Dyfuzja wiedzy w polskiej gospodarce. Ujęcie sektorowe - ebook

Głównym celem monografii jest określenie wpływu zasobów wiedzy na wzrost efektywności polskiej gospodarki, ze szczególnym uwzględnieniem korzyści wynikających z procesów dyfuzji wiedzy. Analizowane procesy dyfuzji wiedzy obejmują zarówno procesy zachodzące wewnątrz gospodarki, jak i absorpcję wiedzy ze źródeł zewnętrznych.

W publikacji zaprezentowano badania nad źródłami wzrostu efektywności polskiej gospodarki. Zastosowane na szeroką skalę metody input-output pozwoliły na skonstruowanie narzędzia, za pomocą którego stało się możliwe określenie ścieżek dyfuzji krajowych zasobów wiedzy w polskiej gospodarce, przy założeniu, że proces ten odbywa się poprzez przepływy surowców i materiałów pochodzenia krajowego. Dzięki temu badaniu wskazano gałęzie gospodarki, które są głównymi dostarczycielami innowacji dla pozostałych gałęzi, a także te, które są głównymi beneficjentami tego procesu. Uwzględnienie krajowych i zagranicznych zasobów wiedzy w modelach objaśniających poziom i dynamikę łącznej produktywności czynników produkcji dla poszczególnych gałęzi polskiej gospodarki umożliwiło identyfikację źródeł wzrostu jej efektywności zarówno w długim, jak i krótkim okresie.

Wstęp 9

Rozdział 1. Wiedza, innowacje i ich dyfuzja 17

1.1. Wiedza i jej rodzaje. Cechy wiedzy 18

1.2. Znaczenie wiedzy we współczesnych gospodarkach – paradygmat gospodarki opartej na wiedzy 23

1.3. Wiedza a innowacje. Klasyfikacja innowacji 27

1.4. Dyfuzja wiedzy i innowacji 33

1.4.1. Typologia procesów dyfuzji wiedzy 33

1.4.2. Dyfuzja innowacji 37

1.4.3. Wybrane modele dyfuzji wiedzy 41

1.5. Podsumowanie i wnioski 45

Rozdział 2. Wiedza z perspektywy teorii wzrostu gospodarczego 47

2.1. Wiedza z perspektywy klasyków ekonomii 48

2.2. Teoria innowacji Josepha A. Schumpetera 52

2.3. Wiedza we współczesnych teoriach wzrostu gospodarczego 53

2.3.1. Wiedza i innowacje w ujęciu neoklasycznym – model wzrostu Solowa 54

2.3.2. Wiedza i innowacje w modelach z endogenicznym postępem technicznym 58

2.4. Bariery dyfuzji wiedzy i innowacji, czyli o niedoskonałościach teorii endogenicznego wzrostu 63

2.5. Podsumowanie i wnioski 67

Rozdział 3. Zasoby wiedzy w polskiej gospodarce w świetle danych statystycznych 69

3.1. Problemy pomiaru zasobów wiedzy w gospodarce 71

3.2. Pozycja innowacyjna Polski w rankingach międzynarodowych 74

3.3. Zasoby wiedzy w polskiej gospodarce z perspektywy makroekonomicznej 77

3.4. Zasoby wiedzy i innowacyjność gospodarki na szczeblu gałęziowym 92

3.4.1. Aktywność innowacyjna przedsiębiorstw przed 2008 r. 93

3.4.2. Aktywność innowacyjna gałęzi polskiej gospodarki po 2007 r. 97

3.5. Podsumowanie i wnioski 107

Rozdział 4. Dyfuzja wiedzy i innowacji wewnątrz gospodarki – casus Polska 109

4.1. Wybrane metody pomiaru dyfuzji wiedzy i innowacji na szczeblu gałęziowym 110

4.2. Podstawy modelowania input-output 112

4.2.1. Budowa tablic przepływów międzygałęziowych i ich rodzaje 113

4.2.2. Podstawowe relacje w modelu input-output 116

4.3. Mnożniki krajowych nakładów na działalność badawczo-rozwojową (B+R) 119

4.3.1. Konstrukcja mnożnika B+R 119

4.3.2. Mnożniki B+R dla Polski 121

4.3.3. Źródła zmian mnożników B+R – wyniki dekompozycji strukturalnej 125

4.4. Macierze przepływu innowacji dla polskiej gospodarki 130

4.5. Klastry innowacyjne w polskiej gospodarce 133

4.5.1. Metoda minimalnego przepływu MFA 135

4.5.2. Klastry innowacyjne – wyniki analizy ilościowej 138

4.6. Podsumowanie i wnioski 140

Rozdział 5. Dyfuzja wiedzy i innowacji na szczeblu międzynarodowym w teorii i badaniach empirycznych 143

5.1. Metody oceny efektywności gospodarki w kontekście efektów postępu technicznego 144

5.2. Kanały dyfuzji wiedzy i innowacji z zagranicy 148

5.2.1. Handel zagraniczny w procesie dyfuzji wiedzy 149

5.2.2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne jako źródło wiedzy dla gospodarki 151

5.2.3. Międzynarodowe przepływy patentów 153

5.2.4. Migracje wykwalifikowanej siły roboczej 154

5.2.5. Znaczenie technologii cyfrowych w procesie dyfuzji wiedzy 155

5.3. Znaczenie dyfuzji wiedzy i innowacji z zagranicy dla wzrostu efektywności gospodarki i jej sektorów 157

5.4. Podsumowanie i wnioski 174

Rozdział 6. Rola wiedzy we wzroście efektywności sektorów polskiej gospodarki 177

6.1. Źródła zmian łącznej produktywności czynników produkcji w polskiej gospodarce w świetle dotychczasowych badań 178

6.2. Dynamika produktywności czynników produkcji w gałęziach polskiej gospodarki 188

6.3. Specyfikacja modelu 194

6.4. Źródła wzrostu łącznej produktywności czynników produkcji – wyniki estymacji 198

6.5. Podsumowanie i wnioski 203

Zakończenie 207

Diffusion of knowledge in the Polish economy. A sectoral approach (Summary) 213

Bibliografia 217

Spis tabel i rysunków 235

Aneks 1. Wizualizacje wybranych klastrów innowacyjnych w latach 2000, 2005 i 2010 237

Aneks 2. Dynamika wydajności pracy, technicznego uzbrojenia pracy oraz łącznej produktywności czynników produkcji według sekcji i działów w latach 2005–2014 i w podokresach 247

Aneks 3. Skróty i pełne nazwy sekcji i działów według klasyfikacji PKD2007 251

Od Redakcji 253