Dom tajemnic w Wilanowie. Inspektor Bernard Żbik. Tom 4 - ebook

I

Tajemnica

Było w sprawie „domu tajemnic” coś, czego nie zawaham się nazwać diabelskim i… niesamowicie groteskowym – chociaż tragizm sytuacji tkwi niekiedy w upiorności jej komizmu. W dramacie, jaki rozegrał się owej łagodnej zimy w willi „Gong” było jednak naprawdę coś straszliwego. Sprawa ta właśnie z tego względu odstaje wybitnie od innych wielkich gier Bernarda Żbika. Ilekroć słynny detektyw wspomniał potem o jej dziwnych, bardzo dziwnych szczegółach i okolicznościach, nie mógł się oprzeć pewnemu zimnemu dreszczowi, jaki przenikał jego ścięgna i kości chłodem przerażenia. Przecież przez cały czas trwania tej sprawy, przez cały okres pobytu w willi „Gong” – a nawet i przedtem – groziła mu śmierć na każdym niemal kroku, o każdej porze i w każdym miejscu. Już sam fakt, że detektyw, który miał zapobiec planowanej zbrodni stykał się dzień w dzień, godzinę w godzinę z osobą, która postanowiła zabić, nadaje tej sprawie specyficznego poloru, jak mówiłem: upiornej groteskowości. Przecież morderca czy morderczyni, niemal upiór ze względu na swą absolutną konspirację myślową, rozmawiał z detektywem, dyskutował z nim w pewnej mierze, widział go, obserwował i patrzał mu w oczy. Bernard Żbik badał zaś jego psyche, jak badał dusze wszystkich otaczających go osób, a jednak nie przejrzał jej do ostatniej niemal chwili, do swego wspaniałego wywodu psychokryminologicznego, który poprzedził rozwiązanie i zakończenie ponurego dramatu. Bo to był dramat.

Sprawę skomplikował ponadto fakt, że – jak to już na samym początku „wyczuł” intuicyjnie Bernard Żbik – zbrodniarka czy zbrodniarz był osobą obłąkaną, działającą niejako podświadomie, własną, piekielną logiką, niezależnie od zdrowej strony swego zagmatwanego, ponuro–makabrycznego, skomplikowanie patologicznego i chorego umysłu. Działającą pod hipnozą swego zamiaru popełnienia zbrodni.

Albowiem tylko szaleniec mógł z tak lodowatym okrucieństwem, z taką szatańską perfidią opracować do ostatniego szczegółu plan zbrodni.

Wybitnym ludziom nie należy prawić komplementów, i tak dość mają okazji do potknięcia się o cytrynową skórkę zarozumiałości, ale w tym wypadku można śmiało stwierdzić, że gdyby nie genialna intuicja i spostrzegawczość Bernarda Żbika, morderca czy morderczyni uszedłby karzącej ręki ziemskiej sprawiedliwości.

Poza tym sprawa „domu tajemnic” była jeszcze niezwykła i z tego względu, że inspektor Żbik powołany był, aby zapobiec przestępstwu, które dojrzewało ze stalową konsekwencją. Przed przystąpieniem jego do tajemnicy i w początkowym okresie śledztwa zbrodnia była dopiero w stadium premedytowania jej realizacji.

Te wszystkie szczegóły, wraz z niezwykle skomplikowanym podłożem psychologicznym deliktu sprawiają, że sprawa „domu tajemnic” zalicza się wśród wielkich gier Bernarda Żbika do jednej z największych i najwspanialszych, a dla niego samego do jednej z najtrudniejszych. Chciałbym tu jeszcze wspomnieć o samej nazwie „sprawy domu tajemnic”. Autorem tej nazwy był pewien dziennikarz, przyjaciel słynnego detektywa. Ja osobiście nazwałbym ją raczej „tragedią rodziny Breda”, ale ponieważ prasa pisała wyłącznie o „domu tajemnic”, więc niech tak pozostanie.

Na koniec, ośmielę się tu na tezę, że sprawa ta nie jest typową tajemnicą kryminalną. Nie jest nią zarówno ze względu na podłoże swego powstania, ze względu na swą bazę psychologiczną, jak i z uwagi na swe pobudki. Nazwałbym ją nie sprawą kryminalną, ale raczej socjalną i psychologiczną, a to dla jej bezpośredniego kontaktu z zagadnieniami rodziny i społeczeństwa wobec jednostki. Twierdzenie moje może się wydać śmiałym, niechaj je jednak potwierdzą fakty, które poznamy od początku…

* * *

Zapadała szybko noc.

Po onegdajszym puszystym śniegu napłynęła naraz niespodziewana fala ostrego mrozu i ścięła życie Warszawy w okowy zimna i chłodu. Niewiele pocieszała niektórych stanowcza opinia Państwowego Instytutu Meteorologicznego (zresztą – jak się wkrótce okazało – słuszna), że mróz jest przejściowy. Długi czas jeszcze minie zanim warszawianie nauczą się doceniać syzyfową pracę anonimowych mózgów z PIM-u, którym naprawdę należy się od społeczeństwa choć ziarenko zaufania i wdzięczności za ich niewdzięczną, a tak pożyteczną pracę.

Tymczasem na ulicach stolicy harcował wicher, pobudzając do dzikich pląsów sypki, wścibski śnieg, niedopałki papierosów i zużyte bilety tramwajowe. Surowy mróz, jak gdyby chcąc pokazać, że i on żywi aspiracje artystyczne, pomalował szyby mieszkań w fantastyczne desenie, na których niemal dostrzegalny jego kolega wiatr wygrywał dla akompaniamentu swą świszczącą symfonię chłodu. Ulice prawie opustoszały i wychodzili do miasta tylko ci, którzy musieli i jednocześnie nie mieli pieniędzy na samochód czy choćby na tramwaj lub autobus.

Na rogach wyczekiwali pochyleni nad powieściami odcinkowymi gazet popołudniowych szoferzy taksówek i między „artykułem” o bójce na Burakowskiej a kolejnym odcinkiem jakiejś „Zwariowanej hrabiny” (koniecznie zwariowanej i koniecznie hrabiny) życzyli konkurentom, tramwajom i autobusom, generalnego strajku, krótkiego spięcia i wszystkiego najlepszego.

Jakiś przystojny, zakochany młodzian, zgrzytając zębami spoglądał na zegarek, klnąc podświadomie „punktualność” ukochanej, ale gdy ta wreszcie nadeszła z półtoragodzinnym opóźnieniem, młodzieniec uśmiechnął się uszczęśliwiony i momentalnie zapomniał o wszystkim: o spóźnieniu, o przekleństwach i o mrozie.

Po pustych ulicach uwijali się sezonowo zatrudnieni bezrobotni (niejeden z dyplomem humanistyki w kieszeni) „zaangażowani” (to jakoś lepiej brzmi) przez zakład oczyszczania miasta – ludzie, dla których mróz i śnieg są węglem, przy którym ogrzeją swe skostniałe od zimna, nędzy i pesymizmu członki i ugotują wodnistą strawę dla biednych żon i dla lekkomyślnie, na poczekaniu spłodzonych dziatek.

Jakaś przystojna „panienka” zrobiła fascynujące oko do przechodzącego starszego pana, ale nie podobała mu się, bo był goły jak święty turecki. Pomimo patriarchalnego wyglądu nie miał przecież grosza w kieszeni – ale minę miał dostojną, niczym minister na emeryturze. Biedna „panienka”… Jak zimno…

Od czasu do czasu wybiegali z bram otuleni w kołnierze przechodnie, którzy po kilkuminutowym pobycie na mrozie zrezygnowali z brawury i estetyki i kurczyli się śmiesznie, chuchając przed siebie, niby dwunożne lokomotywy, kłęby pary z reagującego w ten sposób na mróz ciała.

Przed wysokim domem na rogu Szkolnej i Świętokrzyskiej zatrzymał się naraz wspaniały, długi czarny wóz jednej z najdroższych amerykańskich marek. Okucia jego błyszczały wyzywająco srebrem i lakierem, wywołując podświadome uczucie zazdrości w sercach nielicznych przechodniów, którzy nigdy takiego wozu posiadać nie będą. Nigdy.

Z łagodnie ogrzanego elektrycznym kaloryferem pudła wysiadł elastycznym krokiem wysoki barczysty pan w dużym czarnym pilśniowym kapeluszu. Stanowczym ruchem zatrzasnął za sobą drzwiczki, szepnął coś do szofera, mimo woli rozejrzał się wokoło, rzucił z pogardą w spojrzeniu pięćdziesięciogroszową monetę stojącemu obok żebrakowi i wszedł do bramy, otulając się szczelniej w oposowy kołnierz futra. Przez kilka minut zatrzymał się przed oszkloną szafką ze spisem lokatorów, na którym znalazł znane sobie nazwisko: Bernard Żbik, kryminolog, inspektor PP.

Spojrzał, może dziwnie, na dozorcę, który już chciał się doń zwrócić ze stereotypowym pytaniem, odwrócił się, szybko wszedł na jeden schodek, niezdecydowanie obejrzał białą tabliczkę z napisem „dzwonek na windę”, machnął urywanie ręką, zatrzymał się chwilę, wszedł na schody. Wchodził wolno. Przed drzwiami człowieka, którego chciał odwiedzić, znów przystanął, jakby rozmyślał. Zadzwonił nerwowo raz i nie mogąc widocznie doczekać się otworzenia drzwi, jeszcze raz krótko nacisnął guzik, jakby z zastanowieniem. W tej chwili drzwi otworzyły się prędko. Wysoki pan uspokoił się natychmiast, choć może tylko zewnętrznie.

Ogromny, rumiany chłopiec z niebieskimi jak woda morska, ładnymi oczami pomógł przybyszowi zdjąć futro, przyjął odeń wizytówkę i polecił mu zaczekać w przedpokoju, urządzonym na wzór poczekalni. Sam zaś zapukał do drzwi na prawo i wszedł natychmiast.

Inspektor Bernard Żbik siedział niedbale w fotelu obitym czerwoną koźlą skórą i palił długie cienkie cygaro, które wyjął właśnie z ładnie rzeźbionej skrzynki egipskiej, leżącej na biurku obok wielkiego buldoga z brązu, wybałuszającego naiwnie swe martwe rzeźbione ślepia. Detektyw wpatrywał się właśnie w zagadkowe oblicze Ptaha, wyrzeźbione na wieku skrzyneczki.

Nie odwracając się (siedział zwrócony plecami do drzwi) rzucił służącemu lakonicznie, jak to było w jego zwyczaju.

– Kto?

Stefan podsunął wizytówkę tuż do swych oczu, bo pokój oświetlony był tylko w okolicy biurka, reszta tonęła w łagodnym półmroku.

– Pan profesor doktor Piotr Breda chce się widzieć z panem inspektorem i czeka w przedpokoju.

– Za dużo gadasz, Stefan, stanowczo. I zmuszasz tym samym mnie do zbytecznych słów. Zrozumiałe, że nie chce się widzieć z tobą. Wystarczyłoby, gdybyś powiedział: profesor Breda.

– Na wszelki wypadek…

– Proś.

Służący zniknął za czerwoną portierą. Bernard Żbik odwrócił się nieco wraz z fotelem i lekko ściągnął brwi na znak zdziwienia. Piotr Breda u niego. Oczywiście…

Nie dokończył myśli. Wstał na powitanie gościa i wymownym ruchem wskazał mu drugi fotel i cygara. Bez słowa uścisnęli sobie mocno ręce. Detektyw oparł się złożoną na płask dłonią o blat biurka. _Nie, wcale się nie zmienił zewnętrznie, ten sam, tylko już do reszty osiwiał…_

Piotr Breda był człowiekiem ogromnego wzrostu i potężnej muskulatury ciała. Wyglądał raczej z figury na boksera lub atletę niż na profesora kryminologii, doktora praw i doktora psychiatrii. Oczywiście temu zaprzeczała jego wybitnie inteligentna twarz i bystre, mądre, wiecznie zamyślone oczy. Ubrany był teraz – jak zawsze – bardzo elegancko. Ciemny garnitur dwurzędowy w szare paski leżał jak ulany. Ciemny, niebieskawy drogi krawat starannie zawiązany tkwił odpowiednio w kołnierzyku nieco wysunięty naprzód. Wąskie, energiczne wargi były lekko zarumienione od zimna, z jakim zetknęły się w bramie i na schodach. Gęsta siwa czupryna okalała głowę lekko podaną w tył. Ten władczy człowiek urodził się może nieco za późno. Wyglądałby wspaniale w purpurowej todze rzymskiego dyktatora, w wieńcu laurowym na siwych skroniach, poprzedzany przez liktorów i fanfary.

Patrzał w milczeniu na trzymane w ręku cygaro, którym poczęstował go Bernard Żbik. Przez dłuższą chwilę nie odezwał się ani słowem, tylko wciąż patrzał przed siebie z zaciśniętymi wąsko wargami jakby strzegącymi… jakiejś tajemnicy.

Jego szeroka, barczysta postać, rozparta na pozór niedbale na fotelu przed biurkiem, na oko nie wskazywała na żadną pozę ni maskę. Szare, przenikliwe oczy psychiatry, okolone siwymi krzaczastymi brwiami patrzyły na pozór zupełnie spokojnie i nawet z pewną dozą pogody ducha. A jednak subtelny psycholog Bernard Żbik nie mógł się oprzeć wrażeniu, że w beztrosce i niedbalstwie profesora jest jakaś sztuczność, jakieś ukryte stłumione napięcie, zmartwienie i… tajemnica.

Wizyta Piotra Bredy nie była dla Bernarda Żbika tak bardzo niespodziewana. Znali się od dawna, jeszcze z czasów uniwersyteckich, gdy to młody asystent śledczy Żbik z Urzędu Śledczego marzył dopiero o wyładowaniu swej energii w walce ze zbrodnią, przeprowadzając tymczasem dochodzenia w sprawach kradzieży drobiu z kurnika podwórzowego. Już wtedy doktor Piotr Breda wykładał na uniwersytecie kryminologię. Młody student-entuzjasta i znacznie starszy odeń docent zaprzyjaźnili się bardzo, ponieważ mieli wiele cech wspólnych i kilka wybitnie kontrastowych, które są owym chemicznym warunkiem prawdziwej przyjaźni; zaprzyjaźnili się – co jest wypadkiem rzadko spotkanym – pomimo ogromnej różnicy w położeniu majątkowym, albowiem Piotr Breda pochodził z bardzo bogatej rodziny. Do ich cech wspólnych należała specjalnie wybitna małomówność obu oraz nieufność względem otoczenia – to ich zbliżyło do siebie. Potem, po ukończeniu studiów przez Żbika spotykali się już rzadziej. Piotr Breda ożenił się, osiągnął stanowisko profesora w Instytucie Kryminologicznym, a Bernard Żbik zdobył rangę inspektora służby śledczej i święcił na polu praktycznym wielkie sukcesy, jak jego przyjaciel na polu kryminologii teoretycznej. Widywali się już rzadziej, po prostu z braku czasu i tylko często pisywali do siebie; potem i korespondencja ustała. Od dwóch lat profesor mieszkał w Wilanowie, w domu-willi „Gong”, toteż jego dzisiejsza, bądź co bądź niespodziewana, wizyta i to o dość późnej porze, bo aż o dziewiątej, utwierdziła inspektora w przekonaniu, że jego stary przyjaciel „ma coś na sercu”. Jego niedbała poza i lekkie, ostentacyjne wydęcie warg przy wypuszczaniu dymu nie mogły przecież oszukać tak wytrawnego fizjonomisty jak Bernard Żbik.

Inspektor przeniósł szybko wzrok z oczu profesora na jego długie nerwowe palce, na dłonie. Piotr Breda był sam psychiatrą i psychologiem i wiedział doskonale, jakim wyraźnym zwierciadłem duszy ludzkiej są niekiedy dla znawcy oczy i dłonie człowieka. Toteż, widząc wpatrzone w swe ręce spojrzenie detektywa, nie mógł powstrzymać lekkiego uśmiechu, może trochę tylko sztucznego.

Oglądał uważnie kant doskonale zaprasowanych spodni, gdy zapytał niby od niechcenia:

– Nie wierzy pan mej twarzy, inspektorze?

Detektyw strzepnął popiół z cygara i spojrzał przyjacielowi prosto w twarz. Pomimo szczerej przyjaźni nie „tykali” się.

– Nie, profesorze. Nie wiem jeszcze, o co chodzi. Ale wcale nie wierzę pańskiej masce. I pan sam nie chciałby, abym udawał, że daję się oszukać pozorom, jak pański uśmiech na przykład, który jest zbyt ostentacyjny, aby był prawdziwy. Pan kryje w sercu jakieś poważne zmartwienie i potrzebuje pan mojej rady, co najmniej.

Ku wielkiemu zdumieniu detektywa profesor potrząsnął w milczeniu swą wielką głową, wyjął z kieszonki metalową wykałaczkę i naraz ścisnął ją tak mocno w dwóch palcach, że aż ją zgiął wpół. Co miał oznaczać jego upór? Przecież nie sądziłby, że genialny detektyw, którego dobrze znał, da się omamić jego pozą. Czyżby więc naprawdę inspektor miał się mylić? Nie, profesor był zdenerwowany. Zgięcie metalowej wykałaczki…

– Nie, panie inspektorze. Nie mam żadnego zmartwienia na sercu. Wnioskuje pan to chyba z tego, że wpadłem do pana o dziewiątej i niespodziewanie, po roku niewidzenia. Rok to kawał czasu, to jednak wcale nie wskazuje na coś nienormalnego. Pan wie, że nigdy układ wskazówek na emaliowanej tarczy nie stanowił dla mnie choćby pozornej przeszkody. Czemu, gdy jest trzecia, mam być głodny, a gdy jest jedenasta śpiący? Co zaś do naszego rocznego niewidzenia, też nie ma powodu do zdziwienia. Przecież w końcu musiałem wpaść do pana, bo pana lubię. A że stało się to po roku, to lepiej niż po trzech latach. Naprawdę, ja niczego nie ukrywam przed panem, inspektorze.

Uśmiechnął się ostrożnie.

Detektyw skinął głową z namysłem i kilkakrotnie uderzył wskazującym palcem w blat biurka. W jego inteligentnych oczach zabłysło zastanowienie. Słowa profesora brzmiały dość banalnie – a to jest jednak człowiek wybitnie inteligentny. Czemu profesor Breda kołuje, u licha! Przecież on jest najwyraźniej przerażony!

Detektyw pochylił głowę nieco wprzód i wyrzekł poważnym tonem:

– Pan po prostu kłamie, profesorze. Pan się boi, strasznie boi.

Piotr Breda zacisnął mimo woli pięść. Detektyw widział to zupełnie wyraźnie.

– Nie kłamię.

– Dobrze. Chcę panu wierzyć. Jednak pan nie wpadł ot tak, bez celu. Wybaczy mi pan moją znaną szczerość, ale nie przyszedł pan dla samego ujrzenia mojej osoby. Po co bujać?…

Matowe oczy profesora zaświeciły nagle zadowoleniem. Nie obraził się, bo znał inspektora.

– To prawda. Podziwiam pana subtelną spostrzegawczość. Przyszedłem… – urwał i zastanawiał się przez chwilę; ręka, w której trzymał wciąż wygiętą wykałaczkę, zadrżała, wykałaczka upadła na dywan, nachylił się, aby ją podnieść, ale nie podniósł – aby pana zaprosić do mego domu w Wilanowie na spędzenie urlopu. Przypadkiem dowiedziałem się, że ma pan urlop. Czy to może nieprawda?

Ostatnie zdanie wyrzekł bardzo szybko, jakby się obawiał negatywnej odpowiedzi.

– To prawda – detektyw obserwował go uważnie. – Mam urlop od piątku.

– Od piątku – powtórzył profesor, jak echo i milczał przez chwilę.

– Wiem – Piotr Breda nie zwrócił nawet uwagi na zdziwione, pytające spojrzenie przyjaciela. Odetchnął z widoczną ulgą. – Dziś jest środa. Jeżeli pan chce, może pan do mnie przyjechać w piątek, powiedzmy o dwunastej. Przysyłam po pana mój wóz. Droga jest dobra, pan wie, że szosa wilanowska jest jedną z możliwych; brałem to zresztą celowo pod uwagę przy kupnie willi. Mój dom, a właściwie willa, leży wprawdzie nieco na boku, w głębi lasu. Ale zapewniam pana, że się pan nie będzie nudził.

Ostatnie zdanie brzmiało wybitnie zagadkowo. Naraz zwęziły się źrenice profesora. Wyglądały jak dwie czarne główki od szpilek.

– Pan… nie miał chyba zamiaru spędzić urlop gdzieindziej.

W jego słowach wibrował już teraz wyraźny przestrach przed potwierdzeniem pytania.

Bernard Żbik spojrzał znów uważnie w oczy przyjaciela. Nie mógł z nich jednak wyczytać nic konkretnego.

Istotnie, urlop jego zaczynał się w piątek. Dziwił się nie temu, że profesor o tym wie, ale temu, że zadał sobie trud, żeby się o tym dowiedzieć. To wskazywało na jego niejako premedytowany zamiar zaproszenia inspektora do siebie. Bez wątpienia coś musiało się kryć za tym wszystkim. Zaproszenie Żbika – wybitnego detektywa – wskazywało na jakąś tajemnicę. I to widocznie groźną tajemnicę, skoro taki wybitny kryminolog i psycholog jak Piotr Breda nie mógł jej zgłębić. Z drugiej strony – zawzięte milczenie profesora w materii okoliczności sprawy, uporczywe usiłowanie zachowania pozorów – kazało przypuszczać, że nie jest to zwykła zagadka kryminalna, ale coś głębszego. Teraz jednak detektyw, nie znając absolutnie okoliczności, nie mógł wydać żadnego określonego sądu. W każdym razie był już „nastawiony” i o to, zdaje się, chodziło profesorowi.

Inspektor poczuł na sobie naraz wzrok przyjaciela, podniósł więc głowę, opuszczoną w zamyśleniu i spojrzał znów profesorowi w oczy. Tym razem jednak w spojrzeniu detektywa nie błyszczała spostrzegawczość i badawczość, ale zrozumienie. Pojął, że jakieś ważne okoliczności nie pozwalają profesorowi mówić, a mimo to chciałby coś wyrazić.

Pod wpływem mądrego, łagodnego spojrzenia detektywa profesor naraz odwrócił głowę w bok, wyjął chusteczkę ruchem, który był zbyt nagły, aby miał być normalnym i trochę za hałaśliwie przetarł nos i czoło. Bernard Żbik był pewny, że dojrzał łzę w jego prawym oku. Dojrzał ją najpierw instynktem raczej, a potem okiem.

Piotr Breda złożył starannie jedwabną chusteczkę i włożył ją do kieszeni z ową niedbałą elegancją, która go cechowała od lat najmłodszych. Było w tym człowieku coś dystyngowanego, co zawsze wywoływało u widza skojarzenie „wyższych sfer”.

Profesor przesunął językiem po wyschłych wargach.

Bernard Żbik był już prawie pewny, że jego stary przyjaciel wyraził sobą to, czego nie chciał wyrazić słowami. Zrozumieli się. A jednak nie padło między nimi ani jedno słowo.

– Przyjedzie pan w piątek?

– Tak.

Piotr Breda w milczeniu wyciągał rękę w kierunku „leżącej” na stole dłoni przyjaciela. Jednak w ostatniej chwili rozmyślił się widocznie, skarcił się za sentymentalizm i nawet gwałtownie zamknął w pięść rozwartą dłoń i oparł ją na swym kolanie.

– Dziękuję panu.

Detektyw nie odpowiedział. W mrocznym gabinecie na Szkolnej zalegało ciężkie, nieco duszne milczenie. Bernard Żbik mimo woli odłożył trzymane w ręku cygaro i przetarł dłonią czoło. Obserwował bacznie swego przyjaciela i dopiero teraz dojrzał lekkie, czarno-niebieskie podkrążenia pod jego oczami i poprzeczną zmarszczkę zmartwienia i niepokoju na czole.

Niewypowiedziana tajemnica była ponura i tragiczna. Inspektor Żbik nie miał skłonności do przesady; był pewny, w tym wypadku nie myli się wcale. Nie mógł jednak o nic pytać w tej chwili. Wiedział, a raczej widział, że dociekaniem i badaniem sprawiłby tylko ból profesorowi. Piotr Breda zaufał swemu przyjacielowi i pozwolił mu przez gazę milczenia zajrzeć w głąb swej duszy. Bernard Żbik nie chciał teraz zawieść tego zaufania – należało brać rzeczy takimi, jakimi są. Niewątpliwie – myślał – profesor wyjaśni mu w końcu gnębiącą go ponurą i na pewno tragiczną tajemnicę. Na razie musiał czekać. O to prosił go Piotr Breda wymową swej postaci i błagał wyrazem swego zachowania. Będzie czekał.

Profesor sięgnął do kieszeni swej marynarki po papierośnicę. Zamiast niej wyciągnął czerwony mały zeszycik i zbladł nagle, szybko schował czerwony kajet, nie wyrzekłszy ani słowa. Zrezygnował z papierosów, wstał naraz. Przeszedł się kilka razy nerwowo po pokoju i nagle zatrzymał się przed wciąż siedzącym przyjacielem.

– Już pójdę, inspektorze.

Nie czekał na odpowiedź. Podszedł urywanym, wahającym się krokiem do leżącej na krześle obok portiery swej teki fokowej i sięgnął ręką po kapelusz, który zapomniał zostawić w przedpokoju wraz z paltem. Wyciągnął ramię, nie zauważył przy tym wiszącego obok stalowego liniału pomiarowego i mocno uderzył weń swym lewym łokciem.

Bernard Żbik, który obserwował go dokładnie, zauważył, jak twarz przyjaciela zbladła w tej chwili nienormalnie, kredowo, a zęby zagryzły dolną wargę aż do krwi. Ogromna, atletyczna postać profesora zachwiała się i gdyby Żbik nie był go wstrzymał po dwóch szybkich krokach, Piotr Breda upadłby na pewno.

– Co panu jest, profesorze? Jest pan bliski omdlenia.

Inspektor chciał go poprowadzić ku tapczanowi i w tym celu ujął go za ręce w łokciach. W tej chwili Piotr Breda znów wydał syk bólu i opadł ciężko w ramiona przyjaciela.

– Która to ręka pana boli?

– Lewa.

To mówiąc, uspokoił się nagle, wydostał z ramion inspektora, wyprostował się i sięgnął ręką po kapelusz.

– Co panu jest w tę rękę?

Detektyw był pewny, że to pytanie niemal przeraziło profesora. Cofnął się naraz o pół kroku w tył i wykonał wargami ruch, jakby chciał krzyknąć, ale nie wydobył słowa z ust.

– Pokaż mi pan tę rękę.

Przez chwilę tylko profesor Breda namyślał się. Potrząsnął głową.

– Głupstwo. Skaleczyłem łokieć o drut kolczasty i wywiązało się lekkie zapalenie lokalne. Bardzo bolesne, szczególnie w dotknięciu, ale nic niebezpiecznego.

W jego głosie brzmiała wyraźna nuta nieprawdy. Zdawał sobie z tego sprawę, bo spuścił oczy i zarumienił się lekko.

– Ja to zobaczę, profesorze.

Inspektor skorzystał z chwili konsternacji i szybkim ruchem podciągnął lewy rękaw profesora. Spojrzał na czerwień ranki, skinął poważnie głową i ostrożnie opuścił dłoń urażonej ręki. Zadzwonił i polecił Stefanowi podać futro profesora. Gdy służący wyszedł, pomógł profesorowi nałożyć palto i włożył mu rękę za klapę, na ten prowizoryczny temblak.

– Istotnie nic niebezpiecznego. Jednak radzę panu dobrze opatrzyć tę rankę i to szybko. Najlepszy będzie opatrunek z jodyny. Mało estetyczny wprawdzie i bolesny, ale za to najbardziej radykalny i higieniczny. Dlaczego nie był pan z tym u lekarza. Wiem, że pan sam zna się na ranach jako medyk; zawsze jednak co praktyka, to praktyka.

Profesor pominął milczeniem słowa detektywa.

– Więc przyjedzie pan do mnie w piątek?

– Tak. Zaciekawił mnie pan. I, przyznam się, bardziej przykro byłoby mi odmówić niż przystać.

– To dobrze. Mój wóz zajedzie po pana o jedenastej, na dwunastą będziecie na miejscu. Może pan nie brać ze sobą nic oprócz bielizny. Wszystko będzie u mnie przygotowane na pana przybycie. Już kazałem umeblować i przygotować pokój w lewym skrzydle, w pawilonie, który pan może jeszcze pamięta z przypadkowej wizyty dwa lata temu.

– Pamiętam – detektyw skinął głową. – Wciąż jeszcze nie ma pan elektrowni?

– Już zbudowana, ale jeszcze nie jest uruchomiona.

– A pan już teraz opuszcza Warszawę, profesorze? Czy też nocuje pan w hotelu?

Profesor zawahał się lekko przed odpowiedzią. I odparł z jakąś dziwną twardością w głosie. Z jakąś wyzywającą groźbą.

– Jadę do domu.

– Jutro będzie pan w Warszawie? Ma pan wykład?

Stali już w przedpokoju. Teraz profesor odsunął wolno zatrzask i stanął w chłodnej sieni, mocno otuliwszy się futrem. W prawej ręce trzymał tekę. Odpowiedź jego na ostatnie pytanie detektywa była dziwna. Jednak inspektor jej oczekiwał.

– Będę jutro w Warszawie, o ile przeżyję dzisiejszą noc.

Chciał odejść, gdy inspektor zatrzymał go jeszcze skinieniem ręki.

– Czemu pańska teka jest taka ciężka?

Profesor nawet nie zawahał się.

– Mam w niej nabity rewolwer.

– Tak też sobie pomyślałem – odparł inspektor cicho, jakby do siebie, zaś Piotr Breda odwrócił się nagle i bez słowa zszedł prędko ze schodów nie obejrzawszy się ani razu.

Bernard Żbik stał jeszcze przez chwilę w przedpokoju, oszołomiony i dopiero, gdy poczuł chłód wieczorny (profesor zapomniał zamknąć za sobą drzwi od sieni), wolno wrócił do gabinetu. Usiadł w fotelu i mechanicznie, bez udziału świadomości, zapalił papierosa.

Wiedział, że profesor Piotr Breda nie jest pozerem ani neurastenikiem i jeżeli kłamie, to raczej mówi mniej, niż przesadza. Niebezpieczeństwo musiało być bardzo wielkie i tajemnica – groźna i ponura.

Przez krótką chwilę inspektor miał poważny zamiar jeszcze dziś w nocy udać się potajemnie do willi profesora. Wiedział, że dzisiejszej nocy Piotrowi Bredzie grozi śmierć. Jak groziła mu prawdopodobnie wczoraj i przedwczoraj. Worki pod oczami profesora wskazywały na dłuższy proces zmartwienia i przerażenia, życia w ciągłym napięciu i trwodze. Bernard Żbik rozmyślił się jednak – nie mógł się narzucać. Skoro profesor zaprosił go na piątek, to miał w tym widocznie swoje obliczenia. Może chciał się przygotować na jego przybycie. A może też liczył, że do piątku sam zlikwiduje ponurą tajemnicę. Dopiero o wiele później Bernard Żbik miał pożałować, że nie poszedł za pierwszym impulsem, za intuicją, i nie udał się jeszcze tego wieczoru potajemnie do willi „Gong” – albowiem działy się w niej tej nocy rzeczy straszliwe.

W tej chwili jedno zagadnienie interesowało szczególnie detektywa. Mianowicie owa czerwona ranka na lewym łokciu profesora była tak umieszczona, że wskazywała wyraźnie na postrzał rewolwerowy. Profesor prawdopodobnie nie miał w tej chwili żadnych złudzeń co do faktu, że Bernard Żbik wie, iż ktoś strzelił mu w łokieć. Dlatego prawdopodobnie zdecydował się na wypowiedzenie owego zdania o przeżyciu dzisiejszej nocy. Bo przecież inspektor policji śledczej, i do tego Bernard Żbik, umiał odróżnić skaleczenie o drut kolczasty od rany postrzałowej z pistoletu automatycznego najpewniej.

Jednak nie o tym rozmyślał inspektor w tej chwili. Jego absorbowało inne zagadnienie związane z owym postrzeleniem. Mianowicie rana na łokciu była charakterystyczną raną zadaną zupełnie z bliska (przez przyłożenie lufy) do mięśnia i… raną zadaną najpewniej w postawie leżącej. Jako kryminolog inspektor nie miał prawie wątpliwości co do tego.

Z tego był jeden pewny wniosek: profesor musiał doskonale wiedzieć, kto do niego strzelał. Znał więc osobę… mordercy.

Na to wskazywało również jego całe zachowanie.

I morderca musiał przebywać stale w willi profesora.

Delikt – pojęcie prawnicze, oznaczające czyn niedozwolony, przewinienie

Onegdaj – przedwczoraj

Liktor – niższy urzędnik służby cywilnej w starożytnym Rzymie, który poprzedzał królów na uroczystych pochodach

Tykać się – mówić sobie na „ty”, być z kimś po imieniuAdam Nasielski

Adam Nasielski, (1 lipca 1911, Warszawa – 23 stycznia 2009, Melbourne) – polski pisarz, prawnik i kryminolog, autor ponad 40 powieści kryminalnych.

Adam Nasielski ukończył studia prawnicze i seminarium doktorów kryminologii na Uniwersytecie Józefa Piłsudskiego (Uniwersytet Warszawski). Początkowo pracował jako recenzent operowy. W 1931 opublikował pierwszą powieść kryminalną – _Strzał_, którą rozpoczął błyskotliwą karierę pisarza powieści. Do 1939 napisał ponad 40 powieści kryminalnych, dzięki czemu stał się jednym z najbardziej płodnych polskich pisarzy tego gatunku przed wojną. Stworzył postać Bernarda Żbika, inspektora urzędu śledczego w Warszawie. Żbik wystąpił w ośmiu powieściach serii _Wielkie gry Bernarda Żbika_. Z powodu licznych inspiracji i nawiązań do Edgara Wallace’a Adam Nasielski był nazywany „Polskim Wallace’m”. Większość powieści Nasielski napisał we własnej willi w Zaleszczykach nad Dniestrem. Jego książki były tłumaczone na języki: angielski, czeski, francuski, holenderski i niemiecki.

Do Australii przybył w 1949. Pracował jako urzędnik w państwowym przedsiębiorstwie budującym tamy. Publikował sporadycznie minipowieści w „Wiadomościach Polskich” oraz reportaże, polemiki i listy w paryskiej „Kulturze”. Po przejściu na emeryturę rozstał się z powieścią kryminalną.

W PRL nie wydawano książek Adama Nasielskiego. Dopiero w 1991 wznowiono tytuł _Awantura w Chicago_. Książki Nasielskiego są wznawiane sukcesywnie dopiero od 2013 w serii _Kryminały przedwojennej Warszawy._ Wiele z niewznowionych dotychczas tytułów uchodzi za rarytasy wśród kolekcjonerów i osiąga bardzo wysokie ceny na rynku wtórnym.POLECAMY RÓWNIEŻ

KLASYKI POLSKIE KRYMINAŁY

Kryminały przedwojennej Warszawy

- _Marek Romański_, Mord na Placu Trzech Krzyży. Tom 1
- _Stanisław Antoni Wotowski_, Demon wyścigów. Powieść sensacyjna zza kulis życia Warszawy. Tom 2
- _Stanisław Antoni Wotowski_, Tajemniczy wróg przy Alejach Ujazdowskich. Tom 3
- _Stanisław Antoni Wotowski_, Upiorny dom w Pobereżu. Tom 4
- _Marek Romański_, W walce z Arsène Lupin. Tom 5
- _Marek Romański_, Mister X. Tom 6
- _Marek Romański_, Miss o szkarłatnym spojrzeniu. Tom 7
- _Marek Romański_, Szpieg z Falklandów. Tom 8
- _Marek Romański_, Tajemnica kanału La Manche. Tom 9
- _Marek Romański_, Pająk. Tom 10
- _Marek Romański_, Znak zapytania. Tom 11
- _Marek Romański,_ Prokurator Garda. Tom 12
- _Marek Romański,_ Złote sidła, pierwsza część. Tom 13
- _Marek Romański,_ Defraudant, druga część. Tom 13
- _Marek Romański_, Małżeństwo Neili Forster. Tom 14
- _Marek Romański,_ Serca szpiegów, pierwsza część. Tom 15
- _Marek Romański_, Salwa o świcie, druga część. Tom 15
- _Marek Romański_, Zycie i śmierć Axela Branda. Tom 16
- _Kazimierz Laskowski,_ Agent policyjny. Papiery po Hektorze Blau. Tom 17
- _Walery Przyborowski_, Czerwona skrzynia. Tom 18
- _Walery Przyborowski_, Widmo na kanonii (pierwsza i druga część). Tom 19
- _Antoni Hram_, Upiór podziemi. Tom 20

Inspektor Bernard Żbik

Adam Nasielski

- Alibi. Tom 1
- Opera śmierci. Tom 2
- Człowiek z Kimberley. Tom 3
- Dom tajemnic w Wilanowie. Tom 4
- Grobowiec Ozyrysa. Tom 5
- Skok w otchłań. Tom 6
- Puama E. Tom 7
- As Pik. Tom 8
- Koralowy sztylet i inne opowiadania. Tom 9

Najciekawsze kryminały PRL

- _Tadeusz Starostecki_, Plan Wilka. Tom 1
- _Zuzanna Śliwa_, Bardzo niecierpliwy morderca. Tom 2
- _Janusz Faber_, Ślady prowadzą w noc. Tom 3
- _Kazimierz Kłoś_, Listy przyniosły śmierć. Tom 4
- _Janusz Roy_, Czarny koń zabija nocą. Tom 5
- _Zuzanna Śliwa_, Teodozja i cień zabójcy. Tom 6
- _Jerzy Żukowski_, Martwy punkt. Tom 7
- _Jerzy Marian Mech_, Szyfr zbrodni. Tom 8
- _G.R Tarnawa_, Zakręt samobójców. Tom 9
- _I. Cuculescu (pseud.)/Iwona Szynik_, Trucizna działa. Tom 10

Klasyka angielskiego kryminału

Edgar Wallace

- Tajemnica szpilki. Tom 1
- Czerwony Krąg. Tom 2
- Bractwo Wielkiej Żaby. Tom 3
- Szajka Zgrozy. Tom 4
- Kwadratowy szmaragd. Tom 5
- Numer Szósty. Tom 6
- Spłacony dług. Tom 7
- Łowca głów. Tom 8

Detektyw Asbjørn Krag

Sven Elvestad

- Człowiek z niebieskim szalem. Tom 1
- Czarna Gwiazda. Tom 2
- Tajemnica torpedy. Tom 3
- Pokój zmarłego. Tom 4

NOWE POLSKIE KRYMINAŁY

Kryminały Warszawskie

Wojciech Kulawski

- Lista sześciu. Tom 1.
- Między udręką miłości a rozkoszą nienawiści. Tom 2.
- Zamknięci. Tom 3
- Poza granicą szaleństwa. Tom 4

Komisarz Ireneusz Waróg

Stefan Górawski

- Sekret włoskiego orzecha. Tom 1
- W cieniu włoskiego orzecha. Tom 2

Kapitan Jan Jedyna

Igor Frender

- Człowiek Jatka - Mroczna twarz dwulicowa. Tom 1
- Mordercza proteza. Tom 2

Tim Mayer

Wojciech Kulawski

- Syryjska legenda. Tom 1
- Meksykańska hekatomba. Tom 2