Firewall nie powstrzyma prawdziwego smoka, czyli jak zadbać o cyberbezpieczeństwo. Przewodnik dla niefachowców. Wydanie III - ebook

Internet jest obecny w większości obszarów naszego życia. To już nie tylko korzystanie ze stron internetowych, ale także bankowość, zakupy w sieci czy podtrzymywanie relacji z rodziną i ze znajomymi. Oznacza to, że niemal cały czas Twoje bezpieczeństwo, pieniądze i prywatność są narażone na ataki. Aby skutecznie chronić siebie i swoich bliskich, musisz zdobyć pewne minimum wiedzy. Nie sposób obronić się przed naprawdę zdeterminowanym hakerem, ale ochrona przed pospolitymi włamaniami czy masową inwigilacją jest jak najbardziej możliwa, i to z wykorzystaniem prostych narzędzi. Trzeba tylko wiedzieć, jak się do tego zabrać!

To przystępny i kompleksowy przewodnik po zagadnieniach bezpieczeństwa, skierowany do osób, które nie znają się na komputerach i informatyce. Kwestie cyberbezpieczeństwa przedstawiono tu krok po kroku, z minimalnym użyciem specjalistycznego języka. Opisano dziesiątki całkiem prostych sposobów pozwalających każdemu zabezpieczyć swoje urządzenia i dane. Książka została napisana tak, aby maksymalnie uprościć zarządzanie Twoim bezpieczeństwem w sieci. W każdym rozdziale znalazła się kompletna lista kontrolna ze szczegółowymi instrukcjami i rysunkami.

Najważniejsze zagadnienia:

• zarządzanie hasłami dostępu
• blokowanie inwigilacji i śledzenia w internecie
• bezpieczne korzystanie z bankowości, ze sklepów i z serwisów społecznościowych
• bezpieczeństwo smartfona, tabletu i domowej sieci
• ochrona dzieci korzystających z internetu

Nie musisz być informatykiem, by pamiętać o bezpieczeństwie!

O autorze 13

O recenzencie merytorycznym 15

Przedmowa 17

Rozdział 1. Zanim zaczniemy 21

• "Jak bardzo powinienem się niepokoić?" 21
  
  • Analiza zagrożeń 22
  • Zagrożenia pośrednie 24
  • Prywatność a bezpieczeństwo 25
• Podsumowanie 25
• Jak korzystać z tej książki 26
  
  • Wymagania wstępne 26
  • Omawiane systemy operacyjne 27
  • Korzystanie z list kontrolnych 27
  • Wskazówka 1.1. Prosta wskazówka 28
  • Wskazówka 1.2. Wskazówka z krokami 28
  • Wskazówka 1.3. Wskazówka z wariantami 28
  • Adresy internetowe i aktualizacja wiedzy 29
  • Zawsze sięgaj do źródła 30
  • Uwagi mile widziane 30
  • Dziel się wiedzą 30
• Nie tak prędko 31

Rozdział 2. Fundamenty bezpieczeństwa cybernetycznego 33

• Tu mieszkają smoki 33
  
  • Pasuję cię na... 33
  • Zapobieganie, wykrywanie i odzyskiwanie 35
• Terminologia informatyczna 37
  
  • Sprzęt i oprogramowanie 38
  • Menedżer plików 38
  • Bity i bajty 39
  • Pamięć 39
  • Sieci przewodowe i bezprzewodowe 40
  • Szerokość pasma 41
  • Bluetooth 41
  • Klient i serwer 42
  • Chmura 42
  • Neutralność internetu 42
  • Internet rzeczy 43
• Poznaj swojego wroga 43
  
  • Złośliwe oprogramowanie 43
  • Błędy sprzętowe 47
  • Eksploity 47
• Jak działa internet 48
• Metody pracy 50
  
  • Szyfrowanie i kryptoanaliza 50
  • Nowoczesna kryptografia 54
  • Uwierzytelnianie oraz integralność wiadomości 56
  • Uwierzytelnianie, autoryzacja, ewidencjonowanie 59
  • Nowsze nie musi być lepsze 60
• Prywatność i śledzenie 60
• Komu można zaufać? 63
• Podsumowanie 64
• Lista kontrolna 65
  
  • Wskazówka 2.1. Poznaj samego siebie 65
  • Wskazówka 2.2. Dowiedz się, co oni wiedzą 65

Rozdział 3. Kopie zapasowe, porządkowanie i aktualizacja 67

• Kopie zapasowe 67
• Wiosenne porządki 70
• Kompleksowa aktualizacja 70
• Podsumowanie 71
• Lista kontrolna 72
  
  • Konfiguracja systemu operacyjnego 72
  • Wskazówka 3.1. Archiwizacja na dysku zewnętrznym 73
  • Wskazówka 3.2. Archiwizacja w chmurze 84
  • Wskazówka 3.3. Kupno zasilacza awaryjnego (UPS) 85
  • Wskazówka 3.4. Czyszczenie oprogramowania 86
  • Aktualizuj wszystko 90
  • Wskazówka 3.5. Włącz automatyczne aktualizowanie systemu operacyjnego 91
  • Wskazówka 3.6. Zaktualizuj Adobe Flash Playera (jeśli naprawdę go potrzebujesz) 95
  • Wskazówka 3.7. Zaktualizuj Javę (jeśli naprawdę jej potrzebujesz) 97

Rozdział 4. Hasła 99

• Jak się tu znaleźliśmy? 99
• Co to jest mocne hasło 101
• Zarządzanie hasłami 105
• Wybór hasła głównego 106
• Tango na dwa pas 107
• Okresowa zmiana haseł 108
• Podsumowanie 109
• Lista kontrolna 111
  
  • Wskazówka 4.1. Wybierz mocne hasło główne 111
  • Wskazówka 4.2. Zainstaluj aplikację LastPass na komputerze 111
  • Wskazówka 4.3. Zainstaluj aplikację LastPass na smartfonie 113
  • Wskazówka 4.4. Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe 113
  • Wskazówka 4.5. Zablokuj możliwość logowania się w aplikacji LastPass z innych krajów 114
  • Wskazówka 4.6. Wygeneruj zestaw haseł jednorazowych 115
  • Wskazówka 4.7. Wyłącz zapamiętywanie haseł w przeglądarce internetowej 115
  • Wskazówka 4.8. Przeprowadź test bezpieczeństwa w aplikacji LastPass 116
  • Wskazówka 4.9. Wygeneruj mocne hasła do swoich najważniejszych kont 117
  • Wskazówka 4.10. Używaj aplikacji LastPass do przechowywania bezpiecznych notatek 119
  • Wskazówka 4.11. Generuj i przechowuj hasła nieinternetowe 120
  • Wskazówka 4.12. Korzystaj z kont jednorazowego użytku 121

Rozdział 5. Bezpieczeństwo komputerowe 123

• Macintoshe są bezpieczniejsze od pecetów 123
• Konta nieadministracyjne 124
• Oferta usług Apple'a i Microsoftu 125
• Wbudowane funkcje bezpieczeństwa 127
• Zalety i wady oprogramowania antywirusowego 128
• Jak prawidłowo skasować plik 129
• Podsumowanie 130
• Lista kontrolna 131
  
  • Wskazówka 5.1. Wybór nowego komputera: pomyśl o czymś innym 131
  • Wskazówka 5.2. Zabezpiecz hasłami konta użytkowników 131
  • Wskazówka 5.3. Tworzenie oddzielnego konta administracyjnego 141
  • Wskazówka 5.4. Zainstaluj bezpłatne oprogramowanie antywirusowe 155
  • Wskazówka 5.5. Kontrolowany dostęp do katalogów (tylko w Microsoft Windows 10) 162
  • Wskazówka 5.6. Włącz szyfrowanie dysku twardego (tylko w Mac OS) 163
  • Wskazówka 5.7. Zaszyfruj swoje kopie zapasowe (tylko w Mac OS) 166
  • Wskazówka 5.8. Bezpiecznie wymazuj poufne pliki 167
  • Wskazówka 5.9. Przygotuj komputer do sprzedaży, oddania bądź utylizacji 168
  • Wskazówka 5.10. Kup niszczarkę do papieru 170
  • Wskazówka 5.11. Włącz usługę Znajdź mój Mac (tylko w Mac OS) 170
  • Wskazówka 5.12. Nie ufaj obcym komputerom 171
  • Wskazówka 5.13. Unikaj obcych/nieznanych urządzeń z USB 172
  • Wskazówka 5.14. Nie używaj programu Adobe (Acrobat) Reader do odczytywania plików typu PDF 173
  • Wskazówka 5.15. Odłącz albo zakryj nieużywane kamery internetowe 173
  • Wskazówka 5.16. Uważaj na niespodziewane telefony z ofertą usług informatycznych 173

Rozdział 6. Lokalna sieć komputerowa 175

• Rzut oka na sieci komputerowe 175
• Modem 177
• Ruter bezprzewodowy (wi-fi) 178
• Internet rzeczy 179
• Wirtualna sieć prywatna 180
• Podsumowanie 182
• Lista kontrolna 183
  
  • Wskazówka 6.1. Kup sobie własny modem 184
  • Wskazówka 6.2. Kup sobie własny ruter 184
  • Wskazówka 6.3. Zabezpiecz hasłem dostęp bezprzewodowy 185
  • Wskazówka 6.4. Używaj WPA2 (albo WPA3, jeśli to możliwe) 185
  • Wskazówka 6.5. Ustal mocne hasło do panelu administracyjnego 185
  • Wskazówka 6.6. Zmień standardowy identyfikator sieci bezprzewodowej 186
  • Wskazówka 6.7. Wyłącz zdalne administrowanie 186
  • Wskazówka 6.8. Wyłącz usługi zewnętrzne 186
  • Wskazówka 6.9. Włącz i użytkuj sieć dla gości 186
  • Wskazówka 6.10. Podłączaj urządzenia z kategorii "internet rzeczy" do sieci dla gości 186
  • Wskazówka 6.11. Zarejestruj kupione urządzenia 187
  • Wskazówka 6.12. Aktualizuj oprogramowanie sprzętowe rutera 187
  • Wskazówka 6.13. Wyłącz automatyczne podłączanie się do sieci bezprzewodowej 187
  • Wskazówka 6.14. Wyłącz funkcję wi-fi w modemie od operatora internetowego 188
  • Wskazówka 6.15. Skorzystaj z serwisu ShieldsUp do wykrycia słabych punktów swojego sprzętu 188
  • Wskazówka 6.16. Korzystaj z wirtualnej sieci prywatnej (VPN) 188

Rozdział 7. Bezpieczne korzystanie z WWW w praktyce 191

• Technologia śledzenia 195
  
  • WWW - wiele wścibskich witryn 195
  • Witaj w panoptikonie 199
• Etyczny aspekt blokowania reklam 201
• Przecieki informacji 202
• Wybierz sobie broń 203
  
  • Aspekt bezpieczeństwa 204
  • Aspekt prywatności 204
  • Zwycięzcą ogłaszam... 204
  • Poza wielką czwórką 205
• Podsumowanie 205
• Lista kontrolna 206
  
  • Wskazówka 7.1. Zainstaluj przeglądarki internetowe Mozilla Firefox i Google Chrome 206
  • Wskazówka 7.2. Skonfiguruj w przeglądarce internetowej ustawienia bezpieczeństwa i prywatności 206
  • Wskazówka 7.3. Usuń albo wyłącz wszystkie niepotrzebne akcesoria 211
  • Wskazówka 7.4. Zamień standardową wyszukiwarkę na DuckDuckGo 214
  • Wskazówka 7.5. Zainstaluj akcesoria służące bezpieczeństwu i prywatności 215
  • Wskazówka 7.6. Postępuj ostrożnie z "podejrzanymi" witrynami internetowymi 216
  • Wskazówka 7.7. Uważaj na wyskakujące okienka z ofertami lub żądaniami instalacji dodatków 217
  • Wskazówka 7.8. Wypisz się, skąd tylko możesz 217
  • Wskazówka 7.9. Przeglądaj witryny internetowe w trybie prywatnym lub incognito 217
  • Wskazówka 7.10. Zmień adres serwera DNS w ruterze bezprzewodowym 218
  • Wskazówka 7.11. Zmień adres serwera DNS w komputerze przenośnym 219

Rozdział 8. Bezpieczna komunikacja 225

• Poczta elektroniczna 225
• Wiadomości tekstowe 226
• Niechciane lub oszukańcze wiadomości 227
• "Jak więc mam się bezpiecznie komunikować?" 229
• Podsumowanie 230
• Lista kontrolna 232
  
  • Wskazówka 8.1. Załóż oddzielne konta e-poczty do użytku publicznego i prywatnego 232
  • Wskazówka 8.2. Korzystaj z serwisów e-poczty szyfrowanej 232
  • Wskazówka 8.3. Bezpiecznie wysyłaj poufne informacje 232
  • Wskazówka 8.4. Bezpiecznie przesyłaj pliki przez internet 236
  • Wskazówka 8.5. Odbieraj e-pocztę przez WWW 237
  • Wskazówka 8.6. Nie porzucaj nieużywanych kont e-poczty 238
  • Wskazówka 8.7. Czytaj informacje o aktywności na Twoim koncie e-poczty 238
  • Wskazówka 8.8. Nie przekazuj niczego bez uprzedniego sprawdzenia 239
  • Wskazówka 8.9. W miarę możliwości nie klikaj odsyłaczy internetowych 239
  • Wskazówka 8.10. W miarę możliwości nie otwieraj załączników w e-poczcie 240
  • Wskazówka 8.11. Sprawdzaj pliki przed ich wysłaniem 240
  • Wskazówka 8.12. Postępuj ostrożnie ze spamem 240
  • Wskazówka 8.13. Korzystaj z bezpiecznych komunikatorów internetowych 240

Rozdział 9. Konta w internecie i media społecznościowe 243

• Bankowość i zakupy w internecie 243
• Biura informacji kredytowej a kradzież tożsamości 244
• Usługi magazynowania danych w chmurze 245
• Media społecznościowe 246
• Podsumowanie 247
• Lista kontrolna 248
  
  • Wskazówka 9.1. Zabezpiecz swoje konta w serwisach Microsoft i Apple 248
  • Wskazówka 9.2. Korzystaj z kont pocztowych jednorazowego użytku 252
  • Wskazówka 9.3. W internecie używaj kart kredytowych (a nie debetowych) 253
  • Wskazówka 9.4. Używaj wirtualnych numerów kart kredytowych 254
  • Wskazówka 9.5. Informuj z wyprzedzeniem wystawcę karty kredytowej 254
  • Wskazówka 9.6. Ustal limity na swoich rachunkach finansowych 254
  • Wskazówka 9.7. Włącz alerty bankowe 254
  • Wskazówka 9.8. Zabezpiecz się przed kradzieżą tożsamości 255
  • Wskazówka 9.9. Korzystaj z bezpiecznych magazynów danych w chmurze 256
  • Wskazówka 9.10. Nie rozgłaszaj swoich planów wyjazdowych 256
  • Wskazówka 9.11. Nie loguj się za pośrednictwem Facebooka, Google'a itp. 256
  • Wskazówka 9.12. Nie rozpowszechniaj w internecie zbyt wielu informacji o sobie 257
  • Wskazówka 9.13. Ostrożnie korzystaj z badań DNA 257
  • Wskazówka 9.14. Pytania ułatwiające odzyskanie dostępu do konta: kłam 257
  • Wskazówka 9.15. Ogranicz dostęp do swoich treści w serwisach społecznościowych 258
  • Wskazówka 9.16. Nie ujawniaj swoich danych uwierzytelniania dostępu do e-poczty 258
  • Wskazówka 9.17. W miarę możliwości włączaj uwierzytelnianie dwuskładnikowe 258
  • Wskazówka 9.18. Zapoznawaj się (albo nie) z warunkami świadczenia usług 259
  • Wskazówka 9.19. Sprawdź, co o Tobie wiedzą 259
  • Wskazówka 9.20. Zabezpiecz swoje konta w serwisach społecznościowych 260
  • Wskazówka 9.21. Zlikwiduj nieużywane konta w serwisach społecznościowych 260

Rozdział 10. Nadzór rodzicielski 261

• Internet jest wszechobecny 261
• Reguła babci 262
• Łobuzerstwo w przestrzeni cybernetycznej 262
• Treści tylko dla dorosłych 263
• Nie wpadaj w panikę 263
• Podsumowanie 263
• Lista kontrolna 264
  
  • Wskazówka 10.1. Utwórz oddzielne konto dla każdego dziecka 264
  • Wskazówka 10.2. Stosuj kontrolę rodzicielską u małych dzieci 264
  • Wskazówka 10.3. Przeprowadź rozpoznanie, zanim pozwolisz dzieciom na rejestrację w internecie 270
  • Wskazówka 10.4. Naucz dzieci, jak powinny chronić swoją tożsamość 270
  • Wskazówka 10.5. Zachowaj sobie dostęp do wszystkich kont i urządzeń 271
  • Wskazówka 10.6. Przestrzegaj ograniczeń wieku 271
  • Wskazówka 10.7. Ludzi trzeba najpierw poznawać osobiście 272
  • Wskazówka 10.8. Dostosuj ustawienia prywatności na komputerze Google Chromebook 272
  • Wskazówka 10.9. Pamiętaj o złotej regule 272
  • Wskazówka 10.10. Umieść komputery we wspólnej strefie mieszkania 272
  • Wskazówka 10.11. Używaj OpenDNS 272
  • Wskazówka 10.12. Korzystaj ze śledzenia urządzeń (uczciwie i roztropnie) 273
  • Wskazówka 10.13. Sporządź regulamin dla swoich dzieci 273
  • Wskazówka 10.14. Internetowe źródła wiedzy dla rodziców 273

Rozdział 11. Nie bądź smartfonowym naiwniakiem 275

• System operacyjny iOS jest bezpieczniejszy od Androida 275
• System operacyjny iOS skuteczniej chroni prywatność niż Android 276
• Bezprzewodowe szaleństwo 276
• Łamać (zabezpieczenia) czy nie łamać? 277
• Prywatność się liczy 278
• Podsumowanie 279
• Lista kontrolna 280
  
  • Wskazówka 11.1. Zarchiwizuj zawartość swojego telefonu 280
  • Wskazówka 11.2. Stale aktualizuj swoje urządzenie 281
  • Wskazówka 11.3. Blokuj swoje urządzenia 281
  • Wskazówka 11.4. Nie używaj blokady biometrycznej do zabezpieczania poufnych informacji 282
  • Wskazówka 11.5. Ogranicz dopuszczalny zakres działania aplikacji 282
  • Wskazówka 11.6. Ogranicz śledzenie reklam 282
  • Wskazówka 11.7. Usuń nieużywane aplikacje 283
  • Wskazówka 11.8. Włącz śledzenie (swojego urządzenia) 283
  • Wskazówka 11.9. Korzystaj z przeglądarki internetowej DuckDuckGo 284
  • Wskazówka 11.10. Korzystaj z przeglądarki LastPass 284
  • Wskazówka 11.11. Unikaj tanich urządzeń z Androidem 284
  • Wskazówka 11.12. Używaj bezpiecznych komunikatorów internetowych 285
  • Wskazówka 11.13. Zainstaluj (i użytkuj) przenośną wirtualną sieć prywatną 285
  • Wskazówka 11.14. Poznaj swoje prawa na czas podróży zagranicznej 285
  • Wskazówka 11.15. Nie włamuj się do własnego urządzenia przenośnego 286
  • Wskazówka 11.16. W miarę możliwości wyłączaj Bluetooth i NFC 286
  • Wskazówka 11.17. Wymaż zawartość swojego urządzenia, zanim się go pozbędziesz 286

Rozdział 12. Rozmaitości 289

• Kiedy dzieją się złe rzeczy 289
  
  • Wskazówka 12.1. Włamanie na konto e-poczty 289
  • Wskazówka 12.2. Naruszenie zasad bezpieczeństwa dostępu do witryny internetowej 290
  • Wskazówka 12.3. Podejrzenie zarażenia wirusem 290
  • Wskazówka 12.4. Dopadło mnie oprogramowanie wymuszające! 291
  • Wskazówka 12.5. Odzyskiwanie utraconego lub popsutego pliku 291
• A gdy umrę... 292
  
  • Wskazówka 12.6. Sporządź testament 292
  • Wskazówka 12.7. Upoważnij kogoś do otwarcia Twojej skrytki bankowej 292
  • Wskazówka 12.8. Złóż swoje hasła w jakimś bezpiecznym miejscu 292
  • Wskazówka 12.9. Zapewnij dostęp do urządzenia z uwierzytelnianiem dwuskładnikowym 293
  • Wskazówka 12.10. Wyznacz "cyfrowego wykonawcę testamentu" 293
• Zabezpieczeni do szaleństwa 294
  
  • Wskazówka 12.11. Zainstaluj rozszerzenie NoScript Security Suite 294
  • Wskazówka 12.12. Zainstaluj aplikację Haven na nieużywanym smartfonie z Androidem 294
  • Wskazówka 12.13. Uruchom specjalny ruter bezprzewodowy dla gości 294
  • Wskazówka 12.14. Zainstaluj aplikację Little Snitch (tylko w Mac OS) 295
  • Wskazówka 12.15. Używaj najlepszych narzędzi do zapewnienia sobie bezpieczeństwa i prywatności 295
  • Wskazówka 12.16. Wymień oprogramowanie rutera bezprzewodowego 295
  • Wskazówka 12.17. Zainstaluj i używaj PGP 296
  • Wskazówka 12.18. Używaj sieci Tor do ochrony swojej tożsamości 296
  • Wskazówka 12.19. Chcesz zostać sygnalistą? Używaj SecureDrop 296
  • Wskazówka 12.20. Zainstaluj maszynę wirtualną 296
  • Wskazówka 12.21. Używaj oddzielnego, zabezpieczonego komputera 297
  • Wskazówka 12.22. Działaj po cichu 298
  • Wskazówka 12.23. Całkowicie i bezpiecznie wyczyść dysk twardy 298

Rozdział 13. Przemyślenia na do widzenia 299

• Zachowaj spokój i rób swoje 299
• Głos optymizmu 300
• Weź sprawy w swoje ręce 300
• Co dalej? 301
  
  • Książki 302
  • Filmy dokumentalne 302
  • Blogi i witryny internetowe 303
  • Podkasty 303
  • Walka w słusznej sprawie 304

Słowniczek 305

Skorowidz 307