Historia Szkoły Podstawowej nr 1 im. Marynarki Wojennej RP w Świnoujściu - ebook

Od autorów

W roku szkolnym 2015/2016 Szkoła Podstawowa nr 1 obchodziła jubileusz 70-lecia istnienia oraz 25-lecie nadania jej imienia Marynarki Wojennej RP. Okazja ta stała się inspiracją dla powstania niniejszej książki.

Pomysł na publikację o najstarszej w Świnoujściu placówce oświatowej zrodził się dziesięć lat temu przy okazji 60-lecia. Wówczas udało się wydać niewielką broszurkę, przedstawiającą zarys historyczny i osiągnięcia „Jedynki”.

Dziś oddajemy Czytelnikom książkę, która przedstawia historię Szkoły Podstawowej nr 1, prezentuje wspomnienia absolwentów oraz stanowi pamiątkę obchodów jubileuszowych. Zapraszamy do wspólnej podróży w czasie.Wstęp

1.1. Co to jest szkoła?

Szkoła, buda, placówka, Alma mater — to tylko niektóre synonimiczne określenia, które stosowane są w celu nazwania miejsca, które jest nam bliskie od dzieciństwa. Już w samym nazewnictwie uwidoczniony jest stosunek emocjonalny do tej instytucji. Przymus objęcia młodego człowieka obowiązkiem edukacyjnym od zawsze wywoływał mieszane uczucia i w niektórych środowiskach budził kontrowersje.

Według Słownika Współczesnego Języka Polskiego szkoła to: instytucja oświatowa, mająca na celu kształcenie określonych umiejętności oraz przekazywanie wiedzy, budynek zajmowany przez tę instytucję, ludzie związani z tą instytucją, grupa osób reprezentująca jakiś kierunek w sztuce, nauce.

Wincenty Okoń ujmuje to pojęcie w nowym słowniku pedagogicznym, pisząc, że szkoła to instytucja oświatowo — wychowawcza, zajmująca się kształceniem i wychowaniem dzieci, młodzieży i dorosłych, stosownie do przyjętych w danym społeczeństwie celów i zadań oraz koncepcji oświatowo — wychowawczych i programów.

Na ziemiach polskich szkoły pojawiły się już w X wieku, działały przede wszystkim przy parafiach i kształciły chłopców na przyszłych duchownych. Dziewczęta z rodzin szlacheckich uczyły się przede wszystkim w domach. Szkoły nie były ogólnodostępne, gdyż nauka była zbyt drogim procesem, aby wszyscy mogli sobie na to pozwolić. Z czasem jednak umiejętność czytania i pisania stawała się coraz bardziej potrzebna, chociażby w kręgach kupiecko — rzemieślniczych. Proces analfabetyzmu w Polsce był jednak bardzo wysoki, a zawirowania historyczne nie ułatwiały naprawy i rozwoju dydaktyki na ziemiach ojczystych. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku konieczne było ujednolicenie systemu szkolnego i przystąpienie do likwidacji analfabetyzmu. Wprowadzono siedmioletnią szkołę powszechną, rozwijały się szkoły średnie oraz wyższe. Druga wojna światowa ponownie zahamowała proces rozwoju szkolnictwa, choć już od 1939 roku zaczęto organizować tajne nauczanie.

Obecnie w Polsce prawo nakłada na wszystkie dzieci od 7 do 18 roku życia obowiązek nauki szkolnej. Po ukończeniu sześcioletniej szkoły podstawowej można podjąć kształcenie w gimnazjum, następnie w liceum lub szkole zawodowej. Po zdaniu egzaminu dojrzałości można się nadal uczyć w szkole wyższej. Struktura społeczna szkoły obejmuje uczniów, nauczycieli i rodziców. Nad ustalaniem i koordynacją procesu edukacyjno — organizacyjnego czuwa dyrektor, który współpracuje z radą pedagogiczną (tworzą ją wszyscy nauczyciele zatrudnieni w danej szkole, decydują m.in. o planie pracy szkoły), radą szkoły (złożona jest z przedstawicieli rodziców, nauczycieli i uczniów, m.in. uchwala regulamin szkoły) i samorządem uczniowskim, który tworzą wszyscy uczniowie danej szkoły.

Celem szkoły jest wszechstronne przygotowanie uczniów do samodzielnego życia w przyszłości. Poza tym proces dydaktyczny powinien przebiegać w taki sposób, aby nie zakłócać autonomii dziecka, wspierać jego mocne i skutecznie niwelować słabe strony. Możemy śmiało wysunąć tezę, że każde dziecko powinno czuć, że szkoła pomaga mu stać się lepszym człowiekiem. Dobra placówka dydaktyczna powinna dawać młodemu człowiekowi wiele możliwości rozwoju, pozwalać na zapewnienie sobie lepszej przyszłości, dowartościowywać, pomagać budować poczucie własnej wartości, ale też wychowywać, niwelować przejawy niewłaściwych zachowań i wskazywać właściwe ścieżki rozwoju. „Dobra szkoła nie produkuje geniuszy, tylko zdrowe społeczeństwo”, bowiem, jak trafnie zauważył Piotr Szreniawski, szkoła ma służyć każdemu, kto chce z niej skorzystać we właściwy sposób, nie tylko wyselekcjonowanej grupie. Nie bez powodu obecny system szkolnictwa nakłada obowiązek kształcenia się do 18. roku życia. Dopiero wówczas większość młodych ludzi osiąga wystarczającą dojrzałość emocjonalną, aby móc samodzielnie decydować za siebie.

Na przełomie wielu lat, licznych zmian politycznych, społecznych, kulturalnych i gospodarczych, w kwestiach edukacji zmieniał się system, podstawa programowa, sposób zarządzania, jednak proces edukacyjny jest stale ważnym ośrodkiem kształcenia człowieka.

Struktura oświaty w Polsce po II wojnie światowej objęła szereg reform, które znacznie wpłynęły na system szkolnictwa. Funkcjonował następujący schemat organizacji szkolnictwa: 8-letnia szkoła podstawowa, zasadnicza szkoła zawodowa, szkoły średnie (licea ogólnokształcące, licea zawodowe, technika), szkoły wyższe. W 1991 roku wprowadzono ustawę o systemie oświaty, która została znowelizowana w roku 1999. Główne zmiany to nauczanie religii w szkołach, programy autorskie, możliwość funkcjonowania różnych typów szkół, na przykład wyznaniowych czy prywatnych. Schemat organizacji szkolnictwa obejmował: obowiązkową zerówkę,

6-letnią szkołę podstawową, 3-letnie gimnazjum, szkołę średnią i studia wyższe. Wszystkie placówki oświatowe na każdym poziomie edukacji, muszą spełniając szereg wymagań zawartych w podstawach programowych, reformach oraz dokumentach szkoły.

Szkoła Podstawowa to pierwsze formalne miejsce, w którym młody człowiek rozpoczyna swoją przygodę z nauką. To właśnie ona ma współpracować z domem rodzinnym dziecka i kształtować w nim prawidłowe postawy społeczne, nauczyć podstawowych informacji z zakresu wielu dziedzin naukowych oraz przygotować go do prawidłowego prosperowania w społeczeństwie. Aby to wszystko można było osiągnąć, potrzeba spełnienia wielu kryteriów.

Proces kształcenia przez szkołę ma zapewnić uczniom warunki do dobrego rozwoju indywidualnego a także społecznego. Podstawowe cechy, jakie kształtuje w sobie młody człowiek, wypływają z edukacji szkolnej, która powinna być w odpowiedni sposób stymulowana i pogłębiana. Ważnym w tej kwestii jest proces wychowawczy. Według W. Okonia jest to system czynności wychowawców(nauczycieli, rodziców i innych) umożliwiający wychowankom zmienianie się w pożądanym kierunku a więc kształtowanie i przekształcanie wiedzy o świecie, uczuć, przekonań i postaw społecznych, moralnych, estetycznych, kształtowanie woli i charakteru oraz wszechstronne rozwijanie osobowości. Wszystkie wymienione przedmioty edukacji są od siebie zależne. Powiązane ze sobą stanowią spójny efekt prawidłowego kształcenia i wychowania. Aby rozwijać w uczniach wiedzę na temat otaczającego świata, musi zostać przeprowadzony odpowiednio proces dydaktyczny. Według Okonia jest to ciąg systematycznych czynności nauczycieli i uczniów umożliwiających opanowanie informacji o świecie, wyrabianie sprawności w jej stosowaniu, rozwijanie zdolności i zainteresowań, kształcenie przekonań i postaw.

Edukacja, czyli proces dydaktyczny, to dla wielu tylko nauka wzorów, reguł i zasad. Nauczyciele jednak mają za zadanie przekazać uczniom wiedzę w sposób jasny, ale również powinni nakreślić ogólny zarys, aby uczniowie różnego poziomu intelektualnego mieli tę samą wiedzę podstawową. Dydaktyk ma trudne zadanie, ponieważ niekiedy musi sprostać wymaganiom uczniów słabszych oraz pomóc w samorealizacji uczniów zdolnych. Potrzeba z jednej strony umiejętnego zróżnicowania poziomu i zbilansowanych sposobów przekazywania wiadomości.

Wiele słyszy się o terminie „szkoła z tradycją”. Tradycja według Encyklopedii Powszechnej to normy i wartości oraz wynikające z nich reguły postępowania i wzory myślenia, podzielane i respektowane przez daną grupę społeczną. Tą grupą społeczną w tym przypadku jest szkoła, której zadaniem jest kształtowanie młodych, wrażliwych ludzi. Proces jest możliwy, dzięki konsekwentnym i cyklicznym realizacjom konkretnych przedsięwzięć, które na stałe wpisują się w życie szkoły. Mają one na celu zjednoczenie szerokiego grona uczniów o różnym przedziale wiekowym oraz włączenie w proces integracji środowiska nauczycielsko — rodzicielskiego. Wymaga to obustronnego zaangażowania pracowników szkoły oraz uczniów. Realizacja i kultywowanie tradycji szkolnych ma jednak niebagatelny wpływ na kształcenie w uczniach postaw prospołecznych, szerzenie wartości patriotycznych, ale również podkreślany jest charakter placówki oświatowej.

1.2. Charakterystyka środowiska geograficznego i jego wpływ na rozwój Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu

Świnoujście to miasto leżące na polskim wybrzeżu. Znajduje się na północno — zachodnim krańcu Polski. Składają się na nie 44 wyspy, z czego tylko trzy: Uznam, Wolin i Karsibór są zamieszkałe, reszta to małe, porośnięte piękną, dziewiczą roślinnością, rezerwaty przyrodnicze, będące niemałą atrakcją turystyczną.

Aby dostać się na wyspę Uznam — najliczniej zamieszkałą część — musimy przeprawić się promem. Jest ona bowiem oddzielona od lądu rzeką Świną. Jednym ze sposobów dotarcia na wyspę, jest możliwość dotarcia na nią, jadąc przez Niemcy. Miasto pod względem administracyjnym należy do województwa zachodniopomorskiego i zajmuje ponad 195 km². Z roku na rok powierzchnia ta jednak wzrasta, ponieważ morze oddaje część plaży. Świnoujskie kąpielisko posiada jedną z najszerszych plaż w Polsce.

Dość sporą część powierzchni miasta stanowią wody Zalewu Szczecińskiego. W Świnoujściu znajduje się największy w Polsce i najnowocześniejszy terminal promowy. Dzięki niemu istnieje połączenie promowe z Ystad i Kopenhagą a latem dodatkowo z miastem Bornholm.

Do XVII wieku miasto nosiło nazwę „Swine”, po czym Niemcy dodali do tego członu końcówkę „műnde”, co oznacza „ujście” i stąd właśnie wzięła się nazwa niemiecko — słowiańska „Swineműnde”. W październiku 1945 roku oficjalnie władzę nad miastem przejęła polska administracja. Przetłumaczono nazwę niemiecko — słowiańską na język polski i tak właśnie do dziś miasto funkcjonuje jako Świnoujście.

Jest to aglomeracja dość popularna ze względu na swój port, który, jako jeden z czterech głównych w Polsce, ma duży wpływ na rozwój gospodarki w kraju. Znaleźć tu możemy również Komendę Portu Wojennego, która swą działalność rozpoczęła w 1965 roku. Jest to jeden z większych pracodawców tego miasta. Wymienić w tym miejscu należy także terminal promów morskich, o których wspomniano wcześniej.

Polska Żegluga Bałtycka, która dzięki swojej działalności organizuje szereg wycieczek po Dani, Szwecji, Norwegii i Finlandii to także nieodłączny element miasta. Organizuje często wycieczki rekreacyjne i wypoczynkowe, ale także dużą popularnością cieszą się połowy ryb. Ze Świnoujściem i portem związane są również przeprawy promowe Unity Line, które codziennie przeprawiają wiele osób i samochodów z Polski do Szwecji i odwrotnie.

Świnoujście jest miastem stosunkowo młodym. Niedawno upłynęło 250 lat od nadania praw miejskich „osadzie nad Świną”. Od IX wieku prowadził tędy główny lądowy szlak handlowy.

Miasto, prócz swojej szerokiej działalności gospodarczej, jest bardzo mocno kojarzone z plażą i morzem. Największy rozwój tego miejsca odnotowano na przełomie XIX i XX wieku. Wtedy zaczęło napływać tu coraz więcej turystów, przez co stało się ono bogatsze i atrakcyjniejsze. Miasto działało i do tej pory prężnie funkcjonuje jako uzdrowisko, w związku z czym powstają tu liczne nowe hotele i stancje pobytowe, a co za tym idzie — nowe miejsca pracy. Zbudowano także bazę rybołówstwa dalekomorskiego.

Po wycofaniu się Rosjan z tych terenów, czyli po roku 1957, Świnoujście stało się bardzo modnym kurortem i renomowanym kąpieliskiem, zarówno dla turystów z Polski, jak i zza granicy. Dzięki napływowi turystów, miasto rozwinęło się pod względem kulturalnym i ekonomicznym. Już wtedy były szkoły podstawowe, licea ogólnokształcące, medyczne i szkoły zawodowe. Swoją działalność także rozpoczęły biblioteki i muzea.

1.3. Oświata w Świnoujściu

Świnoujście to bardzo specyficzne miejsce, a jego unikalny charakter dostrzec można w mentalności ludzi, sposobie organizacji prac, zagospodarowaniu przestrzennemu. Wyspiarskie położenie, bliskość portu i Marynarki Wojennej, uzdrowiskowy styl, specyfika wykonywanego tu przez większość mieszkańców zawodu i bliskość granicy z niemieckimi sąsiadami powoduje, że przebywając na tym terenie, wyczuwa się swoistą odmienność. Życie toczy się tu swoim rytmem, co jednak nie ma wpływu na konieczność przestrzegania i realizowania podstawowych obowiązków, do jakich, niewątpliwie, należy edukacja.

17 maja 1945 roku na pierwszego inspektora szkolnego w obwodzie Uznam — Wołyń powołano Władysława Łabę. Rozpoczęto organizowanie polskich szkół a także poszukiwano nauczycieli. Zaczął się szeroki proces tworzenia sieci placówek oświatowych oraz obwodów szkolnych. Na podstawie Rozporządzenia Ministerstwa Oświaty z dnia 8. listopada 1946 roku w okręgu szczecińskim utworzono 14 obwodów, jednym z nich był właśnie obwód woliński. Rozpoczęto prace nad organizacją szkół, kształceniem i zdobywaniem uprawnień przez nauczycieli. Były to ciężkie początki, ponieważ większość budynków była bardzo zniszczona i zaniedbana, przez co proces się wydłużał. Rozpoczęto prace remontowe nad niektórymi budynkami tak, aby dzieci mogły rozpocząć naukę. Brakowało nie tylko budynków, które mogłyby stanowić bazę szkoły, ale także podstawowego sprzętu, jakim były stoły, ławki, tablice czy szafy.

Pierwszą szkołą publiczną, jaką otworzono, była Szkoła Podstawowa nr 1, otwarta dnia 9. listopada 1945 roku. Na jej inaugurację przybyło wiele znaczących dla oświaty osób. W pierwszym dniu naukę w tej szkole rozpoczęło zaledwie 4. uczniów. Pierwszym kierownikiem placówki była Marta Śliwińska. Szkoła mieściła się w budynku przy ulicy Piastowskiej 56, składała się z 11 sal lekcyjnych i auli.

Wraz ze wzrostem liczby mieszkańców, wynikło zapotrzebowanie na tworzenia nowych placówek oświatowych. W styczniu 1948 roku powstała Szkoła Podstawowa nr 2 w Świnoujściu w dzielnicy Warszów przy ulicy Barlickiego. Pierwszym kierownikiem i organizatorem była Helena Bińkowska. Na początku uczęszczało do niej 28 uczniów. W tym samym czasie powstała także Szkoła Podstawowa nr 9, w której naukę rozpoczęło 18. uczniów. Szkoła mieściła się w Przytorze a pierwszym kierownikiem i nauczycielem był Franciszek Adamczyk. Kolejną szkołą była Szkoła Podstawowa nr 4, która powstałą w 1958 roku a w 1962 roku rozpoczęto naukę w nowym budynku przy ulicy Szkolnej, gdzie istnieje do dziś. Kolejna placówka oświatowa — Szkoła Podstawowa nr 6 w Świnoujściu — swoją działalność rozpoczęła 31 sierpnia 1962 roku w budynku przy ulicy Niedziałkowskiego 2 a dziś mieści się na ulicy Staszica 17.

Dzięki dobrej współpracy kierowników oświaty w powiecie i wszystkich pracowników poszczególnych szkół, bardzo dobrze rozwijała się edukacja. Ogrom prac, zaangażowanie i pasja podczas wykonywania zawodu sprawiły, że już od początku działania, wszystkie szkoły w Świnoujściu prężnie się rozwijały, reprezentując przy tym wysoki poziom.Słownik Współczesnego Języka Polskiego, pod. red. B. Dunaj, J. Fronczak, Warszawa 2001, s. 387.

W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny 2001, wydanie trzecie, Warszawa 2001, s. 383.

www.aforyzmy.com.pl (dostęp: 2.06.2016).

W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny 2001, op. cit. s. 316.

Ibidem, s. 315.

Encyklopedia Powszechna, pod. red. A. Nowaka, Kraków 2003, s. 1063.

Z dziejów oświaty świnoujskiej 1945 — 2005, praca zbiorowa pod red. T. Lipca, Świnoujście 2006, s. 10.