Ekoturystyka - ebook
Ekoturystyka - ebook
Książka podejmuje bardzo aktualny problem rozwoju turystyki jako gałęzi gospodarki w powiązaniu z ochroną środowiska przyrodniczego. Głównym jej założeniem jest propagowanie turystyki zrównoważonej, usiłującej godzić sprzeczne interesy turysty, który pragnie przebywać w środowisku przyrodniczym jak najmniej zdegradowanym, a jednocześnie sam to środowisko niszczy, zarówno bezpośrednio, jak i wymagając coraz liczniejszych udogodnień cywilizacyjnych – dróg, hoteli itp.
Książka napisana przystępnie, z dużą znajomością przedmiotu i osobistym zaangażowaniem. Podano w niej liczne przykłady rozwiązań proekologicznych w turystyce krajowej i zagranicznej.
Pozycja przeznaczona dla studentów i wykładowców na kierunkach turystyka i rekreacja, geografia, ochrona środowiska oraz akademii rolniczych i ekonomicznych, na których omawiane są zagadnienia ekoturystyki.
Kategoria: | Geologia i geografia |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-01-21436-4 |
Rozmiar pliku: | 6,5 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Książka Dominiki Zaręby z każdym kolejnym wydaniem staje się bardziej aktualna i potrzebna. W naszym społeczeństwie poziom świadomości dotyczący ekologii, trwałego i zrównoważonego rozwoju, w tym również ekoturystyki, wśród ludności miast i wsi, planistów, naukowców, polityków i publicystów powoli się zwiększa.
Przez wieki ludzkość nauczyła się, jak ujarzmiać naturę. Z czasem symbolem nowoczesności stał się krajobraz naturalny zagospodarowany przez człowieka, nawet w turystyce, mimo że uprawiano ją po to, by odpocząć od pracy i od miejsc zurbanizowanych. Wysokie wskaźniki ruchu turystycznego świadczyły o popularności masowych wycieczek autokarowych, a największą dumą inwestorów, projektantów i władz lokalnych były gigantyczne betonowe hotele i megaparkingi, często budowane na obszarach cennych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym. Dziś ta ,,nowoczesność’’, okryta nienajlepszą sławą, odchodzi do historii wraz z uchybieniami przeszłości wobec praw człowieka i przyrody. Ekoturystyka – ta tytułowa i ta uprawiana z wrażliwością oraz rozsądkiem – uczy innego, lepszego podejścia do krajobrazów naturalnych i kulturowych, do zwierząt i do ludzi, a także korzystania z dobrodziejstwa i piękna przyrody bez szkody dla niej samej.
Autorka ujmuje problematykę ekoturystyki kompleksowo. Podaje sprawdzone wzory rozwiązań z całego świata, zgłębia analitycznie poszczególne zagadnienia i wyjaśnia niuanse turystyki ekologicznej. Rozważa je z pozycji użytkowników, przedstawicieli organów lokalnych, zarządzających, projektantów i badaczy. Niniejsze kompendium jest zgodne z treścią maksymy Witruwiusza – doradcy rzymskich cezarów, architekta, przyrodnika, lekarza, filozofa i pisarza – ,,Nic dodać, nic ująć’’.
PROF. WOJCIECH KOSIŃSKI
POLITECHNIKA KRAKOWSKAOD AUTORKI
_Potrzeba nam wmieszać działanie klimatu i krajobrazu do naszego życia; aby stać się sobą, należy jednoczyć się z przyrodą. Dobrze robi stać samemu pod wolnem niebem, obok rdzawych skał czy białych wodospadów. Wymowne i nadziejne stać się nam mogą milczące szczyty, barwne kwiaty, piosnki dzikiego ptactwa, niewzruszona postawa i cień drzew-olbrzymów._
Władysław Szafer, 1929
Moja przygoda z ekoturystyką rozpoczęła się w Ameryce Środkowej. Ziemia Majów zafascynowała mnie różnorodnością zachowanej w stanie naturalnym przyrody i kolorytem dziedzictwa kulturowego, ale przede wszystkim bogactwem pomysłów na podróżowanie przyjazne dla środowiska. Poznałam tam ekoturystyczną trasę, zwaną _La Ruta Maya_, łączącą miejsca cenne przyrodniczo, zabytki Majów ukryte w deszczowym lesie tropikalnym, indiańskie wioski położone u stóp wulkanów, ekologiczne szkoły językowe, rodzinne plantacje kawy, a także kolorowe targi rzemiosła pełne oryginalnych wyrobów rękodzieła i lokalnych produktów sprzedawanych na zasadach uczciwego handlu. A co najważniejsze, miałam poczucie, że większość moich wydatków zostawało u mieszkańców i zasilało miejscową gospodarkę. Ekoturystyka w tym regionie przyczyniła się do wzrostu świadomości lokalnych mieszkańców co do ogromnego znaczenia swojego dziedzictwa oraz potrzeby zachowania harmonijnych relacji z otaczającym środowiskiem naturalnym. Wiele miejsc w Świecie Majów, np. w Gwatemali, stało się pozytywnymi przykładami dla innych zakątków świata, jak rozwijać turystykę z zachowaniem delikatnej równowagi pomiędzy człowiekiem a przyrodą.
W tej książce, która doczekała się czwartego zaktualizowanego wydania, próbuję znaleźć odpowiedzi na zasadnicze pytania dotyczące relacji między turystyką a środowiskiem oraz fenomenu ekoturystyki na świecie. Co przyczyniło się do globalnego zainteresowania problematyką turystyki i ekologii? Jakie jest miejsce ekoturystyki w dyskusji nad potrzebą ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego? Jakie korzyści niesie społecznościom lokalnym i jaką rolę w jej rozwoju odgrywa polityka państwa, samorządów i administracji obszarów chronionych, działalność organizacji społecznych i przedstawicieli biznesu turystycznego?
Ekoturystyka jest zjawiskiem interdyscyplinarnym, dlatego publikacja, którą szanowni Czytelnicy trzymają w rękach, korzysta z dorobku różnych dziedzin nauki, takich jak: ekonomia, geografia społeczno-ekonomiczna, gospodarka przestrzenna, nauki o ziemi i środowisku, architektura, urbanistyka, inżynieria środowiska, nauki socjologiczne. Większość przykładów przytaczam w tej książce dzięki osobistym obserwacjom, badaniom oraz wywiadom eksperckim z liderami wdrażającymi koncepcję ekoturystyki w różnych regionach świata.
Wybierając popularnonaukową formę publikacji, miałam nadzieję dotrzeć do jak najszerszego grona Czytelników, zarówno osób naukowo zajmujących się zagadnieniami turystyki, studentów, praktyków z branży turystycznej, przedstawicieli samorządów lokalnych i administracji obszarów chronionych, mieszkańców atrakcyjnych terenów, którzy pragną uczestniczyć w ekoturystyce, jak i samych turystów. Wierzę, że lektura skłoni Czytelników do refleksji nad zjawiskiem ekoturystyki w Polsce. To ona właśnie może znacząco przyczynić się do rozwoju najcenniejszych przyrodniczo, krajobrazowo i kulturowo zakątków kraju oraz ocalenia naszego narodowego dziedzictwa Natury i Kultury dla przyszłych pokoleń.
*
Pragnę podziękować wszystkim napotkanym w czasie podróży mieszkańcom niezwykłych zakątków świata oraz animatorom i liderom projektów ekoturystycznych za inspirację do napisania tej książki.
Słowa wdzięczności kieruję do moich Rodziców – Jadwigi i Janusza Zarębów, którzy skutecznie motywowali mnie do sfinalizowania pomysłu oraz byli pierwszymi wnikliwymi recenzentami tekstu.
Szczególnie dziękuję Tomkowi Ostrowskiemu, najlepszemu towarzyszowi bliskich i dalekich podróży, za jego merytoryczne wskazówki antropologiczne.
Czwarte wydanie książki dedykuję moim dzieciom – Jagodzie i Stasiowi. Nowe pokolenie zadecyduje o przyszłości naszej planety.
Serdecznie zapraszam do dyskusji i kierowania wszelkich uwag dotyczących zaprezentowanych w publikacji poglądów.
DOMINIKA ZARĘBA
ATITLAN.PLSŁOWO WSTĘPNE
_Ekoturystyka to odpowiedzialne podróżowanie do obszarów cennych przyrodniczo, które przyczynia się do ochrony środowiska i podtrzymuje dobrobyt lokalnych społeczności. Jednocześnie – poprzez edukację wszystkich zainteresowanych grup (odwiedzających, personelu i odwiedzanych) – buduje wiedzę i świadomość._
Global Ecotourism Network, 2016
Czasy, w których żyjemy, stanowią szczególne wyzwanie dla naszej planety, i to na wielu płaszczyznach. Dotyczy to także tych z nas, którzy chcą odkrywać zachwycające piękno, jakie Ziemia oferuje. Turyści nie mogą już wędrować do każdego zakątka świata w nowej rzeczywistości, jaka kształtuje się na naszych oczach po wybuchu globalnej pandemii COVID-19. Być może nowa świadomość pozwoli zrozumieć konieczność zachowania delikatnej równowagi występującej w przyrodzie, a także lepiej przygotować się do podróży i zminimalizować swój wpływ na środowisko.
W odpowiedzi na to wyzwanie ekoturystyka proponuje odpowiedzialne i zapobiegawcze zarządzanie ruchem turystycznym. Polega ono na edukacji zarówno podróżujących, jak i miejscowych przedsiębiorców, co ma na celu wspieranie lokalnego rozwoju społeczno-gospodarczego poprzez uświadamianie i pokazywanie wszystkim zainteresowanym możliwości uczestniczenia w zrównoważonym biznesie. Ekoturystyka, oferując zdobywanie niezapomnianych doświadczeń, pomaga likwidować uprzedzenia i nieporozumienia. A co najważniejsze, wzmacnia miejscową ludność poprzez odkrywanie i interpretację lokalnego dziedzictwa oraz wyjaśnianie wzajemnych relacji między ludźmi a otaczającym ich środowiskiem.
Jedną z najważniejszych korzyści z ekoturystyki, oprócz jej spersonalizowanego, kameralnego i poznawczego charakteru, jest przyrodnicze edukowanie podróżnika i uświadamianie mu wartości lokalnych kultur. W ten sposób zbliża nas do innych, a także sprawia, że człowiek staje się strażnikiem niewyobrażalnego piękna naszego delikatnego świata.
GLENN JAMPOL
PRZEWODNICZĄCY GLOBAL ECOTOURISM NETWORK
PRZYPISY
Naukowcy podjęli ponowną próbę oszacowania wartości korzyści czerpanych z przyrody, stosując tę samą metodę, ale z zaktualizowanymi danymi (dotyczącymi m.in. zmian w użytkowaniu gruntów). Nowy raport został opublikowany w 2014 r. i uwzględniał lata 1997–2011. Całkowite globalne usługi ekosystemów w 2011 r. osiągnęły wartość 125 mld USD rocznie .
Taleb Rifai był sekretarzem generalnym UNWTO w latach 2010–2017.
Dane Tatrzańskiego Parku Narodowego, tpn.pl. Według Jana Krzeptowskiego-Sabały, przewodnika tatrzańskiego i specjalisty ds. turystyki, w TPN zmienia się także rozkład ruchu turystycznego w poszczególnych miesiącach – wyraźnie więcej turystów pojawia się zimą i wiosną (styczeń–kwiecień). Jest to efekt coraz większej popularności turystyki skiturowej oraz nowego zjawiska zwanego „turystyką krokusową”.
Pod względem natężenia ruchu turystycznego, stanowiącego iloraz liczby turystów i długości szlaków turystycznych, najwyższe wskaźniki notuje Woliński Park Narodowy (30 tys. osób na 1 km szlaku) oraz Pieniński Park Narodowy (26 tys. osób na 1 km szlaku) .
Więcej: unwto.org.
Dane GUS z 2017 r.
Destynacja oznacza miejsce przeznaczenia, cel podróży; termin upowszechniony w turystyce i coraz częściej stosowany zamiennie z pojęciem „region turystyczny”.
Badania własne.
The Intergovernmental Panel on Climate Change: ipcc.ch.
The Case for Responsible Travel. Trends & Statistics, CREST – Center for Responsible Travel, Waszyngton 2019.
Od 2020 r. miała nastąpić zmiana przepisów dotyczących zanieczyszczeń pochodzących ze statków, m.in. zostanie zmniejszony dopuszczalny limit siarki w paliwie z 3,5 do 0,5% (za gazeta.pl – artykuł pt. _Luksusowe rejsy niszczą środowisko. Emitują więcej tlenku siarki niż wszystkie auta Europy_, 18.06.2019).
UN Environment Programme (UNEP): unenvironment.org.
_Ibidem._
Więcej: tpn.pl.
Więcej: sos.wwf.pl.
UN Environment Programme: unenvironment.org; za prof. Xavier Font, University of Surrey.
_Ibidem_.
Wywiad własny, więcej: dzikietatry.com.
The National Audubon Society, Travel Ethic for Environmentally Responsible Travel – audubon.org.
Duncan E., University of Exeter: exeter.ac.uk.
Pierwszą publiczną krytykę turystyki przynoszącej szkody w krajach rozwijających się podjęła Światowa Organizacja Turystyki w 1980 r. podczas III Światowego kongresu w Manili.
Wielu antropologów kultury stoi na stanowisku, że postulaty zachowania tzw. tradycyjnej kultury ludowej są w rzeczywistości utopią i zaprzeczeniem rozwoju cywilizacji, a traktowanie rdzennej kultury jako tej prawdziwej czy autentycznej nie jest zasadne. Trzeba zaznaczyć, że omawiany tu wpływ turystyki na środowisko kulturowe nie jest rozpatrywany z punktu widzenia filozofii kultury. Więcej na temat antropologicznego spojrzenia na te zagadnienia można przeczytać w publikacjach takich autorów, jak: Cliford J., LeviStrauss C., Ortega y Gasset, Robotycki C.
Wywiad własny, V Europejska konferencja ekoturystyki, Tbilisi 2018.
Tłumaczenie własne.