-
W empik go
Historya miast i mieszczan w krajach dawnego państwa polskiego od czasów najdawniejszych aż do połowy XIX wieku - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 stycznia 2011
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Historya miast i mieszczan w krajach dawnego państwa polskiego od czasów najdawniejszych aż do połowy XIX wieku - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
| Kategoria: | Klasyka |
| Zabezpieczenie: | brak |
| Rozmiar pliku: | 1,1 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
WSTĘP.
W ogłoszonej drukiem w roku 1874 Historyi włościan opowiedziałem stosunek ludu wiejskiego w Polsce, na Rusi i Litwie zamieszkałego, i przedstawiwszy stanowisko jego w gospodarstwie narodowem, opowiem dziś takież stanowisko i stosunek ludu miejskiego. Opowieść o ich siedzibach, urządzeniach komunalnych, zarobkowaniu i t. p. uzupełni wizerunek grodów i miast w Historyi prawodawstw Słowian (1) lekko naszkicowany, gdy na dokładniejszy wizerunek tegoż, kiedym go kreślił, niestarczyło bogatszych źródeł.
Dzięki uczonym mężom, dbałym o postęp wiedzy wewnętrznych dziejów Polski, Rusi i Litwy, pojawiły się i pojawiają w 1832 — 65 r. aż po dziś dzień, coraz bogatsze źródła, które obszerną wiedzę tejże Historyi uzupełniając, opowiadane są w mowie starożytnych i średniowiecznych tak Greków, Rzymian, Arabów, Hebreów, jako też Słowian i Niemców. Z nich jedne kreślone piórem spoczywają w rękopisach, drugie wytłoczone czcionkami typograficznemi zalegają pułki biblioteczne. Dzieła w tym przedmiocie powydawane tak -------------------------- (1) Pierwsze wydanie wyszło w Warszawie 1832 — 35 w 4 tom.; drugie zupełnie przerobione tamże 1856 — 65 w 6 tomach. Oba wydania uzupełnia osobne dzieło, które pod nazwą Dopełnień do Historyi praw. słow. w oddzielnych broszurach wychodziło.
zbiorowo jak i szczegółowo, przeczytałem częścią w oryginałach, częścią w przekładach na słowiańskie osobliwie języki.
W ciągu dzieła mego, powiem tak o zaletach jak i wadach wydań i przekładów. Objęły je znakomite zbiory, staraniem szczególniej Polaków nagromadzone i ogłoszone drukiem.
Oprócz zbioru Helclowskiego, wyżej wspomnianej Historyi włościan głównego źródła (1), są oraz ważne dwa inne zbiory.
Pierwszym, pomnikom dziejów Polski, Rusi i Litwy poświęconym, zajął się August Bielowski, i w dwóch tomach zbiór swój wydawszy, resztę, będąc zaskoczony śmiercią, dnia 11 — 12 Października 1876 r., zostawił do wydania następcom. Podjęła się trudu tego Akademia Umiejętności Krakowska, i trzeci tom rzeczonego zbioru, tam gdzie dwa pierwsze tomy wyszły, ogłosiwszy drukiem, (we Lwowie 1878 r. ) zobowiązała się wydawać wszystko, cokolwiek by się po ś. p. mężu dla pomienionych dziejów przydatnego znaleść mogło.
Od siebie taż Akademia wydaje pod różnemi nazwami zbiory, które podobnie co i owe ogółowo przywodziłem (2). Przybywają do nich wydobywane źródła, z liczby których zasługują na szczególną uwagę: Żyda hiszpańskiego Jbn. Jakóba, w języku arabskim nakreślony Pamiętnik o Polsce, z którego przełożył go na rosyjski Ern. Kunik i wraz z baronem Rozenem wydał w tomie trzydziestym drugim zapisek St. Petersburskiej Akademii nauk. Napisał go ów Żyd w przestworze czasu, kiedy król Krakowa Mieszko (Mieczysławowicz) czyli Bolesław Chrobry, chwilowo panował nad Czechami (r. 933 — 67. ) W dziele tym nie o samej tylko Polsce ale i o innych krajach słowiańskich udzielił wiadomości, jakie sam posiadał. Na okoliczność tę nie bacząc, wydawcy mylnie Mieszka, za syna a nie za samego Chrobrego wzięli. W rozwoju mego pisma, postawię na to dowód.
---------------------
(1) Hist. włośc. 5. w przyp.
(2) W skróceniu przytaczać je będę pod napisem Monum. (znaczy Monumenta Poloniae historica). (Zbiory Akad. )
Po tym Pamiętniku idzie wielkiej wagi pomnik, w zbiorze Akademii pomieszczony, noszący napis: Najstarsze Księgi i Rachunki miasta Krakowa od roku 1300 do 1400. Dzieli się na dwie księgi, ogólnie policzbowane. Pomnik ten, wielkiej jest wagi z powodu wiedzy, jaką podaje o grodach i miastach, tudzież o stosunkach gospodarstwa narodowego tychże grodów i miast, postawionych w nowych warunkach, przez wpływ na toż gospodarstwo, nieznanego aż do tej chwili prawa magdeburskiego.
Do zbiorowo powydawnych źródeł policzę pisma męża, będącego ozdobą kronikarstwa polskiego. Jest nim Długosz, a wydawcą dziel jego, wielce zasłużony w literaturze polskiej, Aleksander hr. Przeździecki. W zacnym tym mężu, dla tegoczesnych uczonych przeważa, dana w Jagielonkach polskich XVI wieku wskazówka, że ludziom uposażonym w potrzebne ku temu zasoby, (a Przeździecki posiadał ich wiele) najwięcej przystoi ubiegać się za autografami i skrytą w nich prawdę, czynić dostępną dla wszystkich.
Uczeni Polacy badający Ekonomią Polityczną, zdumieni wpływem na dobrobyt wsi, grodów i miast, przez wyzuj wspomniano prawo magdeburskie wywartym, a osobliwie drugi z kolei Prezes Towarzystwa Naukowego Poznańskiego, z powołania będący znawcą Ekonomii Politycznej (1), zgadywał, że ważna przyczyna musiała spowodować pojawienie się owego prawa. Chcąc się przekonać czy się nie myli, skłonił Towarzystwo, któremu przewodniczył, do rozpisania konkursu na przedstawienie w kształcie rozprawy obrazu gospodarstwa narodowego, od czasów najdawniejszych, aż do podziału Polski rozwiniętego.
W szeregu mężów pragnących odpowiedzieć na to zadanie stanąwszy, oświadczyłem w złożonej Towarzystwu rozprawie: że gdy konkurs rozpada się na dwa odrębne działy, ------------------------ (1) Po ustanowieniu w roku 1860 Towarzystwa rzeczonego, był jego Prezesem Tytus hr. Działyński. Po nim objął prezesostwo August hr. Cieszkowski.
albowiem wymaga, by napisano historyą samego stanu włościańskiego i politycznych, społecznych i prawnych onego stosunków, tudzież przedstawiono nietylko obraz gospodarstwa narodowego, lecz zgoła wszystkiego, co wpływ na położenie włościańskiego stanu i na jego rozwój wywarło, a wszystko to nie może się obejść bez przedstawienia szczegółowego obrazu mieszczan, i znaczenia ich w gospodarstwie narodowem przez rękodzieła, fabryki i handel; przeto składając na teraz rozprawę o włościanach, złożę następnie takąż o mieszczanach, które razem złożone utworzą obraz od Towarzystwa żądany. Zakończyłem swoje przełożenie uwagą, że bez Iakiego podziału zadania konkursowego, nikt odpowiedzieć na takowe nie zdoła.
Uznało Towarzystwo słuszność mojego przełożenia. Nagrodziwszy całkowicie połowiczną pracę moją (1), zawierzyło mi, że spełnię, do czegom się zobowiązał, a czego nikt od wieku XVI, w którym myśl powzięło o historyi gospodarstwa narodowego, nie wykonał, choć powinien był i mógł wykonać.
Na jednym, na drugim, i t. d. ciąży mniej, więcej, ten zarzut.
Pierwszym jest kolega mój w byłym aleksandrowsko-warszawskim uniwersytecie, Fryderyk hr. Skarbek, który szumno w dziełach swych zapowiadał, że się o gospodarstwie narodowem rozpisuje, a jednakże Polskę pomijał (2).
Drugim szanowny autor dzieła p. t. Szkoła Polska gospodarstwa społecznego, wydanego we Lwowie 1802 (Józef Supiński), który prawie mimochodem wspomniał o miastach, zmiankując w szacownem dziele swem o nich, nie z własnej winy, ale tych, co mu materyałów o zarobkowaniu miejskiem nie dostarczyli.
--------------------- (1) Patrz jej ocenę w Rocznikach Towarzystwa VIII, 129 do 176.
(2) Kazim. Wł. Wójcicki w Hist. lit. polskiej w 4 tomach wydanej, wyliczył dzieła jego (Patrz IV. 210. )
Com o włościanach w rozprawie konkursowej napisał, nazwałem Historyą słusznie, źródła bowiem dziejowe, które w jej zakres wchodzą, a są dotąd znane, wyczerpałem zdaniem mojem, prawic wszystkie. Rękopisów nawet dotykając, dostrzegłem, że prócz tak nazwanych Inwentarzów, z których najstarsze, drugiej połowy XVI w. sięgają, a wychodzą obecnie, nie ma takich, coby o stanie politycznym, społecznym i ekonomicznym włościan, więcej odemnie powiedziały, i wzniósłszy ztąd, że gdy reszta, co o tej rzeczy szerzej opowiedziećby można, nie wchodzi w zakres Historyi rolników i rolnictwa, zostawiłem do opowiedzenia temu, co po mnie poprowadzi tę pracę.
Z historyą miast rzecz się ma inaczej. Tych tak wielka jest ilość, że gdy nie wiem czy nawet drukiem ogłoszone będę mógł wszystkie ogarnąć myślą i zapanować nad niemi, przeto z góry zapowiadam, iż co do rękopisów, tylko w najważniejsze zaglądać będę.
W dalszym ciągu wstępu do rzeczy, którą mam opowiedzieć, uprzedzam czytelnika, że Historyą mieszczan na cztery okresy podzielę.
Okres pierwszy rozpocznę od czasów najdawniejszych, aż do, że się tak wyrażę, zmagdeburzenia grodów, czyli zamienienia na miasta tak ich samych, jak i włości tych, które, wyzuwając się z krajowego, na obcem osiadały prawie.
Drugi, poczynając się odtąd, dojdzie aż do roku 1365, w którym wydana od Kazimirza Wielkiego, króla polskiego ustawa o sądach wyższych dla miasta Krakowa, wyswobodziła z pod wpływu Magdeburga nie tylko to miasto, ale i wszystkie miasta polskie zmagdeburżałe.
Trzeci obejmie okres czasu, w którym miastom w dobrobycie zatopionym, obojętną zdało się rzeczą, stać politycznie na równi z rycerstwem.
Czwarty, nakoniec, opowie, jakie k'temu ci sami, którzy miastom polityczne odjęli znaczenie, obierali środki, pragnąc, osobliwie w latach 1764 — 95, powrócić co im odjęli.
Okres ten przedstawi oraz stan miast za księstwa Warszawskiego i kongresowej Polski, według dwóch konstytucyi i statutu organicznego temuż księztwu i królestwu nadanych.
W ogłoszonej drukiem w roku 1874 Historyi włościan opowiedziałem stosunek ludu wiejskiego w Polsce, na Rusi i Litwie zamieszkałego, i przedstawiwszy stanowisko jego w gospodarstwie narodowem, opowiem dziś takież stanowisko i stosunek ludu miejskiego. Opowieść o ich siedzibach, urządzeniach komunalnych, zarobkowaniu i t. p. uzupełni wizerunek grodów i miast w Historyi prawodawstw Słowian (1) lekko naszkicowany, gdy na dokładniejszy wizerunek tegoż, kiedym go kreślił, niestarczyło bogatszych źródeł.
Dzięki uczonym mężom, dbałym o postęp wiedzy wewnętrznych dziejów Polski, Rusi i Litwy, pojawiły się i pojawiają w 1832 — 65 r. aż po dziś dzień, coraz bogatsze źródła, które obszerną wiedzę tejże Historyi uzupełniając, opowiadane są w mowie starożytnych i średniowiecznych tak Greków, Rzymian, Arabów, Hebreów, jako też Słowian i Niemców. Z nich jedne kreślone piórem spoczywają w rękopisach, drugie wytłoczone czcionkami typograficznemi zalegają pułki biblioteczne. Dzieła w tym przedmiocie powydawane tak -------------------------- (1) Pierwsze wydanie wyszło w Warszawie 1832 — 35 w 4 tom.; drugie zupełnie przerobione tamże 1856 — 65 w 6 tomach. Oba wydania uzupełnia osobne dzieło, które pod nazwą Dopełnień do Historyi praw. słow. w oddzielnych broszurach wychodziło.
zbiorowo jak i szczegółowo, przeczytałem częścią w oryginałach, częścią w przekładach na słowiańskie osobliwie języki.
W ciągu dzieła mego, powiem tak o zaletach jak i wadach wydań i przekładów. Objęły je znakomite zbiory, staraniem szczególniej Polaków nagromadzone i ogłoszone drukiem.
Oprócz zbioru Helclowskiego, wyżej wspomnianej Historyi włościan głównego źródła (1), są oraz ważne dwa inne zbiory.
Pierwszym, pomnikom dziejów Polski, Rusi i Litwy poświęconym, zajął się August Bielowski, i w dwóch tomach zbiór swój wydawszy, resztę, będąc zaskoczony śmiercią, dnia 11 — 12 Października 1876 r., zostawił do wydania następcom. Podjęła się trudu tego Akademia Umiejętności Krakowska, i trzeci tom rzeczonego zbioru, tam gdzie dwa pierwsze tomy wyszły, ogłosiwszy drukiem, (we Lwowie 1878 r. ) zobowiązała się wydawać wszystko, cokolwiek by się po ś. p. mężu dla pomienionych dziejów przydatnego znaleść mogło.
Od siebie taż Akademia wydaje pod różnemi nazwami zbiory, które podobnie co i owe ogółowo przywodziłem (2). Przybywają do nich wydobywane źródła, z liczby których zasługują na szczególną uwagę: Żyda hiszpańskiego Jbn. Jakóba, w języku arabskim nakreślony Pamiętnik o Polsce, z którego przełożył go na rosyjski Ern. Kunik i wraz z baronem Rozenem wydał w tomie trzydziestym drugim zapisek St. Petersburskiej Akademii nauk. Napisał go ów Żyd w przestworze czasu, kiedy król Krakowa Mieszko (Mieczysławowicz) czyli Bolesław Chrobry, chwilowo panował nad Czechami (r. 933 — 67. ) W dziele tym nie o samej tylko Polsce ale i o innych krajach słowiańskich udzielił wiadomości, jakie sam posiadał. Na okoliczność tę nie bacząc, wydawcy mylnie Mieszka, za syna a nie za samego Chrobrego wzięli. W rozwoju mego pisma, postawię na to dowód.
---------------------
(1) Hist. włośc. 5. w przyp.
(2) W skróceniu przytaczać je będę pod napisem Monum. (znaczy Monumenta Poloniae historica). (Zbiory Akad. )
Po tym Pamiętniku idzie wielkiej wagi pomnik, w zbiorze Akademii pomieszczony, noszący napis: Najstarsze Księgi i Rachunki miasta Krakowa od roku 1300 do 1400. Dzieli się na dwie księgi, ogólnie policzbowane. Pomnik ten, wielkiej jest wagi z powodu wiedzy, jaką podaje o grodach i miastach, tudzież o stosunkach gospodarstwa narodowego tychże grodów i miast, postawionych w nowych warunkach, przez wpływ na toż gospodarstwo, nieznanego aż do tej chwili prawa magdeburskiego.
Do zbiorowo powydawnych źródeł policzę pisma męża, będącego ozdobą kronikarstwa polskiego. Jest nim Długosz, a wydawcą dziel jego, wielce zasłużony w literaturze polskiej, Aleksander hr. Przeździecki. W zacnym tym mężu, dla tegoczesnych uczonych przeważa, dana w Jagielonkach polskich XVI wieku wskazówka, że ludziom uposażonym w potrzebne ku temu zasoby, (a Przeździecki posiadał ich wiele) najwięcej przystoi ubiegać się za autografami i skrytą w nich prawdę, czynić dostępną dla wszystkich.
Uczeni Polacy badający Ekonomią Polityczną, zdumieni wpływem na dobrobyt wsi, grodów i miast, przez wyzuj wspomniano prawo magdeburskie wywartym, a osobliwie drugi z kolei Prezes Towarzystwa Naukowego Poznańskiego, z powołania będący znawcą Ekonomii Politycznej (1), zgadywał, że ważna przyczyna musiała spowodować pojawienie się owego prawa. Chcąc się przekonać czy się nie myli, skłonił Towarzystwo, któremu przewodniczył, do rozpisania konkursu na przedstawienie w kształcie rozprawy obrazu gospodarstwa narodowego, od czasów najdawniejszych, aż do podziału Polski rozwiniętego.
W szeregu mężów pragnących odpowiedzieć na to zadanie stanąwszy, oświadczyłem w złożonej Towarzystwu rozprawie: że gdy konkurs rozpada się na dwa odrębne działy, ------------------------ (1) Po ustanowieniu w roku 1860 Towarzystwa rzeczonego, był jego Prezesem Tytus hr. Działyński. Po nim objął prezesostwo August hr. Cieszkowski.
albowiem wymaga, by napisano historyą samego stanu włościańskiego i politycznych, społecznych i prawnych onego stosunków, tudzież przedstawiono nietylko obraz gospodarstwa narodowego, lecz zgoła wszystkiego, co wpływ na położenie włościańskiego stanu i na jego rozwój wywarło, a wszystko to nie może się obejść bez przedstawienia szczegółowego obrazu mieszczan, i znaczenia ich w gospodarstwie narodowem przez rękodzieła, fabryki i handel; przeto składając na teraz rozprawę o włościanach, złożę następnie takąż o mieszczanach, które razem złożone utworzą obraz od Towarzystwa żądany. Zakończyłem swoje przełożenie uwagą, że bez Iakiego podziału zadania konkursowego, nikt odpowiedzieć na takowe nie zdoła.
Uznało Towarzystwo słuszność mojego przełożenia. Nagrodziwszy całkowicie połowiczną pracę moją (1), zawierzyło mi, że spełnię, do czegom się zobowiązał, a czego nikt od wieku XVI, w którym myśl powzięło o historyi gospodarstwa narodowego, nie wykonał, choć powinien był i mógł wykonać.
Na jednym, na drugim, i t. d. ciąży mniej, więcej, ten zarzut.
Pierwszym jest kolega mój w byłym aleksandrowsko-warszawskim uniwersytecie, Fryderyk hr. Skarbek, który szumno w dziełach swych zapowiadał, że się o gospodarstwie narodowem rozpisuje, a jednakże Polskę pomijał (2).
Drugim szanowny autor dzieła p. t. Szkoła Polska gospodarstwa społecznego, wydanego we Lwowie 1802 (Józef Supiński), który prawie mimochodem wspomniał o miastach, zmiankując w szacownem dziele swem o nich, nie z własnej winy, ale tych, co mu materyałów o zarobkowaniu miejskiem nie dostarczyli.
--------------------- (1) Patrz jej ocenę w Rocznikach Towarzystwa VIII, 129 do 176.
(2) Kazim. Wł. Wójcicki w Hist. lit. polskiej w 4 tomach wydanej, wyliczył dzieła jego (Patrz IV. 210. )
Com o włościanach w rozprawie konkursowej napisał, nazwałem Historyą słusznie, źródła bowiem dziejowe, które w jej zakres wchodzą, a są dotąd znane, wyczerpałem zdaniem mojem, prawic wszystkie. Rękopisów nawet dotykając, dostrzegłem, że prócz tak nazwanych Inwentarzów, z których najstarsze, drugiej połowy XVI w. sięgają, a wychodzą obecnie, nie ma takich, coby o stanie politycznym, społecznym i ekonomicznym włościan, więcej odemnie powiedziały, i wzniósłszy ztąd, że gdy reszta, co o tej rzeczy szerzej opowiedziećby można, nie wchodzi w zakres Historyi rolników i rolnictwa, zostawiłem do opowiedzenia temu, co po mnie poprowadzi tę pracę.
Z historyą miast rzecz się ma inaczej. Tych tak wielka jest ilość, że gdy nie wiem czy nawet drukiem ogłoszone będę mógł wszystkie ogarnąć myślą i zapanować nad niemi, przeto z góry zapowiadam, iż co do rękopisów, tylko w najważniejsze zaglądać będę.
W dalszym ciągu wstępu do rzeczy, którą mam opowiedzieć, uprzedzam czytelnika, że Historyą mieszczan na cztery okresy podzielę.
Okres pierwszy rozpocznę od czasów najdawniejszych, aż do, że się tak wyrażę, zmagdeburzenia grodów, czyli zamienienia na miasta tak ich samych, jak i włości tych, które, wyzuwając się z krajowego, na obcem osiadały prawie.
Drugi, poczynając się odtąd, dojdzie aż do roku 1365, w którym wydana od Kazimirza Wielkiego, króla polskiego ustawa o sądach wyższych dla miasta Krakowa, wyswobodziła z pod wpływu Magdeburga nie tylko to miasto, ale i wszystkie miasta polskie zmagdeburżałe.
Trzeci obejmie okres czasu, w którym miastom w dobrobycie zatopionym, obojętną zdało się rzeczą, stać politycznie na równi z rycerstwem.
Czwarty, nakoniec, opowie, jakie k'temu ci sami, którzy miastom polityczne odjęli znaczenie, obierali środki, pragnąc, osobliwie w latach 1764 — 95, powrócić co im odjęli.
Okres ten przedstawi oraz stan miast za księstwa Warszawskiego i kongresowej Polski, według dwóch konstytucyi i statutu organicznego temuż księztwu i królestwu nadanych.
więcej..
