Faszystowski trzon radykalnego nacjonalizmu ukraińskiego - ebook

Faszyzm pojawił się po pierwszej wojnie światowej. Nazwę zaczerpnął od pierwszych jego promotorów – faszystów włoskich. Jego zwolennicy rozumieli przemoc jako narzędzie do osiągnięcia własnych celów politycznych, a wojnę traktowali jako konieczność. Faszyzm miał od samego początku charakter transnarodowy. Powstawał i był rozpowszechniany przez organizacje i partie działające zarówno w państwach narodowych, jak i w społecznościach bezpaństwowych. Autor tego zwięzłego studium wyjaśnia, jak ukraińscy nacjonaliści zareagowali na pojawienie się faszyzmu w Europie i jak sami zaczęli tworzyć własną formę tego ruchu. Koncentrując się na takich zagadnieniach, jak ideologia, przemoc, rasizm, religia, antysemityzm i rytuały, studium pokazuje, jaką rolę faszyzm odgrywał w działalności Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i jak oddziaływał na działalność Ukraińskiej Powstańczej Armii.

Studium to jest tłumaczeniem książki The Fascist Kernel of Ukrainian Genocidal Nationalism, wydanej w 2015 r. w ramach serii „The Carl Beck Papers” poświęconej historii Europy Wschodniej. Przygotowując do publikacji polski przekład tego eseju, natknąłem się na dwa ważkie i powiązane ze sobą zjawiska. Po pierwsze, zauważyłem, że badania nad dwudziestowieczną historią Ukrainy w Polsce są z reguły oderwane od badań nad faszyzmem i Holokaustem. Z tego względu pomijają one tworzenie ukraińskiego faszyzmu przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów oraz innych ukraińskich polityków, a także ich postępowanie podczas Zagłady. Jest to uwarunkowane między innymi tym, że w Polsce badania nad Organizacją Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińską Powstańczą Armią koncentrowały się w dużej mierze na konflikcie polsko-ukraińskim oraz czystce etnicznej na Wołyniu i w Galicji Wschodniej. Po drugie, dostrzegłem, że podejmowane na Ukrainie badania nad „integralnym nacjonalizmem” są oderwane od badań nad drugą wojną światową, Holokaustem i przemocą. Z tego powodu wpływ transnarodowego faszyzmu na działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz tworzenie ukraińskiego faszyzmu ogólnie nie są znane, podobnie jak zachowanie ukraińskich nacjonalistów podczas zagłady Żydów. Faszyzm w kontekście ukraińskiej historii zarówno w Polsce, jak i na Ukrainie jest rozumiany przede wszystkim jako obelga, a nie jako problem badawczy. Prezentowane studium ma za zadanie ten stan wiedzy zmienić.

Grzegorz Rossoliński-Liebe ma rzadką umiejętność syntetycznej analizy drażliwych i bolesnych tematów. Wydobywa i prześwietla też wątki, które wielu chętnie by pomijało. Niektóre podjęte zagadnienia jeszcze długo pozostaną zapewne sporne, ale bez takich pozycji jak ta debata historyczna byłaby niemożliwa. — Grzegorz Krzywiec

Ta dobrze udokumentowana książka porusza zagadnienie więzów między Organizacją Ukraińskich Nacjonalistów a faszystowskimi ruchami w międzywojennej Europie. To obowiązkowa lektura dla wszystkich zainteresowanych dwudziestowieczną historią Europy. — Antony Polonsky

Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów i jej zbrojne ramię, Ukraińska Powstańcza Armia, są gloryfikowane na Ukrainie jako narodowi bohaterowie. Czym jednak były te organizacje z naukowego punktu widzenia? Grzegorz Rossoliński-Liebe przekonująco pokazuje, że OUN postrzegała samą siebie jak organizację należącą do tej samej grupy ruchów co włoscy faszyści i niemieccy narodowi nacjonaliści. — John-Paul Himka

To studium pokazuje, jak najpierw włoski faszyzm, a później niemiecki narodowy socjalizm oddziaływały na radykalny ukraiński nacjonalizm, przede wszystkim Organizację Ukraińskich Nacjonalistów, i jak ta organizacja próbowała stworzyć własną ukraińską formę faszyzmu. — Arnd Bauerkämper

W tym ciekawie napisanym eseju Grzegorz Rossoliński-Liebe naświetla, jak Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów próbowała stworzyć etnicznie jednorodne państwo typu faszystowskiego. Aby to osiągnąć, ukraińscy nacjonaliści mordowali przede wszystkim Żydów i Polaków. Dokonywali tego jako członkowie OUN, Ukraińskiej Powstańczej Armii albo służąc w ukraińskiej policji dowodzonej przez Niemców. — Omer Bartov

dr Grzegorz Rossoliński-Liebe pracuje jako historyk na Freie Universität Berlin. Jest autorem pierwszej naukowej biografii Stepana Bandery, kilkunastu artykułów poświęconych zagładzie Żydów, faszyzmowi i drugiej wojnie światowej oraz współredaktorem zbioru studiów Fascism without Borders. Transnational Connections and Cooperation between Movements and Regimes in Europe from 1918 to 1945.

Przedmowa do polskiego wydania

Wstęp

1. Faszyzm: wzór doskonały i lokalne adaptacje
2. Historia i warunki geopolityczne
3. Ideologia
4. Dmytro Doncow: duchowy przywódca młodzieży
5. Jewhen Onaćkyj: przedstawiciel OUN w Rzymie
6. Mykoła Sciborśkyj: autor Naciokratiji
7. Przywódcy
8. Rasizm
9. Antysemityzm
10. Rytuały
11. Religia
12. Rewolucja
13. Przemoc i ludobójstwo

Podsumowanie
Bibliografia
Wykaz skrótów
Indeks nazwisk
Spis ilustracji
Résumé