-
W empik go
Człowiek. Biografia - ebook
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Człowiek. Biografia - ebook
Jak to się stało, że jedna z małp przeszła tak niezwykłą drogę od lasów tropikalnych Afryki po współczesne globalne społeczeństwo informacyjne?
Książka Robina Dunbara doskonale łączy ze sobą naukową precyzję i wielki talent narratorski autora, dzięki czemu przedstawiona w niej opowieść jest nie tylko wiarygodna, ale przede wszystkim fascynująca i pobudzająca do myślenia. Człowiek. Biografia przedstawia epokę „przed historią” – najbardziej tajemniczy, ale przy tym kluczowy fragment opowieści o człowieku.
Historia ewolucji człowieka fascynuje nas jak żadna inna: zdajemy się posiadać niedającą się zaspokoić ciekawość tego, kim jesteśmy i skąd pochodzimy. Tradycyjnie, historię tę opowiada się zawsze przy pomocy kości i kamieni, które składają się na zapis archeologiczny - i nie bez przyczyny. Zwykle tylko one mogą nam dostarczyć poczucia pewności. W ciągu ostatniego półwiecza archeologowie niechętnie oddalali się od sfery "twardych dowodów", nie chcąc być oskarżonymi o oddawanie się spekulacjom. A przecież kamienie i kości wytyczają zaledwie peryferia faktycznego terytorium, na którym odbyła się ewolucja człowieka, czyli obszaru przemian społecznych i umysłowych, które, krok za krokiem, dały początek współczesnym ludziom.
To właśnie tutaj rodzą się naprawdę wielkie pytania: Co znaczy „być człowiekiem” (w przeciwieństwie do bycia małpą człekokształtną)? I w jaki sposób staliśmy się tym, czym jesteśmy?
Robin DunbarRobin Dunbar (ur. 1947), angielski antropolog i psycholog ewolucyjny, specjalizujący się w badaniach ssaków naczelnych, zwłaszcza pawianów. Pracuje na Uniwersytecie Oksfordzkim, gdzie przewodniczy grupie badawczej zajmującej się społecznymi i ewolucyjnymi aspektami neurologii na Wydziale Psychologii Eksperymentalnej. Jest autorem książki Nowa historia ewolucji człowieka (CCPress 2014)
| Kategoria: | Inne |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7886-179-9 |
| Rozmiar pliku: | 9,3 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Co musimy wyjaśnić
Historia ewolucji człowieka fascynuje nas jak żadna inna: zdajemy się posiadać niedającą się zaspokoić ciekawość tego, kim jesteśmy i skąd pochodzimy. Tradycyjnie, historię tę opowiada się zawsze, odwołując się nieustannie do „kości i kamieni”, które składają się na zapis archeologiczny. Nie bez przyczyny. Zwykle tylko one mogą nam dostarczyć poczucia pewności. W ciągu ostatniego półwiecza archeologowie niechętnie oddalali się od sfery „twardych dowodów”, nie chcąc być oskarżonymi o oddawanie się spekulacjom. A przecież „kości i kamienie” wytyczają zaledwie peryferia faktycznego terytorium, na którym odbyła się ewolucja człowieka, czyli obszaru złożonych przemian społecznych i umysłowych, które, stopniowo i niepewnie, dały początek współczesnym ludziom. To właśnie tutaj rodzą się naprawdę wielkie pytania: Co to znaczy „być człowiekiem” (w przeciwieństwie do bycia ledwie małpą człekokształtną)? I w jaki sposób staliśmy się tym, kim jesteśmy?
My, ludzie, należymy do rodziny człowiekowatych (hominidów), ponieważ dzielimy z jej przedstawicielami wiele cech biologicznych, genetycznych i ekologicznych. Obecnie uznaje się, że należą do niej również dwa gatunki szympansów (członkowie rodzaju Pan), dwa (lub cztery) gatunki goryli (rodzaj Gorilla) oraz dwa (lub trzy) gatunki orangutanów (rodzaj Pongo). Spośród nich, tylko orangutany żyją poza Afryką: występują obecnie w stanie naturalnym wyłącznie w południowo-wschodniej Azji na wyspach Borneo i Sumatra, choć aż do końca ostatniej epoki lodowcowej, w przybliżeniu 10 000 lat temu, występowały powszechnie w Indochinach i w południowej części Chin.
Aż do lat 80. XX wieku przyjmowano zwykle, że choć z pewnością należymy do rodziny człowiekowatych, to my i gatunki, z których się wywodzimy, tworzą odrębną podrodzinę. Różnimy się wszak od nich na wiele ważnych sposobów: chodzimy w postawie pionowej, zaś inne człowiekowate na czterech nogach; mają one duże mózgi na tle innych naczelnych, ale nasze są jeszcze większe; wytworzyliśmy kulturę, one mają zaś zaledwie „repertuar behawioralny”. Pogląd taki wydaje się sugerować, że wśród naszych człekokształtnych przodków doszło do podziału na dwie odrębne linie ewolucyjne – jedną prowadzącą do współczesnych ludzi, a drugą do pozostałych człowiekowatych. Ponieważ zapis kopalny orangutanów da się prześledzić aż do około 16 milionów lat temu, wydawało się, że nasz wspólny z nimi przodek musi być przynajmniej równie stary.
Historia ta odmieniła się znacząco w latach 80. ubiegłego wieku, kiedy to pojawiła się możliwość badania podobieństw genetycznych (w przeciwieństwie do wyłącznie anatomicznych) pomiędzy poszczególnymi gatunkami. W niedługim czasie stało się jasne, że ludzie są w rzeczywistości bliżej genetycznie spokrewnieni z szympansami, niż którykolwiek z goryli i orangutanów z pozostałymi człowiekowatymi – choć goryle zajmują miejsce oddalone od nas zaledwie o niewielki ewolucyjny kroczek. To orangutan – występujący od 16 milionów lat wyłącznie w Azji – jest rodzajem najbardziej odmiennym. Kilka gatunków wciąż żyjących afrykańskich małp człekokształtnych (ludzie, goryle i szympansy) tworzą pojedynczą linię ewolucyjną, która nie rozdzieliła się aż do 6-8 milionów lat temu (Rys. 1.1). Nie należymy do osobnej podrodziny w rodzinie człowiekowatych, ale do podrodziny afrykańskich człowiekowatych. Ponieważ spośród współczesnych gatunków w tej rodzinie dzielimy najbliższego wspólnego przodka z szympansami, stanowią one (w przeciwieństwie do jakiegoś typowego człowiekowatego z wczesnego miocenu) odpowiednie tło porównawcze dla linii ewolucyjnej człowieka i pod wieloma względami najlepszy model wczesnych członków tej linii (australopiteków i ich bezpośrednich poprzedników).
Aby więc umieścić opisywaną tu historię w kontekście czasowym, zacznę od krótkiego streszczenia historii ewolucyjnej afrykańskiej rodziny człowiekowatych i naszego w niej miejsca. Na tym tle zarysuję pięć głównych faz, które zaszły w linii ewolucyjnej człowieka od czasu jej oddzielenia się od pozostałych afrykańskich człowiekowatych. Przemiany te stanowią ramę konstrukcyjną mojej opowieści o ewolucji człowieka.
------------------------------------------------------------------------
Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
------------------------------------------------------------------------
