Islamofobia jako technologia władzy. Studium z antropologii politycznej - ebook

Islamofobia jest zjawiskiem, które od przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku coraz mocniej zaznacza się w życiu europejskich społeczeństw. Książka zawiera omówienie różnorodnych dyskursów antyislamskich, które konstruując islam jako zagrożenie, a muzułmanów jako „innych” i „obcych”, wyrastają często z bardzo odmiennych przesłanek. Niektóre z nich są częścią dyskursu krytycznego wobec religii w ogóle i wiążą się z oświeceniowymi ideami postępu, emancypacji i racjonalizmu, inne wyrastają z konserwatywnej troski o czystość chrześcijańskiego dziedzictwa i europejskiej tożsamości (a także jej narodowych wariantów). Punktem wyjścia jest dla autorki pytanie o to, w jakim stopniu współczesna islamofobia powtarza wzory znane z historii europejskiego antysemityzmu. Ważną część tekstu wypełnia refleksja na temat relacji między figurą Żyda jako Innego a procesami konstruowania symbolicznej obcości, jaką w europejskim kontekście zostają naznaczeni muzułmanie. Wiążąc te procesy z wydarzeniami polityczno-ekonomicznymi z ostatnich dekad, autorka przedstawia je na tle historycznych związków Europy z islamem. Pokazuje przy tym, w jaki sposób wytworzone w epoce kolonialnej orientalistyczne wyobrażenia na temat tej religii kształtują dzisiejsze nastawienia wobec muzułmanów. Poszukując odpowiedzi na pytanie o przyczyny wzmagającej się w Europie antymuzułmańskiej ksenofobii, autorka szczególną uwagę zwraca na przemiany ekonomiczne związane z rozwojem neoliberalnego kapitalizmu, a także z kryzysem logiki rozwojowej, na której ufundowana została zachodnia nowoczesność. Zastanawiając się na fenomenem polskiej „islamofobii bez muzułmanów”, podkreśla rolę, jaką w jej tworzeniu się odgrywa półperyferyjny charakter Polski.

Wstęp

Rozdział 1

Islamofobia jako problem antropologii politycznej

Ksenofobia, rasizm i kwestia ram normatywnych

Islamofobia i konieczność „odmyślenia” orientalistyki

Studia nad antysemityzmem jako matryca metodologiczna

Islamofobia jako dyskurs i relacja społeczna

Rozdział 2

Dyskurs islamofobii. Anatomia i etiologia

Oriana Fallaci: pogarda jako wyznanie wiary

Samuel P. Huntington: w poszukiwaniu wroga

Wynalezienie muzułmanów w Europie. Tożsamość w czasach neoliberalnej hegemonii

Islamofobia jako formacja ideologiczna neoliberalnego kapitalizmu

Islamofobia i „koniec świata, jaki znamy”

Neoliberalne niepokoje i fantazmat „muzułmańskiego imigranta”

Rozdział 3

Religia i rasa. Trajektorie antysemityzmu i islamofobii

Antysemityzm i zmienne tryby kodowania odmienności

Rasa i religia. Zatajone powinowactwo

Islam i jego „stawanie się religią”

Urasowienie muzułmanów. Islamofobia jako rasizm

Rozdział 4

Europa i jej inni. Żyd i Arab, żyd i muzułmanin

Orientalizm jako europejska gra w różnice religijne

Żyd i Arab/muzułmanin (I): genealogia pokrewieństwa

Żyd i Arab/muzułmanin (II): punkt zerwania

Zagłada i nowe geometrie inności

Węzeł palestyński i pytanie o nie-islamofobiczną Europę

Wrogość: imitacje i asymetrie

„Nowy antysemityzm”

Anty-antysemityzm i islamofobia: punkt sprzężenia

Dekolonizacja zwesternizowanej żydowskości. Demontaż ram konfliktu

Rozdział 5

Islamofobia progresywistyczna. Feminizm a islam jako rewers zachodniej cywilizacji

Ratowanie brązowych kobiet przed brązowymi mężczyznami

Hidżab i zderzenie patriarchatów

Feministyczna krytyka islamu. Przeoczone osie dominacji

Polski katolicyzm, prawa kobiet i widmo islamu

Feminizm i pułapka orientalizmu

Feminizm vs religia: rewizje. Postkolonialny postsekularyzm

Poza orientalizmem: feminizm islamski

Rozdział 6

Islamofobia resentymentu. Antymuzułmański dyskurs religijnej prawicy w Polsce

Rama Nietzscheańska: resentyment, upadek Zachodu i apologia islamu

Paweł Lisicki (I): modernizacja katolicyzmu i kapitulacja przed islamem

Paweł Lisicki (II): katolicki tradycjonalizm i fascynacja islamem

Uległość i odsłonięcie wypartego

Polska islamofobia bez muzułmanów i resentyment półperyferii

Zakończenie. Czy Europa może przetrwać bez islamu?

Bibliografia

Indeks nazwisk

Patronat medialny