Dogadać się z nastolatkiem. Dojrzałość i szacunek w relacji - ebook
Dogadać się z nastolatkiem. Dojrzałość i szacunek w relacji - ebook
Nowa książka dla tych, którzy odnaleźli wsparcie w Dogadać się z dzieckiem albo szukają sposobów na bardziej harmonijne porozumienie ze swoim nastolatkiem lub nastolatką.
Kolejne pokolenie młodych ludzi przechodzi ze świata dzieci do świata dorosłych. To trudna droga zarówno dla nich, jak i dla nas, rodziców, którzy im towarzyszymy. Chcemy cię zaprosić do podróży, która jest towarzyszeniem młodemu człowiekowi w jego odkrywaniu swojej wolności, godności i wartości.
Świat młodych osób wyłania się z różnorodności pragnień, oczekiwań oraz samodzielnego budowania Ja, które możliwe jest wtedy, gdy dziecko ma wsparcie w silnym, rozumiejącym, akceptującym i towarzyszącym mu w tej drodze dorosłym. Nastolatek jak mało kto potrzebuje empatycznego i cierpliwego towarzysza. Dlatego w każdym rozdziale wskazujemy, jak rodzic może zadbać o siebie, by znajdować w sobie siłę, empatię i wyrozumiałość w tej kilkuletniej, pełnej wyzwań przygodzie.
W oczywisty sposób rodzice chcą dać swoim dzieciom wszystko, co najlepsze, zadbać o ich przyszłość, wyposażyć w niezbędne kompetencje, wiedzę, zapewnić bezpieczeństwo i dobre życie. Obecnie, w dobie szybkich przemian społecznych i technologicznych oraz w konsekwencji różnych czynników, na przykład zmian klimatycznych, nie jesteśmy w stanie przewidzieć, do jakiej przyszłości wychowujemy swoje dzieci. Powstają nowe zawody, a inne odchodzą w zapomnienie. Coraz trudniej jest określić, co tak naprawdę będzie potrzebne i pomocne nastolatkom w dorosłości. Dlatego dobrym pomysłem jest położenie nacisku na pewne uniwersalne kompetencje. Przyszli dorośli wychowani w przestrzeni wzajemnego szacunku i otwartości na rozmowy o tym, co czują i czego potrzebują, doświadczający jak najczęściej bezpiecznego stylu budowania więzi, mający poczucie, że są ważni, że ich głos i potrzeby mają znaczenie, wejdą w dorosłość ze stabilnymi fundamentami – pewnością siebie, znajomością siebie, umiejętnością rozwijania świadomości innych, zarządzania sobą i zarządzania relacjami.
Okres dorastania to czas eksperymentów życiowych, sprawdzania, przyglądania się, kształtowania się nowego człowieka. Darem, który możemy dać na ten czas naszym nastolatkom, jest przejrzystość naszych wartości, mówienie o tym, co dla nas i dla nich jest ważne, dialog i szukanie rozwiązań dbających o obie strony. Dlatego podkreślamy wagę komunikacji, która daje szansę na porozumienie z nastolatkiem. W każdym rozdziale pokazujemy możliwe do wdrożenia sposoby reagowania i rozmawiania, być może inne niż te, które znałeś/aś do tej pory. Jest to komunikacja oparta na Porozumieniu bez Przemocy i to właśnie porozumienie jest w niej kluczem.
Chcemy zaprosić cię do tego, by w towarzyszeniu nastolatkowi każdego dnia zwracać uwagę na siebie w relacji z nim i na niego w jego trudzie relacji z samym sobą. Wierzymy, a doświadczenie wielu lat pracy to potwierdza, że to rozumienie siebie nawzajem pozwala dojrzewać obu stronom do budowania satysfakcjonującej więzi opartej na szacunku, bliskości i akceptacji.
Zależy nam na dialogu, w którym młody człowiek jest uwzględniany w swojej indywidualności i wyłaniającej się z dzieciństwa tożsamości. Jesteśmy przekonane, że obecnie nastolatki wyjątkowo potrzebują bezpiecznej przestrzeni, gdzie mogą odetchnąć, doświadczać bezpieczeństwa i akceptacji, by w tych warunkach móc wzrastać.
Spis treści
Wprowadzenie .............................................................................................. 11
Jak czytać tę książkę ................................................................................ 14
1. Akceptacja ............................................................................................... 19
Akceptacja, czyli przyjmowanie odmienności nastolatka ......................... 20
Akceptacja a działanie mózgu ................................................................. 22
Ocena otoczenia i jej wpływ na samoocenę ............................................. 23
Oczekiwania wobec dziecka .................................................................... 28
Personalizowanie, czyli branie wszystkiego do siebie ............................... 32
Komunikaty zaprzeczające akceptacji ...................................................... 33
Zrozumienie siebie drogą do akceptacji nastolatka .................................. 37
Podsumowanie ........................................................................................ 39
2. Bycie widzianym ...................................................................................... 43
Co to znaczy widzieć nastolatka .............................................................. 44
Uwzględnianie potrzeb innych niż nasze ................................................. 50
Jak zadbać o potrzeby u nastolatka .......................................................... 52
Podsumowanie ........................................................................................ 59
3. Niezależność ............................................................................................ 63
Wiek nastoletni – fakt czy choroba? ........................................................ 64
Niezależność a mózg nastolatka .............................................................. 66
Posłuszeństwo i szacunek wobec rodzica ................................................ 69
Odmawianie nastolatkowi ...................................................................... 78
Przekonanie nastolatka o nieomylności ................................................... 81
Od walki i ustępstwa do współzależności ................................................ 85
Podsumowanie ........................................................................................ 95
4. Kompetencja ............................................................................................ 99
Nastolatek jako odrębny człowiek ........................................................... 100
Konsekwencje motywacji zewnętrznej i wewnętrznej .............................. 104
Zabójcy kontaktu w komunikacji ............................................................ 107
Empatyczna obecność w budowaniu relacji ............................................. 112
Dawanie z serca a poświęcanie się ........................................................... 115
Wspieranie poczucia kompetencji młodych ludzi .................................... 120
Podsumowanie ........................................................................................ 122
5. Przyjemność ............................................................................................. 125
Intensywny rozwój mózgu nastolatka ...................................................... 127
Dorastanie to proces, który trwa ............................................................. 130
Przekonania jako źródło nastawienia do życia ......................................... 132
Odkładanie rzeczy na później a dotrzymywanie umów .......................... 138
Ćwiczenie: podsumowanie dnia .............................................................. 142
Podsumowanie ........................................................................................ 143
6. Sens ......................................................................................................... 147
Poszukiwanie sensu życia ........................................................................ 147
Brak jasności i niepewność w życiu ......................................................... 151
Nadawanie sensu codzienności ............................................................... 154
Komunikacja nie budująca poczucia sensu .............................................. 157
Doradzanie ........................................................................................ 157
Moralizowanie ................................................................................... 159
Depresja jako konsekwencja braku sensu ................................................. 161
Wyrażenie uznania budujące sens .......................................................... 162
Świętowanie i opłakiwanie ...................................................................... 166
Podsumowanie ........................................................................................ 170
7. Swoboda wyrażania siebie ......................................................................... 173
Moc, niemoc, przemoc ............................................................................ 176
Wstyd jako reakcja na błąd ..................................................................... 178
Wymuszanie zachowań u nastolatków .................................................... 184
Reagowanie na krytykę w relacji ............................................................ 187
Złość jako informacja o potrzebach ........................................................ 193
7
Krzyczę do ciebie, a nie na ciebie ............................................................ 198
Podsumowanie ........................................................................................ 201
8. Dialog z nastolatkiem ............................................................................... 205
Kiedy wrócisz? ........................................................................................ 208
Empatia dla nastolatka ............................................................................ 209
Potrzeby stojące za NIE .......................................................................... 212
Trudne komunikaty ................................................................................. 214
Denerwujesz mnie ............................................................................. 215
Zawsze krzyczycie .............................................................................. 216
Dlaczego ty możesz, a ja nie ............................................................... 216
Daj spokój, ciągle się czepiasz, szkoła nie jest mi
do niczego potrzebna ......................................................................... 218
Zaraz i później .................................................................................. 219
Cokolwiek ........................................................................................ 221
Potrzeby rodzica a potrzeby nastolatka ................................................... 222
9. Wdzięczność i widzenie dobra ................................................................... 229
Zauważanie dobrych momentów w relacji z nastolatkiem ...................... 233
Wdzięczność wobec nastolatka ............................................................... 235
Szczere wyrażanie siebie ......................................................................... 236
Praktyka poznania siebie i patrzenia z dystansu na rolę rodzica ............. 239
Zakończenie .................................................................................................. 245
Lista potrzeb według Porozumienia bez Przemocy Marshalla Rosenberga ......... 247
O autorkach .................................................................................................. 249
| Kategoria: | Poradniki |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-63860-48-6 |
| Rozmiar pliku: | 4,6 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Podczas pisania tej książki zaskakiwało nas, jak bardzo zmieniały nam się założenia co do treści każdego rozdziału. Pokazywało nam to różnorodność świata nastolatków, prowokowało do refleksji, inspirowało do szukania struktury i jednoznaczności w przekazie. Kiedy koncentrowałyśmy się na tym, co jest dla nas istotą tematu, tożsamość książki wyłaniała się z każdym kolejnym rozdziałem coraz wyraźniej, a nam było coraz łatwiej ją pisać.
Ten proces uświadomił nam, że taki jest właśnie świat młodych osób – wyłaniający się z różnorodności pragnień, oczekiwań oraz samodzielnego budowania Ja, które możliwe jest wtedy, gdy dziecko ma wsparcie w silnym, rozumiejącym, akceptującym i towarzyszącym mu w tej drodze dorosłym. Nastolatek jak mało kto potrzebuje empatycznego i cierpliwego towarzysza. Dlatego w każdym rozdziale wskazujemy, jak rodzic może zadbać o siebie, by znajdować w sobie siłę, empatię i wyrozumiałość w tej kilkuletniej, pełnej wyzwań przygodzie. Ponieważ bardzo zależało nam na tym, by książka była jak najbardziej żywa i dotykająca codzienności życia z nastolatkiem, dzielimy się w niej naszymi osobistymi doświadczeniami w relacji z naszymi dziećmi oraz doświadczeniami rodziców, którzy przez lata byli uczestnikami naszych warsztatów.
Rodzice, co oczywiste, chcą dać swoim dzieciom wszystko, co najlepsze, zadbać o ich przyszłość, wyposażyć w niezbędne kompetencje, wiedzę, zapewnić bezpieczeństwo i dobre życie. Obecnie, w dobie szybkich przemian społecznych i technologicznych oraz w konsekwencji różnych czynników, na przykład zmian klimatycznych, nie jesteśmy w stanie przewidzieć, do jakiej przyszłości wychowujemy swoje dzieci. Powstają nowe zawody, a inne odchodzą w zapomnienie. Coraz trudniej jest określić, co tak naprawdę będzie potrzebne i pomocne nastolatkom w dorosłości. Dlatego dobrym pomysłem jest położenie nacisku na pewne uniwersalne kompetencje. Przyszli dorośli, wychowani w przestrzeni wzajemnego szacunku i otwartości na rozmowy o tym, co czują i czego potrzebują, doświadczający jak najczęściej bezpiecznego stylu budowania więzi, mający poczucie, że są ważni, że ich głos i potrzeby mają znaczenie, wejdą w dorosłość ze stabilnymi fundamentami – pewnością siebie, znajomością siebie, umiejętnością rozwijania świadomości innych, zarządzania sobą i zarządzania relacjami. Przyszłość obarczona jest wieloma znakami zapytania, ale jedno jest według nas pewne: w przyszłości nastolatków kluczową rolę odegrają kompetencje miękkie, czyli między innymi:
- świadomość siebie, umiejętność nazywania swoich uczuć, tego, co jest dla nas ważne (swoich potrzeb),
- zdolność do widzenia drugiego człowieka bez ocen i etykiet,
- empatia,
- umiejętność rozwiązywania konfliktów i budowania porozumienia wygrany–wygrany,
- zdolność prowadzenia dialogu pomimo różnic zdań czy poglądów.
Nie chcemy umniejszać roli klasycznej edukacji, jednak zapraszamy rodziców do zastanowienia się, jak kłótnie o przeczytanie lektury czy zapamiętanie kolejnego wzoru matematycznego przekładają się na budowanie relacji z młodymi ludźmi. Nastolatek potrzebuje towarzysza, który będzie po jego stronie w drodze ku dorosłości; kogoś, kto będzie przy nim z bezwarunkową akceptacją, miłością, cierpliwością; kto pomimo upadków i zawirowań zawsze będzie gotów wysłuchać, porozmawiać i wesprzeć. Potrzebuje też sparing partnera, by w bezpiecznych warunkach rozwijać kompetencje prowadzenia dialogu, mówienia „nie”, przyjmowania odmowy, prowadzenia dyskusji zmierzających do rozwiązań uwzględniających wszystkich, a nie tylko tych, którzy mają dostęp do władzy i siły. Gdzie jeśli nie z rodzicami ma zdobywać te ważne życiowe kompetencje?
Powszechnie o nastoletności mówi się, że jest czasem hormonalnej burzy. Rzadko jednak się zauważa, że jest to również czas, na który ogromny wpływ ma funkcjonowanie mózgu. Jak tu być spokojnym, kiedy wszystkie komórki w mózgu są nerwowe?! Podkreślamy zmiany zachodzące w nastoletnich mózgach i wskazujemy zarówno na szanse, które z nich płyną, jak i na związane z nimi ograniczenia, które pomogą lepiej zrozumieć niektóre zachowania młodych ludzi.
Okres dorastania to czas eksperymentów życiowych, sprawdzania, przyglądania się, kształtowania się nowego człowieka. Darem, który możemy dać na ten czas nastolatkom, jest przejrzystość naszych wartości, rozmawianie o tym, co dla nas i dla nich jest ważne, dialog i szukanie rozwiązań dbających o obie strony. Dlatego podkreślamy wagę komunikacji, która daje szansę na porozumienie z nastolatkiem. W każdym rozdziale pokazujemy możliwe do wdrożenia sposoby reagowania i rozmawiania, być może inne niż te, które znałeś/aś do tej pory. Jest to komunikacja oparta na Porozumieniu bez Przemocy i to właśnie porozumienie jest w niej kluczem.
Chcemy zaprosić cię do tego, by w towarzyszeniu nastolatkowi każdego dnia zwracać uwagę na siebie w relacji z nim i na niego w jego trudzie relacji z samym sobą. Wierzymy, a doświadczenie wielu lat pracy to potwierdza, że to rozumienie siebie nawzajem pozwala dojrzewać obu stronom do budowania satysfakcjonującej więzi opartej na szacunku, bliskości i akceptacji. Nie chodzi nam o tak zwane „bezstresowe wychowanie”. Zależy nam na dialogu, w którym młody człowiek jest uwzględniany w swojej indywidualności i wyłaniającej się z dzieciństwa tożsamości. Jesteśmy przekonane, że obecnie nastolatki wyjątkowo potrzebują bezpiecznej przestrzeni, gdzie mogą odetchnąć, doświadczać bezpieczeństwa i akceptacji, by w tych warunkach móc wzrastać.
W naszej opinii w budowaniu relacji z nastolatkami dużą rolę odgrywa jakościowe wysłuchanie, bycie z drugim człowiekiem, ciekawość i otwartość na niego. Szeroko otwarte oczy, uszy i serce na drugą osobę, choć ma inne poglądy, nie podoba nam się jej zachowanie lub mamy pomysły, jak jej pomóc. Leo Buscaglia napisał przepiękny wiersz, który ukazał się w książce Daj przestrzeń… i bądź blisko Eline Snel, a który traktuje właśnie o tej jakości wysłuchania.
Prawdziwe słuchanie jest sztuką
Kiedy proszę cię, żebyś mnie wysłuchał,
a ty zaczynasz dawać mi rady,
nie robisz tego, o co proszę.
Kiedy proszę cię, żebyś mnie wysłuchał,
a ty zaczynasz opowiadać, dlaczego
mam nie czuć się tak, jak się czuję,
nie traktujesz mnie poważnie.
Kiedy proszę cię, żebyś mnie wysłuchał,
a ty starasz się zrobić coś, żeby rozwiązać moje problemy,
porzucasz mnie, więc
proszę cię, tylko mnie wysłuchaj i spróbuj mnie zrozumieć.
I jeżeli nadal będziesz chciał coś powiedzieć, poczekaj chwilę.
Obiecuję, że cię wysłucham.
Jak czytać tę książkę
Bardzo nam zależało na tym, by była to książka, która poprowadzi cię w kierunku zmiany. Zakładamy, że skoro ją czytasz, to szukasz czegoś dla siebie w relacji ze swoim dzieckiem. Mamy więc kilka podpowiedzi, jak wyobrażamy sobie, że możesz czytać tę książkę:
- Bez pośpiechu. Temat jest ważny i skomplikowany – dotyczy twojego życia i twojego dziecka. Nie chodzi o to, by książkę po prostu przeczytać, lecz raczej zatrzymywać się podczas lektury, przeglądać się w poruszanych przez nią zagadnieniach jak w lustrze i wybierać obszary, które mają dla ciebie szczególne znaczenie.
- O ile to możliwe, ze wsparciem. Tematy przez nas poruszane bywają trudne. Wywołują emocje w nas, rodzicach, ale mogą też przywoływać wspomnienia z dzieciństwa. Nie ma jednej odpowiedzi, jak dogadać się z nastolatkiem, bo każdy rodzic i każdy nastolatek jest wyjątkowy – to bardziej stawianie sobie pytań, świadome szukanie odpowiedzi, przyglądanie się temu, co działa i temu, co warto zmienić. We wspólnocie (z partnerem, z innymi rodzicami nastolatków itp.) łatwiej jest przejść tę drogę.
- Pozwalając sobie się zmieniać. Być może w tym, co napisałyśmy, znajdziesz dla siebie nieznane, nowe tematy. Może praktyki, które zaproponowałyśmy, wpłyną na nowe podejście do siebie, do partnera, do nastolatka. Pozwól sobie na nowe, na sprawdzanie, eksperymentowanie i poszukiwanie z uważnością tego, co w danym momencie jest twoje.
- Z zaangażowaniem. Komunikacji nie uczymy się z książek. Warto znać założenia i pomocne praktyki, ale trzeba próbować, próbować i jeszcze raz próbować, a z każdej próby wyciągać wnioski, co się udało, a co chcielibyśmy następnym razem zrobić inaczej; jakie potrzeby zostały zaspokojone, a jakie nie, i o co w związku z tym możemy siebie lub kogoś poprosić, by następnym razem o nie zadbać.
