Geneza i teoria turystyki - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
26 września 2022
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Geneza i teoria turystyki - ebook
Zjawisko turystyki rodzi w środowisku badaczy oraz pośród uczestników ruchu turystycznego pytanie jak to się dzieje, że ludzie od zamierzchłych czasów wyruszają w drogę, podróżują i uprawiają turystykę. Niniejsza monografia, będąca wynikiem badania i eksplanacji wielowymiarowych zależności i związków na polu turystyki jest pierwszą tego typu publikacją, która w interdyscyplinarny sposób zajmuje się genezą turystyki. W książce zwrócono uwagę na wielość naukowych płaszczyzn, które wyjaśniają i opisują teorię turystyki. Prezentowana publikacja jest wynikiem obszernych badań na wszystkich kontynentach, w najbardziej odległych zakątkach świata oraz szczegółowych analiz literaturowych.
Książka ta stanowi bodajże pierwszą tego rodzaju – turystyka ukazana jest z perspektywy „ogólnohumanistycznej”, inter- i multidyscyplinarnej. Jej zaletą jest ukazanie społeczno-kulturowego fenomenu zgodnie z paradygmatem całościowych ujęć humanistycznych/kulturowych, co znalazło przełożenie na jej treść. Na wysoką ocenę zasługuje strona merytoryczna przygotowanej książki. Autor syntetyzuje wiedzę oraz uwzględnia i wprowadza do obiegu naukowego nową wiedzę z obszaru literatury pięknej.
prof. dr hab. Wojciech J. Cynarski (z recenzji)
Przedstawioną książkę uważam za ważną, doniosłą z naukowego, aplikacyjnego i dydaktycznego punktu widzenia. Praca ma charakter syntetyczny, deskryptywny, eksplikacyjny, diagnostyczny, porządkujący i wnosi do rezerwuaru wiedzy, zwłaszcza do nauk humanistycznych i społecznych o turystyce, istotne ustalenia, ukazujące turystykę w sposób monograficzny, kompleksowy i holistyczny.
Książka z pewnością znajdzie licznych odbiorców na rynku, od pasjonatów turystyki zaczynając, poprzez liczne grono profesjonalistów działających w różnych organizacjach formalnych ukierunkowanych na turystykę, a także będzie źródłem rzetelnej informacji (…) dla licznej rzeszy studentów kierunków turystyki i rekreacji i wielu innych.
prof. dr hab. Zbigniew Dziubiński (z recenzji)
| Kategoria: | Socjologia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-22584-1 |
| Rozmiar pliku: | 7,9 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
WPROWADZENIE
Turystyka jest potrzebą eksploracji świata, a podróż jest jej elementem. Świat opleciony jest tysiącami najróżniejszej długości i jakości dróg, ścieżek, linii komunikacyjnych, na ziemi, pod jej powierzchnią, w powietrzu i na morzach. Wszystko to jest tylko drobnym elementem zjawiska, któremu na imię turystyka. Dobra naturalne i kulturowe, te dostępne i niezgłębione, niebotyczne i nieosiągalne, są celem turystów i podróżników. To także jeden z przejawów zjawiska turystyki. Jest to pojęcie obszerne, nawet niezgłębione w teoretycznym ujęciu i zdefiniowaniu. Zawiera się bowiem w wyobrażeniach, w życiu marzeniami i podejmowanymi w celu wyjazdu działaniami. Są to także wspomnienia, które mogą inspirować lub zajmować w życiu człowieka znaczący obszar jego myśli, przeżyć, powrotów do przeszłości, rozkoszowania się w myślach odbytymi podróżami. Turystyka to zjawisko, które obejmuje całego człowieka, z jego ciałem i duchem, z jego życiem wewnętrznym, potrzebami, emocjami i dążeniami. Podróże, a szerzej turystyka, są sferą nieokiełznaną, żyjącą w człowieku, a jeśli nawet on sam tego nie dostrzega, to zjawisko otacza go w sposób niezauważalny. Turystyka egzystuje z człowiekiem od jego początków, przez wszystkie pokolenia, w każdej sferze i w umyśle. Nie musi być nazywana i definiowana, po prostu jest w otoczeniu i w człowieku.
Rozważania i myślenie o turystyce sprowadza się zwykle, nie tylko wśród badaczy, ale i przeciętnych turystów, do odwiedzanych nowych miejsc w celu ich zwiedzenia, odwiedzenia rodziny, krewnych, znajomych, ale przede wszystkim do wyjazdów na wakacje i przyjemnego spędzania czasu, nieobciążonego pracą lub nauką. Czas wolny można spędzać aktywnie, uprawiając różne sporty, zwiedzając, ale także opalając się na plaży lub po prostu ciesząc się otoczeniem. To tylko najbardziej charakterystyczne przykłady z szerokiego spektrum turystyki. Analizując zjawisko szerzej, turystyką nazywamy także wyjazdy biznesowe, naukowe, eksperckie, badawcze i wszelkie inne związane z wykonywaniem pracy poza miejscem zamieszkania.
Wielu badaczy turystyki jest poddawanych krytyce, iż nie ma wystarczających podstaw teoretycznych, by wnikliwie badać zjawisko. Z taką tezą nie można się zgodzić, gdyż istnieje wiele opracowań teoretycznych, które pokazują skalę badań, chociaż są one często fragmentaryczne lub rozproszone, stosunkowo rzadko przywoływane i konsultowane. Dorobek naukowy z zakresu turystyki, mimo multidyscyplinarności zjawiska, jest tak obszerny, że budowanie teorii wydaje się uzasadnione i powinno być nieustannie rozwijane. Brakuje natomiast opracowań ukazujących genezę zjawiska turystyki. Na przestrzeni wieków, wraz z rozwojem kultury i warunkami życia człowieka, rozwijało się zjawisko podróżowania, aż do momentu wykształcenia się turystyki. Analizie poddane zostały nie tylko opracowania naukowe, ale także źródła z minionych wieków, które opisywały przemieszczanie się i wędrowanie. Znakomite dane daje także literatura piękna i poezja.
Większość ludzi twierdzi, że fundamenty kultury, w tym także uczestnictwa w turystyce, są sprawą naturalną. Jednak we współczesnym zjawisku podróżowania fundamenty nie są tak oczywiste, muszą skądś się brać i ktoś je jednak kształtuje. Wobec tego uwarunkowań aktywności turystycznej jest coraz więcej. Staje się to dziełem twórczego wysiłku, a nie wyłącznie biologiczną koniecznością, tak jak było to na początku cywilizacyjnego rozwoju. Współczesny świat kształtowany jest przez przekaz medialny, kreowaną modę i lansowane poglądy. Również zjawisko turystyki wpisuje się w tę globalną przestrzeń stylów zachowań i zagospodarowania czasu.
Pierwsze zręby badań nad teorią turystyki związane były z prozdrowotnym znaczeniem aktywności turystycznej, głównie turystyki wypoczynkowej i kwalifikowanej. Zajmowano się również zagadnieniami krajoznawstwa, zagospodarowania przestrzeni i ochrony środowiska. Powojenne badania koncentrowały się również na zagadnieniach ekonomicznych, a od lat 60. XX wieku na kwestiach kulturowych i antropogenicznych. Specjalizacje i rozdrobnienie badań nad zjawiskiem turystyki stworzyły podwaliny pod wyodrębnienie autonomicznych nauk o turystyce. Wiedza, terminologia oraz metodologia badań w wielu obszarach turystyki dają podstawę do wyodrębnienia turystyki jako nauki. Wielowymiarowość i wieloaspektowość badań wciąż nabierają rozmachu i dorobek naukowy z zakresu turystyki jest coraz bogatszy i wartościowszy.
Badania nad turystyką i podróżowaniem nabierały rozpędu wraz z rozwojem zjawiska. Już przed II wojną światową pojawiło się wielu badaczy, którzy analizowali ten aspekt życia człowieka. Do najwybitniejszych należeli: Angelo Mariotti, Michele Troisi, Hans Poser, José Herrero Anguita, Arthur Joseph Norval, Frederick Wolff Ogilvie, Arthur Borman, Walter Hunziker i Kurt Krapf. Lista badaczy wciąż się poszerzała, niektórzy prowadzili badania nad turystyką w ramach innych dyscyplin naukowych, zauważając wciąż rosnące znaczenie zjawiska. Podobnie ma się sprawa z definiowaniem turystyki. Najczęściej są one formułowane w nawiązaniu do konkretnych nauk, chociaż jak zostanie to wykazane, mogą mieć charakter bardziej ogólny i obejmować całe zjawisko turystyki. Rozproszone badania nad turystyką przy pełnym i całościowym spojrzeniu mogą nadać jej charakter nauki lokującej się pomiędzy innymi dyscyplinami.
Turystyka wymaga refleksji z pozycji humanizmu, podobnie bowiem jak społeczeństwa nowoczesne ulega ciągłym przeobrażeniom. Termin humanizm narodził się w 1808 roku, wprowadził go Friedrich Immanuel Niethammer do określenia koncepcji pedagogicznej postulującej uznanie kultury antycznej za podstawę edukacji i wychowania. Z kolei Georg Voight humanizm rozumiał jako kontynuację całej kultury renesansu europejskiego. Obecnie znaczącą rolę humanizm odnosi do kultury chrześcijańskiej. W perspektywie humanizmu człowiek w świecie turystyki staje się istotą bogatszą, wielowymiarową, ciekawą, korzysta na płaszczyźnie fizycznej i duchowej. Podróże stają się dla człowieka szansą rozwoju osobowości, jego zdrowia i w perspektywie dłuższego i radośniejszego życia. Człowiek w drodze, w doświadczeniu turystycznym rozwija swój umysł i postrzeganie świata. Dzięki turystyce człowiek zyskuje prawdę o sobie i o świecie.
Celem publikacji jest przedstawienie genezy zjawiska turystyki, sięgnięcie do jej początków oraz eksplanacja okoliczności, które doprowadziły do przemian zjawiska na tle światowych wydarzeń. Ponadto zadaniem książki jest przedstawienie teorii turystyki od momentu kształtowania się płaszczyzny naukowej i zainteresowań naukowych badaczy. Zaprezentowana zostanie teoria w perspektywie humanistycznej odnosząca się do ludzkich przeżyć, wrażeń i przemyśleń, które poprzez turystykę kształtują postawę i wrażliwość człowieka.PRZYPISY
Ch. R. Goeldner, J. R. Brent Ritchie, Tourism Principles, Practices, Philosophy, John Wiley & Sons, Inc. Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey, 2009, s. 4.
G. Lohmann, A. P. Netto, Tourism Theory. Concepts, Models and Systems, CABI, FAPESP, Boston, 2017, s. IX.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, przeł. A. Dzierzgowska, S. Królak, Karakter, Kraków, 2018, s. 131.
M. Banaszkiewicz, S. Owsianowska, Antropologia a edukacja i badania w zakresie turystyki, S. Owsianowska, R. Winiarski (red.), Antropologia turystyki, AWF, Kraków, 2017, s. 106–107.
G. Lohmann, A. P. Netto, Tourism Theory. Concepts, Models and Systems, dz. cyt., s. 27.
Z. Dziubiński, Wstęp, Z. Dziubiński (red.), Humanistyczne aspekty sportu i turystyki, AWF Warszawa, SALOS RP, Warszawa, 2008, s. 11–15.
H. M. Müllenmeister, Lust auf Reisen. Anmerkungen zu Theorien des Tourismus, X. von Ertzdorff, D. Neukirch (red.), Reisen und Reiseliteratur in Mittelalter und in der Frühen Neuzeit, Rodopi, Amsterdam–Atlanta, 1992, s. 12; J. Godlewicz-Adamiec, Graal, Orient, Grota miłości. Podróż, ucieczka i wygnanie w średniowiecznych niemieckich utworach literackich mających francuskie źródła, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2020, s. 165.
H. M. Müllenmeister, Lust auf Reisen. Anmerkungen zu Theorien des Tourismus, dz. cyt., s. 165–166.
Ch. R. Goeldner, J. R. Brent Ritchie, Tourism Principles, Practices, Philosophy, dz. cyt., s. 297.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 15–17.
H. Svensen, Ku szczytom. Historia i nieodparty urok gór, przeł. M. Rost, Smak słowa, Sopot, 2021, s. 43.
św. Augustyn, Wyznania, przeł. Z. Kubiak, Znak, Kraków, 2018.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, przeł. J. Konieczny, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2018, s. 9.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 18–19.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 25.
Tamże, s. 26.
Ch. Morley, The Art. of Walking, 1917, A. Sussman, R. Goode, The Magic of Walking, Simon and Schuster, New York, 1967; R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 127.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 172.
Tamże, s. 195-196
M. de Creteau, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. K. Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2008, s. 99–101.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 204.
Tamże, s. 132–133.
Tamże, s. 129–131, 139–141.
E. de Selincourt (red.), W. Wordsworth: Guide to the Lakes, Oxford University Press, Oxford, 1977, s. 69; R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 144–145, 161.
R. Katz, Żniwo wędrówek, Wydawnictwo J. Przeworskiego, Warszawa, 1938, s. 3–5.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 264–267.
T. Espedal, Idź, czyli o sztuce dzikiego i poetyckiego życia, przeł. I. Zimnicka, DP, Warszawa, 2013, s. 16.
Tamże, s. 221.
E. Kagge, Idź krok po kroku, przeł. W. Biliński, Muza, Warszawa, 2020, s. 14.
J. Dielemans, Witajcie w raju. Reportaże o przemyśle turystycznym, przeł. D. Górecka, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, 2012, s. 117.
L. Casson, Travel in the Ancient World, Allen and Unwin, London, 1974, s. 253; Ch. R. Goeldner, J. R. Brent Ritchie, Tourism Principles, Practices, Philosophy, John Wiley & Sons, Inc. Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey, 2009, dz. cyt., s. 36.
M. Kulesza, D. Krawczyk, D. Szeliga, Metamorfozy podróży w dawnych literaturach romańskich, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2020, s. 9; F. Petrarka, Pisma podróżnicze, przełożył i opracował W. Olszaniec, Biblioteka Renesansowa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2009, s. 11–12, 33.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 19.
G. P. Nabhan, Kumin, kakao i karawana. Odyseja aromatyczna, przeł. B. Gutowska-Nowak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2016, s. 15–16.
J. Lipiec, U źródeł wędrówki. Dlaczego i po co? Studium determinacji przyczynowej i celowej, S. Owsianowska, R. Winiarski (red.), Antropologia turystyki, AWF, Kraków, 2017, s. 121.
S. Márai, W podróży, przeł. T. Worowska, Zeszyty Literackie, Warszawa, 2011, s. 94.
T. Færøvik, Orient Express. Świat z okien najsłynniejszego pociągu, przeł. A. Kurek, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 2018, s. 27.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 164.
J. Barrell, The Idea of Landscape and the Sense of Place, Cambridge University Press, New York, 1972, s. 4–5; R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 148.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 153–155.
J. Gorecka-Kalita, Fuga Mundi na przykładzie Żywota Świętego Idziego Guillaume’a de Berneville, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, dz. cyt., s. 20.
C. Hammond, Sztuka odpoczynku. Jak znaleźć wytchnienie w dzisiejszych czasach, przeł. E. Smoleńska, Czarna Owca, Warszawa, 2021, s. 15.
Tamże, s. 17–18.
M. Kulesza, D. Krawczyk, D. Szeliga, Metamorfozy podróży w dawnych literaturach romańskich, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, dz. cyt., s. 9.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 41–42.
T. Selwyn, Antropologia podróży, turystyki i pielgrzymowania, S. Owsianowska, R. Winiarski (red.), Antropologia turystyki, dz. cyt., s. 80.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 38.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 241.
Tamże, s. 121–122.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 20–21.
F. Gros, Filozofia chodzenia, przeł. E. Kaniowska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa, 2017, s. 196.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 35.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 24.
S. Márai, W podróży, dz. cyt., s. 94.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 28–29.
T. Selwyn, Antropologia podróży, turystyki i pielgrzymowania, S. Owsianowska, R. Winiarski (red.), Antropologia turystyki, dz. cyt., s. 92–93.
S. Márai, W podróży, dz. cyt., s. 92.
Tamże, 2011, s. 93.
J. Dielemans, Witajcie w raju. Reportaże o przemyśle turystycznym, dz. cyt., s. 17.
T. Espedal, Idź, czyli o sztuce dzikiego i poetyckiego życia, dz. cyt., s. 70.
T. Færøvik, Orient Express. Świat z okien najsłynniejszego pociągu, dz. cyt., s. 7.
Ch. Baudelaire, Podróż, przeł. M. Leśniewska, Kwiaty zła, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1990; R. Macfarlane, Góry – Stan umysłu, przeł. J. Konieczny, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 2018, s. 228.
R. Macfarlane, Góry - Stan umysłu, dz. cyt., s. 226–230.
S. Márai, W podróży, dz. cyt., s. 89–90.
A. Wulf, Człowiek, który zrozumiał naturę. Nowy świat Alexandra von Humboldta, przeł. K. Bażyńska-Chojnacka, P. Chojnacki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 2017, s. 384.
J. Ciemińska, Zmysłowość wędrowca: powieść Oberman Senancoura, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, dz. cyt., s. 62.
A. de Botton, Sztuka podróżowania, przeł. H. Pustuła, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa, 2010, s. 98.
Tamże, s. 232.
R. Macfarlane, Góry – Stan umysłu, dz. cyt., s. 344.
Turystyka jest potrzebą eksploracji świata, a podróż jest jej elementem. Świat opleciony jest tysiącami najróżniejszej długości i jakości dróg, ścieżek, linii komunikacyjnych, na ziemi, pod jej powierzchnią, w powietrzu i na morzach. Wszystko to jest tylko drobnym elementem zjawiska, któremu na imię turystyka. Dobra naturalne i kulturowe, te dostępne i niezgłębione, niebotyczne i nieosiągalne, są celem turystów i podróżników. To także jeden z przejawów zjawiska turystyki. Jest to pojęcie obszerne, nawet niezgłębione w teoretycznym ujęciu i zdefiniowaniu. Zawiera się bowiem w wyobrażeniach, w życiu marzeniami i podejmowanymi w celu wyjazdu działaniami. Są to także wspomnienia, które mogą inspirować lub zajmować w życiu człowieka znaczący obszar jego myśli, przeżyć, powrotów do przeszłości, rozkoszowania się w myślach odbytymi podróżami. Turystyka to zjawisko, które obejmuje całego człowieka, z jego ciałem i duchem, z jego życiem wewnętrznym, potrzebami, emocjami i dążeniami. Podróże, a szerzej turystyka, są sferą nieokiełznaną, żyjącą w człowieku, a jeśli nawet on sam tego nie dostrzega, to zjawisko otacza go w sposób niezauważalny. Turystyka egzystuje z człowiekiem od jego początków, przez wszystkie pokolenia, w każdej sferze i w umyśle. Nie musi być nazywana i definiowana, po prostu jest w otoczeniu i w człowieku.
Rozważania i myślenie o turystyce sprowadza się zwykle, nie tylko wśród badaczy, ale i przeciętnych turystów, do odwiedzanych nowych miejsc w celu ich zwiedzenia, odwiedzenia rodziny, krewnych, znajomych, ale przede wszystkim do wyjazdów na wakacje i przyjemnego spędzania czasu, nieobciążonego pracą lub nauką. Czas wolny można spędzać aktywnie, uprawiając różne sporty, zwiedzając, ale także opalając się na plaży lub po prostu ciesząc się otoczeniem. To tylko najbardziej charakterystyczne przykłady z szerokiego spektrum turystyki. Analizując zjawisko szerzej, turystyką nazywamy także wyjazdy biznesowe, naukowe, eksperckie, badawcze i wszelkie inne związane z wykonywaniem pracy poza miejscem zamieszkania.
Wielu badaczy turystyki jest poddawanych krytyce, iż nie ma wystarczających podstaw teoretycznych, by wnikliwie badać zjawisko. Z taką tezą nie można się zgodzić, gdyż istnieje wiele opracowań teoretycznych, które pokazują skalę badań, chociaż są one często fragmentaryczne lub rozproszone, stosunkowo rzadko przywoływane i konsultowane. Dorobek naukowy z zakresu turystyki, mimo multidyscyplinarności zjawiska, jest tak obszerny, że budowanie teorii wydaje się uzasadnione i powinno być nieustannie rozwijane. Brakuje natomiast opracowań ukazujących genezę zjawiska turystyki. Na przestrzeni wieków, wraz z rozwojem kultury i warunkami życia człowieka, rozwijało się zjawisko podróżowania, aż do momentu wykształcenia się turystyki. Analizie poddane zostały nie tylko opracowania naukowe, ale także źródła z minionych wieków, które opisywały przemieszczanie się i wędrowanie. Znakomite dane daje także literatura piękna i poezja.
Większość ludzi twierdzi, że fundamenty kultury, w tym także uczestnictwa w turystyce, są sprawą naturalną. Jednak we współczesnym zjawisku podróżowania fundamenty nie są tak oczywiste, muszą skądś się brać i ktoś je jednak kształtuje. Wobec tego uwarunkowań aktywności turystycznej jest coraz więcej. Staje się to dziełem twórczego wysiłku, a nie wyłącznie biologiczną koniecznością, tak jak było to na początku cywilizacyjnego rozwoju. Współczesny świat kształtowany jest przez przekaz medialny, kreowaną modę i lansowane poglądy. Również zjawisko turystyki wpisuje się w tę globalną przestrzeń stylów zachowań i zagospodarowania czasu.
Pierwsze zręby badań nad teorią turystyki związane były z prozdrowotnym znaczeniem aktywności turystycznej, głównie turystyki wypoczynkowej i kwalifikowanej. Zajmowano się również zagadnieniami krajoznawstwa, zagospodarowania przestrzeni i ochrony środowiska. Powojenne badania koncentrowały się również na zagadnieniach ekonomicznych, a od lat 60. XX wieku na kwestiach kulturowych i antropogenicznych. Specjalizacje i rozdrobnienie badań nad zjawiskiem turystyki stworzyły podwaliny pod wyodrębnienie autonomicznych nauk o turystyce. Wiedza, terminologia oraz metodologia badań w wielu obszarach turystyki dają podstawę do wyodrębnienia turystyki jako nauki. Wielowymiarowość i wieloaspektowość badań wciąż nabierają rozmachu i dorobek naukowy z zakresu turystyki jest coraz bogatszy i wartościowszy.
Badania nad turystyką i podróżowaniem nabierały rozpędu wraz z rozwojem zjawiska. Już przed II wojną światową pojawiło się wielu badaczy, którzy analizowali ten aspekt życia człowieka. Do najwybitniejszych należeli: Angelo Mariotti, Michele Troisi, Hans Poser, José Herrero Anguita, Arthur Joseph Norval, Frederick Wolff Ogilvie, Arthur Borman, Walter Hunziker i Kurt Krapf. Lista badaczy wciąż się poszerzała, niektórzy prowadzili badania nad turystyką w ramach innych dyscyplin naukowych, zauważając wciąż rosnące znaczenie zjawiska. Podobnie ma się sprawa z definiowaniem turystyki. Najczęściej są one formułowane w nawiązaniu do konkretnych nauk, chociaż jak zostanie to wykazane, mogą mieć charakter bardziej ogólny i obejmować całe zjawisko turystyki. Rozproszone badania nad turystyką przy pełnym i całościowym spojrzeniu mogą nadać jej charakter nauki lokującej się pomiędzy innymi dyscyplinami.
Turystyka wymaga refleksji z pozycji humanizmu, podobnie bowiem jak społeczeństwa nowoczesne ulega ciągłym przeobrażeniom. Termin humanizm narodził się w 1808 roku, wprowadził go Friedrich Immanuel Niethammer do określenia koncepcji pedagogicznej postulującej uznanie kultury antycznej za podstawę edukacji i wychowania. Z kolei Georg Voight humanizm rozumiał jako kontynuację całej kultury renesansu europejskiego. Obecnie znaczącą rolę humanizm odnosi do kultury chrześcijańskiej. W perspektywie humanizmu człowiek w świecie turystyki staje się istotą bogatszą, wielowymiarową, ciekawą, korzysta na płaszczyźnie fizycznej i duchowej. Podróże stają się dla człowieka szansą rozwoju osobowości, jego zdrowia i w perspektywie dłuższego i radośniejszego życia. Człowiek w drodze, w doświadczeniu turystycznym rozwija swój umysł i postrzeganie świata. Dzięki turystyce człowiek zyskuje prawdę o sobie i o świecie.
Celem publikacji jest przedstawienie genezy zjawiska turystyki, sięgnięcie do jej początków oraz eksplanacja okoliczności, które doprowadziły do przemian zjawiska na tle światowych wydarzeń. Ponadto zadaniem książki jest przedstawienie teorii turystyki od momentu kształtowania się płaszczyzny naukowej i zainteresowań naukowych badaczy. Zaprezentowana zostanie teoria w perspektywie humanistycznej odnosząca się do ludzkich przeżyć, wrażeń i przemyśleń, które poprzez turystykę kształtują postawę i wrażliwość człowieka.PRZYPISY
Ch. R. Goeldner, J. R. Brent Ritchie, Tourism Principles, Practices, Philosophy, John Wiley & Sons, Inc. Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey, 2009, s. 4.
G. Lohmann, A. P. Netto, Tourism Theory. Concepts, Models and Systems, CABI, FAPESP, Boston, 2017, s. IX.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, przeł. A. Dzierzgowska, S. Królak, Karakter, Kraków, 2018, s. 131.
M. Banaszkiewicz, S. Owsianowska, Antropologia a edukacja i badania w zakresie turystyki, S. Owsianowska, R. Winiarski (red.), Antropologia turystyki, AWF, Kraków, 2017, s. 106–107.
G. Lohmann, A. P. Netto, Tourism Theory. Concepts, Models and Systems, dz. cyt., s. 27.
Z. Dziubiński, Wstęp, Z. Dziubiński (red.), Humanistyczne aspekty sportu i turystyki, AWF Warszawa, SALOS RP, Warszawa, 2008, s. 11–15.
H. M. Müllenmeister, Lust auf Reisen. Anmerkungen zu Theorien des Tourismus, X. von Ertzdorff, D. Neukirch (red.), Reisen und Reiseliteratur in Mittelalter und in der Frühen Neuzeit, Rodopi, Amsterdam–Atlanta, 1992, s. 12; J. Godlewicz-Adamiec, Graal, Orient, Grota miłości. Podróż, ucieczka i wygnanie w średniowiecznych niemieckich utworach literackich mających francuskie źródła, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2020, s. 165.
H. M. Müllenmeister, Lust auf Reisen. Anmerkungen zu Theorien des Tourismus, dz. cyt., s. 165–166.
Ch. R. Goeldner, J. R. Brent Ritchie, Tourism Principles, Practices, Philosophy, dz. cyt., s. 297.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 15–17.
H. Svensen, Ku szczytom. Historia i nieodparty urok gór, przeł. M. Rost, Smak słowa, Sopot, 2021, s. 43.
św. Augustyn, Wyznania, przeł. Z. Kubiak, Znak, Kraków, 2018.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, przeł. J. Konieczny, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2018, s. 9.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 18–19.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 25.
Tamże, s. 26.
Ch. Morley, The Art. of Walking, 1917, A. Sussman, R. Goode, The Magic of Walking, Simon and Schuster, New York, 1967; R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 127.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 172.
Tamże, s. 195-196
M. de Creteau, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. K. Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2008, s. 99–101.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 204.
Tamże, s. 132–133.
Tamże, s. 129–131, 139–141.
E. de Selincourt (red.), W. Wordsworth: Guide to the Lakes, Oxford University Press, Oxford, 1977, s. 69; R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 144–145, 161.
R. Katz, Żniwo wędrówek, Wydawnictwo J. Przeworskiego, Warszawa, 1938, s. 3–5.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 264–267.
T. Espedal, Idź, czyli o sztuce dzikiego i poetyckiego życia, przeł. I. Zimnicka, DP, Warszawa, 2013, s. 16.
Tamże, s. 221.
E. Kagge, Idź krok po kroku, przeł. W. Biliński, Muza, Warszawa, 2020, s. 14.
J. Dielemans, Witajcie w raju. Reportaże o przemyśle turystycznym, przeł. D. Górecka, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, 2012, s. 117.
L. Casson, Travel in the Ancient World, Allen and Unwin, London, 1974, s. 253; Ch. R. Goeldner, J. R. Brent Ritchie, Tourism Principles, Practices, Philosophy, John Wiley & Sons, Inc. Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey, 2009, dz. cyt., s. 36.
M. Kulesza, D. Krawczyk, D. Szeliga, Metamorfozy podróży w dawnych literaturach romańskich, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2020, s. 9; F. Petrarka, Pisma podróżnicze, przełożył i opracował W. Olszaniec, Biblioteka Renesansowa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2009, s. 11–12, 33.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 19.
G. P. Nabhan, Kumin, kakao i karawana. Odyseja aromatyczna, przeł. B. Gutowska-Nowak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2016, s. 15–16.
J. Lipiec, U źródeł wędrówki. Dlaczego i po co? Studium determinacji przyczynowej i celowej, S. Owsianowska, R. Winiarski (red.), Antropologia turystyki, AWF, Kraków, 2017, s. 121.
S. Márai, W podróży, przeł. T. Worowska, Zeszyty Literackie, Warszawa, 2011, s. 94.
T. Færøvik, Orient Express. Świat z okien najsłynniejszego pociągu, przeł. A. Kurek, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 2018, s. 27.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 164.
J. Barrell, The Idea of Landscape and the Sense of Place, Cambridge University Press, New York, 1972, s. 4–5; R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 148.
R. Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, dz. cyt., s. 153–155.
J. Gorecka-Kalita, Fuga Mundi na przykładzie Żywota Świętego Idziego Guillaume’a de Berneville, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, dz. cyt., s. 20.
C. Hammond, Sztuka odpoczynku. Jak znaleźć wytchnienie w dzisiejszych czasach, przeł. E. Smoleńska, Czarna Owca, Warszawa, 2021, s. 15.
Tamże, s. 17–18.
M. Kulesza, D. Krawczyk, D. Szeliga, Metamorfozy podróży w dawnych literaturach romańskich, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, dz. cyt., s. 9.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 41–42.
T. Selwyn, Antropologia podróży, turystyki i pielgrzymowania, S. Owsianowska, R. Winiarski (red.), Antropologia turystyki, dz. cyt., s. 80.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 38.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 241.
Tamże, s. 121–122.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 20–21.
F. Gros, Filozofia chodzenia, przeł. E. Kaniowska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa, 2017, s. 196.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 35.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 24.
S. Márai, W podróży, dz. cyt., s. 94.
R. Macferlane, Szlaki – opowieści o wędrówkach, dz. cyt., s. 28–29.
T. Selwyn, Antropologia podróży, turystyki i pielgrzymowania, S. Owsianowska, R. Winiarski (red.), Antropologia turystyki, dz. cyt., s. 92–93.
S. Márai, W podróży, dz. cyt., s. 92.
Tamże, 2011, s. 93.
J. Dielemans, Witajcie w raju. Reportaże o przemyśle turystycznym, dz. cyt., s. 17.
T. Espedal, Idź, czyli o sztuce dzikiego i poetyckiego życia, dz. cyt., s. 70.
T. Færøvik, Orient Express. Świat z okien najsłynniejszego pociągu, dz. cyt., s. 7.
Ch. Baudelaire, Podróż, przeł. M. Leśniewska, Kwiaty zła, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1990; R. Macfarlane, Góry – Stan umysłu, przeł. J. Konieczny, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 2018, s. 228.
R. Macfarlane, Góry - Stan umysłu, dz. cyt., s. 226–230.
S. Márai, W podróży, dz. cyt., s. 89–90.
A. Wulf, Człowiek, który zrozumiał naturę. Nowy świat Alexandra von Humboldta, przeł. K. Bażyńska-Chojnacka, P. Chojnacki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 2017, s. 384.
J. Ciemińska, Zmysłowość wędrowca: powieść Oberman Senancoura, D. Krawczyk, M. Kulesza, D. Szeliga (red.), Podróż, ucieczka, wygnanie w dawnych literaturach romańskich, dz. cyt., s. 62.
A. de Botton, Sztuka podróżowania, przeł. H. Pustuła, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa, 2010, s. 98.
Tamże, s. 232.
R. Macfarlane, Góry – Stan umysłu, dz. cyt., s. 344.
więcej..
