Insurrecto - ebook

_Żal jest narodem wszystkich_,

państwem bez granic.

Wędruję jego alejami

z przyzwyczajenia. Wezwany do złożenia zeznań

w imieniu wszystkich, trzymam się

swojej wersji. Lepiej nie mówić

o rannych ani o wilgotnych szczątkach

znikniętych. Ale zawsze znajdzie się ktoś,

kto wie, w gęstej

obfitości tłumu.

Jesteśmy tyloma ciałami, przyjaciele.

Wszyscy poruszamy się w tym samym kierunku.

Jak gdyby ktoś miał plan.

Eric Gamalinda, fragment wiersza DMZ z tomiku _Amigo Warfare_

„ ani gość, ani gospodarz, ani pan, ani niewolnik, ani zwyciężony, ani zwycięzca w stosunku do własnego pragnienia; a zarazem oczywiście wszystkie te rzeczy naraz”

Adam Phillips, _Becoming Freud_OBSADA

i kilka innych osób

(przeważnie w kolejności pojawiania się w książce)*

Część pierwsza. Zagadka

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Magsalin | tłumaczka |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Stéphane Réal | pisarz |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| żona Stéphane’a Réala | żałobniczka |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Lucia/Chiara | imiona |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

znajomi zapijaczeni pisarze z Flushing na Queensie

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Joe Frazier | bokser |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Muhammad Ali | bokser |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

zbieranina klaunów z Fiesta Carnival

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Chiara Brasi | reżyserka |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ludo Brasi | reżyser, ojciec Chiary, mąż Virginie |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Oliver Stone | reżyser |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Francis Ford Coppola | reżyser |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Virginie Brasi | żona Luda, matka Chiary |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

stara kobieta z pustym kubełkiem w Las Vegas

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Gus | słynny niedźwiedź polarny z zoo |
| | w Central Parku |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Chaja Sofia Rubinson | z domu Chazanow, alias Madame |
| | Rubinson, alias Cassandra Chase, |
| | matka Virginie Brasi, babka Chiary |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

hollywoodzkie typy w Catskills

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Amparo Muñoz | Miss Universe 1974 |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Misay | kot |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Tommy O’connell | bohater _Niezamierzonych_, kultowego |
| | filmu Luda Brasiego |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Jacob H. „Dzikie | generał dowodzący armią USA |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Pustkowie” Smith | w Tacloban na wyspie Leyte (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| profesor Estrella Espejo | filipińska badaczka wojny |
| | filipińsko-amerykańskiej |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Smitty Jakes | bohater _Niezamierzonych_, kultowego |
| | filmu Luda Brasiego |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Thomas W. Connell | kapitan 9 Pułku Piechoty USA, |
| | kompania Charlie, Balangiga na |
| | wyspie Samar (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

hollywoodzkie typy w Catskills

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Juan Luna | malarz, który zamordował swoją żonę |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Paz Chiching Luna | zamordowana żona Juana Luny |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

Ewoki mówiące po tagalsku

filipińscy rolnicy w _Mistrzu_ Paula Thomasa Andersona

kelnerka w Ali Mall

ochroniarz w Ali Mall

wagarowicz w Ali Mall

kierowca rikszy rowerowej przy karuzeli obok Ali Mall

Stevie Wonder, Michael Jackson, Kareem Abdul-Jabbar, Gloria Gaynor itp., czarni idole Filipińczyków na muralach w Ali Mall

pracowniczka komisji audytorskiej, świadkini uprowadzenia Chiary

statyści w Cubao, którzy łapią dwóch klaunów

policjanci z drogówki

przemądrzały kinoman

Fionnuala i inni stażyści

służąca w domu wujów Magsalin w Puncie

Nemesio, Exequiel i Ambrosio, wujowie Magsalin z Punty

Elvis Aaron Presley

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| szeregowy Edward | ochroniarz |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| starszy szeregowy Gogoboy | ochroniarz |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

pracownicy kurortu

Bernardo Gustavo Randols, policjant

niezidentyfikowani mężczyźni jadący razem na motocyklu

ojciec i dziecko

Część druga. Pojedynek scenariuszy

_Scenariusz I. Balangiga, rok 1901_

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Cassandra Chase | fotografka z Balangigi na wyspie |
| | Samar i bohaterka filmu, którego |
| | akcja toczy się w roku 1901 |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Freddo z Gubbio | Włoch, kierownik artystyczny filmu, |
| | którego akcja toczy się w roku 1901 |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| admirał George Dewey | bohater bitwy w Zatoce Manilskiej |
| | (1898) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Frances Benjamin Johnston | fotografka admirała Deweya (1898) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Major Edwin Glenn | specjalista od tortury wodnej, |
| | oficer armii USA, w 1902 roku |
| | postawiony przed sądem wojennym |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| senator Albert J. Beveridge | republikanin ze stanu Indiana, |
| | imperialista (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| senator George Frisbie Hoar | republikanin ze stanu Massachusetts, |
| | antyimperialista (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| William Mckinley | prezydent USA, w 1901 roku |
| | zamordowany przez anarchistę |
| | w Buffalo |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| William Jennings Bryan | kandydat na prezydenta z Partii |
| | Demokratycznej (1900) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Theodore Roosevelt | w 1901 roku wiceprezydent USA, po |
| | śmierci McKinleya prezydent |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Thomas Edison | wynalazca |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| generał Emilio Aguinaldo | pierwszy prezydent Filipin |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Mark Twain | pisarz, antyimperialista |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

amerykańscy żołnierze w Balangidze w filmie, którego akcja toczy się w roku 1901

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Thomas W. Connell | kapitan 9 Pułku Piechoty USA, |
| | kompania Charlie, Balangiga na |
| | wyspie Samar (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Meyer, sygnalista | żołnierz Armii USA, 9 Pułk Piechoty, |
| | kompania Charlie (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| sierżant Randles | żołnierz Armii USA, 9 Pułk Piechoty, |
| | kompania Charlie (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| porucznik Bumpus | żołnierz Armii USA, 9 Pułk Piechoty, |
| | kompania Charlie (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Griswold, lekarz wojskowy | żołnierz Armii USA, 9 Pułk Piechoty, |
| | kompania Charlie (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Seward Scheetherly | żołnierz Armii USA, 9 Pułk Piechoty, |
| | kompania Charlie, oszalał (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Frank Betron vel Franca Beton | żołnierz Armii USA, 9 Pułk Piechoty, |
| | kompania Charlie (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Benton Fennis vel Penis | żołnierz Armii USA, 9 Pułk Piechoty, |
| | kompania Charlie (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Walls, kucharz | żołnierz Armii USA, 9 Pułk Piechoty, |
| | kompania Charlie (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| sierżant Irish | żołnierz Armii USA, 9 Pułk Piechoty, |
| | kompania Charlie (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

Filipińczycy w Balangidze w filmie, którego akcja toczy się w roku 1901

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Valeriano Abanador | komendant policji i bohater bitwy |
| | o Balangigę (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Pedro Abayan | burmistrz Balangigi (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Andronico Balais | wiceburmistrz Balangigi (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Padre Donato | ksiądz z Balangigi (1901) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Guimbaolibot | sierota, służący kapitana |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Francisco | Connella |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Casiana Nacionales | rewolucjonistka, znana także jako |
| | Geronima z Balangigi |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Benito Nacionales | rolnik, ojciec Casiany Nacionales |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

więźniowie z Balangigi

Dolores Abanador, Felisa Catalogo, Puring Canillas, Marga Balasbas, Delilah Acidre i wszystkie bohaterki z Balangigi

_Scenariusz II. Leśne miasteczko na wyspie Samar, wykorzystane jako lokacja w filmie, którego akcja toczy się w latach 70._

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Caz | nauczycielka w filmie, którego akcja |
| | toczy się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Ludo | reżyser filmu, którego akcja toczy |
| | się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| posłaniec | stolarz z ekipy filmu w reżyserii |
| | Luda, którego akcja toczy się |
| | w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

Peter Horne (lub Hearne) i inni uczestnicy stypy w Magallanes Village w filmie, którego akcja toczy się w latach 70.

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Freddo z Gubbio | Włoch, kierownik artystyczny filmu, |
| | którego akcja toczy się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

chińskie dzieci w leśnym miasteczku na wyspie Samar, wykorzystanym jako lokacja w filmie, którego akcja toczy się w latach 70.

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Donato | boss areny do walki kogutów w leśnym |
| | miasteczku na wyspie Samar, |
| | wykorzystanym jako lokacja w filmie, |
| | którego akcja toczy się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Valeriano | wytwórca tuby (wina palmowego) |
| | w leśnym miasteczku na wyspie Samar, |
| | wykorzystanym jako lokacja w filmie, |
| | którego akcja toczy się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Kapitan Abayan | burmistrz leśnego miasteczka na |
| | wyspie Samar, wykorzystanego jako |
| | lokacja w filmie, którego akcja |
| | toczy się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Chiara | zagraniczne dziecko w leśnym |
| | miasteczku na wyspie Samar, |
| | wykorzystanym jako lokacja w filmie, |
| | którego akcja toczy się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| zagraniczna biała kobieta | matka Chiary |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Seward | amerykański aktor w leśnym |
| | miasteczku na wyspie Samar, |
| | wykorzystanym jako lokacja w filmie, |
| | którego akcja toczy się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

amerykańska ekipa filmowa w leśnym miasteczku na wyspie Samar, wykorzystanym jako lokacja w filmie, którego akcja toczy się w latach 70.

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Fionnuala | druga reżyserka w leśnym miasteczku |
| | na wyspie Samar, wykorzystanym jako |
| | lokacja w filmie, którego akcja |
| | toczy się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+

sieroty sprowadzone z wioski dziecięcej SOS Nula-Tula w Taclobanie, w leśnym miasteczku na wyspie Samar

+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Francisco | brat Caz, na planie filmu, którego |
| | akcja toczy się w latach 70. |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Piero della Francesca | włoski malarz z Umbrii |
| | (ok. 1415–1492) |
+--------------------------------------+--------------------------------------+20
Nierozwiązywalna zagadka w sercu labiryntu

Autorom kryminałów nie wystarczy opłakiwanie zmarłych. Muszą także zbadać rany wlotowe, zaprosić koronera na herbatkę, zamącić umysł ukrytymi motywami.

Tłumaczka i autorka kryminałów Magsalin mogłaby podać wiele przykładów z autopsji (tak, nie, gra słów), kiedy przy takich incydentach wprowadzała w życie niektóre z wyżej wymienionych działań. Jednak to nie do niej należy lamentowanie nad nierozwiązywalną zagadką w sercu labiryntu, nad sekretem skrytym w sekrecie. To należy do rodziny nieboszczyka, która — stety czy niestety — także nie żyje. Mówi się na przykład, że matka pisarza Stéphane’a Réala zmarła w Auschwitz, jego ojciec zaś od ran odłamkowych jeszcze przed wybuchem wojny. Pisarz Stéphane Réal miał żonę. Teraz jest ona wdową. Zapewne pękło jej serce (Magsalin nie może jej w tym wyręczyć).

Autorzy kryminałów skupiają się na wskazówkach i tropach. Pliki kartek z zapiskami na marginesach, wycinki z najróżniejszych gazet — rozkład rejsów Tunis–Marsylia, wygrane numery w loterii czy wyniki wyborów na burmistrza gminy Ivry-sur-Seine w 1979 roku (wygrał komunista). Wszystko może być znakiem, a każde słowo ma przynajmniej dwa znaczenia, oba poprawne. Nie należy także wyciągać pochopnych wniosków, zwłaszcza gdy staje się jasne, że w tej konkretnej sytuacji żal jest nie na miejscu.

Po pierwsze, pisarz Stéphane Réal nie żyje już od jakiegoś czasu. Po drugie, Magsalin czytała tylko dwie jego książki. Po trzecie, okazuje się, że Réal w ogóle się nie pojawia, chyba że jako swego rodzaju zapowiedź, tymczasowy element zastępczy w historii o zniknięciu, którą Magsalin zamierza opowiedzieć i właśnie wciska cały zbiór śladów do torby podróżnej (skórzanej, wyprodukowanej w Wenecji, oberżynowej z oliwkowymi rączkami, niezmiennie podziwianej przez sprzedawczynie w sklepach). Są tam zeznania podatkowe pisarza, niewysłane pudełko w bladoniebieskie spirale, podwojone fotografie w formacie pocztówkowym, książki pisarza, z których wysuwają się paski papieru, fiszki wypadające z luźnych kopert, i jeszcze sterta książek z biblioteki, których pisarz nie zdążył już zwrócić.

Jej bohater, kto by pomyślał, jest bohaterką. Martwy pisarz, który zapowiedział tę historię, macha na pożegnanie. Okazuje się, że ta kobieta to reżyserka o kapryśnym kunszcie, której sławę poprzedzały skandale słynnego ojca. Jej imię ma arbitralnie włoski posmak — Chiara lub Lucia, przy czym pierwsze „C” jest głoską zwartą tylnojęzykową, a ostatnie „c” malowniczym „cz”; a więc Kiiiara lub Lucziiiia. Magsalin musi podjąć ostateczną decyzję i musi to zrobić tak, żeby czytelnik nie zauważył. Oba imiona oznaczają „jasność” lub „blask”, coś związanego ze „światłem”, luźno łączącego się ze „wzrokiem”, a stąd z „wiedzą” — stamtąd ze ślepotą lub paradoksem.

Wybór imienia stanowi pierwszy akt stworzenia.

°2
W Ali Mall

Magsalin dostaje dossier mejlem od samej reżyserki. Microsoft Outlook ostrzega: aplikacja Poczta podejrzewa, że ta wiadomość to spam. Magsalin podoba się wizja, że jej poczta może coś podejrzewać, a więc myśleć, ale wątpi, żeby była to prawda. Temat mejla jest bardzo intrygujący.

„Potrzebny tłumacz, spotkajmy się w Muhammad Ali Mall”.

Wiadomość musi pochodzić od cudzoziemca. W Manili nikt tak nie nazywa tego centrum handlowego. Niektórzy Filipińczycy wręcz nie mają pojęcia, że obskurny budynek stojący w transportowym piekle Cubao nazwano na cześć największego z wielkich — Muhammada Alego.

Magsalin ignoruje mejla.

Cierpi na jet lag. Dopiero co przyleciała z Nowego Jorku na wakacje do rodzinnego kraju i nie ma czasu na płatne zlecenia. W Manili chce się odprężyć i liczy, że uda jej się kontynuować pracę nad wyznaczonym sobie zadaniem, które, jak sądzi, przyniesie jej wielki duchowy zysk, choć jaki, tego jeszcze nie wiadomo.

Zaczęła pisać powieść kryminalną.

Dociera z bagażem na miejsce. Balikbayan box dla wujostwa, których ma odwiedzić podczas tego wyjazdu. Pudło jest wypakowane płytami winylowymi z koszy z przecenionym towarem w sklepie przy Bleecker Street — Neil Sedaka, Ray Conniff and His Singers, elegie Karen Carpenter, na dokładkę nowa edycja ich ulubionego albumu, _Aloha from Hawaii_ Elvisa, wciąż w celofanowej owijce, a do tego kilka butelek czarnego johnniego walkera, bo pomyślała, że to może ich udobruchać. Tak długo jej tu nie było. Wszystko owinęła ręcznikami kąpielowymi z Marshallsa. Tam, gdzie zostało puste miejsce, powciskała torebki czekoladek Hershey’s. Do tego walizka pełna książek. W torbie podróżnej — oberżynowej z oliwkowymi rączkami — kwadratowe pudełko w bladoniebieskie spirale.

Gdy Magsalin w końcu otwiera mejla, okazuje się, że treść wiadomości jest w zasadzie taka sama jak temat, z niewiele wyjaśniającym dodatkiem.

„Potrzebny tłumacz, spotkajmy się w Muhammad Ali Mall. Podpisano”.

Bezceremonialna, wręcz nieuprzejma lakoniczność, myśli Magsalin. Sądzi, że to żart, podpucha wymyślona przez jej znajomych pisarzy, zapijaczoną bandę zaszytą na Flushing na Queensie w wywołanym przez wieprzowinę stuporze.

Nawet telefon od matki nie skłonił jej do powrotu.

— Nie mogę przyjechać do domu — dawno temu powiedziała matce.

— Nie przyjeżdżaj — odparła matka w słuchawkę. — Skoro czujesz, że nie możesz, inday, to nie przyjeżdżaj.

Więc nie przyjechała.

Przyczyny powrotu w rodzinne strony nie muszą być sentymentalne: może chodzić o pracę intelektualną, metodę walki z blokadą pisarską lub też potrzebę odpoczynku w miesiącu, kiedy bilety lotnicze są tanie. W przypadku pisarki pracującej nad kryminałem słusznie jest wrócić, żeby chłonąć lokalną atmosferę, sprawdzić miejsca akcji powieści, dopracować brakujące cechy postaci, znaleźć zakończenie.

Potem oczywiście wrzuca w wyszukiwarkę imię i nazwisko reżyserki.

Na liście wyników jest wzmianka zaledwie sprzed osiemnastu godzin — Chiara Brasi przybyła do Manili. To banalny artykulik opatrzony zdjęciem reżyserki na międzynarodowym lotnisku Ninoya Aquina, w wielkich okularach słonecznych i stroju przypominającym komplet na safari. Szuka tu lokacji do filmu, ale nie pada żaden bezpośredni cytat z wypowiedzi samej Chiary.

Magsalin sprawdza jeszcze praxino.org, ulubioną stronę z ciekawostkami kulturalnymi. Filipiński touroperator donosi, że w sierpniu w jednym z kurortów w Ilocos widziano Toma Cruise’a w plażowych japonkach, które odsłaniały paskudnie wrośnięty paznokieć u stopy. Sandra Bullock nie kupiła swojego czarnego bobasa w okolicach dawnej bazy Sił Powietrznych USA w Pampandze. Sierociniec Madonny w Malawi traci pieniądze, bo jakieś nastolatki zhakowały stronę internetową. Była niania zmarłego synka Erica Claptona, mówiąca językiem chabacano, podobno przebywa w odosobnieniu na Zamboanga, półwyspie wysuniętym daleko na południe Filipin, w pobliżu morza nawiedzanego przez piratów, wciąż przeżywa żałobę po tym jednym zaniedbaniu sprzed lat. Nie, Donatella Versace wcale nie spoliczkowała swojej służącej. Na jakimś filmiku z Chiarą widać wątłą, bladą postać, to jeden z tych nagranych w studiu wywiadów, które wykorzystuje się do celów promocyjnych. Ta anegdotka jest powtarzana przez FabSugar.com, „The Emory Wheel”, „The Irish Times”, Romania-Insider.com, „The Kansas City Star”, „Prague Post”, gmanetwork.com, inq7.net i Moviefone: jako pięciolatka leciała nad Manilą helikopterem z ojcem, który kręcił wtedy film wojenny o Wietnamie. Miłe wspomnienie z 1976 roku. Ktoś otworzył drzwi i dziewczynka mogła wyglądać na zewnątrz, jakby niebo było jej przedsionkiem.

Magsalin wraca do mejla.

Wciska WYŚLIJ.

°3
Walący się, ciasny betonowy klocek ze sklepami

W swoich najlepszych chwilach Ali Mall jest walącym się, ciasnym betonowym klockiem ze sklepami, azylem dla małoletnich wąchaczy kleju, wagarowiczów i pogrążonych w depresji artystów cyrkowych poza godzinami występów. Zbudowano go w 1976 roku, po Thrilla in Manila. Ali Mall znajduje się naprzeciwko hali Araneta Coliseum w Cubao, miejsca tego słynnego meczu bokserskiego, który zaprzepaścił karierę mistrza świata w wadze ciężkiej, Joego „Goryla” Fraziera, a także, być może, źródła dyskomfortu — tego lekkiego niepokoju towarzyszącego nam przy codziennych ziemskich zmaganiach — który dopada nas za każdym razem, gdy wspominamy siłę i piękno Muhammada Alego.

Nawet w samo południe centrum handlowe przyprawia o gęsią skórkę. Niedaleko jest cyrk, a rozklekotana karuzela dopełnia męczącą koncepcję wieczności. Magsalin wchodzi przez podziemie, mija biuro Philippine Airlines, sklep sportowy Botak i butik z pierdółkami, w którym można kupić spinki Hello Kitty. Ochroniarz stoi przy płytach ze sklejki i pisze coś w telefonie. Obok klaun, też z telefonem w ręku i palcami poruszającymi się w akcie odpowiadania na wiadomość. Magsalin kieruje się prosto do piekarni sprzedającej cynamonki i pan de sal.

Magsalin zauważa, niczym detektyw z prawdziwego zdarzenia, że kobieta, prawdopodobnie jej bohaterka, ma na głowie panamę z filcowym paskiem, a na nogach beżowe koturny. Strój incognito. Ale dizajnerskie buty (Clergerie) i potężne okulary słoneczne (też francuskie, Chanel) to amatorszczyzna, nawet kretyn domyśliłby się, że jest bogata. Magsalin nie na darmo mieszka w Nowym Jorku. Ludzie są tam tylko po to, żeby robić zakupy, i każdej osobie prędzej czy później wyrasta trzecie oko, przeznaczone do zauważania modnego kroju spodni przechodnia na ulicy albo czyichś zbyt młodzieżowych butów typu chukka. Część tych ludzi to turyści, pędzący w gorączce chodnikami, ale gorsi są mieszkańcy, zgraja impertynentów, którzy przesłuchują człowieka na okoliczność marki oraz miejsca i czasu zakupu torby, którą Magsalin ściska kurczowo, tej oberżynowo-oliwkowej, wyprodukowanej w Wenecji.

Maca kanciaste kontury bladoniebieskiego pudełka spoczywającego w torbie.

Torba jest niezgrabna i Magsalin robi się głupio, czuje się jak turystka, która boi się rozstać ze swoim bagażem.

Ta kobieta przy kontuarze, która pije wodę z butelki i nie je żadnego pieczywa, ma ten komfort, że może być dość skąpo ubrana. Magsalin prędzej by umarła, niż wyszła na ulicę w Manili w koszulce na ramiączkach. To nieprzyzwoite, jak twierdzą jej wujkowie. Chiara jest półnaga, ale wygląda rzeczowo. Ma płaski biust. W ręku trzyma kopertę. Ma duże usta. Od czasu do czasu zabłąkany grymas szpeci jej urodę, na chwilę czyni ją rozbrajająco zwyczajną, mimo że pojawia się przecież w kolumnach plotkarskich o znanych i lubianych. W zasadzie urok Chiary jest nieco ulotny, raz go widać, a po chwili gdzieś znika. Jej nieśmiałość sprawia, że można się poczuć nieswojo. A przynajmniej tak czuje się Magsalin, dopóki się nie zorientuje, że wzrok utkwiony gdzieś w przestrzeni, co widać nawet zza okularów, odwrócona twarz, niezgrabna pozycja na stołku, zaskakująco nieciekawy i uparcie monotonny głos to oznaki obojętności.

Magsalin zastanawia się, czy nie wyjść. Jak ta reżyserka w zbyt krótkich dizajnerskich szortach śmie tak natarczywie domagać się jej pomocy przez internet, a na żywo witać ją kompletną apatią?

Ale z drugiej strony, myśli Magsalin, dziewczyna wygląda na lekko naćpaną, zjaraną.

Co ona może o tym wiedzieć? Ulubioną używką Magsalin jest tanie chilijskie pinot noir.

Za to w przeszłości Chiary nie brakuje szemranych historii. A przynajmniej w przeszłości jej ojca. Magsalin nie musiała nawet googlować. Swego czasu manilskie gazety były pełne wieści o wybrykach Luda Brasiego. Wyglądał na zagłodzonego, ale za tą fasadą krył się monstrualny apetyt. Nawet w okresie preprodukcji, kiedy podróżował po południowym Luzonie, prowadząc przygotowania do filmu, cieszył się złą sławą, haniebnie trwonił nie tylko pieniądze, lecz także ducha. Oliver Stone, apodyktyczny i z niewyparzoną gębą, który kręcił _Pluton_ na polach ryżowych w Lagunie, w porównaniu z ojcem Chiary mógł uchodzić za świętego. Tak przynajmniej twierdzili włóczący się po Olongapo obcokrajowcy, których szczytowym osiągnięciem była rola „trupa numer dwa” albo „długowłosego żołnierza z chorobą weneryczną” w _Niezamierzonych_. Czy to nie w Lubao w prowincji Pampanga Ludo Brasi romansował zarówno z kostiumografką, jak i miejscową rekwizytorką — a może to była nauczycielka — podczas kręcenia swojego filmu o wojnie w Wietnamie? Ten film jest teraz właściwie zapomniany, choć był taki czas, kiedy sądzono, że _Niezamierzeni_ dorównają geniuszem _Czasowi apokalipsy_ Francisa Forda Coppoli lub nawet go przewyższą, ale będą filmem mniej komercyjnym. Z Coppolą są praktycznie rówieśnikami, obaj też dorastali w Nowym Jorku. O ile jednak Coppola roztacza aurę dobrodusznego ojca, nawet w filmie dokumentalnym autorstwa jego nieco zgorzkniałej, anielsko cierpliwej żony, o tyle ten drugi jest oślizgłym, ponurym, niestabilnym satyrem. W odróżnieniu od Coppoli Ludo Brasi zniknął po triumfalnej premierze swojego filmu. Pierwsze doniesienia były dość niejasne. Czy doszło do jakiegoś wypadku? Czy rebelianci zabili go na planie filmowym w dziczy? Jak powiedział jeden z krytyków, jego zniknięcie uczyniło egzystencjalny ciężar _Niezamierzonych_ jeszcze bardziej nieznośnym.

Nic więc dziwnego, że córka Luda Brasiego sprawia wrażenie tylko sporadycznie przytomnej, jakby miała coś w rodzaju wyuczonego braku zainteresowania pytaniami, które zadają jej inni ludzie. Może myśli teraz o próbce tkaniny, którą widziała kiedyś w Umbrii, albo o tym, jak w Tajlandii paliła opium ze słynną gwiazdą popu, zaćpanym przyjacielem z dzieciństwa, wygląda bowiem na zupełnie rozkojarzoną, kiedy tłumaczy Magsalin, jaka to półpilna sprawa sprowadza ją do tej ciastkarni w Cubao.

°21
Wszystko na świecie jest podwojone

W 1969 roku w Las Vegas wszystko jest podwojone: żyrandole, plusz stołów do blackjacka, stare kobiety w futrach i moherowych beretach z wysadzanymi dżetami szpilkami do kapelusza, połysk cichych automatów do gry. Nawet piosenka brzmi jak zdarta płyta, rozpaczliwie zapętlona. _We can’t go on together! With suspicious minds!_

— Co za comeback! — woła DJ. — Król powraca z wielkim hitem! — Pieje z zachwytu. Virginie nie ma pojęcia, o czym on mówi.

Virginie gapi się na starą kobietę z pustym kubełkiem, na którym napis THE SANDS nieco się starł, wielki wąż S przypomina teraz raczej wylinkę, jest marnym cieniem samego siebie. Virginie gapi się, bo mają ze staruszką identyczne broszki Schreinera: różowe róże. To zbieg okoliczności. Kobieta rozdziawia usta w niemej rozpaczy.

Ale jedyny dźwięk, jaki słyszy Virginie, to skrobanie pióra Luda (zabytkowy esterbrook z lat czterdziestych, bladozielona miniaturka, to jedno z jej piór).

Jej mąż jest taki młody.

Fakt ten porusza Virginie, choć sama jest sześć lat młodsza od męża.

Diplopia ma tę dziwną zaletę, że pozwala Virginie skupić się teraz tylko na odgłosie pisania przez Luda.

Widzi podwójnie, ale nie słyszy nic oprócz skrob skrob skrob.

Obserwując męża, nie słyszy nawet śpiewu Króla.

Skrob skrob skrob skrob.

Dla Virginie kobieta z pustym kubełkiem łkająca w windzie nie wydaje żadnego dźwięku.

°GINA APOSTOL — autorka pięciu powieści, w tym _Insurrecto_, które znalazło się na liście dziesięciu najlepszych książek 2018 roku wybranych przez „Publishers Weekly”. Jej najnowsza powieść, _La Tercera_, ukazała się w maju 2023. Laureatka Rome Prize, PEN/Open Book Award oraz dwóch Philippine National Book Awards. Dorastała w Taclobanie na wyspie Leyte, mieszka w Nowym Jorku i zachodnim Massachusetts.

AGATA OSTROWSKA — absolwentka Instytutu Lingwistyki Stosowanej UW, autorka ponad czterdziestu przekładów literackich z angielskiego i hiszpańskiego. Współpracowała m.in. z Wydawnictwem Poznańskim, ArtRage, Znakiem, Czarną Owcą, Egmontem i Centrum Architektury. Urodzona w 1990 roku w Kielcach, od 2008 zakochana w Warszawie, gdzie obecnie mieszka na zielonym Muranowie z uroczą kotką Ciri.