pośród trzę­sa­wisk much na Krwa­wych Bagnach i skał o ostrych kra­wę­dziach na sol­ni­skach, dniem i nocą. Dotar­łem na połu­dnie aż do Omo­roro, nic nie wie­dzia­łem, nie dba­łem o nic. Ludzie wię­zili mnie jako żebraka, brali za zło­dzieja, tor­tu­ro­wali jako zdrajcę, a gdy wieść o śmierci dziecka dosię­gła two­jego kró­le­stwa, aresz­to­wali jako zabójcę. Wiesz, że w mojej celi sie­działo pię­ciu innych? Cztery dni temu. Chu­sta na mojej szyi nale­żała do tego, który jako jedyny opu­ścił celę o wła­snych siłach. Być może pew­nego dnia znów doj­rzy świat pra­wym okiem.

A pozo­stali? Zako­no­tuj sobie, co mówię.

Sta­rzy ludzie powia­dają, że noc jest głup­cem. Nie osą­dza, ale też nie ostrzeże, kiedy coś nad­cho­dzi. Pierw­szy zakradł się do mojego posła­nia. Obu­dziło mnie wła­sne przed­śmiertne rzę­że­nie, bo ten tam dła­wił mi gar­dło. Niż­szy niż ogo, ale wyż­szy od konia. Śmier­dział, jakby zaszlach­to­wał kozę. Chwy­cił mnie za szyję i pod­niósł do góry, a pozo­stali mil­czeli. Chcia­łem ode­rwać jego palce, ale demona miał w uści­sku. Kopa­łem go w pierś i czu­łem, że kopię w głaz. Trzy­mał mnie w powie­trzu, jakby podzi­wiał dro­go­cenny klej­not. Ude­rzy­łem go kola­nem w szczękę tak mocno, że zęby roz­pła­tały mu język. Puścił mnie, zaszar­żo­wa­łem jak byk, ata­ku­jąc jądra. Upadł, zła­pa­łem jego nóż, ostry jak brzy­twa, i pode­rżną­łem mu gar­dło. Drugi chwy­cił mnie za ramiona, ale byłem nagi i śli­ski. Nóż – mój nóż – wbi­łem mu mię­dzy żebra i usły­sza­łem syk serca. Trzeci wywi­jał pię­ściami i sto­pami, jak nocna mucha, świsz­czał jak moskit. Pięść zaci­sną­łem, a potem wysta­wi­łem dwa palce jak kró­li­cze uszy. Dźgną­łem go szybko w lewe oko i wydłu­ba­łem wszystko na wierzch. Wrza­snął. Patrząc, jak z krzy­kiem szuka oka na pod­ło­dze, zapo­mnia­łem o pozo­sta­łych dwóch. Ten gru­bas z tyłu wziął zamach, ja zro­bi­łem unik, potknął się, upadł, sko­czy­łem, chwy­ciłem kamień słu­żący mi za poduszkę i grzmo­ci­łem go w głowę tak długo, aż twarz zaśmier­działa mu mię­sem.

Ostatni był chłop­cem. Roz­pła­kał się. Był nazbyt roz­dy­go­tany, żeby bła­gać o litość. Powie­dzia­łem mu, żeby w przy­szłym życiu był męż­czy­zną, bo w tym jest wart mniej niż robak, i wbi­łem mu nóż w szyję. Krew szyb­ciej niż kolana dotknęła pod­łogi. Pół­śle­pemu daro­wa­łem życie, bo potrze­bu­jemy opo­wie­ści, żeby żyć, czy nie tak, kapła­nie? Inkwi­zy­to­rze. Nie wiem, jak cię zwać.

Ale to nie byli twoi ludzie. Dobrze. Nie masz pie­śni śmierci do zaśpie­wa­nia wdo­wom po tych czte­rech.

Przy­sze­dłeś po opo­wieść, a mnie nagli do opo­wia­da­nia, więc bogo­wie uśmiech­nęli się do nas obu.

Był pewien kupiec w Pur­pu­ro­wym Mie­ście, który mówił, że stra­cił żonę. Zagi­nęła z pię­cioma zło­tymi pier­ście­niami, dzie­się­cioma i dwiema parami kol­czy­ków, dwu­dzie­stoma i dwiema bran­so­let­kami i dwu­dzie­stoma bez jed­nej obrę­czami na kostki. Mówią, że masz nos do odnaj­dy­wa­nia tego, co ina­czej pozo­sta­łoby zagi­nione, powie­dział. W latach zbli­ża­łem się do dwu­dziestki, od dawna wygnany z ojcow­skiego domu. Tam­ten myślał, że ze mnie jakiś ogar, odpar­łem jed­nak, że tak, mówią o mnie, że mam nos. Rzu­cił mi bie­li­znę żony. Woń była tak słaba, że pra­wie wywie­trzała. Może kobieta prze­czuła, że pew­nego dnia ludzie będą ją tro­pić, bo miała chatę w trzech wio­skach i nikt nie wie­dział, w któ­rej mieszka. W każ­dej cha­cie była dziew­czyna, która wyglą­dała tak samo jak ona, a nawet odpo­wia­dała na jej imię. Dziew­czyna w trze­cim domu zapro­siła mnie do środka i wska­zała sto­łek, bym usiadł. Spy­tała, czy chcę pić, i się­gnęła po dzban z piwem z masuku, jesz­cze zanim przy­tak­ną­łem. Przy­po­mnę ci, że oczy u mnie zwy­kłe, tylko nos mam inny, tak mówią. Kiedy więc przy­nio­sła kubek z piwem, wyczu­łem tru­ci­znę, którą wlała, tru­ci­znę żon zwaną śliną kobry, co traci smak, gdy roz­pu­ścić ją w wodzie. Dała mi kubek, a jak go wzią­łem, chwy­ci­łem ją za rękę i wykrę­ci­łem do tyłu. Przy­sta­wi­łem jej kubek do ust i wci­sną­łem na siłę kra­wędź mię­dzy zęby. Łzy spły­nęły jej po policz­kach, a ja odsu­ną­łem dłoń.

Zabrała mnie do swo­jej pani, która miesz­kała w cha­cie nad rzeką. Mąż bił mnie tak mocno, że dzie­ciątko ze mnie wypa­dło, powie­działa kobieta. Mam pięć zło­tych pier­ścieni, dzie­sięć i dwie pary kol­czy­ków, dwa­dzie­ścia i dwie bran­so­lety i dwa­dzie­ścia bez jed­nej obrę­cze na kostki, które ci dam, wraz z jedną nocą w moim łożu. Wzią­łem cztery obrę­cze i zabra­łem ją do męża, bo bar­dziej pra­gną­łem jego pie­nią­dza niż jej bły­sko­tek. A potem powie­dzia­łem jej, żeby kazała dziew­czy­nie w trze­ciej cha­cie uwa­rzyć mu piwa z masuku.

Druga opo­wieść.

Pew­nego wie­czoru mój ojciec wró­cił do domu, pach­nąc rybaczką. Miał na sobie jej woń, tak samo drew­nianą plan­szę bao na ramie­niu. I krew obcego męż­czy­zny. Sta­nął prze­ciw binga, mistrzowi bao, i prze­grał. Binga zażą­dał jego wygra­nych, a ojciec chwy­cił plan­szę i roz­trza­skał mu ją na czole. Powie­dział, że był w gospo­dzie daleko stąd, żeby pić, pod­szczy­py­wać kobiety i grać w bao. Mój ojciec walił i walił, aż tam­ten prze­stał się ruszać, potem wyszedł z gospody. Ale nie miał na sobie odoru potu, kurzu ani woni piwa w chu­chu, nic. Nie był w gospo­dzie, tylko w norze mni­cha opiu­mi­sty.

Wró­cił więc ojciec i zawo­łał mnie ze spi­chle­rza, w któ­rym miesz­ka­łem, bo wtedy już prze­pę­dził mnie z domu.

– Chodź, synu mój – powie­dział. – Zagraj ze mną w bao.

Plan­sza leżała na pod­ło­dze. Bra­ko­wało wielu kulek. Za mało na dobrą par­tię. Ale ojciec nie chciał grać, tylko wygrać.

Z pew­no­ścią znasz bao, kapła­nie, a skoro nie, to muszę ci wyja­śnić. Cztery rzędy po osiem otwo­rów, każdy gracz ma dwa rzędy. Trzy­dzie­ści dwa ziarna dla każ­dego gra­cza, ale było mniej, nie pamię­tam ile. Każdy wkłada sześć zia­ren w otwór nyumba, ale ojciec zagrał ośmioma. Spy­tał­bym, ojcze, czy grasz sty­lem połu­dnio­wym, osiem zamiast sze­ściu? Ale kiedy ojciec może ude­rzyć pię­ścią, wtedy nie odpo­wiada, a bił mnie za mniej niż to. Za każ­dym razem, gdy wkła­da­łem ziarno, mówił „prze­chwyt” i mi je zabie­rał. Lecz był spra­gniony napitku i zawo­łał o wino pal­mowe. Moja matka przy­nio­sła mu wodę, a on pocią­gnął ją za włosy, ude­rzył dwa razy w twarz i powie­dział: do zachodu słońca twoja skóra wyzbę­dzie się tych śla­dów. Matka odmó­wiła mu rado­ści z jej łez, wyszła tylko i wró­ciła z winem. Wącha­łem w poszu­ki­wa­niu tru­ci­zny i nie dał­bym po sobie poznać, gdyby była. Ale kiedy ojciec bił matkę za to, że używa cza­rów, by opóź­nić swoje sta­rze­nie albo przy­śpie­szyć jego, wtedy prze­ga­pił grę. Roz­sia­łem swoje ziarna, dwa w otwór na samym końcu plan­szy, i prze­ją­łem jego kulki. To mu się nie spodo­bało.

– Prze­nio­słeś grę na etap mta­dżi – powie­dział.

– Nie, dopiero zaczę­li­śmy – odpar­łem.

– Jak śmiesz odzy­wać się do mnie bez sza­cunku? Mów „ojcze”, gdy się do mnie zwra­casz.

Nie odpo­wie­dzia­łem, tylko zablo­ko­wa­łem go na plan­szy.

W środ­ko­wym rzę­dzie nie zostało mu żadne ziarno i nie mógł już wyko­nać ruchu.

– Oszu­ki­wa­łeś – rzekł. – Po two­jej stro­nie jest wię­cej niż trzy­dzie­ści dwie kulki.

– Albo ośle­płeś od wina, albo nie umiesz liczyć – odrze­kłem. – Rzu­ca­łeś ziarna, a ja je prze­chwy­ci­łem. Ja roz­sia­łem ziarna po całym swoim rzę­dzie i zbu­do­wa­łem mur, któ­rego nie prze­ła­miesz, bo nic ci nie zostało.

Ude­rzył mnie pię­ścią w usta, zanim zdą­ży­łem powie­dzieć choćby słowo wię­cej. Spa­dłem ze stołka, a ojciec chwy­cił plan­szę, żeby mnie nią grzmot­nąć, jak grzmot­nął tam­tego binga. Lecz był pijany i powolny, a ja pod­glą­da­łem mistrzów ngolo przy prak­ty­ko­wa­niu rze­mio­sła wojen­nego nad rzeką. Zamach­nął się plan­szą, roz­sy­pu­jąc ziarna po nie­bie. Zro­bi­łem trzy­krot­nie wywrotkę do tyłu na podo­bień­stwo tam­tych i przy­kuc­ną­łem niby przy­cza­jony gepard. Ojciec roz­glą­dał się za mną, jak­bym znik­nął.

– Wyłaź, tchó­rzu – powie­dział. – Tchórz jesteś jak twoja matka. Dla­tego wła­śnie radość mi spra­wia, gdy ją upa­dlam. Naj­pierw zbiję cie­bie, potem zbiję ją za to, że cię wycho­wała, i zosta­wię ślad, żeby­ście oboje pamię­tali, że wycho­wała syna na kochankę męż­czyzn.

Wście­kłość jest chmurą, która opróż­nia mi umysł i czerni serce. Ska­ka­łem, wywi­ja­jąc nogami w powie­trzu, za każ­dym razem wyżej.

– A teraz fika jak byle małpa – rzekł.

Zaata­ko­wał mnie, ale już wyro­słem z chło­pięc­twa. Natar­łem w małym domu, zanur­ko­wa­łem, stopy zamie­ni­łem na ręce, pod­rzu­ci­łem ciało, zawi­ro­wa­łem jak koło, z nogami w powie­trzu, obró­ci­łem się w jego kie­runku i zamkną­łem w uchwy­cie łydki na jego szyi, oba­la­jąc go gwał­tow­nie na zie­mię. Wyrżnął głową tak mocno, że matka na dwo­rze usły­szała huk. Z wrza­skiem wpa­dła do środka.

– Odstąp od niego, dziecko – powie­działa. – Ścią­gną­łeś zgubę na nas oboje.

Spoj­rza­łem na nią i splu­ną­łem. Potem odsze­dłem.

Histo­ria ta ma dwa zakoń­cze­nia. W pierw­szym prze­wra­cam ojca, nogi zaci­śnięte na szyi łamią mu kark. Kona na miej­scu, a matka daje mi pięć kauri i sorgo zawi­nięte w liść pal­mowy i odsyła z domu. Mówię jej, że odejdę bez niczego, co było wła­sno­ścią ojca, nawet bez odzie­nia.

W dru­gim zakoń­cze­niu nie łamię mu karku, ale pada­jąc, i tak roz­bija sobie głowę o zie­mię i krwawi. Budzi się jako imbe­cyl. Matka daje mi pięć kauri i sorgo zawi­nięte w liść bana­nowca i mówi: opuść ten dom, wszy­scy twoi wujo­wie są gorsi od niego.

Moje imię było wła­sno­ścią ojca, więc porzu­ci­łem je w progu domo­stwa. Ubie­rał się w ładne szaty, jedwa­bie z krain, któ­rych ni­gdy nie widział, nosił san­dały od ludzi, któ­rzy winni mu byli pie­niądz, wszystko, byle zapo­mnieć, że pocho­dził z ple­mie­nia w doli­nie rzeki. Opu­ści­łem dom ojca mego, nie chcąc mieć nic, co by mi go przy­po­mi­nało. Stary oby­czaj mnie wzy­wał, zanim jesz­cze odsze­dłem, chcia­łem pozbyć się wszyst­kich ele­men­tów stroju. Chcia­łem cuch­nąć jak męż­czy­zna, roz­ta­czać smród i odór, a nie woń pach­ni­deł miesz­czek i eunu­chów. Ludzie patrzyli na mnie z pogardą zastrze­żoną dla miesz­kań­ców bagnisk. Wcho­dzi­łem do mia­sta albo alkie­rza, z głową wysu­niętą do przodu jak dumny zwierz. Lew nie potrze­buje szat, tak samo kobra. Wędro­wa­łem do Ku, skąd pocho­dził mój ojciec, cho­ciaż nie zna­łem drogi.

Tro­pi­ciel moim imie­niem. W prze­szło­ści mia­łem inne, ale dawno je zapo­mnia­łem.

Trze­cia opo­wieść.

Kró­lowa wła­da­jąca na zacho­dzie powie­działa, że sowi­cie mnie wyna­gro­dzi, jeśli odnajdę jej króla. Dwo­rza­nie myśleli, że postra­dała zmy­sły, bo król nie żył, uto­nął przed pię­cioma laty, ale ja bez trudu odnaj­duję umar­łych. Wzią­łem zapłatę z góry i wyru­szy­łem tam, gdzie żyją topielcy.

Sze­dłem i sze­dłem, aż napo­tka­łem sta­ru­chę nad rzeką, sie­działa z dłu­gim kijem na brzegu. Włosy na skro­niach posi­wiałe, głowa u góry łysa. W twa­rzy bruzdy jak ścieżki wydep­tane w lesie, żółte zęby zwia­sto­wały cuch­nący oddech. Legenda głosi, że wstaje co rano młoda i piękna, w połu­dnie roz­kwita w pełni dorodna, z zapad­nię­ciem zmierz­chu zmie­nia się w zgrzy­białą sta­ru­chę i umiera o pół­nocy, żeby naro­dzić się na powrót w nowej godzi­nie. Garb z ple­ców wyra­stał nad głowę, ale w oczach miała iskierki, więc umysł bystry. Ryby pod­pły­wały do samego końca kija, ale nie bli­żej.

– Po coś tu przy­szedł? – spy­tała.

– Bo to droga do Monono – odpar­łem.

– Po coś tu przy­szedł? Ty, żywy czło­wiek.

– Życie to miłość, a miło­ści we mnie nie zostało. Miłość ze mnie wycie­kła, popły­nęła do rzeki takiej jak ta.

– Nie miłość stra­ci­łeś, ale ród swój. Pozwolę ci przejść. Lecz gdy legnę z męż­czy­zną, żyję bez umie­ra­nia przez sie­dem­dzie­siąt księ­ży­ców.

Tak oto wyru­cha­łem sta­ru­chę. Leżała na wznak obok rzeki, ze sto­pami w wodzie, sama skóra i kości, ale byłem prężny i pełen wigoru. Coś pły­wało mię­dzy moimi nogami, czu­łem jakby ryby. Dotknęła dło­nią mojej piersi i białe paski nary­so­wane gliną prze­mie­niły się w fale wokół serca. Wbi­łem się w nią, roz­stro­jony jej mil­cze­niem. W mroku czu­łem, że młod­nieje, cho­ciaż się sta­rzała. Pło­mień roz­go­rzał we mnie, się­gnął koniusz­ków pal­ców i koniuszka tkwią­cego w jej środku. Powie­trze gro­ma­dziło się dokoła wody, woda gro­ma­dziła się dokoła powie­trza, a ja wrza­sną­łem i wysu­ną­łem się i try­sną­łem desz­czem na jej brzuch, ramiona i piersi. Dygot tar­gnął mną pięć razy. Na­dal była sta­ru­chą, ale nie czu­łem gniewu. Zgar­nęła mój deszcz z sie­bie i strzą­snęła go do rzeki. Ryby natych­miast wysko­czyły z wody i dały nura, znów wysko­czyły. Była to noc, kiedy ciem­ność pożarła księ­życ, ale ryby miały w sobie świa­tło. Miały kobiece głowy, ręce i piersi.

– Podą­żaj ich śla­dem – powie­działa sta­ru­cha.

Podą­ża­łem więc, dzień, noc, kolejny dzień. Nie­kiedy woda była nisko do kostek. Kiedy indziej wysoko po szyję. Obmyła mnie z całej bieli, oszczę­dza­jąc tylko twarz. Kobiety-ryby, ryby-kobiety wio­dły mnie rzeką przez dłu­gie dni, aż dotar­li­śmy do miej­sca, któ­rego opi­sać nie umiem. Była to albo ściana wody, która stała twardo, choć mogłem prze­pchnąć rękę na wylot, albo rzeka wygięła się i mogłem dalej iść, doty­ka­jąc sto­pami ziemi, ciało wypro­sto­wane, bez upadku.

Cza­sem jedyna droga naprzód pro­wa­dzi na drugą stronę. Więc prze­sze­dłem. Nie bałem się.

Nie potra­fię powie­dzieć, czy prze­sta­łem oddy­chać, czy oddy­cha­łem pod wodą. Wędro­wa­łem dalej. Oto­czyły mnie ryby rzeczne, jakby chciały pytać, co mam za sprawę. Sze­dłem, woda dokoła roz­plą­ty­wała mi włosy, obmy­wała ręce od dołu. A potem natkną­łem się na coś, czego nie widzia­łem w żad­nym kró­le­stwie. Zamek na pustym polu trawy, posta­wiony z kamie­nia, wysoki na dwie, trzy, cztery, pięć, sześć kon­dy­gna­cji. Na każ­dym rogu wieża przy­kryta kopułą, też kamienna. Na każ­dym pozio­mie okna wykute w kamie­niu, a pod nimi pod­łoga ze zło­tymi porę­czami zwana tara­sem. Z zamku cią­gnął się kory­tarz łączący go z inną budowlą i kolejny kory­tarz łączący ją z inną budowlą, stały więc cztery zamki spięte w kwa­drat.

Żaden z zam­ków nie był tak ogromny jak pierw­szy, a ostatni popadł w ruinę. Woda zni­kła, pozo­sta­wia­jąc kamie­nie, trawę i niebo, aż nie da się opo­wie­dzieć. Jak okiem się­gnąć cią­gnęły się drzewa w jed­nej linii, ogrody na pla­nie kwa­dratu, kwiaty w krę­gach. Nawet bogo­wie nie mają takich ogro­dów. Minęło połu­dnie i w kró­le­stwie było pusto. Wie­czo­rem, który nad­szedł rychło, wiatr się zerwał i podmu­chy trą­cały mnie bru­tal­nie jak gru­basy w pośpie­chu. O zacho­dzie słońca na widoku poja­wili się męż­czyźni, kobiety i zwie­rzęta, uka­zu­jąc się w cie­niu, prze­pa­da­jąc w ostat­nich pro­mie­niach świa­tła, znowu uka­zu­jąc. Usia­dłem na stop­niach przed naj­więk­szym zam­kiem i patrzy­łem na to, gdy słońce umy­kało przed mro­kiem. Męż­czyźni, idący obok kobiet, i dzieci, które wyglą­dały jak męż­czyźni, i kobiety, które wyglą­dały jak dzieci. I męż­czyźni nie­bie­scy, i kobiety zie­lone, i dzieci żółte, z czer­wo­nymi oczami i skrze­lami w szy­jach. I stwory o wło­sach z trawy, i konie o sze­ściu nogach, i stada jed­no­roż­ców o zebrzych kopy­tach, oślim grzbie­cie i z rogiem noso­rożca na czole, bie­gnące z kolej­nymi dziećmi.

Żółte dzie­cię pode­szło do mnie i spy­tało:

– Jak się tu zna­la­złeś?

– Prze­sze­dłem przez rzekę.

– Itaki ci pozwo­liła?

– Nie znam żad­nej Itaki, tylko starą kobietę, która pach­nie mchem.

Żółte dziecko zmie­niło się w czer­wone, a jego oczy zbie­lały. Przy­szli rodzice i zabrali malca. Wsta­łem i wsze­dłem po scho­dach na dwa­dzie­ścia kro­ków w głąb zamku, gdzie śmiało się i roz­ma­wiało, i plot­ko­wało jesz­cze wię­cej męż­czyzn, kobiet, dzieci i zwie­rząt. Na końcu sieni była ściana kase­to­nów z woj­nami i wojow­ni­kami odla­nymi w brą­zie i roz­po­zna­łem jedną jako bitwę o środ­kowy kraj, w któ­rej pole­gło cztery tysiące ludzi, i inną jako bitwę pół­śle­pego księ­cia, który popro­wa­dził całą swoją armię w prze­paść z urwi­ska postrze­ga­nego jako wzgó­rze. Pod ścianą stał tron z brązu, który spra­wiał, że sie­dzący na nim męż­czyzna wyglą­dał jak małe dziecko.

– To nie są oczy bogo­boj­nego czło­wieka – rzekł.

Wie­dzia­łem, że jest to król, bo któż inny mógł to być?

– Przy­sze­dłem, żeby zabrać cię z powro­tem do żywych – odpar­łem.

– Sły­szano o tobie nawet na zie­miach umar­łych, Tro­pi­cielu. Ale na próżno poświę­ci­łeś czas i ryzy­ko­wa­łeś życie. Nie ma powodu, aby wra­cać, nie ma powodu dla mnie, nie ma powodu dla cie­bie.

– U mnie nie ma powodu do niczego. Odnaj­duję to, co ludzie stra­cili, a twoja kró­lowa stra­ciła cie­bie.

Król się roze­śmiał.

– Tutaj jeste­śmy w Monono, ty jedyna żywa dusza, a jed­nak naj­bar­dziej mar­twa na całym moim dwo­rze.

Inkwi­zy­to­rze, pra­gnę, aby ludzie pojęli, że nie mam czasu na takie roz­prawy. O nic nie wal­czę, o nic się nie spie­ram, nie należy więc mar­no­wać mojego czasu na takie zwady. Zacznij wywi­jać pię­ścią, to ci ją wyrwę z prze­gubu. Zacznij wywi­jać jęzo­rem, to ci go wytnę z ust.

Król nie miał straży w sali tro­no­wej, ruszy­łem więc ku niemu, patrząc na tłum na mnie patrzący. Nie był poru­szony ani zlęk­niony, miał puste obli­cze, które mówiło: wła­śnie tak musi się stać. Cztery stop­nie pro­wa­dziły na pod­wyż­sze­nie, na któ­rym stał tron. U stóp króla dwa lwy, tak nie­po­ru­szone, że wciąż nie wie­dzia­łem, czy to krew i kości, duch czy kamień. Miał okrą­głą twarz z pod­bród­kiem wyglą­da­ją­cym spod pod­bródka, duże czarne oczy, pła­ski nos z dwoma pier­ście­niami i wąskie wargi, jakby wschod­nia krew pły­nęła w jego żyłach. Nosił złotą koronę na bia­łej chu­ście, pod którą ukrył włosy, biały płaszcz ze srebr­nymi pta­kami i pur­pu­rowy śli­niak nad szatą, obla­mo­wany złotą nicią. Zgar­nął­bym tego króla jed­nym pal­cem.

Pod­sze­dłem wprost do tronu. Lwy nie drgnęły. Dotkną­łem mosięż­nego pod­ło­kiet­nika, wyrzeź­bio­nego jak lwia łapa, a wtedy nade mną prze­to­czył się grzmot, ciężki, powolny, czarne brzmie­nie, które pozo­sta­wiło swąd zgni­li­zny na wie­trze. Ale u sufitu nic. Wciąż patrzy­łem do góry, gdy król wbił mi szty­let w dłoń tak mocno, że ostrze wdarło się w pod­ło­kiet­nik, przy­gważ­dża­jąc rękę.

Wrza­sną­łem. Zaśmiał się i roz­siadł wygod­nie.

– Może ci się zdaje, że zaświaty dotrzy­mują obiet­nicy bycia kra­iną wolną od bólu i cier­pie­nia, ale to obiet­nica zło­żona wyłącz­nie umar­łym – powie­dział.

Nikt inny nie zawtó­ro­wał śmie­chem kró­lowi, ale patrzyli.

Przy­glą­dał mi się podejrz­li­wie, gła­dząc się po pod­bródku, a ja chwy­ci­łem za szty­let i wycią­gną­łem, sły­sząc wła­sne wycie. Król pod­sko­czył, gdy go chwy­ci­łem, ale tylko wbi­łem ostrze w połę płasz­cza i odcią­łem kawa­łek. Śmiał się, kiedy opa­trzy­łem sobie dłoń. Ude­rzy­łem go pię­ścią pro­sto w twarz i dopiero wtedy przez tłum prze­biegł pomruk. Usły­sza­łem zbli­ża­jące się śmier­cio­no­śne kroki i się odwró­ci­łem. Tłum przy­sta­nął. Nie, został powstrzy­many. Puste twa­rze, ani gniew na nich, ani strach. A potem wszy­scy odsko­czyli jak jedna istota, patrząc na króla za moimi ple­cami, który wstał, w ręku ści­ska­jąc zakrwa­wioną lwią łapę. Rzu­cił nią do góry, pod sam sufit, a tłum wes­tchnął. Łapa nie spa­dła. Nie­któ­rzy z tyłu zaczęli ucie­kać. Inni krzy­czeli, inni wyli. Męż­czy­zna tra­to­wał kobietę tra­tu­jącą dziecko. Król wciąż się śmiał. Potem zaskrzy­piało, zachro­bo­tało, zgrzyt­nęło, jakby bogo­wie nieba roz­łu­py­wali dach. Omo­luzu, powie­dział ktoś.

– Posma­ko­wali two­jej krwi, Tro­pi­cielu. Omo­luzu już na zawsze będą podą­żać twoim śla­dem.

Chwy­ci­łem króla za rękę i ją roz­pła­ta­łem. Buczał jak dziew­czę znad rzeki, ale wtedy sufit zaczął się poru­szać, wyda­jąc odgłosy, jakby pękał, kru­szył się i syczał, a prze­cież pozo­stał w cało­ści. Dłoń króla trzy­ma­łem nad swoją, zbie­ra­jąc w niej jego krew, a on pró­bo­wał bić i bok­so­wać jak mały chło­piec, szar­pał się. Gdy rzu­ci­łem kró­lew­ską krew w powie­trze, z sufitu wyło­niła się pierw­sza postać.

– Los nas obu teraz połą­czony – powie­dzia­łem.

Uśmiech spły­nął z jego twa­rzy, szczęka opa­dła, oczy wyla­zły na wierzch. Ścią­gną­łem króla po stop­niach, a sufit dud­nił i trzesz­czał. Wypeł­zali z niego ludzie czarni na ciele, czarni na twa­rzach, czarni tam, gdzie oczy być powinny, jak ludzie wypeł­za­jący z nor. Gdy się pro­sto­wali, stali na sufi­cie, jak my sta­li­śmy na pod­ło­dze. Z omo­luzu try­skały klingi świa­tła, ostre jak mie­cze i kop­cące jak węgiel tra­wiony pło­mie­niami. Król uciekł z wrza­skiem, pozo­sta­wiw­szy swój miecz.

Natarli. Pobie­głem, sły­sząc, jak zeska­kują z sufitu. Jeden hyc­nął, ale nie spadł na pod­łogę, tylko wylą­do­wał z powro­tem na sufi­cie, jak­bym to ja stał do góry nogami. Bie­głem na zewnętrzny dzie­dzi­niec, lecz dwaj mnie wyprze­dzili. Zesko­czyli i zamach­nęli się mie­czami. Moja włócz­nia powstrzy­mała oba ciosy, ale ich siła zbiła mnie z nóg. Jeden natarł z wprawą fech­mi­strza. Zro­bi­łem unik w lewo, ucie­ka­jąc przed ostrzem, i wbi­łem mu włócz­nię pro­sto w pierś. Grot zagłę­bił się powoli jak w gęstą smołę. Tam­ten odsko­czył, zabie­ra­jąc ze sobą mój oręż. Chwy­ci­łem kró­lew­ski miecz. Dwaj z tyłu zła­pali mnie za kostki i unie­śli pod sufit, gdzie czerń kotło­wała się jak morze nocą. Cią­łem mie­czem ciem­ność, odrą­by­wa­łem koń­czyny, spa­dłem w końcu na pod­łogę jak kot. Inny chciał mnie zła­pać za rękę, ale to ja go chwy­ci­łem i pocią­gną­łem na zie­mię, gdzie znik­nął jak dym. Drugi zaata­ko­wał z boku, uchy­li­łem się, lecz ostrzem dosię­gnął mi ucha i zapie­kło. Odwró­ci­łem się, skrzy­żo­wa­li­śmy mie­cze, iskry try­snęły w mroku. Wzdry­gnął się. Rękoma i nogami poru­sza­łem jak mistrz ngolo. Tur­la­łem się i toczy­łem, dło­nie nad sto­pami nad dłońmi, aż odna­la­złem swoją włócz­nię, w pobliżu zewnętrz­nego kręgu kom­nat. Paliło się wiele pochodni. Dobie­głem do pierw­szej i umo­czy­łem włócz­nię w oli­wie i ogniu. Dwaj omo­luzu znaj­do­wali się w górze nade mną. Usły­sza­łem, jak szy­kują mie­cze, żeby mnie roz­pła­tać na pół. Sko­czy­łem z pło­nącą włócz­nią i prze­bi­łem ich obu. Jeden i drugi buch­nęli ogniem, który roz­lał się po sufi­cie. Omo­luzu poszli w roz­sypkę.

Pobie­głem przez zewnętrzną kom­natę, kory­ta­rzem, przez drzwi. Na dwo­rze księ­życ roz­sie­wał słaby blask, świa­tło zza zamglo­nego szkła. Mały, gruby król nawet nie ucie­kał.

– Omo­luzu poja­wiają się tam, gdzie jest dach – powie­dział. – Nie potra­fią cho­dzić po otwar­tym nie­bie.

– Twoja żona roz­mi­łuje się w tej opo­wie­ści.

– Co ty możesz wie­dzieć o miło­ści kogoś do kogo­kol­wiek?

– Idźmy.

Pocią­gną­łem go za sobą, ale był jesz­cze jeden kory­tarz, długi na może pięć­dzie­siąt kro­ków. Zro­bi­li­śmy pięć i dach znów się roz­stą­pił. Po dzie­się­ciu naszych kro­kach już bie­gli u góry tak samo szybko jak my po pod­ło­dze, a mały, gruby król zosta­wał w tyle. Kolejne dzie­sięć i pięć kro­ków i uchy­li­łem się przed mie­czem wznie­sio­nym nad moją głową, który strą­cił kró­lowi koronę. Po tych dzie­się­ciu i pię­ciu stra­ci­łem rachubę. W poło­wie kory­tarza chwy­ci­łem pochod­nię i rzu­ci­łem ją w sufit. Jeden z omo­luzu buch­nął pło­mie­niem i runął, ale zanim spadł na pod­łogę, roz­pły­nął się w dymie. Znowu wypa­dli­śmy na dwór. W oddali była brama, z kamien­nym łukiem chyba nie na tyle sze­ro­kim, aby wypeł­zli z niego omo­luzu. A jed­nak gdy prze­bie­ga­li­śmy pod spodem, dwaj wysko­czyli z sufitu i jeden z nich ciach­nął mnie w plecy. Gdzieś pomię­dzy bie­giem nad rzekę a przej­ściem przez ścianę wody stra­ci­łem obie rany i pamięć o ich miej­scu na ciele. Szu­ka­łem, lecz na skó­rze nie było śladu.

Zwróć uwagę: wędrówka do kró­le­stwa była o wiele dłuż­sza niż wędrówka do kra­iny umar­łych. Minęły całe dnie, zanim dotar­li­śmy do Itaki nad rzeką, nie była już jed­nak sta­ru­chą, tylko małą dziew­czynką, która bry­kała w wodzie i zer­kała na mnie prze­bie­gle na podo­bień­stwo kobiet star­szych od niej czte­ry­kroć. Kiedy kró­lowa spo­tkała się z kró­lem, zło­rze­czyła, klęła i zbiła go tak mocno, aż domy­śli­łem się, że sprawą paru dni jest tylko, gdy on znów się utopi.

Wiem, jaka myśl wła­śnie prze­szła ci przez głowę. Wszyst­kie opo­wie­ści są prawdą.

Sufit mamy nad głową.